Acceptance of mobile service innovations
32
0
0
Tam metin
(2) İktisat İşletme ve Finans 26 (309) Aralık / December 2011. +0 30 0. 4:0 4. 15 :0. ar. ih:. 09. /03. /20. 20. se ], T. .44. .54. rs. ite. si] , IP. :[. 19. 3.1. 40. ge ive. [Ç u. ku. ro. va. Ün. il n:. İnd ire. B. İndiren: [Çukurova Üniversitesi], IP: [193.140.54.44], Tarih: 09/03/2020 15:04:04 +0300. l. Giriş Telekomünikasyon sektörü dünyada ve ülkemizde en hızlı gelişen sektörlerden biridir (Süel ve Aşçılı, 1999; Babayiğit ve Kömürcüoğlu, 2007; Tektaş, 2011). Dünyada ilk olarak Suudi Arabistan, İsveç ve Norveç’te kullanılmaya başlayan cep telefonları, bugün dünya nüfusunun yarısından fazlası (5 milyar kişi) tarafından kullanılmaktadır (CNN TURK, 2011). Türkiye, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2010 yılı sonu rakamlarına göre sahip olduğu 74 milyon nüfusuyla dünyadaki on yedinci, Ortadoğu Bölgesi’ndeki birinci, Avrupa’daki ikinci büyük ülkedir. Ayrıca, 2011 yılında sahip olduğu 16.126 ABD Doları kişi başına gayri safi milli hasılası, TÜİK verilerine göre, 2011 yılının ilk çeyreğinde % 11 büyüyen ekonomisi ve genç nüfusu telekomünikasyon sektörünün gelişimine elverişli bir pazardır. Mobil iletişim, Türk telekomünikasyon sektörünün en rekabetçi sektörlerindendir (Turk Telekom, 2011). Sektördeki özelleştirme ve serbestleşme, tüketicilere yeni ve çeşitli imkanlar sunan servis sağlayıcıları arasından seçim yapmayı mümkün hale getirirken, sektördeki rekabeti de gün geçtikçe arttırmaktadır. Türkiye’de 3 ana mobil hizmet sağlayıcısı (Turkcell, Vodafone, Avea) bulunmaktadır. 2011 yılı ilk çeyreği itibarıyla bu işletmelerin pazar payları sırasıyla %53,5, %27,3, %19,2’dir. 2009 yılı ortalarından itibaren üçüncü nesil mobil iletişim teknolojileri (3G), Türk tüketicilerinin kullanımına sunulmuştur. Bu tür uygulamaların pazardaki rekabeti daha da arttırması beklenmektedir. Mobil hizmetler kullanıcılarına sağladıkları interaktivite, eğlenme, öğrenme ve kişiselleştirme imkanları ile tüketicilerin hayatında benzersiz bir yer edinmiş ve günlük hayatın ayrılmaz bir parçası haline gelmiş (Balasubramanian, Peterson ve Jarvenpaa, 2002), tüketicilerin elektrik, su gibi standart harcama kalemlerine eklenmişlerdir (Ferguson ve Brohaugh, 2008). Mobil hizmetler zaman ve yer kaygısı olmadan, evrensel bilginin mümkün olan en kişisel şekilde paylaşılmasına olanak vermektedir. Bu yönüyle, tüketiciler için olduğu kadar işletmeler için de kritik bir önem taşımaktadır. Bu nedenle, daha başarılı stratejiler geliştirebilmek için, tüketicilerin mobil hizmetleri kabul ve kullanımları ile ilgili nedenleri araştırmak ve anlayabilmek gerekliliği doğmuştur. Bu doğrultuda şekillendirilen bu çalışmada öncelikle teorik altyapıya değinilecek, daha sonra araştırmanın modeline yer verilecektir. İzleyen bölümlerde araştırmanın yöntemine ve yöntem dahilinde analizler çerçevesinde elde edilen bulgulara yer verilecektir. Son olarak çalışma sonuçları ve geleceğe yönelik değerlendirmeler tartışılacaktır.. 1. Teorik Altyapı Mobil hizmetlere olan akademik ilgi arttıkça, konu ile ilgili olarak yapılan çalışmaların çeşidi ve sayısı da artmıştır. Mobil hizmetlerle ilgili çalışmaların 52.
(3) İktisat İşletme ve Finans 26 (309) Aralık / December 2011. +0 30 0. 4:0 4. 15 :0. ar. ih:. 09. /03. /20. 20. se ], T. .44. .54. rs. ite. si] , IP. :[. 19. 3.1. 40. ge ive. [Ç u. ku. ro. va. Ün. il n:. İnd ire. B. İndiren: [Çukurova Üniversitesi], IP: [193.140.54.44], Tarih: 09/03/2020 15:04:04 +0300. l. bir kısmı teorik niteliktedir (Örn. Balasubramanian ve ark., 2002; Watson, Pitt, Berthon ve Zinkhan, 2002). Konu ile ilgili ampirik çalışmalar ise genel olarak mobil hizmetlerin kullanımı (Ancar, Carlsson ve Walden, 2003) ve mobil hizmetlerin kabulü (Nysveen, Pedersen ve Thorbjornsen, 2005a; Nysveen, Pedersen, Thorbjornsen ve Berthon, 2005b; Harris, Rettie ve Kwan, 2005; Wang, Dou ve Zhou, 2008; Yang ve Jolly, 2008) ile ilgilenmektedir. Mobil hizmetlerin kabulü, mobil pazarlama uygulamalarının tüketiciler tarafından kabul edilip, kullanılması anlamına gelmektedir. Tüketicilerin mobil hizmetlerin kabulü ve kullanımını araştıran çalışmalar genel olarak uygulamalarında Teknoloji Kabul Modeli’ni (Davis,Bagozzi ve Warshaw, 1989) veya türevlerini kullanmışlardır. Bir mobil hizmet sınıflandırması yaparak 4 mobil hizmeti gruplayan Nysveen ve ark. (2005a) Teknoloji Kabul Modelini temel alarak tüketicilerin mobil hizmetleri kullanma niyetleri üzerindeki motivasyon kaynaklı etkileri, tutuma dayalı etkileri, sosyal etkileri ve kaynağa ilişkin etkileri araştırmıştır. Sonuçlar, elde ettikleri doğrudan ve dolaylı etkilere ve çapraz mobil hizmet karşılaştırmalarına imkan verirken farklı hizmetler kadar yaş ve cinsiyet gibi demografik etkenlerin de önemli olabileceğini göstermiştir. Harris ve ark. (2005) mobil hizmetleri m-ticaret kapsamı altında ele almakta ve 20 mobil hizmeti içeren bir sınıflamaya yer vermektedir. Hong Kong ve İngiltere’de m-ticaret kabulü ve kullanımı karşılaştırması yapan çalışmada ülkeler arasında mobil hizmetlere karşı tutumlar açısından çok büyük farklılıklar olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Wang ve ark. (2008), mobil telekomünikasyon inovasyonlarının kabulünü araştırmak amacıyla Teknoloji Kabul Modeli’ne mobil hizmetlere özgü ağ dışsallığı faktörünü eklemiştir. Ağ dışsallığı, algılan faydanın mobil hizmetin diğer kayıtlı abonelerinin sayısına bağlı olarak artmasını ifade etmektedir. Çalışmada ağ dışsallığı kapsamında ele alınan bir diğer değişken de teknolojiye özgü değerdir. Yang ve Jolly (2008) ise, mobil veri hizmetlerinin kabulünde yaş gruplarının etkisini araştırmıştır. X kuşağının (27 – 40 yaş arası) ve bebek patlaması kuşağının (41 – 50 yaş arasının) mobil hizmetleri kabullerine göre kıyaslandığı araştırmada mobil hizmet olarak SMS ve MMS ele alınmıştır. Teknoloji Kabul Modeli’ne yaş boyutunun eklenmesiyle geliştirilen modelin analizi ile X kuşağının mobil hizmetlerin kullanımı konusunda bebek patlaması kuşağından çok daha az sıkıntı yaşadığı sonucuna varmıştır. Nysveen ve ark. (2005b) mobil hizmetlerin marka ile tüketici arasındaki ilişkiye etkisini araştırmıştır. Bauer, Barnes, Reichardt ve Neumann (2005) ise mobil hizmetler aracılığıyla pazarlamanın tüketiciler tarafından kabulünü araştırmıştır. Bu çalışmalar çoğunlukla ABD’de mobil inovasyonlarının kabulüne 53.
