Doğal Bir Anıt: Akaçalı Travertenleri (Van-Başkale)

Akcali Travertines (Van-Baskale): ANatural Monument

DOGAL BiR ANIT: AK<;ALI TRA VERTENLERi (VAN-BASKALE)

Yrd.Do~.Dr. Suleyman ELMACI* Yrd.Do~.Dr. Ramazan SEVER*'

6ZET

Bilindigi tizere dogal siirecler sonucunda olusan ban yer sekilleri insanlann ilgisini ceken onemli dogal turistik kaynaklardir. Ozellikle morfodinamik siireclerle cok Iuzli olusumlar goriildiigi: karstik yorelerde, dogal anitniteligitasiyan cok cesitli sekiller gelismistir. Karstik birikim sekillerinden biri olan travertenler de bu olusumlardan biridir. Ulkemizde Denizli Pamukkale Travertenlerine benzeyen, hatta minyatiirii saytlabilecek traverten sahalarindan biri de Van ili Baskale ilcesi Akcali koyiinde yer almaktadir. Soz konusu traverten sahasi yaklasik lOOx200I1lboyutlannda, yuzlerce eskive yeni basamakli havuzlartyla olaganiistii bir giizellige sahiptir. Traverten-sahastnda 10'a yakut kaynak ve 7m yiiksekten dokiilen birde faglayan bulunmaktadtr.

Bu calismada tanituni atnaclanan Akcali Travertenleri ulasuni zor, biiyiik merkezlerden uzak, henliz turizm acistndan degerlendirilmeyen karstik bir olusumdur. So; konusu dogal turistik kaynak, cevresindeki diger turistik cekiciliklerle(VanGala, Siiphan Dag), Netnrut Dagi, CUo Dag:gibi) bir biaiin olarakdegerlendirilmesihalinde yore ve idke ekonomisine yarar saglayacaktlr.

Anahtar kelimeler: Akcah, karst, traverten, turiun.

"Ytiztincti YII Universitesi, Egitim Faktiltesi.

Dogul Bir Ann: Akcah Travcrrenleri (Van-Baskalc)

Abstract

It's known that some of the earth shapes which becomes as a result of some tiaturel processes and draw people's attention (Ire important nature! touristic sources. Especially, a variety of earth shapes like naturel monuments are formed at tnorpliodynamical process and l'el)' rapidly occured karstic places. The travertines which are karst accumulations are one of those formation.

One of the mini travertines which is similar to Patnukkale is located at Akcal: village, in Baskale- Van. The area of travertines is about 100 x 200 tn It has extraordinary beauty and hundreds of old and new stepped pools. In this area there about 10 wells an done waterfall whose height is 7tn.

The Akcal: travertines, explanied/described in this study, far ([tvayfrom big city centres, difficult to visit by car, not used for touristic purposes, is a karstic formation. IfAkcalitravertines are considered with other nat/rei touristic sources like Van Lake, Siiphan, Nemrut and Cilo Mountains. It is fine that the Akcalitravertines will contribute to the economies of local cities and

country of Turkey. .

Keywords:Akcalt, karstic, travertine, tourism.

Akcal: Travcrunes (Van-Baskale): A Natural Monument

DOGAL BiR ANIT: AK<;ALI TRA VERTENLERi (VAN-BASKALE) Akcah Travertmes (Van-Baskale): A Natural Monument

Giri~

Turkiye karstlasma icin uygun litoloji, iklim ve topografya sartlanna sahip bir ulkedir. Basta kirectasi ve jips olmak uzere karstlasmaya uygun kayaclar oldukca yaygindrr.Buna bagh olarak iilkenin hemen her yoresinde karstik sekillere rastlarur (Atalay-1987:263, Pekcan-1995: 84, Bekdemir, Sever ve Digerleri-2004: 313). Ulkernizde, kalker alanlann fazlaligi ve Uzerinde sekillerin olusmasmi saglayan sartlann uygunlugu, karst topografyasi sekillerinin yogun ve cesitli olmasma neden olmustur. Cahsmaya konu olusturan Akcal: Travertenler/ de kirec taslan uzerinde gelismis ve gelismeye devam eden karstik bir olusumdur,

Turizm faaliyetlerinde, insanlara cekici gelen dogal olusum ve guzellikler onernli yer tutar. Karst topografyasma ait erime ve birikme sekilleri, dogal olusumlar icinde onde gelenlerdendir. Ulkemizde bilinen karstik sekillerin basmda magaralar ve iclerinde olusmus sarkit ve dikitler, kopru, tiineller ve traverten basamaklan gelir.

