*Cumhuriyet Üniversitesi, Di Hekimli i Fakültesi, Protetik Di Tedavisi Anabilim Dal , S(VAS.
YÜKSEK M KTARDA ALUM NA LE GÜÇLEND R LM
METAL DESTEKS Z PORSELEN S STEMLER
ALL CERAMIC SYSTEMS REINFORCED WITH
THE HIGH AMOUNT OF ALUMINOUS
Semih Ta veren* Ali Kemal Özdemir*
ÖZET
Dental porselenler çe itli avantajlar nedeniyle protetik yakla mlar için önemli bir materyaldir. Metal desteksiz porselen sistemiyle yap lan kron köprü protezler hastaya yarar sa lamaktad r. Estetik, do al di renginin yakaland çok do al bir görünüme sahiptir. Biouyumlulu u, termal hassasiyet ve di etlerinin sa l n tehdit edici unsurlar ta yan metal destekli porselenlerden daha fazla biouyumluluk göstermektedir. Sistem çok iyi bir marjinal bütünlük göstermektedir.
Anahtar kelimeler: Alumina, porselen
SUMMARY
Dental porcelains are the important materials due to various advantages for denture. Crowns and bridges made with all ceramic system offer amazing benefits to the patient including: Aesthetics, the most natural looking restoration possible allowing uninhibited passage of light just like a natural tooth. Biocompatibility, ceramics are more biocompatible than conventional metal based restorations helping eliminate thermal sensitivity and promoting healthier gingiva. The system produces precise marginal fit.
Key words: Aluminous, porcelain
G R
Protetik di hekimli inde kaybedilmi olan fonksiyon, fonasyon ve esteti i iade etmek amac yla birçok restoratif materyal ve teknik geli tirilmi tir. Dental porselenler estetik avantajlar aç s ndan restoratif materyaller aras nda önemli bir yere sahiptir. Su absorbe etmemesi, s iletmemesi ve a z dokular taraf ndan çok iyi tolere edilmesi önemli özellikleridir.
Sabit protetik restorasyonlarda yeni dental porselen alternatifi aray lar sonucu çe itli metal desteksiz porselen sistemleri geli tirilmi tir. Günümüzde sabit protetik restorasyonlarda materyal yetersizliklerinin büyük bir ço unlu unu ortadan kald rabilen üstün biyolojik uyumluluk, yüksek k r lma direnci, mükemmel estetik ve optimal s n r uyumu gösteren alumina ile güçlendirilmi metal desteksiz porselen sistemleri daha çok tercih edilmeye ba lanm t r.
Metal desteksiz porselen sistemlerinde alumina (Al2O3) yap sal sa laml kazand rmaktad r.
“Slip-Casting” orijinal ad ile Frans z di hekimi ve ara t rmac Dr. Michael Sadoun taraf ndan 1985 y l nda Fransa’da geli tirilmi olan (n-Ceram (Vita-Almanya), alumina (Al2O3) içeri inin %90‘lara kadar ula t güçlendirilmi
porselen sistemlerindendir.
Yüksek oranda alümina içerikli metal desteksiz porselen köprülerin uygulama alan , gerilimin az oldu u anterior köprüler ile s n rl d r. Genelde tek gövdeli köprülerde kullan lmakla beraber alt çene anterior bölgede iki gövdeli tasar mlarda da güvenle kullan lm t r. Posterior bölgede de kullan labilece i baz ara t rmac lar taraf ndan belirtilmi tir.3,4
Bu restorasyonlar n direnci cam ve aluminan n birbiri içine geçerek penetre oldu u a formasyonuna dayan r. Alumina kor ve cam n tek ba na sahip olduklar esneme dirençleri cam infiltre edilmi kor porseleninin esneme direncinden çok daha dü ük bulunmu tur. Cam infiltrasyonu ile direncin artmas n n nedeni aluminan n pörozitesinin azalmas ve da l m
güçlendirmesi ile cam ve alumina partikülleri aras nda olu an s k ma kuvvetleridir.5-7
Estetik aç dan ise metal destekli porselenden çok üstündür. Çünkü kron yap s na gelen k demeti di kök k sm na kadar ilerleyip, gingival alana yay l r. Restorasyonlar ne fazla opak, ne de fazla effaf yap lar ile do al renk tonlar n siman rengi gibi hiçbir aksi renk etkisinde kalmaks z n vererek, kök ve gingival dokulara yeteri kadar geçirirler. Renklendirmede hastan n spesifik karakterizasyonu, kronun iç tabakalar ndan ve üst yüzeyinden verilebilir.