(4) İktisat İşletme ve Finans 26 (309) Aralık / December 2011. +0 30 0. 4:0 4. /03 09. Mobil İnovasyonları Satın Alma Davranışı. .44. ], T. ar. ih:. Mobil İnovasyonları Satın Alma Niyeti. 40. .54. Mobil İnovasyonlara Karşı Tutum. ge. İşletmeye İlişkin Faktörler. /20. Tüketicilere İlişkin Faktörler İnovasyona İlişkin Faktörler. 15 :0. 20. se. 2. Araştırma Modeli Mobil inovasyonların kabulü, seçilen birkaç değişkenle ilişkisi bakımından araştırılmak yerine, tüketicilerin mobil inovasyonları kabulü üzerinde etkili olabilecek kavramların 4 başlık altında toplanmasıyla ele alınmıştır. Bunlar, tüketici ile ilgili faktörler, inovasyon ile ilgili faktörler, işletme ile ilgili faktörler ve sosyal yapı ile ilgili faktörlerdir.. si] , IP. il. :[. 19. 3.1. Sosyal Yapıya İlişkin Faktörler. rs. ite. Şekil Araştırma Modeli Modeli Şekil 1. 1.Araştırma. 54. İnd ire. n:. [Ç u. ku. ro. va. Ün. ive. Tüketicilere İlişkin Faktörler Mobil inovasyonların kabulü üzerinde etkisi araştırılacak tüketici ile ilgili faktörler demografik ve psikolojik faktörlerdir. Teknolojik hizmetlerin kullanımını araştıran çalışmalar, bu tip hizmetleri daha çok genç, varlıklı, eğitimli erkeklerin kullandığı yönünde sonuçlar elde etmiştir (Örn. Darian, 1987; Eastlick, 1993; Fram ve Grady, 1997). Ancak bu sonuçların büyük ölçüde Amerikan tüketicilerinin geçtiğimiz 10 yıl içindeki davranışlarını yansıttığı da unutulmamalıdır. Günümüzde gelişen ve yaygınlaşan teknoloji kullanımı kadınların da, yaşça olgun tüketicilerin de, gelir düzeyi kısıtlı veya çok da eğitimli olmayanların da teknoloji kullanımına aşina ve kullanım imkanına sahip olduğunu göstermektedir. Bu nedenle son yıllarda yapılan kimi çalışmalar için demografik faktörlerin teknolojik hizmet inovasyonlarını kabul. B. İndiren: [Çukurova Üniversitesi], IP: [193.140.54.44], Tarih: 09/03/2020 15:04:04 +0300. l. ilişkin fikir vermektedir. ABD dışındaki ülkerde, özellikle de gelişmekte olan ülkelerde mobil inovasyonların kabulüne ilişkin fazlaca çalışmaya rastlanmamıştır. Bu çalışma mobil inovasyonların kabulünü anlamada katkı sağlayabilmek adına Türkiye uygulamasına yer vermektedir..
(5) İktisat İşletme ve Finans 26 (309) Aralık / December 2011. +0 30 0. 4:0 4. 15 :0. ar. ih:. 09. /03. /20. 20. se ], T. ge si] , IP. ite. rs. ive. [Ç u. ku. ro. va. Ün. il. :[. 19. 3.1. 40. .54. .44. İnovasyona İlişkin Faktörler Bir tüketicinin bir hizmet inovasyonuna ilişkin tutumları üzerindeki en anlamlı etki hizmet inovasyonunun özelliklerinden kaynaklanan faktörlerdir (Anderson ve Narus, 2004). Rogers (2003) bir inovasyonun kabulünü ve yayılmasını sağlayacak inovasyon özelliklerini göreceli avantaj, uyumluluk, karmaşıklık, gözlemlenebilirlik, denenebilirlik olarak sıralamıştır. Ostlund (1974) algılanan riskin kabul davranışını olumsuz yönde etkilediği sonucuna ulaşmıştır. Ayrıca, Davis ve ark. (1992) ve Vankatesh (1999) gibi pek çok araştırmacı inovasyonları kabulde algılanan eğlencenin de etkili bir faktör olduğu sonucuna ulaşmışlardır. H2: Hizmet inovasyonlarının (a) göreceli avantajı, (b) tüketicinin yaşamına uyumluluğu, (c) denenebilirliği, (d) gözlemlenebilirliği, (e) algılanan eğlencesi arttıkça, (f) karmaşıklığı ve (g) algılanan riski azaldıkça tüketiciler mobil hizmet inovasyonlarına karşı daha olumlu tutumlar geliştirirler.. B. n:. İşletmelere İlişkin Faktörler Robertson, Zielinski ve Ward (1984), inovasyonların toplumların geneline yayılması sürecine ilişkin çalışmaların pazarlama ve firmaya özgü diğer rekabetçi aktiviteler hesaba katılmadıkça eksik olacağını belirtmiştir. İşletmeye ilişkin faktörler sektöre özgü ve firmaya özgü faktörler olmak üzere iki başlık altında incelenmektedir.. İnd ire. İndiren: [Çukurova Üniversitesi], IP: [193.140.54.44], Tarih: 09/03/2020 15:04:04 +0300. l. araştırmalarında bir merak konusu olmadığı görülmektedir (Örn. Dabholkar ve Bagozzi, 2001). Görüşlerin böylesi değişkenlikler gösterdiği bir alanda Türkiye açısından sonuçları görmek adına tüketicilerin yaş, cinsiyet, gelir ve eğitim düzeylerinin mobil hizmet inovasyonlarına karşı tutum üzerinde etkili olup olmadığı araştırılmaktadır. Kabul ve yayılma çalışmalarında genel olarak duygular yerine tüketicilerin neye inandıklarını ortaya koymaya çalışan zihinsel süreç odaklı (örn. Davis ve ark. 1989; Rogers, 2003) araştırmalara yer verilmiştir. Oysa gönüllülük esasının temel alındığı tüketici davranışlarını araştıran kabul çalışmalarında insan söz konusu olduğundan kişilerin nasıl düşündükleri kadar nasıl hissettiklerinin anlaşılması da son derece büyük önem taşımaktadır (Kulviwat, Bruner, Kumar, Nasco ve Clark, 2007). Teknolojik inovasyonlar insanlar üzerinde yalnızca güzel duygular uyandırmamakta, korku, endişe, huzursuzluk gibi farklı hislere de sebep olabilmektedir (Mick ve Fournier, 1998). Bu nedenle araştırmamızda daha önce Kulviwat ve ark.’nın (2007) izlediği yol izlenerek pek çok farklı duygusal tepkiyi içeren bir ölçek (PAD) ile tüketicilerin duygularının hizmet inovasyonları üzerindeki etkisi ölçülmüştür. H1: Tüketicilerin (a) demografik ve (b) duygusal özellikleri mobil hizmet inovasyonlarına karşı tutumlarını etkiler.. 55.