Gorsel acidan farkhhgi dikkat ceken karstik sekillerden biri de traverten basamaklandir. Izbirak'm kalker tiif (1977: 195), dedigi traverten basamaklannm iilkemizde tipik omekleri vardir. Bunlar arasmda en onernlisi, diinyaca da tamnrms olan Denizli ilindeki Pamukkale traverten sekileridir (Doganay-200l:67). Soz edilen travertenler kadar genis alan kaplamasa da Akcah (Van-Baskale) traverten basamaklan da benzer ozellikler tasimaktadir (Fotograf 1).

Ozellikle kiyi (plaj) turizmine alternatif olmaya baslayan ve eko-turizm gelirlerinin giderek arttigi ulkemizde, dogal turistik cekicilerinin

onerni her gecen gun artmaktadir, Onernli doga harikalan arasmda bulunan

I Bu iravertenlere en yakrn yerlesme olan Akcah koyu, admi muhternelen bu rnorfolojik sekilden alrmsnr. En yakin yerlesim birimine ad olmasi ve bll koyun yonetim suurlan icinde kalmasigibi nedcnlerle. arastirma konurnuzu olusturan bu travertenlere Akcal: Travertenleri dcnilmesiuygun olacakur.

Dogal Bir Arut: Akcah Travertenleri (Van-Baskalc)

travertenler de dogal turistik degerlerden biridir. Ilginc jeomorfolojik ve hidrografik sekilleri ile her yil ytiz binlerce turist ceken boyle yerler ulkernizde oldukca fazladir. Nitekim Denizli Pamukkale traverten sahasuu yerli ve yabanci 1 milyondan fazla (l 730 000) turist tarafmdan ziyaret edilmesi bunu dogrulamaktadrr (www.denizli.gov.tr). Bununla birlikte tilkemizde turistik potansiyeli degerlendirilmeyen bircok dogal turistik kaynak vardir. Kuskusuz soz konusu kaynaklar icin gerekli alt yapl hizmetlerinin yapilmasi ve ekolojik dengeye dikkat edilerek turizme acilmasi tilke ekonomisine yarar saglayacaktir.

Fotograf1. Bir lavakinusigorunumundc alan aktifAkcahTraverten basamaklanmn genel

gorunusu,

Bu cahsmamn amaci, Akcah travertenlerinin jeomorfolojik gelisimini yerel karstlasma sureci ile iliski icinde aciklamak ve ondan en uygun sekilde yararlanabilmek icin cografi bir bakisla inceleyerek tarunmma yardunci olmaknr.

Soz konusu traverten sahasi ile ilgili olarak daha onceden bilimsel

bir cograf arasttrma yapilmarrus, sadece yapngumz saha etutlerinden soma

yerel televizyon ve basmda haberler crkrmsnr. Akcali traverten sahasma

Akcah Travertines (Van-Baskale): A Natural Monument

bilimsel anlamda ilk gezi 2004 yilmm haziran aymda tarafrrmzdan gerceklestirilmistir,

Akcali travertenleri Dogu Anadolu Bolgesi'nin Hakkari Bolumu'nde yer ahr (Sekill), Saha yonetim bakmundan Van iii snurlan icinde kalmakla birlikte, il merkezine olan

uzakhgr

Akcah Travertenlerine ulasmak icin Van-Hakkari karayolunun (D975) 137 km'sinde (Baskale ilce merkezinden soma) bulunan Karacasu

Cayi vadisini takip etmek gerekir. Yol aynrnmdan 19 km icerde, Akcah

koyime 1,5 km yakmhkta yer alan traverten sahasmm ytikseltisi 2400-2500 m ler arasmdadir. Zap Suyu'nun onemli kollanndan biri olan Karacasu Cayi aym zamanda Van ve Hakkari illeri arasmdaki smmn da bir bolumunu olusturur. .. - - _ St.1hililr Yo] "~V' "

.

