FREQUENCY OF ACCIDENT IN 0 TO 5 AGE GROUP CHILDREN LIVING IN ELAZIĞ CITY

-.

E

i

azig

l

lin

de Y

a~ayan

0-5

Ya~

Grubu <;ocuklarda Kaza Slkhgl

Yrd. Do'!. Dr. Edibe PiRiNGCi*, D0<r. Dr. Yasemin AGIK**

*

**

Ozet

ElaZlg ilinde ya~ayan 0-5 ya~ grubu f,;"ocuklarda kaza slklzglnz saptamak amaClyla yapllan hu (;alz~mada; her sa.~lzk ocagl bolgesinde hulunan focuk izlem il~lerinden yararlanzlarak olu~turulan listeden rastgele yontemle 530 ki~i sq'ilmi~ olup, bunun 519 (%97.9)'una ula~llml~tzr. Ornekleme alznan her 0-5 ya~ grubu ~'ocugu olan aileye, evde yiiz yiize gorii~me teknigi kullanzlarak anket formu uygulanml~tlr.

r;alz~maya alznan (!;ocuklann %38.7' si herhangi bir kaza gef·irmi~tir. Kazalann %81'i ev kazasl, %13.4' ii yiik-sekten dii~me ve %5.5' i trailk kazasldlr. Ev kazalannzn %47.2' si dii~me-r,;'arpma ~eklinde, %9.8' i ise ev aletleri ile olan kazalardlr. Yiiksekten dii~me olgulannzn %44.5' i merdivenden, %33.3' ii balkon-pencereden dii~me ~eklinde­

dir. Ev kazasznda minimal ekimoz %62.6 oranznda goriiliirken, yiiksekten dii~mede minimal ekimoz %37.0, trailk kazasznda ise %45.4 oranzndadlr. Ekstremitelerde kznk-pklk ev kazasznda %4.9, yiiksekten dii~mede %/1.1, traJlk kazasznda ise %9.1'dir. Kaza ger,;'irenlerin %I6.9'unda bir sakatlzk ya da iz kalml~tlr. Kazalann %25.9'u sabah, %49.4' ii oglen, %24.7' si ak~am ya da gece olmu~tur. Trafik kazalanmn %72.7' si il-ilr,;'e merkezinde goriiliirken, %27.3' ii koyde olmu~tur.

Sonu~' olarak Elazlg'da kazalann nedenleri, korunma yollan ve ilk yardlm konulannda tiim toplumu bilin~'len­ direc~k ~ekilde orgiin ve yaygzn egitim verilmesi, yeterli ve uygun spor, oyun ve sosyal alanlann yapzlmasl, teknik diizenlemeler ile yollann uygun hale getirilmesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler: 0-5 ya~r,;'ocuk, kaza

Frequence of Accident in 0 to 5 Age Group Ch~ldren Living in Elaz~g City Summary

The objective of this study was to estimate the frequency of accident in 0 to 5 age group children living in Ela-zig city. 530 women who had at list one child at 0 to 5 age group were chosen randomly from the list present in every health center region, and 519 of them (97,9%) were reached. 38,7% of the children who were included in study, had at least one kind of accident. 81,0% of accidents are home accidents. 13,4% had fallen from high and 5,5% had traffiC accidents. 47,2% of home accidents were in types offallening-hitting, and 9,3% of the accidents were caused by home devices. 44,5% oJfallings werefrom stairs, and33,3% were from balcony/window. 62,6% of home accidents caused very little ecchymosos. These ratios infalling and traffic accidents were 37,0% and 45,4% respectively. 4,9% of in home accidents,fractures or dislocations in extremites were notices. 72,7% of traffiC acci-dents are appeared in the city-county centers and 27,3% are occured in villages.

