Dağ yolu

(1)

. i , ...1 ¿.Lf v j f l i <■ • - A#-* _ 192 8 i J >J <20 95 : j L» Musahabe

DAĞ YOLU

Hamdullah Subhî bey efendi

nutuklarının bâzılarını neşr etti-ler. Buna “ Dağ yolu,, ismini verdi-ler. Yıllarca bu yolu tırmanan büğünkü nesil işittiği o hitâbeler-le kaç defâ heyecana geldi, kaç defâmefkhûre ateşi o sözler-le âlevlendi. Zafer ve inkılap nesli uzakta gördüğü par lak âleme varabilmek için bu yola tırmanır-ken, önüne dikilen kuvvetli mânî'leri yıkar-ken zaman zaman hitabeler işitir-di. Bu hitâbeler bâ' zan bizi şöyle teşcî’ eder-di.“Çetin bir

dağ yolunda seneler-dir yürü-

yor-uz. Hareket noktasından uzak laştıkça ufuk genişliyor ve rüzghar artiyor. ‘ Eski mâbet, eski ümit aşâğda, ovalarda kaldı. Kenarında dolaşdığımız uçurumların dibinden mâzınin lafzı ve şekli kayb olan şikhâyet ve itiraz uğultusu geliyor. Milletinin târihinden bir vazife aldın ve bir birinden daha yüksek tepelere

doğru yepyeni bir resul rüya ve

îmânî-le çıkıyor-sın,„ Bâzan arkaya bakmanın vehâmetini şöyle anla- tır-dı: “Arkadaşlar, biz öyle bir sahaya çıktık ki bir daha geri dön meye imkhan yok-tur. Bu sâhillere çıkanlar arkada bıraktıkları gemileri yakmış-lardır. Mâzı-ie aramizda aşl- maz uçurum var-dır.„ Bâzan Dnm- lupınara çıkar da bize şöyle âhd ettirir-di:"Aziz şehitlerimiz! İnönü,

Sakarya, Dumlupınarda-ki meş-

hetlerimiz bir müsellesin uçları gibi

duruyor. Bu müsellesin üstünde yeni Türkiye bir ehram gibi yük seldi. En yukarda, ta tepede dalga lanan istikhlal ve inkhılap bayrağı

var. Eserinize sâdık-ız sâdık

kalacağ-ız. O bayrağı indirtmeye- ceğ-ız.„ En büyük zafer günü, daha yürünecek yolları gösterirde der-di: “Karanlıklarımız var, ağartacağız, yurdumuz viran-dır, şenleteceğız, , yüz binlerce öksüz yavrularımız

var, okutacağ-ız, büyüteceğ-ız.,, Dün yüzler-ce kişinin kuvvet aldığı bu hitâbeleri "Dağ yolu,, nda okuyor-uz. Yarın-ki nesil de onları en mükemmel bir edebî kırâat ola rak okuyacak-lardır. Yalnız onlar-la bizim aramızda bir fark var. Biz okur-ken dinli-yoruz da... Kuvvetli hatîp sözü yalnız mefhumlar hâ linde zihinlere müessir olmaz. Söz hatîb için sihirli bir âlet-tir. Onun-la rûhlara dokunur ve ekseriya dinle yenleri istediği hedefe sürükleyip götürür. “Dağ yolu„nda-ki yazı ların bu tesirini biz bili-yoruz. Onun için-dir ki o satırları okur ken hatibin ağzından çıktığı zaman ki müessiriyetini hatırlıyor-uz, âyni heyecanı duyabili-yoruz. Yazık ki yarın-ki nesil sâde-ce okuyacak-lar, bu sözlerin yaptığı tesiri yalnız hikhâye olarak dinleye-ceklerdir.

Büyük inkılap devirlerinde en kuvvetli edebiyat hitâbelerde bulu nur der-ler. Bu iddia Türk inkılâbı

- 325

-için de sahih-tir. İstikhlal harbinin en kuvvetli san’at eserlerini o sıra larda kürsülerde söylenen sözlerde aramalı-yız. Bir hatibin sözü yazı

hâline geçtiği zaman ne kadar

kuvvetini kayb eder-se etsin yine bu yazılar duyulan ve his ettirilen heyecânı saklar. Çok zaman san'atın sırrı bu heyecanda-dır.

