YAŞAYAN TARİH İSTANBUL
YEREBATAN SARAYI SARNICI
TARİHÇESİ
Derleyen: Cemil UZUN AKSU
İl Öz.İd.Eğt.ve Sos.İşl.Md.
Tarihi İstanbul şehri üç tarafı denizlerle çevrili 7 tepe üzerinde yerleşmiş bir yarımadadır. Şehirde yaşayanlara yeterli su bulmak her devirde başlıca sorun olmuştur. Roma imparatorlarının ve Türk sultanlarının yaptırdıkları kilometrelerce su kanalları ve kemerleri günümüze de ulaşmıştır. Kilometrelerce uzaklıktan getirilen su, şehrin birçok bölgesinde halen görülmekte olan, yeraltı su depolarında veya açık havuzlarda biriktirilir, kurak mevsim, yaz içi şehrin su ihtiya cı buralardan temin edilirdi. Sarnıçların en büyüğü Yerebatan Sar- nıcı’dır.
Ayasofya meydanının batı köşesindeki küçük kulübe buranın gi rişidir. İmparator Justinyen’in 6. yy.’da inşa ettirdiği sarnıç asırlar boyu kullanılmıştır. Günümüzde de, mevsimine göre 1 metreyi aşan su birikintisi görülebilir. 70 x 140 m. boyutlarındaki sarnıç tavanı taşıyan 336 mermer sütunuyla bir sütun ormanını andırır. Sütunlar 12 sırada 28 adettir. Başlıklarının pekçoğu işlemeli, korint uslubun- dadır. Durgun suya yansıyan sütunların görüntüleri ve sütunları örten tuğla kemer ve tonozlar burayı değişik bir görüntüye büründürür.
RESTORASYONU:
1985 yılıKasımayındarestorasyon çalışmaları başlatılan Yereba tan Sarayı, ortalama 2.5 metre yüksekliğinde çamur ve moloz, 1.5 metre yüksekliğindeki su atılarak temizlendi. İstanbul Anakent Be lediyesince restore edilen Yerebatan’dan toplam 26 bin metreküp çamur çıkarıldı. 9 metre yüksekliğinde ve 9 bin 800 metrekarelik bir alanı kaplayan Yerebatan Sarayı’nın çevresi de yeniden düzen
leniyor. Alemdar Caddesi üzerindeki çıkış kapısında plânlanan kü çük dükkânlar kaldırılarak 200-300 n i ’lik alan belediye tarafından Karikatürcüler Derneği’ne verildi. Böylece Yerebatan’ı gezen turist ler, çıkışta karikatür sergisi de izleyebilecekler. Sarayın çıkışında ise tüm Sultanahmet’in gereksinimini karşılayacak modern bir tuva let yapılıyor. Bu arada sarnıcın içinde 50 cm düzeyinde su bırakıl ması düşünülüyor. Turistlerin rahat gezebilmeleri için prefabrik ve betonarme gezi iskeleleri yapılan Yerebatan Sarayı’nın içinde, ha valandırma ve aydınlatma çalışmaları da sürdürülüyor. Özel ve ru tubete dayanıklı ses cihazları ile klasik müzik yayını düşünülüyor. Havalandırma tesisatı için verici ve emici santraller, sarnıç içindeki yüzde 95 nemi minimum noktasına indirerek içeride temiz hava sir külasyonu sağlayacaklar.
Müzik eşliğinde ışık gösterisi de düşünülen Yerebatan Sarayı’nda loş bir köşeden verilen ışıklarla yapı, turistlere gösterilecek. Öte yan dan restorasyonu gerçekleştiren şirket yetkililerinin verdiği bilgiye göre Yerebatan Sarayı’nda, çamur tahliyesi sotırası yapılan araş tırmalar sırasında Romalılardan kalma 2 adet Medusa’nın kolon ka idesi olarak kullanıldığı saptanarak bunların temizlendiği belirtil di. Yerebatan’da ayrıca klasik tuğla ve tonozların restore edilerek orijinal görüntüsünün sağlandığı, sütunlar arasında eksik olan 130 ton gergi demirleri yapılarak statik bağlantı sağlandığı, beden du varının tuğla tozundan oluşan ve su geçirmezlik özelliği bulunan “ Horasan” sıvasının yenilendiği belirtildi. Öte yandan klasik tuğla döşemesinin onarılarak eski görüntüsünün verildiği belirtildi.
17
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