~'r:~

...

..

Dogal Bir Ann: Akcah Trnvertcnlcri (Vnn-Baskale)

Akcah Traverten Sahasr'nm Bashca Cografi Ozellikleri

Karstik asmrna ve birikim sekillerinin olusumunda litoloji, tektonizma, hidrografya ve iklim kosullan oncelikli kosullann basmda gelir. Karstik biriktirme sekillerinden olan travertenler de litolojik ve hidrografik sureclerin etkisiyle olusurlar.

Akcah travertenleri ve cevresinin jeotektonik evrimi oldukca kansikur. Zap Suyu Havzasi'nm bu kesiminde Paleozoyik'ten Kuvaterner'e kadar her yasta araziyi gormek mUmkUndUr. Ancak, traverten sahasmda daha cok Eosen YCL)h araziler bulunmaktadir (Sekil 2). Soz konusu birim alttaki Ust Kretase arazilerinin uzerinde, kucuk rnasifler seklinde Alt Eosen ve Orta Eosen kalkerleri olarak yer ahr

(Egeran.Lahn-1948:87).

Muht8tTl""! Aktil Fay

I

I

~Tra>.J81ten

o

~ ~',:,~;:J~~:,: ~':~:~~';;;,,::: U",l!:.r,;>ia-,e Otiol'h!-< tvleldnj

I

I

G

Q USl F"e.I.?OiCQ;!-;;;i",i

N

~

Sekil 2.Akcali Travertenleri ve yakincevresinin jeoloji haritasr,

Akcal: Traveruncs (Van-Baskale): A Natural Monument

Turkiye, Arabistan platformu ile Sibirya kalkarnarasinda sikrsan, bu nedenle kivnlma ve krnlmalann yogun oldugu bir ulkedir. Ozellikle sikisma gerilimi altmda kalan Dogu Anadolu Bolgesi buna bagh ol~rak yukselirken bir yandan da faylanmalara maruz kalrmsnr. Soz konusu fay harlan icine akarsular yerlesmis ve derin vadiler olusturrnustur. Arasurmanuza konu olan traverten sahasi da boyle bir vadi icinde bulunmaktadIL

Traverten sahasmm olusmasmda tektonizma birinci derecede rol oynasa da bu olusumu saglayan temel neden litolojidir. Buradaki Eosen kalkerlerinin kmntih olmasi hem erimeyi hem de asmmayi kolaylasurrrusur. Dolayisiyla kmnnh yap1 tektonizmamn ortak etkisiyle

Karacasu Deresi ve kollannm yerlestigi vadiler oldukca derindir. Nitekim Gilehoyuk Tepe (3505 m) ile vadi icindeki Akcah traverten sahasi (2440 m) arasmda nispi yukselti farki 1000 m den (1065m) fazladir (Sekil S).

Fay hatlan hidrografik acidan dogal kaynak sulanmn zengin oldugu alanlardir. Bu kaynaklar, bir yandan sicakhklanrnn fazlahgi He termal turizm acismdan onemli avantajlar saglarken diger yandan iclerinde erimis olarak bulunan maddelerin atmosfer sartlanna bagh olarak katilasmalan sonucunda turizm acismdan onernli dogal cekicilikler icerisinde yer alan travertenlerin olusmasma neden olmaktadrr, Kaynaklar icinde erimis halde bulunan maddelerin ozelliklerini ise bulundugu yerdeki ana kaya belirlemektedir.