Alumina ile Güçlendirilmi Porselen Sistemlerinin Avantajlar4
1. Yüksek gerilme direncine sahiptir. 2. Optimum kole uyumu sa lar.
3. Mükemmel estetik görünüme sahiptir. 4. Biyouyumluluk üstünlü ü vard r. 5. Alerjik durum olu turmaz.
6. Radyolusent bir materyaldir ve radyolojik incelemeyi olas k lar.
7. Is sal irritasyonu minimumdur.
8. I n köke ula mas n sa layarak di eti bölgesindeki gölgelenmeyi ortadan kald r r.
9. Post-core’larda preperasyon renginin veya siman n restorasyonun genel rengini etkilemesini engeller.
10. Yap m a amas nda metal destekli porselen restorasyonlarda kar la lan zararl metal tozlar n n ortaya ç kma olas l olmad ndan teknisyen aç s ndan daha sa l kl d r.
11. Elektrolitik korozyon aç s ndan da tamamen güvenilirdir.
12. Metal destekli porselen restorasyonlarda görülenmetal–porselen ba lanmas n n yetersizli ine rastlanmaz.
13. Standart simantasyon tekniklerine uygundur.5
Alumina ile Güçlendirilmi Porselen Sistemlerinin Dezavantajlar4
1. Yap m esnas nda çok zaman al r. 2. Maliyeti yüksektir
3. Ak kanl n n di er materyallere oranla çok farkl olmas (rheopectic) yap m s ras nda sorunlar ç karmakta, el al kanl n n kazan lmas ile bu sorun halledilebilmektedir.
4. Pi irilebilmesi için özel bir f rna gereksinim duyar. 4,5,8,9
Alumina ile Güçlendirilmi Porselen Restorasyonlar4n Endikasyonlar4
1. Estetik gereksinimin önemli oldu u vakalarda 2. Endodontik tedavi uygulanm ve renklenme olan di lerde
3. Metal alerjisi olan hastalarda
4. Alt kesicilerde metal destekli porselen ile esteti i sa lamak zor oldu u için bu grup di lerin tümünde
5. Travmaya u ram di lerde 6. Mine displazisi durumlar nda
7. Anterior bölgedeki diestemalar n düzeltilmesinde 8. Tek di implantlar ve üç üniteli anterior implant köprülerde
9. Biçim ve konum anomalilerini düzeltmede 10. Di dokusunun korunmas ve di eti sa l amac ile sabit protetik uygulamalarda endikedir.10,11
Alumina ile Güçlendirilmi Restorasyonlar4n Kontrendikasyonlar4
1. Pulpa s n rlar tam olu mam genç hastalarda 2. Alt anterior bölgede mezio distal boyutun yetersizli i sebebi ile shoulder preperasyonunun yap lamayaca mandibular anterior di lerde
3. Servikal bölgeye do ru a r daralma gösteren di lerde
4. Parafonksiyonel al kanl klar olan bireylerde 5. Kapan n uygun olmad , interokluzal mesafenin az oldu u vakalarda
6. Düzensiz ve çapra k di lerde
7. Vertikal overlaplar derin olan olgularda ve a r over-biteli vakalarda kontrendikedir.4,12
Alumina ile Güçlendirilmi Metal Desteksiz Porselen Restorasyonlar4n Yap4m A amalar4
Ana model elde edildikten sonra tüm defektler ve and rkat sahalar bloke edilir. Güdükler üzerine basama a gelmeyecek ekilde yakla k 45 µm kal nl nda 2-3 kat die spacer uyguland ktan sonra silikon ölçü maddesi ile dublikasyon yap l r. Bu ölçüye genle me miktar tam olarak belirlenmi özel alç distile su ile kar t r ld ktan sonra dökülür. Bu özel alç n n sertle mesi iki saat sürer ve bu s rada ilk f r nlanma sonucu kor yap s nda olu acak %3’lük büzülmeyi tolere
edecek ekilde genle ir. Elde edilen çal ma modelinde destek di lerin marjinleri kur un kalemle belirlenir. Bu i lemlerden sonra çal ma modeli separe ile tamamen olmamak üzere destek di lerin kenar ndan ayr l r. Çabuk yap t ran bir madde ile alüminyum oksitten olu an bir tablaya tamam yla ayr lmam olan bu model yap t r l r. Daha sonra yap k olan bu model k l testeresi yard m ile tamamen ayr l r. Bunun nedeni f r nlanma s ras nda olu acak büzülme ile porselen materyalinin zarar görmesini engellemektir.