(6) İktisat İşletme ve Finans 26 (309) Aralık / December 2011. +0 30 0. 4:0 4. 15 :0. /03. /20. 20. se. va. 09. ih:. ar. ], T. .44. .54. si] , IP. ite. rs. ive. Ün. il. :[. 19. 3.1. 40. ge. Firmaya özgü faktörler: Bu çalışmada Woodside ve Biemans (2005) hizmet sağlayıcısının pazarlama faaliyetlerinin bireysel kabul sürecinin genelini etkilediğini belirtmektedir. İlgili yazında desteklenen bu görüş pazarlama çabalarının tüketicilerin belli ürün, hizmet ve davranışları benimsemelerindeki yadsınamaz gücü de göz önüne alınarak çalışmamızda da Türkiye açısından araştırılmaktadır. Ancak işletme faaliyetlerin yalnızca pazarlamadan ibaret olmadığı da açıktır. Bu nedenle işletmelerin pazarlama faaliyetleri dışındaki çabalarının da kabul davranışını etkileyebileceği fikri doğmuştur. Örneğin işletmenin rekabetçi ve yenilikçi bir imajı olması piyasaya sürdüğü hizmet inovasyonlarının kabulünü kolaylaştırabilir. İşletmelerce yürütülecek tüketici eğitimi türünden sosyal projeler, özellikle teknoloji yoğun hizmet inovasyonlarının kabulü ve yayılmasında etkili olabilecek bir unsur olabilir. H3: Sektöre ve firmaya özgü faktörler tüketicilerin mobil hizmet inovasyonlarına karşı tutumları üzerinde etkilidir.. 56. İnd ire. n:. [Ç u. ku. ro. Sosyal Yapıya İlişkin Faktörler Kabul teorisinde inovasyonların kabulü ve yayılması bir sosyal sistemde gerçekleşmektedir (Gatignon ve Robertson, 1985). Her sosyal sistemin kendine özgü normları ve değerleri vardır. İnnovasyonun bu değer ve normlarla uyumluluğu, kabulü ve yayılmasında etkili olmaktadır (Rogers, 2003). Bu çalışmada bu etkiyi değerlendirmede ilgili yazında (Örn. Vankatesh, 2000; Nysveen ve ark., 2005a) sözkonusu etkiyi ölçmede kullanılan ve norm baskısı olarak da adlandırılan subjektif norm değişkeninden yararlanılmıştır. Fishbein ve Ajzen (1975) subjektif normu ‘bir kişinin kendisi için önemli. B. İndiren: [Çukurova Üniversitesi], IP: [193.140.54.44], Tarih: 09/03/2020 15:04:04 +0300. l. Sektöre özgü faktörler: Telekomünikasyon sektörü söz konusu olduğunda üzerinde durulması gereken sektöre has özellikler de farklılaşmaktadır. Telekomünikasyon sektöründe yapılan inovasyonların kabulüne ilişkin çalışmalarda ağ dışsallığı fenomeni sektöre has bir özellik olarak ortaya çıkmaktadır. Ağ dışsallığı, Katz ve Shapiro (1986) tarafından bazı ürün veya hizmetlerin sağlayacağı potansiyel yararın, uyumlu araçları satın almış diğer tüketicilerin sayısına bağlı olduğu durum olarak açıklanmaktadır. Buna göre ağ dışsallığı mobil hizmetler açısından bakıldığında, hizmete aşina olmayan bir tüketicinin, kullanıcı sayısı göreceli olarak fazla olan mobil hizmet sağlayıcısının hizmetlerine karşı daha olumlu tutum geliştirmesi üzerinde etkilidir. Ağ dışsallığına sahip hizmetlerde tüketicilerin sayısı kabul davranışı açısından belirleyici olmaktadır (Wang ve ark., 2008). Teknolojiye özgü değer ise, bir tüketicinin bir inovasyondan elde edebileceği tüm bu bütünleşik değere verilen addır ve tüketicilerin inovasyonlara karşı tutumları üzerinde etkili olmaktadır..
(7) İktisat İşletme ve Finans 26 (309) Aralık / December 2011. +0 30 0. 4:0 4. 15 :0. 09. ih:. ar. ], T. .44. .54. 3.1. 40. ge. /03. /20. 20. se. Kabul Süreci Bireysel tüketicilerin inovasyonları kabul süreci ile ilgili çeşitli çalışmalar pek çok farklı değişkeninin etkisinden söz etmiştir. Buna karşılık neredeyse tüm çalışmalar bir tüketicinin bir inovasyonu kabulünde o kişinin o inovasyona karşı tutumunun etkili olduğu sonucuna varmıştır (Örn. Shimp ve Kavas, 1984; Davis ve ark., 1989; Moore ve Benbasat, 1991; Dabholkar, 1996; Vankatesh,Morris, Davis ve Davis, 2003; Bauer ve ark., 2005; Kulviwat ve ark., 2007; Yang ve Jolly, 2008). Tutum bir bireye atfedilen ve onun bir psikolojik obje ile ilgili düşünce, duygu ve davranışlarını düzenli bir biçimde oluşturan bir eğilimdir (Smith, 1968). Niyet ise, bireyin sayısız donmuş alternatifler arasından hangisinin eylem olacağına karar vermesidir. Tutum ile davranış arasındaki ilişki köken olarak Nedenli Hareket Teorisine dayanmaktadır (Fishbein ve Ajzen, 1975). Teoriye göre niyet tutumlarla belirlenmektedir. H5: Tüketicilerin mobil hizmet inovasyonlarına karşı tutumlarının, niyetleri üzerinde olumlu etkisi vardır. H6: Tüketicilerin mobil hizmet inovasyonlarına ilişkin niyetlerinin, kabul davranışları üzerinde olumlu etkisi vardır.. si] , IP. ite. rs. ive. İnd ire. n:. [Ç u. ku. ro. va. Ün. il. :[. 19. 3. Metodoloji Bu çalışmanın temel amacı tüketicilerin mobil hizmet kullanımı üzerindeki etkili faktörleri ortaya koyabilmektir. Bu amaçla, önceden yapılandırılmış bir anket formu geliştirilerek gerekli birincil veriler Türkiye genelinde 1100 tüketiciden toplanmıştır. Anket formu her biri ele aldığı konudaki değişkenleri ölçmeyi amaçlayan 5 bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm tüketicilerin mevcut mobil hizmet kullanım alışkanlıklarını anlamaya yönelik sorulardan oluşmaktadır. İkinci bölüm, tüketicilerin mobil hizmetlere ilişkin geleceğe yönelik niyetlerini anlamaya yönelik sorulardan oluşmaktadır. Üçüncü bölüm PAD ölçeği (Mehrabian ve Russell, 1974) ile tüketicilerin mobil hizmet kullanımına ilişkin duygularını ölçmeye yönelik sorulardan oluşmaktadır. Anket formunun dördüncü bölümünde mobil hizmet inovasyonları üzerinde etkili olduğu düşünülen faktörleri ölçmeye yönelik Likert tipi yargı ifadelerine yer verilmiş ve katılımcıların bu ifadeleri 5’li ölçekte (1 kesinlikle katılmıyorum; 5 kesinlikle katılıyorum) görüşleri yönünde değerlendirmeleri istenmiştir.. B. İndiren: [Çukurova Üniversitesi], IP: [193.140.54.44], Tarih: 09/03/2020 15:04:04 +0300. l. olan insanların çalışmaya konu olan davranışı gösterip göstermeyeceğini düşünmesine ilişkin algısı’ şeklinde açıklamaktadır. H4: Sosyal etkiler tüketicilerin teknolojik hizmet inovasyonlarına ilişkin niyetlerini olumlu yönde etkiler.. 57.