Mütemâdiyen “Dağ yolu# ndan yürüyor-uz. Fakat şimdiye kadar en dar, en çetin yollarda yürümüş olmanın verdiği kuvvet ve idman-la en sarp tepelere bile koşa koşa çıkı-yoruz. Âcizler için imkhansız, korkaklar için müdhiş görünen şey, bu günkü Türk nesli için ideal

oldu. Şu harf inkılâbının aldığı

cereyâna bakınız. En müşkül bir inkılâbı ne îmân-la ve ne kuvvet-le yapiyor-uz! Yarın bu sırrı ilmi göz le arayanlar bir parça mâziye ba karak bize kuvvet veren âmilleri bulmak mecbûriytinde-dirler.

Bunların bir kısmını “ Dağ yolu,, nda bula-bilir-Ier.

Onun için “Dağ yolu,, istikhbâ- lın de kîtâbi olacak-tır.

(2)

2

9 5 : j L

---‘ b^Lt brjjjl ’39*9. &■': y~

v U ^ . . j j j f « <JT » • ¿JV* 3 tJb^J • 39.333-¿ 9^3*

. . . j j ’jljl j aIí «jlijjj <f aş^ Lj j^ T ISj> JaIí A>A«Íj A»^ jljj1 Jj£» Tj>j 9 oJjLlXl

■6^^.j ,X - _/ 4»^-^ 1 y * C j - û y . lOjL-*-3L"*I î j l——t 4»^ U üU- . jjljL. 4 — ^ o~¿' * j-y-^3* - j j>- oja^-ja b L 4 — oj» 1 >—l^bjl 3İL3Jj9 ^ çj’hjT* iS J ^ j’ J b'^W 3l*T A—bj-lj . JOjjy JOS .Jİ joT « 4y~j5"j><--^¿l > jU J )*—)

••• ^ 4 _ i —JİI Jİ * oJlM.^. ıjll 1 y** ( 3

X¿^9% mJ £ ~ 4*' i*«b c —iél» ıiLJİ.ıT

‘j^V . ^J*.-Îî or-**1* j£fjT > Jr»

.... JJ ^ L « a -4iy_li J-_y_>l»j'

» J b jl î j C y j 9 ^ j \ J»lij^ > . „JUL^SCi^J^^ • i-b—^4—«y_j ıSiTT~ dbjJ ü**fjj* u^.-*:’ •5^*-'j j t J j y ‘ ,j£»'—a» i *i¿~'» j b ^ •■»bi. •J^ r'y jJl-AjJÎ jLuJ.jr^ ‘ j / b i 4j~Jj Jrfl « jlrü» ' j q j t l —f ( J y . • J j lJ-«li. t}j3M *\y* . J jjıl jLljl 4» ( )j93-~‘)* «¿ti JU <ul ¿.> L . JjL». j»'Lâ. < J j o j -j j • ¿I ...jLjIJj j •ai^jj</iXlc^JLji',rki» j j * y oJj jJjI ^J^ısc î 4,' 3 * î ^A,l ^»¿ J-»l>' 3j*_ ojbı__l 4-»»- j-4-J Si.3 £.^*4 bjL-T* ıiL‘)tX&»* 4M d üj j _/l _/ 4 Jl-lTİ ö j f \ ¿Ul

\S y?J < .aU-<: < oad^b

¿,l»j ^fj!\piHj.<i./ jJby jSjO b v'—J oW_,.k. jVji j j i ¿jk Á9 9'