Porselenin özel süspansiyonu 38 gr Al2O3
(Alüminyum oksit) tozunun 5 ml kar t r lma likidi ve 1 damla ba lay c ajanla kar t r lmas ile elde edilir. Bu özel kar ma “Slip” ad verilir. Homojen bir kar m elde edildikten sonra vakum cihaz nda 1 dk b rak l r. Normalde dental porselen süspansiyonlar thixotrope ak biçimi gösterirken bunun tersine Aluminyum oksit toz materyali s vand nda rheopektik ak gösterir. Rheopektik ak biçiminde süspansiyon çabuk kar t r ld nda çok k vaml olur, ak c olmaz.
Bu sistemin esas özelliklerinden birisi de, özel day alç s n n aluminyum oksit toz (Al2O3) kar m ile kar l kl
etkile mesidir. Toz kar ml tabaka özel day yüzeyi ile temasa geçer geçmez kar m n s v k sm absorbe edilir. Day özel alç s üzerinde Al2O3 partikülleri ani olarak bir
tabaka olu turur. Bu durum, alç n n kapiller yap s na ve çok küçük porlar na ba l olarak kapiller çekim nedeni ile olu ur. Böyle mikroskobik boyutlarda olu an kapiller çekim çok büyük oldu undan sürülen maddeden a r kompakt bir tabaka olu ur. Kapiller çekim, s v lar n ince oluklar veya kapiller tüpler gibi dar bo luklar içerisinde yüzey gerilimlerinin bir etkisi ile koheziv ve adeziv kuvvetlere ba l olarak olu maktad r. Kopinglerin
ekillendirilmesinde, rezervuar görevi gören sentetik tüylü büyük bir f rça kullan l r. Ba l k yap m s ras nda ba l k ve day n s t lmamas gerekir. Ba l k olu tuktan sonra s n r çizgileri görünür hale gelene kadar bistüri ile ta lan r. Stabilize edici ajan uygulanmas yla ba l k f r nlanmaya haz rd r. 6 saatte 20oC’den 120oC’ye
ç kar lan s aral daha sonra 1120oC’ye ula t r ld ktan
sonra 400oC’ye inene kadar f r n içerisinde tutulur. Daha
sonra oda s s nda so umaya b rak l r. Bu süreçte Al2O3
kristalleri kontakt noktalar boyunca birbirine kayna r. Bu faza f r nlanman n solid (kat ) faz denmektedir. Al2O3 yap s nda f r nlama sonras nda olu abilecek
minimal düzeydeki büzülme, alç n n sertle me genle mesi ile kompanse edilir. Hacminin 1/3’ü kadar
büzülen özel alç yap , alt yap n n alç dan kolayca ayr lmas n sa lar. Bu a amada ba l klar n yap s beyaz, poröz ve k r lgand r. Düzeltmelerin bu a amada yap lmas gerekir yoksa cam infiltrasyonu yap ld ktan sonra tekrar çal ma ans yoktur. Daha sonra mavi bir test likidi ile çatlak veya mikro çatlak olup olmad tespit edilir. E er çatlak varsa yeni bir alt yap olu turulmal d r. Cam infiltrasyonu için distile su ile kar t r lm özel bir cam tozu f r nlanm olan Al2O3
ba l n üzerine tatbik edilir. Alt yap 4 saat süre ile 1100oC’de f r nlan r. (nfiltrasyon f r nlanmas esnas nda
alt yap n n içindeki havan n kaç na izin vermek üzere alt yap n n iç yüzü ile gövdenin bir k sm na bu i lem yap lmaz. Köprü restorasyonlar nda infiltrasyon f r nlanmas süreci biraz daha uzun olup 1100oC de 6 saattir.