(8) İktisat İşletme ve Finans 26 (309) Aralık / December 2011. +0 30 0. 4:0 4. 15 :0. ar. ih:. 09. /03. /20. 20. se. ge. .44. .54. Abone Sayısı 7.860.479 10.212.716 5.951.234 8.348.501 4.776.048 23.467.017 3.744.146 64.360.141. si] , IP. ite. rs. ive. Ün. il. :[. 19. 3.1. 40. Bölge Akdeniz İç Anadolu Karadeniz Ege Güneydoğu Anadolu Marmara Doğu Anadolu Toplam. ], T. Tablo 1. Bölgelere Göre Kayıtlı GSM Abonelerinin Dağılımı Tablo 1. Bölgelere Göre Kayıtlı GSM Abonelerinin Dağılımı Yüzde (%) 12 16 9 13 7 37 6 100. n:. [Ç u. ku. ro. va. Kaynak: Telekomünikasyon Kurulu, http://www.btk.gov.tr/Yayin/istatistikler/istatistik/2009/gsm2009.htm. B. Kaynak: Telekomünikasyon Kurulu, istatistikler/istatistik/2009/gsm2009.htm. 58. İnd ire. İndiren: [Çukurova Üniversitesi], IP: [193.140.54.44], Tarih: 09/03/2020 15:04:04 +0300. l. Anket formunun beşinci bölümünde ise demografik sorulara yer verilmiştir. Çalışmanın anakütlesini mobil hizmet kullanan GSM abonesi 65 milyon Türk tüketicisi (TK 2009 yılı ilk çeyrek rakamları) oluşturmaktadır. Ancak, tüketicilerin birden fazla GSM aboneliklerinin bulunması veya bir hattın birkaç kişi tarafından kullanılıyor olması gibi sıkça karşılaşılan durumlar nedeniyle anakütledeki birey sayısı tam olarak belirlenememektedir. Anakütledeki birey sayısının tam olarak belirlenememesinden dolayı, örneklem hacminin hesaplanmasında, Baş (2001)’ın da belirttiği n=t2pq/d2 formülünden yararlanılmış ve örneklem büyüklüğü 1065 kişi olarak hesaplanmıştır (t belirli bir anlamlılık düzeyinde t tablosuna göre bulunan teorik değeri (α=0.05’de ∞ serbestlik derecesinde 1.96), p incelenen olayın görülüş sıklığını (0,50), q incelenen olayın görülmeyiş sıklığını (0,50) ve d örneğin görülüş sıklığına göre kabul edilen ± örnekleme hatasını (±%3) ifade etmektedir.).. http://www.btk.gov.tr/Yayin/.
(9) İktisat İşletme ve Finans 26 (309) Aralık / December 2011. Tablo 2. Örneklemin GSM Abonelerinin Bölgesel Oranlarına Göre. Tablo 2. Dağılımı Örneklemin GSM Abonelerinin Bölgesel Oranlarına Göre İllerde Dağılımı İllerde. 4:0 4. +0 30 0. l. Seçilecek Kişi Sayısı 132 176 99 143 77 407 66 1100. /20. 20. se. Adana Ankara Samsun İzmir Gaziantep İstanbul Erzurum Toplam. Abonelik Oranları (%) 12 16 9 13 7 37 6 100. 15 :0. İller. Akdeniz İç Anadolu Karadeniz Ege Güneydoğu Anadolu Marmara Doğu Anadolu. 09. ih:. ar. ], T. .44. .54. si] , IP ite rs ive. İnd ire. n:. [Ç u. ku. ro. va. Ün. il. :[. 19. 3.1. 40. ge. /03. Saha çalışması sırasında karşılaşılabilecek olumsuzluklar göz önünde bulundurularak 1100 katılımcıyla görüşülmeye karar verilmiş ve belirlenen örneklem büyüklüğü Tablo 2’de gösterildiği şekilde GSM abonelerinin bölgesel oranlarına göre bu bölgelerden seçilen illere dağıtılmıştır. Analizin rasyonelliğini olumsuz yönde etkileyebilecek anketler ayıklanmış ve 1068 kullanılabilir veri ile analizlere başlanmıştır. Öncelikle, araştırmada kullanılan ölçeğin güvenirlik analizi yapılmış ve alfa katsayısı 0,85 olarak hesaplanmıştır. Dolayısıyla, ölçeğin yüksek derecede güvenilir olduğu söylenebilmektedir.. B. İndiren: [Çukurova Üniversitesi], IP: [193.140.54.44], Tarih: 09/03/2020 15:04:04 +0300. Bölgeler. 59.
(10) İktisat İşletme ve Finans 26 (309) Aralık / December 2011 Tablo 3. Katılımcıların Tanımlayıcı Özellikleri Tablo 3. Katılımcıların Tanımlayıcı Özellikleri. Oran (%). Kadın Erkek. 502 561. 47,2 52,8. 20 ve altı 21 – 30 31 – 41 41 – 51 51 ve üstü. 155 475 248 128 57. 14,6 44,7 23,3 12 5,4. Evli Bekar. 541 522. 50,9 49,1. Yok 1 2 3 4 4’ten fazla. 570 159 200 94 37 3. 53,6 15,0 18,8 8,8 3,5 0,3. 1 2 3 4 5 6 ve daha fazla Öğrenim Durumu Okur/yazar İlköğretim Ortaöğretim Lise Önlisans Lisans Yüksek lisans Gelir 500 TL.’den az 500 – 1.000 TL 1.001 – 1.500 TL 1.501 – 2.000 TL 2.001 – 3.000 TL 3.001 – 4.000 TL 4.001 – 5.000 TL 5.001 TL. ve üzeri. 26 118 238 424 170 87. İnd ire. n:. +0 30 0 4:0 4 15 :0. /20. /03 09 ih: ar ], T .44 .54. 40. 3.1. 19. :[. si] , IP. 2,4 11,1 22,4 39,9 16,0 8,2. 7 221 164 483 23 164 1. 0,7 20,8 15,4 45,4 2,2 15,4 0,1. 56 328 279 228 123 36 6 7. 5,3 30,9 26,2 21,4 11,6 3,4 0,6 0,7. ite. 20. se. [Ç u. ku. ro. va. Ün. il. Hanehalkı. rs. Çocuk Sayısı. ge. Medeni Durum. ive. Yaş. l. Tüketici Sayısı(n). B. İndiren: [Çukurova Üniversitesi], IP: [193.140.54.44], Tarih: 09/03/2020 15:04:04 +0300. Özellik Cinsiyet. 60 4.