For the purpose of prevention from the accidents which is an important public health problem; formal and in-formal education should be given to the society. Information campaigns should include the subjects of causes of

accidents, of prevention methods and offirst aid. Key Words: 0-5 age group, accident

Giri§

Kaza beklenmeyen, ani geli§en ve zarar veren bir dl§ kuvvetin kar§lsmda bireyin dikkat azhib veya gev§emesi

ADLİ TIP DERGİSİ

Journal of Forensic Medicine

ile 91kan bedensd ve ruhsal zedelenrnelere a9an olaylardJr ). <;ocuk ka91mlmasl olasl bir kaza tammda ya§adlk9a yaralanmasl nonnaldir. Hem geli§mi§ iilkelerde hem de geli§mekte olan iilkelerde 90cuk o\Um-lerinin arasmda kazalar giderek one~li bir sown olmaya ba§laml~tlf. DUnyada yakla§lk her bq-on r;ocuktan biri

yJ! nedeni olmek!cdir Bir 90k Oikede oklugu bizde t;:ocukluk t;:agl sebepleri arasmc!a ilk maYI kazalar aln:aktadlr. Ulkemizde yapllan 9ah§malara gore 90cukluk 9agmdaki kazalann i9inde dti§meler % .5 ile slraYI almaktadu" Kazalann olu~masmda bireysel gevresel faktarler etkili olrnaktadn Ytiksekt.en du§me, cv, i§ kazalan sonueu yaralanmalarda bireysel, sosyal ve cografi ozellikler onemli rol oynar \.4). Bu tilr ka-zalar daha r;ok 90cukluk 9agmda ve ekonomik olarak aktif ya§larda gorU\Ur. Kazalann meydana geli§inde ana baba

egitim, bakm1 gi5zetim ve sosyo-ekonomik kO§ldlar gibi olmenler (inem (5).

Bu c,:ah§ma Elazlg ilindeki 0-5 ya§ grubu 90cuklarda kaza slkhgml bilmek, 90cuklann sagligml tehdit eden ka-zalarm sebeplerini sonu91anm ve ugrayanlann ban degi~kenlere daglllmmi belirlcmek amaclyla

Materyal ve Met.od

Elazlg ilinde ya~ayan 0-5 ya§ grubu ~ocuklarda kaza slkhgml saptamak amaclyia uygulanan bu ara~llnnamn sa-ha ~ah§masl 2000 yIlmm Ocak - Nisan aylannda yapllml~tlr. Bu yah§mada Saghk ocaklannm her biri ve her saghk

nUfus gore ("irneklerndc ternsil . Her evinin ~ocuk izlcm bir numara verilcrck

olu§turulan isim listesinden randomla omeklem almarak c,:ocuklar se9i1mi§tir. 53090cuk se9ilmi§ ancak bunun 519 (71 97.9) ula§ilml§tJr. Omekleme alman 0-5 ya~ grubu olan aileye cvde yUz yuze g(jrli~me teknil:b kullamlarak ankel formu uygulanrnl§ln. Elde cdiIen verile! SPSS version programma kaydediIrni§, hata kontro!kri-ni, tablolar ve istatistiksel analizler bu program araclhglyla yapIlrnl§tlr. istatistiksel analiz yontemi olarak ki kare

kull an I! ml§tlr.

Bulgular

Tablo 0-5 Grubu Kaza <;oeuklarda

KAZA TORU

!

Ev Kazasl 163 .1 YUksekten DU§me 27 13.4 -

- -

_-

<;ah§ruaya alman 519 c;:ocugun ClL) 38.7'si kaza gel,linni§tir. En slk geirU\en tipi kaZaSl(hr Kazalann

% 81.1'i ev kazasl, % 13.4'ti ytiksekten dU§me ve % 5.5'i trafik kazasldlr (Tablo 1).

Tablo 0-5 Grubu Meydana Gelcn Bv Kazalanmn Ncdenlerinc

EV KAZASJ NEDENLERi SAYI

- _

_

Evde Di.i§me - <;arpma 77 47.2

Yamk 45 27.6

Kulaga, Buruna, Bogaza Yabancl Cisim Ka<;masl 18

11.1

- . .