Akcali Traveretenleri yazlan steak ve kurak, kislan soguk ve yagish gecen iklim kosullanrnn hiikum surdugt; Hakkari Bolumu'nde yer ahr. Arastrrma sahasma en yakin Hakkari meteoroloji istasyonunun (1720 m) verilerine gore yilhk ortalarnasicakhk 9,9 "C.yilhk ortalama yagl;; miktan da 790 mrn kadardir. Ancak belirtilen rasat istasyonundan, daha yuksek kesimlerde yer alan (2440 m) traverten sahasmda iklim parametrelerinin farkh olacagi suphesizdir. Sahada yUksek sayilabilecek bu yagis miktannm erime veasmmayi luzlanduma da nispi bir etkisi olrnustur. Bunun yanmda Akcah traverten sahasinda gelisirnini tarnamlarrus traverten basamaklannm genis alan kaplamasi, bircok faktore bagh olrnakla birlikte, bu saharun

Dogal Bir Ann: Akcali Travertenleri (Van-Baskale)

gunumuzden daha nemli bir donern gecirdigini isaret etmektedir. Eski travertenlerin yasi hakkinda kesin bir rakam verilmese de gunumuzden 200-300 bin yil once olustugu soylenebilir. Nitekim Pamukkale travertenlerinin yasi konusunda arasnrmalar yapan Altuner (1996:56)' de bu rakama yakm degerlendirmeler yaprmsnr, izobips Zirve

+

•

Sekil3. Arasnrrna sahasmm topografyaharitasi.

Akcali Traverunes (Van-Baskalc): A Natural Monument

Bunun yanmda eski traverten sahasi uzerinde ince de olsa bir toprak tabakasi olusmustur, Birkac em gecmeyen toprak tabakasi uzerinde cesitli step turleri gelismistir.

Akcali travertenlerini incelerken birkac gruba ayirabiliriz. Olusumu devam eden traverten sekileri ve olusumu tamamlanrms olanlar (Fotograf 2). Bunlann yanmda traverten kopru ve uzantilar da bulunmaktadir.

Fotograf 2. Onde olusumu devam eden, arka planda ise olusumunu tamamlamis traverten basamaklan.

Olusum sureci devam eden traverten basamaklanmn bugunku seklini almasmda basamaklann list tarafmda daha once olusmus travertenler arasmda cikan, icinde erimis halde bu traverten basamaklanm olusumunu saglayan kirectasi ve kukurt gibi maddeler bulunduran kaynaklar etkilidir.

Basamaklann list tarafmda birkac noktadan cikan kaynaklann suyu kis ve ilkbahar mevsiminin ilk aylannda azahr. Ilkbahar sonu ve yaz mevsiminin gelmesiyle cevrede yuksek yerlerde bulunan karlann erimesi

Dogal BirArut:Akcah Trnvertenleri (Van-Baskale)

attar. Bunlara bagl: olarak krsmevsiminde basamaklarda daha mat bir gorunus vardtr, Yaz mevsiminde kaynak sulannm fazlahgi nedeniyle icinde erimis halde tasrdig; materyallere bagl; olarak daha beyaz ve parlak

gorUnU~ vardir. Olusumun devam etmesi nedeniyle, Denizli Pamukkale traverten sekilerinde oldugu gibi, gerek kucuk havuzlarda gerekse havuzlardan dokulen suyun olusturdugu travertenler yeterince sertlesmemistir. Insan eli ile rahathkla kopanlabilen, uzerine herhangi bir basmc uygulandigmda sekli bozulabilen, aym sekilde uzerine basrldigmda ayak seklinin cikabilecegi kadar yumusak ve kmlgandir.

Akcah Travertenlerinin Turizm Potansiyeli

Bu dogal guzellik icin turizm sektoru konusunda uzmanlasrms bilim adarnlanrruzm sikca onerdikleri 2T+ID modelinin (tamma, tamtma ve degerlendirme) gereginin yapilmarrus olmasi en onemli sorunlardan biridir

(Doganay-1994:77). Ulkemizin turizm acismdan tamtilrp

degerlendirilmeyen bircok guzelligi gibi Akcah travertenleri de hentiz tanmhp degerlendirilmemistir. Soz konusu bu dogal turistik kaynagm tarutilarak turizme acilmast, yoredeki mevcut olan turizm faaliyetlerine katki yapacaktir.