(11) İktisat İşletme ve Finans 26 (309) Aralık / December 2011. +0 30 0. 4:0 4. 15 :0. se /03. /20. 20. 4.1. Tüketicinin Özelliklerinin Mobil Hizmet İnnovasyonlarına Karşı Tutum Üzerindeki Etkisi. 09. ih:. ar. ], T. .44. .54. 3.1. 40. ge. Demografik Faktörler Yaş: İnovasyonların kabulüne ilişkin gençlerin yaşlılardan daha olumlu tutumlar geliştirecekleri yönündeki beklentisi ile gerçekleştirilen regresyon analizi sonucuna göre r2 0,018 olarak bulunmuştur. Yaş değişkenine ait beta katsayısı tahmini -0,011, p değeri ise 0,000dır. Buna göre ilgili hipotez kabul edilerek tüketicilerin yaşlarının azaldıkça mobil hizmet inovasyonlarına ilişkin olumlu tutumlarının arttığı sonucuna ulaşılmıştır.. -0,011. si] , IP. Yaş. ite. 4,210. rs. Sabit terim. ive. Beta. Standart Hata. p değeri. 0,077. 0,000. 0,002. 0,000. ro. va. r2=0,018. Ün. il. :[. 19. Tablo 4. Yaşın Tutum Üzerindeki Etkisine Regresyon Sonuçları Tablo 4. Yaşın Tutum Üzerindeki Etkisineİlişkin İlişkin Regresyon Sonuçları. İnd ire. n:. [Ç u. ku. Cinsiyet: İlgili yazında her ne kadar cinsiyet ve inovasyonların kabulüne ilişkin somut ve süreklilik arz eden sonuçlara ulaşılamamış olsa da bu çalışmada erkeklerin kadınlara kıyasla mobil inovasyonlarına karşı daha olumlu tutum geliştirdikleri hipotezi test edilmiştir.. B. İndiren: [Çukurova Üniversitesi], IP: [193.140.54.44], Tarih: 09/03/2020 15:04:04 +0300. l. 4. Bulgular Anket çalışmasına katılan cevaplayıcıların tanımlayıcı özelliklerine Tablo 3’te yer verilmektedir. Buna göre, anket çalışmasına katılan kadın ve erkek tüketicilerin oranı neredeyse yarı yarıyadır (yaklaşık %47’si kadın, %53’ü erkek). Katılımcıların yaklaşık %45’i 21-30 yaş aralığında, %51’i evli, %49’u ise bekardır ve yaklaşık %54’ünün çocuğu bulunmamaktadır. Katılımcıların %40’ı 4 kişilik hane halkına sahiptir. Katılımcıların %63’ü lise mezunu veya üzeri eğitim düzeyinde ve yaklaşık %57’si aylık ortalama 500 ile 1500TL aralığında hane gelirine sahiptir. Katılımcıların meslek gruplarına göre dağılımlarına ve mobil hizmet sağlayıcısı tercih ve mobil hizmet kullanım sıklıklarına ilişkin tablolara ise Ek 1, 2 ve 3’te yer verilmektedir.. 61.
(12) İktisat İşletme ve Finans 26 (309) Aralık / December 2011. Tablo 5. Cinsiyet Gruplarına İlişkin Tutum Ortalamaları Tablo 5. Cinsiyet Gruplarına İlişkin Tutum Ortalamaları Ortalama. 561 502. 3,8877 3,8795. Std. Sapma 0,83015 0,79477. +0 30 0. l. Erkek Kadın. /20. 20. 15 :0. Ortalamaların Eşitliği için t Testi t sd p değeri 0,164 1061 0,869. 09. /03. Tutum. Varyansların Eşitliği için Levene Testi F p değeri 2,728 0,099. 4:0 4. Tablo 6. Cinsiyet Grupları İçin Levene Testi Tablo 6. Cinsiyet Grupları İçin Levene Testi. va. ih:. ar. ], T. .44. .54. si] , IP. ite. rs. ive. Ün. il. :[. 19. 3.1. 40. ge. Cinsiyet, erkek ve kadın gibi iki gruptan oluştuğundan iki grubun ortalamalarının eşit olup olmadığı t testi ile araştırılmıştır. Sonuçlar erkekler için tutum ortalamasının 3,8877 olduğunu gösterirken, kadınlar için 3,8795 olduğunu göstermektedir. t testi yapılırken öncelikle grup varyaslarının eşit olup olmadığını araştırmak için Levene testinden yararlanılmış ve p değerinin 0.099 olup, %5 anlamlılık düzeyinde iki grubun varyanslarının eşit olduğu sonucuna varılmıştır (Tablo 6). Buna göre t testi sonuçları grup varyanslarının eşitliği durumuna göre değerlendirilmiş ve tabloda da görüldüğü gibi t istatistiğinin 0,164 ve bu istatistiğe ait p değerinin 0,869 olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Dolayısıyla %5 anlamlılık düzeyinde iki grup arasında mobil hizmet inovasyonlarına karşı tutumları açısından herhangi bir anlamlı farklılıktan söz edilememektedir. Kısacası ilgili hipotez kabul edilememiş ve Türkiye örneğinde mobil hizmet inovasyonlarına karşı tutum konusunda kadınlar ve erkekler arasında anlamlı bir farklılık olmadığı tespit edilmiştir.. 62. İnd ire. n:. [Ç u. ku. ro. Gelir Düzeyi: Bu çalışmada gelir düzeyi arttıkça teknolojik inovasyonlara ilişkin tutumun olumlu yönde artacağı beklentisi taşınmaktadır. Bu bağlamda kategorik veri olan gelir düzeyinin, sürekli veri olan tutum değişkeni üzerindeki etkisi ANOVA yöntemi ile araştırılmıştır.. B. İndiren: [Çukurova Üniversitesi], IP: [193.140.54.44], Tarih: 09/03/2020 15:04:04 +0300. Tutum. N. se. Cinsiyet.
(13) İktisat İşletme ve Finans 26 (309) Aralık / December 2011. 500 TL.’den az. N 6. Ortalama Std. Sapma 3,9554 0,90089. 500 – 1.000 TL 1.001 – 1.500 TL 1.501 – 2.000 TL. 29 79 28. 3,8100 3,9229 4,0307. +0 30 0 4:0 4. 0,76072 0,81105 0,81326. 15 :0. se. l. 0,83898 0,84200 0,71880. 2.001 – 3.000 TL 23 3,7236 3,7917 3.001 TL ve üzeri 8 063 3,8838 Genel. 09. ih:. ge. /03. /20. 20. Grup ortalamaları arasındaki farkın anlamlı olup olmadığına ise ANOVA tablosuna bakılarak karar verilebilmektedir. F istatistiği 3,360, p değeri ise 0,005’dir. Dolayısıyla %5 anlamlılık düzeyinde gruplar arasında anlamlı bir farklılık olduğu söylenebilmektedir.. ], T .44. .54. 40. 3.1. 5 1057 1062. 19. 10,990 691,412 702,402. Kare Ortalamları 2,198 0,654. F. p değeri. 3,360. 0,005. :[. Sd. si] , IP. Gruplar arası Gruplar içi Toplam. Kareler Toplamı. ar. Tablo 8. Düzeyi ve ANOVA Tutum İçinTablosu ANOVA Tablosu Tablo 8. Gelir Düzeyi veGelir Tutum İçin. ite. rs. p değeri 0,019. İnd ire. n:. [Ç u. ku. ro. va. 2,706. Ün. Levene F istatistiği. ive. il. Tablo 9. Gelir Düzeyi Grupları İçin Levene Testi Tablo 9. Gelir Düzeyi Grupları İçin Levene Testi. B. İndiren: [Çukurova Üniversitesi], IP: [193.140.54.44], Tarih: 09/03/2020 15:04:04 +0300. Tablo 7. Gelir Düzeyi Grupları İçin Tutum Ortalamaları Tablo 7. Gelir Düzeyi Grupları İçin Tutum Ortalamaları. 63.
