Sertel
Aramızda
OKTAY AKBAL
Evet
Hayır
H
ep ra stla rsın ız , yaşı elliyi b u lm u ş ay d ın k iş ile r a ra s ın d a söz açılın ca «Biz on u n m a tb a a sın ı y ık m ıştık » diyen b iri ç ık a r. Biz onıfn m a tb a a s ın ı y ıkm ıştık! Biz d e rk e n 1945’ tek i y ü k se k ö ğ ren im gençliğini b e lirtm e k is te rle r. Çoğu, b ir oyuna a ra ç ed ild ik le rin i n ed en s o n ra a n la m ış tır. T ek p a rti z o rb alığ ıd ır m atb a ay ı yıkan, gazeteyi k a p a ta n , d e m o k ra si n in g e tirm esi g e rek e n ö zg ü rlü k leri d a h a ilk a d ım d a o rta d a n k a ld ıra n ... B u g ü n yaşı elli d o lay la rın d a k i b u k işile r to p lu m u n önem li g ö rev lerin e g e lm işlerd ir. O, 4 a ra lık 1945 ola yım ta tsız b ir a n ı o la ra k s a k la rla r içle rin d e ... B ir gençlik a ld a tılışı, y an ılgısı o la ra k ra h a ts ız ed en b ir şe y d ir bu 4 a r a lık 1945 günü!..Z ek criy a S e rte l’l ilk kez M oskova O telinde g ö rd ü m . Yıl 1968’di, yani d okuz yıl önce. Y u rd u n a d ö n eb ilm ek özlem i, isteğ i içindeydi, d ilek çeler v e rm işti, y azılar y azm ıştık , b ir kaç yıl s o n ra gelm iş, a m a o z am an ın h ü k ü m eti onu y u rd a so k m a m ıştı, b ir gece Y eşilköy’d e k a ld ık ta n s o n ra P a ris'e geri g ö n d e rilm işti. B u h ep im iz için, ik inci u ta n ç tır. B irin ci si 4 a ra lık ta m a tb a asın ı, g azetesini y ık ark e n işlen d i, ik in cis de y u rd u n a geri d ö n m ü ş yaşlı b ir in sa n ı k a p ı d ış a rı e d e r ken... ik is in d e de y a sa la rın d ışın a çık ılm ıştı d a o n d an . T u t, l?ir g ö ste ri y a p tır, p ro fesy o n el u z m a n la r şok a ray a , m ak i n eleri p a rç a la t, b in ay ı a ltü s t e t, gazeteyi yay ın lan am az hale g e tir, ş o m a ,da b a şy a za rın ı tu tu k la , h a y atın ı tehlikeye so k tu r, y u rt d ışın a g itm ek z o ru n d a b ıra k . 4 a ra lık ta yap ılan h ak sızlık k o rk u n ç tu r, te k p a r ti d ö n em in in bağ ışlan m az b ir a y ıb ıd ır. Ü stelik d e o tu z iki y ıld ır ta m ir de e d ilm e m iştir çeşitli ik tid a r la r gelip g itm esin e k a rş ın ..
P e rşe m b e a k şa m ü s tü s a a t üç b u ç u k ta P a ris 'te n gelen Air F ra n c c u çağ ın d an sek sen a ltı y aşın d a yaşlı b ir ad am indi. K ısa boylu, zeki b ak ışlı, elim le k ita p tu ta n b ir ay d ın kişi, esk i b ir gazeteci, b ir b a şy a za r... « lla tırla d ık la rım » ın ye n i b asım ın ı incelem ek is tiy o rd u , a m a d o stla rı, gazeteciler b ir an fırs a t v e rm iy o rlard ı k ita b ın a b ir göz a tm a sın a. Bu h eyecan, b u tu tk u bile, S e rte l’d e k l y a za rlık g ü cü n ü n c ap can lı o ld uğunu g ö sterm ey e y etiy o rd u . R esim ler çekildi, k u c ak laşıldı, hoş g eldin den ild i, ay ak-üstü söyleşildi. S o n ra S e r tel İ s ta n b u l’u n a k a v u ştu , B oğaziçine d o ğ ru yola çık tı. H ep si b u k a d a rd ı. G ö rü n ü şte. . A m a b ir de içte geçen ler v a rd ı gö rü lm ey en , a m a sezilen, d u y u lan , gözleri y a şa rta n ...
