2 — H A B E R ( Akşam postası) 11 OCAK 1946 Cuma_______________
Dünden, Bugünden
Ermenilerin asıl lan
azan: Eadircaa KAPLI
A f arat dağı Ermenilerce mukad - deştir; Enaenistanda bu dağın ku - zey yamaçlarından kuzey doğuya doğ ru 100, kuzey batı ile güney doğuya doğru da 300 kilometre süren bir dört gen gibidir. (A rarat) dağının Erme nilerce daha meşhur ve asıl adı Masis dir; 1883 metre yüksekliğlndedir. Söy 1 ediğimiz hudutlar içinde ve tamamiy le Rusyada kalmış olan Ermenistan gayet güzel manzaralı, sevimli bir ttl kedir.
Ermenilere göre Nuh Peygamberi mizi*! gemisi Tufandan sonra Ararat dağının tepesine oturmuştur. Halbu ; ki daha kuvvetli başka rivayetler Cc di dağına, bazıları da Suphan dağına oturduğunu iddia ederler; bu iki dağ Van gölü etrafında ve Türk ülkesin- dedtr. Fakat bunun ne ehemmiyeti var; Tufan hikâyesi mukaddes kitap lardah çok evvel biliniyordu; “Kaide’’ İllerden kalan ve Koyuticuk’ta bulu nup Britanya müzesine götürülen ki taplarda bu efsane yazılıdır; bu yazı mukaddes kitaplardan Türkçedir.
Ermenistana “ Asur” 1ar “Urartu,, yahudier de Ararat derlerdi: demek ki kelime yabancıdır. Buraya (A r - yen) olmakla övünen Ermeniler bir - leşmeden evvel (Haldi) adında bîr millet oturuyordu. Herodot bu milleti (Aiarod) diye yazar; (A rarat) ke - İlmesinden bozni; olduğuna şüphe yok .
“ Haldi’’ oir mabut ismidir; Kapa - dokya denilen şimdiki Sivas civarın da Hatttlerden bir kabile varjh ki Tanrılarına "Haldi,, derlerdi. Urartu halkı Tahnları Haldinin adım Hayık şeklinde söylüyorlardı. Hayık bir ef sane adam; olan Belosla döğtişen bir kahramandı. Hayık Çokluk anlatır; bunun tekili (H ay) dır; Ermenile - rin asıl ve en eski ismi de budur. (T a cik) İranlIlara derlerdi ye bu iki mem leket arasındaki münasebetler sırasftı da ,{Hay mısın, Tacik misin?) sözü Sık sık geçerdi. Hay kelimesinin A- nadolunun ilk halkı olup Türk ırkın - dan Hafi, Heti, Hitit kelimeleriyle m ünasebeti olduğunda tarihçilerin ço ğu birleşirler. (Ermeiıi) kelimesi çok sonra gelmiştir. (Hint - Avrupa) cin . sinden yani aryen olan (Armesı) 1er buraya sonradan gelmişlerdir. Bunla- fHt Flrikyalılarla birlikte Trakyadan
Anadoiuya geçtikleri, önce Kapadok- ya taraflarında oturup daha sonra A- rarat dağı civarına gittikleri anlaşı lıyor. Demek ki bugünün Ermenistan
haki (H ay) iarla (Arm en) leritı bir
leşmelerinden meydana gelmiştir. Ne tice itibariyle ne tam Aryen ne de tam (Turanlı) dır.
AmasyalI meşhur Coğrafyacı Stralan’a göre Tesalyah Armenyüs doğduğu Armenyüs şehrinden kal karak batı Kafkasyadaki “Altın pös teki„yi almağa giden Yansonla bera ber Pont bölgesine gelmiştir. Bazı ları da Tevratta yazılı “Yâfes,, oğul lamıdan Tug Armanın adına nis- betle bu memlekete Ermenistan de nildiğini iddia ederler. Ermeniler ise kendi memleketlerine “Hayıstan,, derler. Armenler bu taraflara yer leştikten sonra da komşuları tara fından “Arma,, “Armeni,, diye tanı myordu. Belki de Armenak, Arma- is gibi özel isimler önündeki Arma kelimesinden dolayı böyle anıyorlar dı.
Urantuda ilk zamanlarda “Hay,, lar oturduğuna, sonra “Armeıı„ler geldiğine ve karıştıklarına göre böy- lece meydana gelen milletin “Arme no - Hay,, ismini alması ve bu bir leşik kelimenin kullanıla kullanıla “Ermeni,, şeklini almış olması daha mümkündür.
Ermeniler, ilk Ve ana yurtlan o- lan Nahçivan ve Erivan etrafından, galip milletlerden kaçarak veya on lardan himaye görerek Anadoiuya, Kümeliye, dünyanın her tarafına yayılmışlardır. Osmanlı imparator luğu zamanında doğu Anadoiuda ve daha bazı yerlerde dağınık azınlık lar halinde bulunan Ermeniler soy birliği göstermiyorlardı. Bunlardan pek çoğu, hele orta Anadoludaki er menice bilmedikleri gibi tip ve âdet leri itibarile de Türklerden farkları dinlerinden ibaretti. Pek çok hristi yan Türkler, din farkının mühim rol oynadığı ve milliyet duygularına asla değer merilmiyen ilk ve orta çağlarda kendilerini Rum. ve E r meni sanmışlardır, hattâ İslâmlar onları Rum veya Ermeni yapmışlar dır. Bizans imparatorluğunda mü him yer tutan “Türkopal„ler hristi yan “Kumdu,, ve Peçenekler yanı “Boşntak„lar bunlardandır.
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