(14) İktisat İşletme ve Finans 26 (309) Aralık / December 2011. Tablo 10. Gelir Düzeyi Grupları İçin Tamhane Testi. Tablo 10. Gelir Düzeyi Grupları İçin Tamhane Testi Eğitim Düzeyi. Ortalama. Std. Hata. 0,14533. 0,12897. 0,990. 1.001 – 1.500 TL 0,03242. 0,13051. 1,000. se. 500 – 1.000 TL. 0,12946. 1,000. 2.001 – 3.000 TL 0,23178. 0,13856. 0,786. ve 0,16369. 0,16792. 0,998. 1.501 – 2.000 TL -0,22067(*). 0,06637. 2.001 – 3.000 TL 0,08645. 0,08273. 0,995. ve 0,01836. 0,12587. /03. 09. ih:. 0,08512. 0,261. 0,12746. 0,996. 0,08349. 0,004. 0,12637. 0,624. 19. va. si] , IP. ite. ve -0,06809. 0,13568. 1,000. [Ç u. ku. ro. 3.001TL. Ün. üzeri. ve 0,23904. rs. 3.001TL. B. 0,855. ive. il. 2.001 – 3.000 TL 0,30712(*). üzeri. 0,06933. :[. üzeri. 2.001 – 3.000 TL. .54. ve 0,13127. 3.001TL. 1.501 – 2.000 TL. 40. 3.1. 2.001 – 3.000 TL 0,19936. 0,014 1,000. .44. üzeri. 1.501 – 2.000 TL -0,10776. 0,792. ar. 3.001TL. 1.001 – 1.500 TL. 4:0 4. 0,06841. /20. 1.001 – 1.500 TL -0,11291. ge. 500 – 1.000 TL. 15 :0. üzeri. 20. 3.001TL. +0 30 0. 1.501 – 2.000 TL -0,07534. ], T. İndiren: [Çukurova Üniversitesi], IP: [193.140.54.44], Tarih: 09/03/2020 15:04:04 +0300. 500 TL.’den az. değeri. l. Farkı. p. 64. İnd ire. n:. Bu anlamlı farkın hangi gruplar arasında olduğunun belirlenebilmesi için ise ikili karşılaştırmaların yapılması gerekir. Ancak karşılaştırmalar öncesinde varyansların eşitliğinin araştırılabilmesi için Levene testi yapılmalıdır. Levene testi sonucunda F istatistiği 2,706 ve p değeri 0,019 olarak bulunmuştur. Buna göre p değeri 0,05’ten küçük olduğundan %5 anlamlılık düzeyinde varyansların farklı olduğu söylenebilmektedir. Varyanslar arasında fark.
(15) İktisat İşletme ve Finans 26 (309) Aralık / December 2011. +0 30 0. 4:0 4. 15 :0. 09. /03. /20. 20. se ih:. ar. .44. ], T. 0,87492 0,78943 0,88737. .54. 3,8598 3,9576 3,7473. 0,81326. 3.1. 063 3,8838. :[. 19. Genel. 64 83 88. 40. Ortaokul Lise Yükseköğretim. Ortalama Std. Sapma 3,8575 0,73795. ge. n Okur/Yazar ve İlkokul 28. Tablo 12. Eğitim Düzeyi ve Tutum İçin ANOVA Tablosu. va ro. 6,381 696,02 702,402. si] , IP. ite. rs. 3 1059 1062. Kare Ortalamları. F. p değeri. 2,127 0,657. 3,236. 0,022. ku. Gruplar arası Gruplar içi Toplam. Sd. Ün. Kareler Toplamı. ive. il. Tablo 12. Eğitim Düzeyi ve Tutum İçin ANOVA Tablosu. B. n:. [Ç u. Grup ortalamaları arasındaki bu farkın anlamlı olup olmadığına ise ANOVA tablosu doğrultusunda karar verilebilmektedir. F istatistiğinin 3,236, p değerinin ise 0,022 olduğu görülmektedir. Dolayısıyla %5 anlamlılık düzeyinde gruplar arasında anlamlı bir farklılık olduğu söylenebilmektedir. Bu anlamlı farkın hangi gruplar arasında olduğunun belirlenebilmesi için ikili karşılaştırmaların yapılması gerekir. Ancak karşılaştırmalar öncesinde varyansların eşitliğinin araştırılabilmesi için Levene testi yapılmıştır.. İnd ire. İndiren: [Çukurova Üniversitesi], IP: [193.140.54.44], Tarih: 09/03/2020 15:04:04 +0300. l. olduğundan gruplar arasındaki ikili karşılaştırmalarda Tamhane testi kullanılır (Tablo 10). Test sonuçları “500-1.000 TL ile “1.501-2.000 TL gelir grupları arasında ve “1.501-2.000 TL ile “2.001-3.000 TL gelir grupları arasında %5 anlamlılık düzeyinde mobil hizmet uygulamalarına ilişkin tutumları açısından anlamlı bir farklılık olduğunu göstermektedir. Diğer grup karşılaştırmalarında ise herhangi bir anlamlı farklılığa rastlanamamıştır. Bu nedenle, gelir arttıkça mobil hizmet inovasyonlarına karşı olumlu tutumun artacağı söylenememekte ve ilgili hipotez kabul edilememektedir. Eğitim Düzeyi: Sürekli bir veri olan tutum ile dört gruplu kategorik bir veri olan eğitim düzeyi arasındaki ilişki ANOVA ile test edilmiştir. Tablo 11’deki grup ortalamalarına bakıldığında liseye kadar eğitim düzeyi arttıkça tutuma ilişkin ortalamaların da arttığı, yüksek öğretim düzeyinde ise düştüğü görülmektedir. Tablo 11. Eğitim Düzeyi Grupları İçin Tutum Ortalamaları Tablo 11. Eğitim Düzeyi Grupları İçin Tutum Ortalamaları. 65.
(16) İktisat İşletme ve Finans 26 (309) Aralık / December 2011. Tablo 13. Eğitim Düzeyi Grupları İçin Levene Testi Tablo 13. Eğitim Düzeyi Grupları İçin Levene Testi. l. p değeri 0,007. +0 30 0. 4:0 4. 15 :0. 20. se. Levene testi sonucunda F istatistiği 4,047 ve p değeri 0,007 olarak bulunmuştur. Buna göre p değeri 0,05’ten küçük olduğundan %5 anlamlılık düzeyinde varyansların farklı olduğu söylenebilmektedir. Varyanslar arasında fark olduğundan gruplar arasındaki ikili karşılaştırmalarda Tamhane testi kullanılmaktadır (Tablo 14). Test sonuçları lise mezunları ile yüksek öğretim mezunları arasında %5 anlamlılık düzeyinde mobil hizmet uygulamalarına ilişkin tutumları açısından anlamlı bir farklılık olduğunu göstermektedir. Diğer grup karşılaştırmalarında ise herhangi bir anlamlı farklılığa rastlanamamıştır.. /20. Tablo 14. Eğitim Düzeyi Grupları İçin Tamhane Testi. il. 09. ar. ih:. Std. Hata. .44. ], T. 0,084. 3.1. 40. .54. -0,1001 0,11012 -0,0978 0,11242 0,21022(*). 19. Lise. Lise Yükseköğretim Lise Yükseköğretim Yükseköğretim. :[. Ortaokul. ve Ortaokul. si] , IP. Okur/Yazar İlkokul. Ortalama Farkı -0,0023. ge. Eğitim Düzeyi. /03. Tablo 14. Eğitim Düzeyi Grupları İçin Tamhane Testi. 0,06065 0,0811 0,07719 0,09411 0,07402. p değeri 1 0,467 0,686 0,75 0,797 0,029. 66. İnd ire. n:. [Ç u. ku. ro. va. Ün. ive. rs. ite. Diğer taraftan, yükseköğretim mezunlarının tutumlarına ilişkin ortalama 3,7473 iken lise mezunlarının ortalaması 3,9576’dır. Dolayısıyla yükseköğretim mezunlarının lise mezunlarına oranla mobil hizmet inovasyonlarına ilişkin olumlu tutumlarının daha düşük olduğu, diğer eğitim düzeyleri ile arasında ise ikili karşılaştırmalar yapıldığında anlamlı bir farka rastlanmadığı söylenebilmektedir. Bu nedenle genel bir değerlendirme yapıldığında eğitim düzeyi arttıkça mobil hizmet inovasyonlarına ilişkin olumlu tutumların arttığı söylenememektedir. Dolayısıyla da ilgili hipotez kabul edilememektedir. Duygusal Özellikler: Tüketicilerin teknolojik inovasyonlara ilişkin duyguları korkudan endişeye, eğlenceden rahatlığa çok farklı duyguları içeren bir skalada tüketiciden tüketiciye değişmektedir. Bu nedenle bu çalışmada tüketicilerin mobil hizmet inovasyonlarına ilişkin duygularının mobil hizmet inovasyonlarına karşı tutumları üzerinde etkili olduğu hipotezi test edilmektedir.. B. İndiren: [Çukurova Üniversitesi], IP: [193.140.54.44], Tarih: 09/03/2020 15:04:04 +0300. Levene F istatistiği 4,047.