(nfiltrasyon i leminde de kapiller çekim söz konusudur. Alt yap da yüksek stabiliteyi olu turan bu çekim sayesinde ilk f r nlama i leminde tam olarak birle memi olan Al2O3 partiküllerinin camla tamamen
doldurulmas söz konusudur. Mikroçatlaklar n geli meye ba lamas halinde bu durum Al2O3 partiküllerinin a r
kompakt bir hale gelmesi ile ani olarak durdurulur. Fazla cam materyali elmas frezlerle a nd r l p uzakla t r l r. 35-5Om Al2O3 kumlama materyali ile 6 atm bas nçta
kumlan r. En son olarak alt yap 960oC de 10 dakika
kadar bekletilerek alt yap i lemi sona erdirilir. Daha sonra geleneksel yöntemlerle üst yap ekillendirilip restorasyon bitirilir.4,5,12
Alumina ile Güçlendirilmi Metal Desteksiz Porselen TekniAindeki Geli meler
Porselen alt yap lar n n haz rlanmas nda konvansiyonel yönteme göre daha avantajlar bulunan ''copy milling'' teknolojisi de kullan labilir. Celay sistemi (Mikrona Technologies, Spreitenbach, Switzerland) ile ilk olarak CAD-CAM teknolojisi sayesinde inley, onley, kron ve köprülerin yap m mümkün olmu tur. Bu sistem bir anahtar n dublikasyonuna benzer biçimde, yap lmas arzulanan restorasyonun özel rezinden haz rlanm bir örne ini mekanik yöntemle tarayan elemanlar n hareketinin, freze elemanlar na yans t lmas na dayan r.13,14
Prefabrike alumina bloklar, kontrollü yap m süreci sayesinde streslerden ar nm çok daha az bo luk ve çatlak içeren yap lar olu turarak konvansiyonel yap m tekniklerine üstünlük sa lar. Celay ile In-Ceram’ n (Vita- Almanya) 450 Mpa de erindeki bükme dayan kl l nda %15 oran nda art sa lanmaktad r. Konvansiyonel
In-Ceram anterior ve posterior kronlar ile anterior üç üyeli köprülerin ba ar oran %99'a varmaktad r. Buna kar n posterior üç üyeli köprülerde daha dü ük bir ba ar oran bildirilmektedir. Bu durum posterior bölgede artan oklüzal kuvvetlere, hatal alt yap dizayn na alumina slip tekni i s ras nda gövde ayak birle im bölgesinde olu an porozite, çatlak ve f r nlamada meydana gelen k r klara ba lanabilir. Celay tekni i bu problemleri ortadan kald rabilece i için posterior In-Ceram köprülerin yap m nda tercih edilebilir.15
Güçlendirilmi metal desteksiz porselen tekni inde alumina yerine magnezyum spineli kullan lmas estetik avantajlar sa layan bir di er yeniliktir.1,16
Ayn porselen sistemlerinde yap ya zirkonia ilave edilmesi yap n n dayan kl l n artt ran yeniliklerdendir.17-20
Alumina ile Güçlendirlmi Metal Desteksiz Porselen Restorasyonlar4n Estetik Özellikleri
Bu porselen sistemlerinin en önemli avantajlar ndan biri sa lad estetik üstünlüklerdir. Metal destekli porselen kronlarla yüksek standartlarda restorasyonlar n yap m mümkün olsa da özellikle servikal bölgedeki k yans mas estetik sorunlara yol açmaktad r. Translüsens ve k yans mas n n önemli rol oynayaca vakalarda metal desteksiz porselenlerin seçimi tercih edilebilir. Çok tabakal porselen yap ile daha ba ar l karakterizasyon sa lanabilir.21