Arasnrmaya konu olan Akcali travertenleri Pamukkale travertenleri kadar genis yer kaplamasa da (l00x200 m), dogal cekicilik acismdan Pamukkale travertenlerinin benzer ozelliklerini tastr.

Akcali traverten sahasmda olusumu devam eden yUzlerce basamakh havuzlar yer alrnaktadrr. Bu havuzlann icinde her mevsim su bulunmaktadir. Yapilan tespitlerde kaynaklardan beslenen bu havuzlardaki sulann stcakhgi mevsimler arasmda pek fazla degisiklik gosterrnemektedir. Nitekim yapilan olcurnlerde su sicakhgnun 20-25 °C civannda oldugu anlasilrmsnr. Sulann kimyasal ozeliklerine bagh olarak ilk basamagi olusturan havuzlann kenannda cok ilginc renkli goruntuler ortaya cikmaktadn: (Fotograf 3,4,5,6).

Akcah Traveruncs (Van-Baskale): A Natural Monument

Fotograf 3,4. Kaynaklann kukurt icerrnesine baglr oIarak basamaklarda gorulen renk degisimleri,

Fotograf5,6. Basamakli travertenlerdenbirgorunus.

Ozelliklede basamak yUkseltisi fazla olan traverten havuzlanmn kenarmda sik sarkttlar ve sUtunlar olusmustur. Fotografta da goruldugu gibi suyun kimyasal ozelligine ve akrsina bagh olarak basarnakli travertenlerle, sarkit ve sUtunlann yan yana olusmasi cok ilgi cekici bir goruntu olusturmustur (Fotograf 7).

Traverten sahasmdaki kaynak sulanrun hidrolojik ozellikleri ile ilgili bir calisrna yaprlmanusnr, ancak suyun bilesiminde kUkiirt oldugu hem

Dogal Bir Ann: Akcah Travertenleri (Van-Baskale)

kokusundan hem de traverten basamaklannm kenar kismmdaki san renkli birikimlerden rahathkla anlasilmaktadir.

Fotograf7. Aktif Akcah Traverten basamaklanndan bir gorunus,

Arastirma sahasmdaki en onemli akarsuyu Karacasu Cay: olusturur, Merkez Dag (3240 m), Kucukkale Dagi (3040 m) ve Gilehoyuk Tepe (3505 m) yamaclanndan kaynaklanm toplayan Karacasu Cayi daha soma cevredeki diger sulan da toplayarak Zap Suyu'na kavusur. Sahada karstik ve

fay hatlanna bagh olarak cok sayida kaynak vardir (Fotograf 8). Bunlar arasmda en onemli kaynaklar traverten sahasmm uzerinde olan 10 kadar kaynak suyudur. Soz edilen kaynaklar traverten olusumunu sagladigi gibi basamaklardaki havuzlara da devamh su vermektedir.

Fotograf 8. Akcah Travertenleri sahasmda cok sayida kaynak vardir.

Akcali Traverunes (Van-Baskale): A Natural Monument

Traverten basamaklan dismda yukseltisi bu basamaklardan fazla olan kuzey-guney yonlu bir, kuzeybati-guneydoguyonlu iki tane traverten uzanusi vardir. Kuzey-guney yonlu uzantt Karacasu iizerinde traverten kopru olusturmustur, Bu kopru, uzerinden arabanm rahathkla gecebilecegi bir genisliktedir. Suyunu batidaki yiiksek daglardan alan Karacasu

bu

Fotograf 9. Traverten kopru ve Karacasu'yun yuksekten duserek olusturdugu dey

kazam.