(17) İktisat İşletme ve Finans 26 (309) Aralık / December 2011. Tablo Duyguların Tutum Üzerindeki İlişkin Regresyon Tablo 15.15. Duyguların Tutum Üzerindeki EtkisineEtkisine İlişkin Regresyon Sonuçları Sonuçları Standart Hata. p değeri. l. 0,122 0,032. 0,000 0,000. +0 30 0. Beta Tahmini 0,872 0,811. se. Sabit terim Duygular. 09. ih:. ar. ge. /03. /20. 20. 15 :0. 4:0 4. Buna göre, bağımlı değişken olan tutum ve bağımsız değişken olan duygular da sürekli olduğundan basit regresyon analizi kullanılmıştır. Analiz sonuçları duygulara ait r2 değerinin 0,027, beta katsayısı tahmininin 0,811, p değerinin ise 0,000 olduğunu göstermektedir (Tablo 15). Dolayısıyla %5 anlamlılık düzeyinde tüketicilerin mobil hizmet inovasyonlarına ilişkin duygularının, mobil hizmet inovasyonlarına karşı tutumları üzerinde olumlu yönde bir etkisi olduğu söylenebilmektedir. Dolayısıyla da ilgili hipotez kabul edilmektedir.. si] , IP. ite. rs. ive. il. :[. 19. 3.1. 40. .54. .44. ], T. 4.2. İnnovayonun Özelliklerinin Mobil Hizmet İnnovasyonlarına Karşı Tutum Üzerindeki Etkisi Bu çalışmada ilgili yazında genel kabul görmüş yeniliklerin yayılması teorisinde inovasyon kaynaklı faktörler -göreceli avantaj, uyumluluk, karmaşıklık, denenebilirlik, gözlemlenebilirlik- ele alınmıştır. Bunlara ek olarak kabul davranışına etkisi ortaya konan algılanan risk ve ampirik sonuçlarla kabul davranışına etkisi ispatlanan, algılanan eğlence de araştırmaya dahil edilmiş ve tüketicilerin tutumlarına olan etkisi araştırılmıştır. Regresyon analizi sonuçları inovasyonla ilgili tüm faktörlere ilişkin hipotezlerin kabul edildiğini göstermektedir (Tablo 16).. İnd ire. n:. [Ç u. ku. ro. va. Ün. 4.3. İşletmenin Özelliklerinin Mobil Hizmet İnnovasyonlarına Karşı Tutum Üzerindeki Etkisi Ağ dışsallığı ve sektöre özgü değer değişkenlerinden oluşan sektöre özgü özelliklerin tüketicilerin mobil hizmet inovasyonlarına karşı tutumları üzerinde olumlu ve anlamlı bir etkisi olduğu görülmüş ve ilgili hipotez kabul edilmiştir (Tablo 17).. B. İndiren: [Çukurova Üniversitesi], IP: [193.140.54.44], Tarih: 09/03/2020 15:04:04 +0300. r2= 0,027. 67.
(18) İktisat İşletme ve Finans 26 (309) Aralık / December 2011. Standart Hata. p değeri. 0,126 0,032. 0,000 0,000. 0,99 0,27. 0,000 0,000. 0,118 0,042. 0,000 0,000. :[. 19. 3.1. 40. .54. .44. ], T. 0,108 0,028 0,070 0,025. +0 30 0. 4:0 4. 15 :0. /20. /03 ar. ih:. 09. 0,116 0,035. ge si] , IP. 0,175 0,051. 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000. ite. il. 20. se. l. Beta Tahmini Göreceli Avantaj r2=0,228 Sabit terim 1,684 Göreceli avantaj 0,567 Uyumluluk r2=0,182 Sabit terim 2,403 Uyumluluk 0,407 Karmaşıklık r2=0,059 Sabit terim 4,821 Karmaşıklık -0,340 Denenebilirlik r2=0,022 Sabit terim 3,326 Denenebilirlik 0,173 Gözlemlenebilirlik r2=0,245 Sabit terim 1,920 Gözlemlenebilirlik 0,526 Algılanan Risk r2=0,064 Sabit terim 4,440 Algılanan Risk -0,210 Algılanan Eğlence r2=0,057 Sabit terim 2,499 Algılanan Eğlence 0,408. ive. rs. Tablo 17. Sektöre Özgü Özelliklerin Tutuma Etkisine İlişkin Regresyon Sonuçları. ro. va. Ün. Tablo 17. Sektöre Özgü Özelliklerin Tutuma Etkisine İlişkin Regresyon Sonuçları. 68. İnd ire. n:. [Ç u. ku. Beta Tahmini Kullanıcı Sayısı r2=0,190 Sabit terim 2,049 Ağ dışsallığı 0,481 Teknolojiye Özgü Değer r2=0,208 Sabit terim 1,891 Teknolojiye özgü değer 0,512. B. İndiren: [Çukurova Üniversitesi], IP: [193.140.54.44], Tarih: 09/03/2020 15:04:04 +0300. Tablo 16. Hizmetin Özelliklerinin Tutuma Etkisine İlişkin Regresyon Tablo 16. Hizmetin Özelliklerinin Tutuma Etkisine İlişkin Regresyon Sonuçları Sonuçları. Standart Hata. p değeri. 0,118 0,030. 0,000 0,000. 0,121 0,031. 0,000 0,000.