Ev Aletleri ile Kaza 16

9.8

Zehirlenme 5 3,1

- -

._.",--~:ik C;:arpmasl 2 1.2

TOPLAM 163 100.0

Elazlg ilinde Ya~'lyan 0-5 Ya~ Grubll (,~ocuklarda KazCl

0-5 Ya~ grubu ~ocuklarda meydana gelen ev kazaianmn nedenlcrine gore dagilnmTablo 2'de gorUlmektedir. En fazla du~me <;arpma (% 47.2) goruliirken ikinci sirada yamk 27.6) gelmektedlf.

Tablo 3: 0-5 Ya~ Grubu \=ocuklarda YUksekten Du§me Yaralanan Olgularm Dii§iilen Yerlere Gore DagJllml

yOKSEKTEN OLGULARINDA

OI,GU~~YISO

DUSULEN YERLER SAYI %

Balkon - Perlcere 9 33.3 (atl - Dam 2 7.4 r -~,,-1:erdlven 12 44.5 f--- '"--Aga<;: - Salmcak 4 14.8

I

27

100.0

-YUksekten dii§me olgulanmn % 44.5'i mcrdivenden % 33.3 'li balkon - pencereden % 14.8"i - salmcak-tan, % 74'U ise ~atl - olu§mu~lUr (Tablo 3).

Tablo 4: Grubu Kaza TUderinin Gtiniin Hangi

\/ aktinde Ge~inne Durumlan

KAZA TURU Sabah

Ogle

TOPLAM

.

-SaYl % Say I % Say. % Say. %

Ev Kazasl 35 28.2 49.2 22.6 124 100.0

YUksekten Dii§me 5 20.8 12 7 29.2 24 100.0

Trafik Kazasl 1 10.0 5 50.0 4 40.0 10 100.0

TOP]"AM

41

25.9

49.4

24.7

158

100:!J

*

X1 . 2.842 SD: 4 p. 0.584

0-5 ya~ t,:ocuklarda % 25.9'u sabah, % 49.4'(j ogle, % 24.Tsi ak§am gelmi§tir 4).

Tahlo 5: 0-5 Ya§ Kaza Ge~iren \:ocuklarda Kaza TUrU ile Ozel GUn Olup Olmama Dummlan KAZA TURU Say. % Ev KazaSI 27 Y Uksekten DU§me 8 i Trafik Kazasl -100.0

I

TOPL~M ---r--35--~----~--~~----+---~-1-00-.(~)

X

0-5 ya~ grubu ~ocuklarda kazalann % 17.4'U bayram, dUgiin gibi ozel bir giinde meydana gelirken % da normal bir gUnde o'mu§tur. Ev kazaiannm % 16.6'SI, yUksekten dii§menin % 29.6'sl ozel olurken, ka-zaSI hit;: flzel gUnde gelmemi~tir (Tabla 5). Aralanndaki fark istatistiksel olarak aniamsmlir (p>0.05).

OLAV VERi Ev KazaSI Yiiksekten Dii~me Trafik lKazaSI TOPLAM

SaYI % SaYI % SaYI % SaYI %

il-ilc;e 112 68.7 18 66.6 8

n.7

Koy 51 31.3 9 33.4 3 27.3 63 31.3

TOPLAM 163 100.0 27 100.0

n

X2 : 0.135 SD: 2 P: 0.9349

Ev kazalanmn % 68.7'si il- ilc;ede , % 31.3'ii koyde goriiliirken yiiksekten dii§melerin % 66.6'sl il - il<;ede %

33.4'li koyde olmu§tur. Trafik kazalannm ise % n.7'si il- il<;ede % 27.3'ii kay de meydana gelmi§tir Kazalann tlirleri ile olay yerleri arasmdaki fark istatistiksel olarak anlamslZdlr (Tablo 6) ( p>0.05) .