Diger iki traverten uzanu bu traverten uzantidan aynlan kollar seklindedir. En doguda yer alan kolun yuksekligi hem digerlerinden az hem de doguya dogru alcalarak devam etmektedir. Soz konusu traverten uzantilar incelendigindeuzerinde kanal seklinde oyuklann bulundugu ve buradan, gUnUmUzde akisi olmayan kaynaklann suyunun akarak iclerinde erimis olarak tasidrklan malzemeler tarafmdan olusturuldugu gorulur,

Guney-kuzey ve gtmeydogu-kuzeyban traverten uzantilar arasmda ve olusumlan devam eden traverten basamaklannm kuzeyinde uzerinden su akmayan bir bakima fosil traverten karakteri tastyan eski basamaklar da bulunmaktadtr (Fotograf 10). Eski traverten uzannlannm kenarlan asmmaya bagh olarak duvar gorunumti kazanrmsnr. En dogudaki traverten

Dogal SirArut:Akcah Travertenlcri (Van-Baskalc)

uzanunm sonunda bunun neden oldugu 6-7 m yukseklikten sulann dU~tUgii

bir selale bulunur (Fotograf 11),

Karacasu uzerinde olusan traverten koprunun karst tarafmda ise olusumlan yeni sayilabilecek, havuzlanrun kenar yukseltileri birkac santimetre olan traverten basamak alarn yer almaktadir.

Fotograf10.Eski traverten basamaklanndan birgorunus.

Fotograf11.Traverten uzanu, basamaklar ve onunde olusan selale.

Ak~aliTruverunes (Van-Buskalc): A Natural Monument

Sonne veOneriler

Henuz tamnrnayan Akcali traverten sahasi doga turizmi bakmundan oldukca uygun kosullara sahiptir, Bu potansiyelin degerlendirilmesi hem yore halki hem de ulke ekonomisi acismdan onemli getiriler saglayacaktir.

Fakat soz konusu potansiyelin bu sekilde turizme acrlmasi ve turistlerin ihtiyaclanna bu haliyle cevap verebilmesi mumkundegildir. Bu nedenle soz edilen turizm kaynagmdan yuksek fayda saglayabilecek sekilde dlizenlenmesi ve asagida belirtilen onerilerin goz online almmasi yararh

olacaknr.

Her seyden once Akcah traverten sahasi 2863 Sayih Kultur ve Tabiat Varliklartru koruma kanununa gore (Madde 3), tabiat varhklan tarummm icinde degerlendirilecek ozelliklerde bir dogal a11lttIr.

Ulkemizde bircok dogal ve beseri turistik kaynaklann degerlendirmesinde yasanan sorunlardan biri ve en onemlisi tanuim ve

rekldm sorunudur. Van iii Baskale ilcesi Akcahkoyu yakmlannda bulunan Akcah Travertenlerini tam tan brosiirler hazrrlanmah, bolgede yer alan

yazih ve gorsel medyaaracthgi ile tamturu yapilmahdir. Bunun yarnn da

Van-Hakkari D975 karayolu lizerindeki Karacasu koprusu kenanna reklam panolan konmasi yararh olacaknr.

Akcah travertenlerinin en onemli dezavantajlanndan biri yuksek bir sahada yer almasi nedeniyle turizm siiresinin kisa olmasidir. Bunun yanmda traverten sahasi ile ilgili mineralojik, petrografik ve hidrojeolojik ozellikler ile depolamaortamlan konusunda ayrmuh cahsmalara da ihtiyac vardir. Suyun sifah olup olmayisi ve bilesimi konusunda detayh bir hidrolojik arastirma yapilmasi tamtima katki da bulunacaktIr.

Travertenlere ulasim acismdan Van-Hakkari karayolunun Karacasu aynnundan soma gelen 19 km'lik bozuk ve dar stabilize yol onemli bir problemdir. Dogal cekicilikler insanlar icin ne kadar ilgi cekerse ceksin, ne kadar onemli gorulurse gorulstm, istenildigi sekilde ve rahathkta ulasim saglanmasi buyuk on em tasir. Adi gecen stabilize yol bolumu genisletilmeli, keskin virajlar duzeltilmeli, asfaltlanmah ve boylece buraya ulasrnak isteyen insanlara kolayhk saglanmahdir.