1 mm kal nl ndaki insan dentini %30 geçirirken, ayn kal nl ktaki minenin k geçirgenli i %70'dir. (ronside In-Ceram (Vita-Almanya) kor materyalinin k geçirgenli ini inceleyerek dentin ile uyumunu ara t rm t r. Bu amaçla 0.4, 0.7, 1, 1.5 ve 2 mm kal nl nda 11 mm çap nda A1, A2, A3, A3.5, A4 renklerinde haz rlanan In-Ceram disklerin k geçirgenli i, transmisyon densimetresi ile ölçülmü tür. I k geçirgenli i kor materyalinin kal nl ve renk yo unlu u artt kça azalmaktad r. Normal kor kal nl nda
k geçirgenli i A4 için %25, A1 için %40 oran ndad r. Bu oranlar dentinle uyumlu bulunmu tur.12
In-Ceram (Vita-Almanya) Spinel kor porseleni, alumina bazl orjinal porselene oranla daha translüsent olmas nedeniyle daha geni estetik olanaklar sa lamaktad r. Buna kar n materyalin dayan kl l klasik In-Ceram kor materyaline oranla %25 dü üktür.4,5
In-Ceram (Vita-Almanya) Zirkonia kor porseleni materyalin bünyesinde bulunan Zirkonyum oksit
bile ikleri nedeni ile dayan kl l kta önemli art lar sa larken opak yap s nedeni ile estetik olarak ayn ba ar y gösterememektedir.21,22
In-Ceram (Vita-Almanya) kor materyalinin rengininde iste e göre seçilebilmesi esteti i artt ran di er bir faktördür. Materyalin yüksek translüsensine ra men, destek di in restorasyonunda kullan lan alt n, amalgam veya kompozit rezin materyalin yeterli opasitesi nedeni ile renkte de i ikli e neden olmaz. Materyalin radyoopasitesi sayesinde marjinal uyum gibi gerekli incelemeler de yap labilir.12
Metal desteksiz porselen restorasyonlar n artan kullan m yla birlikte restorasyonlar n dayan kl l k ve tutuculu unun geli tirilmesi daha da önem kazanm t r. Porselenin k r lma potansiyelinin olmas , devaml l ve süreklili i olan bir destek mekanizmas yla desteklenmesini gerektirmektedir.23-26
SONUÇ
Son y llarda restoratif di hekimli indeki yeniliklerle birlikte, konvansiyonel porselenlerin metal alt yap larla desteklenme zorunlulu unu ortadan kalkm t r. Metal desteksiz porselenden yap lan sabit protetik restorasyonlar daha popüler hale gelmi tir. Sertliklerinin mineye yak n olmas , k r lmaya kar dirençli olmalar ve do al di le mükemmel uyum göstermeleri nedeniyle alumina ile güçlendirilmi metal desteksiz porselen restorasyonlar s kl kla kullan lmakta ve özellikle anterior bölgede tercih edilmektedir.
KAYNAKLAR
1. Probster L. Survival Rate of In-Ceram Restorations., Int J Prosthodont 6: 259-263, 1993.
2. Sayg l G, Tahmal S. Effect of Ceramic Surface Treatment on the Shear Bond Strength of Two Resin Luting Agents to All-Ceramic Materials., J Oral Rehabil, 30: 758-764, 2003
3. Fleming G J P, Narayan O. The Effect of Cement Type and Mixing on the Bi-Axial Fracture Strength of Cemented Aluminous Core Porcelain Discs., Dent Mater, 19: 69-76, 2003. 4. Gökçe SH. In- Ceram Core (kor) Destekli Porselen Kronlarda Core Tasar m n n Dayan kl l a Etkisi, Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sa l k Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 1999. 5. Co kun A.: Farkl metal desteksiz porselen sistemlerinin kenar uyumu ve mikros z nt ya etkisi ile e ilme dayan kl l klar n n incelenmesi., Doktora Tezi, CÜ Sa l k Bilimleri Enstitüsü, Sivas, 2002.