. Tablo7: 0-5 Ya§ Grubu <;ocuklarda Annenin Egitim Durumu ile Kaza Ge<;irip Gec;irmeme Dllrumlan ANNENiN EGiTiM Kaza Ge~irmi~ Kaza Ge~irmemi~ TOPLAM

DUZEYi _{SaYI % SaYI %} Say) %

Okuryazar Degil-Okuryazar 32 15.9 61 19.2 93 17.9

ilkokul-Ortaokul 118 58.7 180 56.6 298 57.4

Lise-Y liksekokul 51 25.4 77 24.2 128 24.7

TOPLAM 201 38.7 318 61.3 5],9 100.0

X2 : 0.893 SD: 2 P: 0.639

0-5 ya§ grubu kaza gec;iren c;ocuklann annelerinin % 58.7'si bir ilkogretim okulu mezunu iken kaza gec;irme-yen c;ocuklann annelerinin % 56.6'sl bir ilkogretim mezunuduLAradaki ili§ki istatistiksel olarak anlamh degildir (p: 0.639) (Tablo 7).

<;ah§maya alman annelerin % 17.9'u okuryazar degil-okuryazar % 57.4'ii ilkokul-ortaokul, % 24.7'si lise-yliksekokul mezunudur.

Tablo 8: 0-5 Ya§ Grubu <;ocuklarda Aile Yaplianna Gore Kaza Gec;irme Durumlan

KAZA <;ekirdek Aile Geni~ Aile TOPLAM

DURUMLARJ _{Say 1 % SaYI % SaYl %}

Kaza Gec;iren 144 37.9 57 41.0 201 38.7

Kaza Gec;irmeyen 236 62.1 82 59.0 318 61.3

TOPLAM 380 73.2 139 26.8 519 100.0

X2 _{: 0.415 SD: 1 p: 0.519}

<;ah§maya alman 0- 5 ya§ grubu c;ocuklarda kaza gec;irme durumu aile yaplsma gore bakIldlgmda c;ekirdek ai-lede % 37.9'u kaza gec;irirken geni§ ailede bll oran % 41.0 dlr.Aile yapllanna gore kaza ge<;irme durumlan arasm-daki :ark anlamSlZdn' (p>0.05) (Tablo 8).

Elazlg ilinde Ya§ayan 0-5 Ya§ Grubu <;ocuklarda Kaza Slkhgl

Tablo 9: 0-5 Ya~ Grubu C;ocuklarda Kaza Tiirii ve Viicutlannda Meydana Gelen Lezyonlar

Ev Kazasl Yiiksekten Dii§me Trafik Kazasl TOPLAM LEZYONLAR

SaYI % SaYI % SaYI % SaYI %

Minimal ekimoz 102 62.6 10 37.0 5 45.4 117 58.2

Geni§,aglr laserasyon 20 12.3 8 29.7 2 ]8.2 30 14.9

ezik, yamk

Kot-extremitelerde kmk 8 4.9 3 11.1 1 9.1 12 6.0

ytktk

Yiiz kemikleri, di§lerde - _{- 1 3.7 - - 1 0.5}

burunda kmk,ylklk

C;ogul kmk, iy organ - _- - - 1 9.1 1 0.5

lezyonlan

Kraniyumda kmk, 2 1.2 3 11.1 1 9.1 6 3.0

intrakraniyal lezyonlar

BayIlma 6 3.7 1 3.7 - - 7 _3.5

Lezyon yok 25 15.3 1 3.7

_J

TOPLAM 163 100.0 27 100.0 11 100.0 201 100.0

0-5 ya§ grubu kazasl geyiren yocuklarda % 62.6'smda minimal ekimoz goriiliirken yiiksekten dii~me de mini-mal ekimoz % 37.0 trafik kazasmda da % 45.4 oramndadlr. Geni§, aglr laserasyon, ezik, yamk ev kazasmda %

12.3, yiiksekten dii§mede % 29.7, trafik kazasmda da bu oran % 18.2'dir (Tablo 9).

Tablo 10: 0 - 5 Ya§ Grubu Kaza Geyiren C;ocuklann Saghk Kurulu~una Gotiiriilmesi ile Annenin Egitim Durumu