¿y-¿ y. ^1 i i t ^ y * İ ^ . 4. — <Va J ¿ ¿ j $>~>rj*~-Lr ít • ¿_>itji.l_j c^V ı 4ylî^ jl t ¿ f .* ¿ X i\ o J i j J ; y cTJJJJİjl Jf~9_ jlU j ¿ /Ji oJkiavtf í «Jr* ¿ ] jJ j^ c c - ^ L" • J v - J3/ İ . ¿x-l-Vjl «ilil __Jıî J İ < jU^. ^_j jx~*

oj_L i.iljiji jç_ıi_j ^ j^-I ojbl < j

jLL^lL^ÇAiji iT flji- « yx .C . t j

i l_y~iJ~o.;'-4 jrz^* ,>>' i}j-> l_î»_.i<>J

.^A-Vjl ^'ti-cXrj^l ^ILi iiX íf i j j i .j \ j c i j

CL*".' I Uj j~ j . ^LîjIU io r l ¿ . J j JJy» : 111 ¿ L I . ^ '.J Z y * İ>xJ» ^ x ^ i“*\L.aJ^İ->" O ^ b ^ 1 o J i ^ l J ' í < J yV * V y üJLa i lJ ı; L _ j| j^ > j¡ i j L > - b 4 ö l i ^ i í J - J ¿ j& á » “O"! * J -4*b> o jJ L - _/ 1 i o J ^ I < J y v * '^•'JJ j ^ ‘? i»â t * ‘ J ) - £ J . b J _y_> J ; i . j j.jJ I 3j4L _ ıS j y ~ ı J'm 4 '_ > - {^^r' j J - ^ . 1 y-Vt 4jb_5" < 1SÓ » : xj_)J<î j\jC" * ‘ fl^*--^*' ^~“' ( 4>__>*' (^-^•*'4 x ílC î j_ ^ - _ j l b j l i . b ' j j Lâ<j i 9 I y y * J {^ T Jf o Al¿>-v±l^ ^LlX* Íj'jOU^U^ Ki o-Ua>- \Jyf" • I^ o j* o - ^ c r b - y b o _ j ! j b : i ! j i > b - j ¿ o 1 .la*^ 3 ^ ^ o j x . Í jb* 1^> 3 ^*^ I 3_4ta jr üL- «¿4^ ^ t _)5C.^-_¿I Jkb. : jC^çJ-Vj. J i j f ¿ -) 3 ¿ j J ' ^ b t ( 1 tbf yXwí i.fc. | ^_ll> ^. i i *—^îL ey\J ^ç. I

«viı^îîr.iC* °r T < íi I j_^’M)y J'j b_j^_l LîLL^ il., .tj I S JJ jbî ^Jİ* Ij4 4 5 ó l ¡ ^ ejl__/ í3jTj j3 ^ -' d"^*^1 _ ^ i_ _ jlîl İlil» İ1Î_Jİ il^/.5 ! İİJ^.L ../ • j3>- ii¿jji_jl ı ^ y * 3^*3^ Cj j j¿ ^flljj <—1' 3 - 1" b j^ ”cr ! <JL l3>-i<i.Vj| 31 j« ü i l jj5 C i I j j y .j»jI Ja5

bJJî» ^ ¿lil» İH âî ( 2

4 3j.il» • j b 3 j ^ b l (jiw b ij^ i* »“i

-■ J9.9 3 3 3} jr tr jfllj il^l»-ltl

f tJ^bíJ c t¿Jkj¡f'j i ——»jJıl j j j l

í JUjLxJ ! jj^ i» ! jvl_iíl" iLfyl ilJıilii_ i-3 4_ l>yi4^'. 3^—-i' ^ + Ç ííll^wJ»j ^-;î-_)J JbJ. j J i 3JJ1 ilil» j Ö t [* ] . ¿ 9 JlıjiTL \ c ı^». j <jjıl 4jI»^ 4>l J b li • J})*T9 ^ • 39.339*’ ° 4;— _j» 3^^i>b i l ^ b î tjL-U jjl,j» S^lT"o 3í3L . jU-UT)> ^ ili^jjl' ¿1»^» L¿ . y^_l < f j u l j^L- . ,j5^_^ıI—_jI 3^ b l ı 5_y <4L yb-l¿ I j ! iS^ÎÎ i i ^ i l ^ jl •J^*4'_>- jyij; (4«. IjJtiL .jlj’ jf-\t\, . J j b » i I _i£âj> eJ“U‘_y5 [* ] - 326 -S r * " 1 jx ^ x i. 3 _ ü 3 j J.K"; 3-1^ .I ¿ÜL.J . JjUai<İİ*Kl Jj^LiXT ÓJ^JUj. 3—1 ç ;-^jb-4—i 1—ıbb 44aj-3¡tíb I Isuel • ıü_i_ j .-»^. I 3 ^b v.