Dognl Bir Arut: Akcah Travertenleri (Vun-Baskalc)

Koruma amaciyla ulasirm saglayan yol yerinde kalmalidrr. Y01

travertenlere daha yakm bir yere getirilirse travertenlerin korunmasi guclesecektir, Olusum sUrecinin devam etmesi nedeniyle bu dogal gUzellik disandan gorulecek sekilde yakm cevresiyle birlikte, korumada gucluk cekilecegi icin tel orgu icersine ahnabilir

Ozellikle olusum sUreci devam eden traverten basamaklarmm gelen ziyaretciler He ekonomik faaliyetin yalmzca hayvancihk oldugu sahada otlatrlan hayvanlann Uzerinde yUrUmeleri ve gezmelerinin onune gecilmesi gerekir.

Gtmurntlzde insanlar Uzerindeki etkisi azalrms olan teror olaylan nedeniyle hem ulasim acismdan hem de ziyaretcilerin guvenligi icin gerekli cahsmalann yapilarak onlemlerin almmasi gelen ziyaretcilerin yapacagi tamtim acismdan onemli bir konudur. Yakmda bulunan Jandarma Karakolunun bu yonde yapacagicahsmalar ve almacak onlemler insanlann burayi gUven icinde ziyaret etmelerini saglayacak ve ilgi artacaktir.

Aynca tamma, tamtma, degerlendirme, ulasim kolayhgi, koruma ve guvenligin saglanmasmm yarnnda iyi bir cevre dtlzenlemesinin yapilmast, travertenlerin gorunumunu bozmayacak agaclandrrmanm yapilmasr, yay a yollannm dUzenli ve travertenlere zarar vermeyecek sekilde planlanmasi, rekreasyon alani duzenlemesi, dinlenme tesislerinin yapilmasi suphesiz cekiciligi olumlu yonde etkileyecektir.

KAYNAKLAR

ALTINLI, E. 1963, 1/500 000 Oh;ekli Turkiye Jeoloji Haritasi Cizre Paftasi, Ankara.

ALTUNEL,E.,1996, Pamukkale Travertenlerinin MorfolojikOrellikleri, Yaslart ve Neotektonik Onemleri.MTA Dergisi, Sayi: 118, s.47-64, Ankara.

AT ABEY, E., 2002, Catlak Sut Tipi Latniuali Traverten Tufa Cokellerinin Olusumu. Elikroskobik Ozellikleri ve Diyajenezi, Ktrseliir,

ic;

ATALAY,

i.,

Akcah Traverunes (Van-Bnskale):ANatural Monument

BEKDEMiR,

D.,

DOGANAY, H., 2001, Turkiye Turizm Cografyasi, Cizgi Kitabevi, Konya. DOGANER, S., 1996, Anadolu 'nun Cografi Mirasi Pamukkale. TUrk Cografya

Dergisi. Sayt:31,s.7-38, istanbul.

DOGANER, S., 2001, Turkiye Turizm Cografyasi, Cantay Kitabevi, istanbul. EGERAN, N., LAHN, E.,1948. Turkiye Jeolojisi. Ankara.

ERiN<;. S., 1953, Dogu Anadolu Cografyasi, istanbul.

iZBIRAK, R., 1951, Cilo Dagt ve Hakkari ile Van Galli Cevresinde Cografya Arastirrnalan, istanbul.

iZBIRAK, R., 1958, Jeomorfoloji Analitik ve Umumi, Ankara Univ. DTCF Yay.127, Cog. Enst. No: 6, Ankara.

iZBIRAK, R., 1977, Sistematik Jeomorfoloji, Ankara.

KETiN,

t,

MTA, 1/500000 Oh;ekli Turkiye Jeoloji Haritasr Cizre Paftasi, 2002 MT A YaYIllJ. MTA, 1/500 000Ol~ekliTUrkiye Jeoloji Haritasl Van Paftasi 2002 MTA YaYIllJ. OZGU<; N., 1998, Turizm Cografyasi, Ozellikler, Bolgeler, istanbul.

PEKCAN, N., 1995, Karst Jeomorfolojisi. Filiz Kitabevi, istanbul www.denizii.gov.tr/denizligovtr/index.php?module=ContentExpress