Saghk Saghk

ANNENiN EGiTiM Kurulu§una Kurulu§una TOPLAM

DUZEYi Gotiiriilmii§ Gohiriilmemi§

SaYI % SaYI % SaYI %

Okuryazar Degil-Okuryazar 24 19.8 8 10.0 32 15.9

ilkokul-Ortaokul 70 57.9 48 60.0 118 58.7

Lise-Yiiksekokul 27 22.3 24 30.0 51 25.4

TOPLAM

121

X2 _{: 4.085 SD: 2 p: 0.129}

0-5 ya§ grubu kaza geyiren yocuklann saghk kurulu§una gotiiriilmesi ile annenin egitim durumuna bakddlgmda okuryazar degil- okur yazar olanlann % 19.8 'i saghk kurulu§una gotiiriirken ilkokul- ortaokul mezunlann % 57.9'u, lise - iiniversite mezunlanmn da % 22.3'(i saghk kurulu§una gotiirmii§tiir. Aralanndaki fark istatistiksel olarak anlamS1Zdlr (Tablo 10) (p

>

0-5 ya§ grubu kaza geyiren yocuklarda ilk miidahaleyi kimin yaptlgl durumuna bakIldlgmda anne % 47.8, baba % 4.5, evdeki biiyiikler (babaanne, anneanne) % 4.0, Kom~u % 2.5, hem anne hem baba % 2.5 oranmda miidahale yapml§lardlr. % 38.7 sinde de miidahale yapmaya gerek duyulmaml§tJr.

mamlzda kazasl mi~tir §J!an gruplur

~:ocugun % 38.Tsi bir goriiImti§tiir (%81.1).

UIke genelinde de ev ya§ grubu (okuI oncesi

Iiterattir veriIeri

. B u da ktiyiimsenmeyecek oramnda yiiksekten dii~me,

slrada (%37.24) oIup bunu yUksekten dti~me ve ev

TabIo 2'de ev kazasl nedcnlerinc

trafik

izIe-% 47.2 oramnda dii~me - yarpma gortiliirken % 27.6 oranmda yamk % 11.1 oramnda kulaga, buruna, bogaza yabanci cisim batmasl, % 9.8 oramnda ev aIetleli iIe kaza, % 3.1 oranmda zehirienme ve % 1.2 oramnda eIektrik yarpmasl goriilmektedir. Ulkemizde yapllan yah~maIara gore yocukluk yagmdaki kazalann iyinde du§meler % 67.5 ile ilk SI-raYI almaktadlr (3). Bu bizim bulguIanmlZla paralellik gostermektedir. Orsal ve arkada§IannmCumhuriyet Univer-sites! TIp Fakiiltesine ba~vuran hastalarda yapilan yah§mada en yok yanik goriiImektedir (0). ErkaI ve arkada§lan-nm Ankara'da

( 11). TabIn

val!~mada okul oncesi ya~ dii§me nedenlerine omnmda agay- saImcaktan.

% 43.9 oranmda en fazla zehirlcnmelcr

oranlnda merdivenden. ise yatl-damdan dii§mc

baI-da

bize ana dii§meleri onlemek almada yetersiz kaIdlgml

koy-maktadll. Tablo 4'uc cv kazasl en fazIa % 49.2 oramnda gunun ogle vaktinde goriiImektedir. Erkal vc arkada~lan­ nm Ankara Hacettepe Universitesinin aciI servisine ba§vuran bireyler Uzerinde yapdan bir yah§mada da ev kaza-Iann en yogun gortildtigii saat sabah saatieridir (11). Tablo 5'de kullamlan % 17.4'ii bayram, diigiin gibi ozel bir giinde meydana gelirken % 82.6'smda nonnal bir giinde olmu§tur. Bu da bize kaza olu§umunda en biiyiik etmenIe-rin yocugun bu donemde yevresini tammaya kar~1 hareketli olu§u, ailenin, ozellikle annenin iIgisizligi, uygun olma-yan aile ve yevre ortammm neden oldugu gosterilmi§tir.