A ltm ış b ir y a şın d a a y rılm ış y u rd u n d a n , sek sen a ltı ya şın d a d ö n m ü ş. Yit m i beş yıl!.. H angi güç. b ir y a za rı y irm i b eş yıl y u rd u n d a n u z a k la ş tıra b ilir? B öyle b ir giice sah ip olan k im d ir? Y a sa lar m ı, değil, A nayasa m ı hiç değil! Peki kim ? K ab a güç d iyeceksiniz, h ak sız d a o lm ayacaksınız. D e m o k rasiy i, a m a g erçek d em o k rasiy i, dengeli b ir düzen o lan çok p a rtili y aşam ı sa v u n m ak tı tü m s u ç u ... S o la a çılm an ın ö n cü sü o lm a k tı. «Tan» gazetesi b u g ü n en ılım lı s o lc u la rın söy led ik lerin i yazıyordu, a m a b irta k ım ç ık a rc ıla rın , p o liti k a cıların h u z u ru n u k a ç ırıy o rd u . Y irm i beş yıl, k a rı - k o ca S e rte l’leri y u rtla rın ın d ışın d a y a şa ta n . S a b ih a S e rte l’in g u r b e t elde ö lü m ü n e yol açan , Z ekeriya S e rte l’in olgu n lu k çağı n ın , h alk ın a, y u rd u n a h izm et e tm e d en y itip g itm esin e n ed en olan b ir çirk in , b ir y an lış d a v ra n ış tı 1945’ten 1977’ye k a d a r gelip geçen ik tid a rla rın yaptığı ... Ş im di bu y an lışlık düzel d i m i, o rta d a n k alk tı m ı? İliç sa n m ıy o ru m . T ü rk iy e ’d e g er çek d e m o k ra si v a rsa, A nayasa v a rsa, Z ekeriya S e rte l’e o tu z iki yıl önce yap ılan m ad d î ve m an ev î h ak sızlık ta m ir edil m elid ir, yaşlı b aşy azard an b ü tü n bu y anlış işlerd e n ö tü rü ö z ü r dileiıııielid ir. Siyasal ik tid a rı ellerin d e tu ta n la r, siy asal ik tid a ra k ısa zam an so n ra geçecek o lan la r, k am u o y u ö n ü n d ek i d a v ran ışları, sözleriyle bu o lg unluğu g ö ste reb ilm e lid ir ler.
«D inleneceğim » dedi önce. D inlenm ek, B oğazda gezm ek, Ada y a gitm ek-, İsta n b u llu b ir aydın, y aşam ı bu güzel k e n t te geçm iş b ir kişi b aşk a n e is te r önce? G özleri giiçsüzleş- m iş, b a ca k la rı zor k ıp ırd a r olm uş, am a yüreği sağlam , ze k âsı açık , kalem i işlek ... Y azacak elbet, so n y irm i beş yılın izlen im lerin i, g u rb e t e lle rin d e geçirdiği serü v en le ri, y u r d u n d a n k o p a rılm an ın a cıların ı, h ep sin i yazacak..
« H a tırla d ık la rın d ın so n u n d a şöyle diyor:
«Bu yirm i beş yıl içinde y aşam ım n asıl geçti? Bu uzun b ir ro m a n d ır, iyi ve m u tlu g ü n ler g ü rd ü k , k a ran lık ve m u t suz g ü n lerim iz oldu. Ama v atan özlem i bizi b ir an bile b ı ra k m a d ı... V atana d ö n em em ek d a y an ılır b ir acı değil. Özle m i d ay an ılm az hale g e tiren k o rk u n ç b ir şey. B unun ne de m ek o lduğunu b ir hen b ir de N âzım H ik m et bilir. O nun özlem şiirle ri benim özlem g ü n lerim in ifad e sid ir. Sık sık on ları okuyup için için ağladığım olur.»
Z ekeriya S e rtel a r tık y u rd u n d a , aram ız d a , kalem iyle anı- lariy le, gözlem leriyle, izlenim leriyle b a şb a şa... Y azdığı k i ta p la r v ar, yazacak ları var. T o p lam ım a, h alk ın a su n a c ak hep sin i. O kuyacağız, yirm i beş yıl sü rg ü n d e y a şa m a k ne dem ek m iş, anlayacağız.