* Jjb«4^J*l « jl il—l « J İ» .J İ tyb“ ! j j l „ _ i _ j r

il'l^y-i— J x^iXá e c ~ y j _ ı5 ^ b^y^ • 3*j-^•*■ Si} (*♦■• bli^bb &■ ^>y£i < s)~ ^‘ • ‘■¿b. 3*tf i Jl^l lib.^

®-bo*^ 3*^® 33} _)CXTjc_»I

^»yla. i j j 5 j u i T iy"j_l ^y.1^* K ^JJ 3ı/* j . ^ ^ .^ a J ıl ajlil_l 3^«^ 3 İÎ «JİSbl

1^ . Iİİ» 3y»>x:í^ Si9.3^.U , eiJLlXá l _ U

y J 5'^ i)' ¿bJrL.^ Jj»j 3j j ( ¡y-ij 3 9 .S ' ’^39}^» 3 9-^- ü b - I i»‘L>. » j iL j ¿kS~9y lı'jjl 3 İİ L£ ‘ l¿L¿y-y- iljj* jjllX á ¿Jl»l 4<l—_»- J ¿yŞLi î 3 3 3 9^ J y ^ jÇ»}<~Aj • ^ - £ » ı»3_ji 3b 39. 4b» J y i i ^ ■C'L» j y i l l j b Jb". İ 3 j ' ^4; oJdH‘_j> . y-V l^ 3>-b ü¿L" 3r*^ »Jiil^j» .JU^> .jy*jj\i eJjTi.La.Jl 3^. i^yi» .JJİT i l y i _ ^ ^ jV jl ♦ V 0.b -b b £ j ' b j' < 3r; i j 1. 3^ “jyi^cjJı^i-Tl » dl'L- 4 14-13 -jL» ^ b ^ j' JİJİ 4jM_y (£y** J J i L . JJ^JJJ bbj» j# L _ . iâl I ^3jí1tj _»v»l» j lj9 1/*3 (*~*)y^9¡ j^l'j *y <cîjLiT iij_jij»

¿y.^y*: 3A>S333 <J3, ı4-ı jjl i!yjiLu'3»f 1 ei^L e. . jljb-.JJjTjlJ» ÖJ-*. b j3>"y j líT jit liK^Lıî" î _/L, 4T4rJ jlTıl 31^1 4y»jL«î

ojlbL^i i 3Ml.Vl3e ‘ 3LKİ; 3y».j 3¿U * J-4/eJ jy^il iljlıL (jc_í' 3İJİ £ y t 3*L t-L*: .jÜli .j4j j î j* 3j^4l»- ^ k . lilk j:

'39*“£ 'kSTJ''»L<>JoJ1İiİ.|j1_^lT i»J,yJJbjJ^bJi

i * L 6 ■ 5 3 f I < b ^ T * f x -iX . i f j j j . j L .

3i* L 18 ı i b j T ı iJL . j n i l ^ j l 4,1 ^ ib L tîjL L ı.1 4* . jr>T oJil»_j__j .j»3>' İl—^ liL iC < 3j j^3bab 3LJ £ Jİ 3jI 1-iLl» Üeij^jljx-O 3"JJJJl 3 l i t 4 l^ y ¿ L .Jİ»Jt, ^y -il— I j - J i < 3 — ı^»J (b “ . J i l l l e l i T LL * J3J3^ i * L 4jlJ1 L 3 ^ 1 4 Lj> eJlexiiMil» £ l T £ 3^—jtl; b JSrT < p L 3- l b l j ^ jJ ll^ ^ j JiLT_&) i^ » _ j e Jb e lT j I ıiJ|Li İ^j.jLjI Jjj j 3:3} <33*3 b l L i3 4,‘le o jtj o j l j i . iljLL 3-3L 3.JÎJİ . j j j lj l £»'S -i■99*3 V y ' bKlLiiTjdTlfy^j S3 9^ ^ 03/

o jiljk j'j 3Tj^,I3^-Îj ^_9J » ii—

.J<eJlij_j^ liL l 3* jb jl _/3* .jJCLiT

Taha Toros Arşivi