Tablo 68.Tsi il - ilyede olurken

de spor.

runmas!

alanlardan yoksun olmalarmm mimarisi, elektrik, % 30-40'mm tehlikeli olmu§tur. Bu ya§ dii§i.indiirmektedir. malzemesi, ilay ve riimi§tir (12). Tablo Tdc bir

ile kaza bakIldlgmda egitim kaza slkhgmda azalma

li-se-yiiksekokul mezunu olan 128 annenin 89'u (% 70) yah§maktadJr ve yocuklan ba§kalan tarafmdan bakIimakta-dlr. KavakiJ ve arkada§lanmn 0 - 6 ya~ grubunda kar§Ila§I1an kaza tilrleri ile ilgiIi yaptJgl yah§mada okuryazar de- . gil- okuryazar olan annenin \;ocuklan % 29.2 kaza, ilkokul-ortaokul mezunu annenin yocuklan % 55.5 kaza, li-se-yUksekokuI mezunu annenin % 15.3 yocuklan ise kaza geyirmi§tir. Annelerin egitim diizeyleri iIe kaza oranlan arasmda istatistiksel fark bulunmaml§tlf (13). Bu sonuylar bize annenin egitim diizeyinden yok, yocuga baklm

ve-fen ki§inin ilgi ve dikkatinin yok gi:istermi§tir. Tablo 9'da

tiir. [Uk ya~arn gerektigi Sonuy bi belirgin egitimlcri Bu Kaynaklar

lezyonlar daha yiiksek Oysa ev kazasmda

yevreyi unuturlar, yetersizlikleri vardlf. Bu

korunma iyin halk uygulamalan, ebeveynlerin dmmasl §arttJr.

Topiantlian 200]

Ozet

ederler. Tehlikenin derecesini azailmak iyin gerekli onIemler

yapIlmahdlr. KorkuIuksul zehirlenme gibi konularda

yaYIIl!WlmZ§tlr.

1. Yal9lfi SS, Yurdakok K. C:;:ocuklar ve Ev Kazalan. Hacettepe TIp Dergisi 1999; 30(2): 117-124.

45

[masl

gi-Elazlgjlinde Ya~ayan 0-5 Ya~ Grubu <;:ocuklarda Kaza Slkitgl

Manciaux Cl. (Eds). Childhood anci The Role Geneva. World

Organizatwn 1991.

3. yocuklanmlzi Kazalardan Koruyaltm,<;:ukurova Oniversitesi <;:ocuk Cerrahisi, http:·//lokman.cu.edu.tr//pedsug!kaza.htm. 2001. 4. Gailard M. Herve C. Emergency Medical Care and Severe Accidents in Children Study of 630 Cases Over 5 Years Their Significance in

Traumatic Accidents. Ann. Pediatr, 1991; 38(5): 311-7.

5. Bergman AB, Rivara EP. Sweden's Experience in Reducing Childhood injuries, Pediatrics, 1991; 88 (1): 69-74. Ttirkiye YllhgL 1990. DJE tdalbaasl, Ankara, 1 17

Tlirkiye Yllllgl. 1982-19~6 Bakanitgl YaYlllhln. Ankara, 1988: 4-38.

Livolsi P. /\ccidents in A. Report on Pediatr. Med. 1990; 12 (4): 35()

SathiyaseLlran A.ccident Trouma a Descriptive Hospilal fR Soc. Health. 1991; II (1): 10 - I.

10. Orsal M, Katktci U, Ozktik MS. Cumhuriyet Universitesi TIp Faktiltesi Trafik DI~l Kaza Sonucu Yaralanmalann Adli TIp YCinU. Cumhuriyet Oniversitesi TIp Faktiltesi Dergisi, 1993; 15(2): 105-107.

11. Erkal S, ~afak ~. Ev Kazalanna Neden Olan Konut Faktbrlerinin inceienmesi, Saghk Dergisi, Saghk Bakanhgl 1994; 66( 1): 31-41. 12. Nielsen CT, Hansen AI, Kruse T, Mogensen A, Proustegard E. Risk Faktors 111 Home Accidents Among Preschool Children Ugeskr

Laeger, 1990 152(46): 3447 - 9.

Kavakh A. GCirek G, Hem~irelik Btdtcni, istanbul Oniversitcsi Nightingale YtiksekokulU Yayml, 1986; 2(7): 60-71

ileti§im Adresi: Yrd.Doy.Dr. Edibe PiRiN<;:Ci Firat Universitesi Saghk Hizmetleri

Me~lek YHksek Okulu, RIaz]!!

. (0424) 241