6. Kuybulu EO, Gemalmaz D.: (ki Farkl Tam Seramik Sistem (le Uygulanan Kronlar n Klinik Ba ar s n n De erlendirilmesi, Quintessence Türkçe Derg., 5: 54-61, 2002.
7. Zaimo lu A, Can G, Ersoy AE, Aksu L. Di hekimli inde Maddeler Bilgisi, A. Ü. Di Hek. Fak. Yay nlar , Ankara 1993. 8. Abbasi J, Bertolotti RL, Lacy AM, Watanabe LG. Bond strengths of porcelain repair monomers, J Dent Res, 67(Abstr. 886), 223.1998.
9. Memiko lu MM. Tam Seramik Posterior Sabit Parsiyel Restorasyonlar n In-Vitro ve In-Vivo Uygulanabilirli i ve S n rlamalar Yönünden (ncelenmesi, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sa l k Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 1997.
10. Oktay HG. Tüm Seramik Sistemler., E. Ü. Di Hek. Fak. Derg., 24: 11-16, 2003.
11. Yüksel G., Çekiç C., Özkan P.: Metal Desteksiz Porselen Sistemleri, Atatürk Ü Di Hek Fak Derg, 10: 79-88, 2000. 12. Erçoban E.: (ki Farkl Kor Yap m Tekni ine Sahip In-Ceram ve IPS Empress Tam Porselen Sistemlerinin Farkl Dentin Kal nl klar ve Farkl F r nlama Say lar nda Gösterdikleri Renk De i ikliklerinin (ncelenmesi, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sa l k Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 1998.
13. Apholt W, Bindl A, Luthy H, Mormann WH. Flexural Strength of Cerec 2 Machined and Jointed InCeram-Alumina and InCeram-Zirconia Bars, Dent Mater, 17: 260-267, 2001. 14. Martin N, Jedynakiewicz NM. Clinical Performance of CEREC Ceramic (nlays: A Systematic Review, Dent Mater, 15: 54-61, 1999.
15. Sevük Ç, Gür H, Akkayan B. Kopya Freze Tekni i (le Haz rlanan Tam Seramik Restorasyonlar: Vaka Sunumlar ., Quintessence Int, 8: 353-357, 2003.
16. Kern M, Wegner SM. Bonding to Zirconia Ceramic: Adhesion Methods and Their Durability., Dent Mater, 14: 64-71, 1998.
17. Kosmac T, Oblak C, Jevnikar P, Funduk N, Marion L. The Effect of Surface Grinding and Sandblasting on Flexural Strength and Reliability of Y-TZP Zirconia Ceramic., Dent. Mater., 15: 426-433, 1999.
18. Blatz MB. Posterior Bölgede Full Seramik Restorasyonlar n Uzun Dönem Ba ar lar , Quintessence Türkçe Derg., 3: 31-44, 2001.
19. Antonson GSA. I k (le Sertle en ve Dual-Cure Rezin Simanlar n Farkl Renk, Kal nl k ve Yüzey Pürüzlendirme Ko ullar ndaki All-Seramikler (le Kullan ld nda Polimerizasyon Etkinli inin Matematiksel Olarak Belirlenmesi, Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sa l k Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 1999. 20. Janda R, Roulet JF, Wulf M, Tiller HJ. A New Adhesive Technology for All-Ceramics., Dent Mater, 19: 567-573, 2003. 21. Kern M, Thompson VP. Bonding to Glass (nfiltrated Alumina Ceramic: Adhesive Methods and Their Durability, J Prosthet Dent, 73 : 240-249, 1995.
22. Kitasako Y, Burrow MF, Katahira N, Nikaido T. Shear Bond Strengths of Three Resin Cements to Dentine Over 3 Years In Vitro., J Dent, 29: 139-144, 2001.
Yaz4 ma Adresi: Dr. Semih TATVEREN Cumhuriyet Üniversitesi Di Hekimli i Fakültesi
Protetik Di Tedavisi Anabilim Dal 58140 Kampüs / S(VAS
Tel : 0 346 2191010 / 2783 Fax : 0 346 2191240