(19) İktisat İşletme ve Finans 26 (309) Aralık / December 2011. p değeri. l. Standart Hata 0,182 0,051. 0,000 0,000. +0 30 0. 0,000 0,000. se. 0,139 0,037. 4:0 4. Beta Tahmini Pazarlama Çabaları r2=0,191 Sabit terim 1,019 Pazarlama çabaları 0,815 Pazarlama Dışı Çabalar r2=0,141 Sabit terim 2,076 Pazarlama dışı çabalar 0,491. 09. ih:. ge. /03. /20. 20. 15 :0. İşletmelerin pazarlama ve pazarlama dışı çabalarının mobil hizmet inovasyonlarına ilişkin tüketici tutumları üzerinde etkisinin ölçüldüğü firmaya özgü değer faktörüne ilişkin regresyon analizi sonuçlarına Tablo18’de yer verilmektedir. Sonuçlar firmaya özgü faktörlerin mobil hizmet inovasyonlarına karşı tutum üzerinde pozitif yönde anlamlı etkisini göstermekte dolayısıyla ilgili hipotez kabul edilmektedir.. si] , IP. il. :[. 19. 3.1. 40. .54. .44. ], T. ar. 4.4. Sosyal Sistemin Özelliklerinin Mobil Hizmet İnnovasyonlarına Karşı Niyet Üzerindeki Etkisi Bir inovasyonunun kabulü ve yayılması belli bir sosyal çevre içerisinde gerçekleşir. Dolayısıyla içinde yaşanılan sosyal çevrenin bireylerin inovasyonlara karşı tutumları üzerinde etkisi Türkiye açısından araştırılmıştır. Analiz sonuçları subjektif norma ilişkin r2 değerinin 0,017, beta katsayısı tahminin 0,116 ve p değerinin 0,000 olduğunu göstermektedir. r2 değerinin Likert ölçeği ile toplanmış verilerde sıfıra yakın sonuçlar vermesi beklenen bir durumdur. Kısacası, ilgili hipotez kabul edilmiştir.. Ün. ive. rs. ite. Tablo 19. Sosyal Sistemin Özelliklerinin Niyete Etkisine İlişkin Regresyon Tablo 19. Sosyal Sistemin Özelliklerinin Niyete Etkisine İlişkin Regresyon Sonuçları Sonuçları. ro. va. Beta Tahmini Standart Hata. [Ç u. ku. 3,478 0,116. 0,086 0,027. p değeri 0,000 0,000. İnd ire. n:. Sosyal etki r2=0,017 Sabit terim Subjektif Norm. B. İndiren: [Çukurova Üniversitesi], IP: [193.140.54.44], Tarih: 09/03/2020 15:04:04 +0300. Tablo 18.18. Firmaya ÖzgüÖzelliklerin Özelliklerin Tutuma İlişkinSonuçları Regresyon Tablo Firmaya Özgü Tutuma EtkisineEtkisine İlişkin Regresyon Sonuçları. 4.5. Tutumun Niyet Üzerindeki Etkisi Ajzen ve Fishbein (1975)’ın Nedenli Hareket Teorisi (NHT) tutumların niyetleri, niyetlerin ise davranışları etkilediği temel fikrine dayanmaktadır. NHT’yi temel alan bu çalışmada mobil hizmet inovasyonlarına ilişkin tüketici 69 19.
(20) İktisat İşletme ve Finans 26 (309) Aralık / December 2011. tutumlarının, tüketicilerin mobil hizmet inovasyonlarına ilişkin niyetleri üzerinde etkisi araştırılmaktadır.. r =0,081 2,746. Tutum. 0,340. 0,115. 0,000. 0,035. 0,000. 20. Sabit terim. +0 30 0. 2. 4:0 4. Tutum. p değeri. se. Tahmini. l. Standart Hata. 15 :0. Beta. 09. ih:. ar. ], T. .44. .54. ge. /03. /20. Sonuçlar, tutuma ilişkin r2 değerinin 0,081, beta katsayısı tahminin 0,340, p değerinin ise 0,000 olduğunu göstermektedir. Buna göre, tüketicilerin mobil hizmet inovasyonlarına karşı tutumlarının mobil hizmet inovasyonlarını satın alma/kullanma niyeti üzerinde %5 anlamlılık düzeyinde anlamlı ve olumlu bir etkisi olduğu söylenebilmektedir. Dolayısıyla tüketicilerin olumlu yöndeki tutumları arttıkça mobil hizmet inovasyonlarına karşı olumlu niyet geliştirdikleri söylenebilmekte ve ilgili hipotez kabul edilmektedir.. 70. İnd ire. n:. [Ç u. ku. ro. va. si] , IP. ite. rs. ive. Ün. il. :[. 19. 3.1. 40. 4.6. Niyetin Davranış Üzerindeki Etkisi Bu çalışmada davranış ile kast edilen Türkiye’de faaliyet gösteren 3 mobil hizmet sağlayıcısından en az birinin mobil hizmetlerinden en az birini satın alma/kullanma davranışıdır. Davranış ölçümlerinde, daha önceki çalışmalarda, SMS gibi tek bir mobil hizmet inovasyonu ele alındığı görülmüştür. Oysa ‘cep telefonunuzla gerçekleştirilebilen her türlü veri yoğun aktivite’ olarak tanımlanan mobil hizmetler, kısa düz yazı mesajlardan, bas-konuş teknolojilerine kadar farklı zamanlarda tüketicilerin kullanımına açılmış, çok farklı özellikler taşıyan ve farklı amaçlara hizmet eden hizmetleri kapsamaktadır. Bu nedenle tek bir mobil hizmet ele alınarak tüm mobil hizmet türlerine buradan bir genelleme yapmanın sağlıklı olmayacağı inancı taşınmaktadır. Bu nedenle, Türkiye’de kullanıcılara sunulan tüm mobil hizmetlerin ele alınması tasarlanmıştır. Ancak, cep telefonlarının pazara ilk girdikleri dönemde piyasaya sunulan mobil hizmet inovasyonları ile yakın geçmişte kullanıma açılan mobil hizmet inovasyonlarını aynı yenilik düzeyinde değerlendirmek de pek doğru bir yaklaşım olmayacağından, kullanıma sunulma yılları esas alınarak 3 mobil hizmet grubu oluşturma yoluna gidilmiştir. Bu gruplar (1) 2000 yılı öncesi kullanıma sunulan, (2) 2000 - 2005 yılları arasında kullanıma sunulan, (3) 2005 yılı ve sonrasında kullanıma sunulan mobil hizmetlerden. B. İndiren: [Çukurova Üniversitesi], IP: [193.140.54.44], Tarih: 09/03/2020 15:04:04 +0300. Tablo Tablo 20. 20. Tutumun Niyetin Üzerindeki Etkisine İlişkin Regresyon Tutumun Niyetin Üzerindeki Etkisine İlişkin Regresyon Sonuçları Sonuçları.
(21) İktisat İşletme ve Finans 26 (309) Aralık / December 2011. +0 30 0. 4:0 4. 15 :0. ih:. 09. /03. /20. 20. se. ge. 2 İstatistiği. ], T .44 .54. 19. p değeri 0,840 0,000. ive. rs. ite. si] , IP. :[. 0,348 16,735. il. Katsayı Sabit Niyet. 3.1. 40. Olabilirlik Oranı Testi. ar. Tablo 21. Modelin Anlamlılık Testi. [Ç u. ku. ro. va. Ün. Tablo 22. Lojistik İlişkin İlişkin Parametre Tahminleri Tablo Regresyona 22. Lojistik Regresyona Parametre Tahminleri. B. Teklik Oranı (Odds ratio). n:. Beta Standart Değişken Tahmini Hata Wald p değeri Sabit 0,292 0,515 0,321 0,571 0,658 Niyet -0,419 0,139 9,078 0,003 3. grup Sabit 0,133 0,347 0,147 0,701 1,135 Niyet 0,126 0,089 2,032 0,154 * 2. Grup mobil hizmetleri kullanan tüketiciler referans kategori olarak alınmıştır. Davranış 1. grup. İnd ire. İndiren: [Çukurova Üniversitesi], IP: [193.140.54.44], Tarih: 09/03/2020 15:04:04 +0300. l. oluşturmaktadır. Ek 3’te çalışma kapsamına alınan mobil hizmetlere ve dahil oldukları sınıflara yer verilmektedir. Bu çalışmada mobil hizmet inovasyonu kullanma niyetinin tüketici davranışı üzerindeki etkisini mobil hizmet grupları kapsamında ölçmede lojistik regresyon analizinden yararlanılmıştır. İlk olarak her bir mobil hizmet grubunu kullanan tüketici sınıfı için lojistik regresyon modelinin parametreleri tahmin edilmiş ve bu modelin anlamlı olup olmadığı test edilmiştir. Bu amaçla kullanılabilecek test, olabilirlik oranı testidir. Olabilirlik oranı test sonuçları Tablo 21’de belirtilmiştir. Olabilirlik oranı test sonuçları incelendiğinde niyet değişkenine ait ki-kare dağılımından hesaplanan p değerlerinin %5’ten küçük olduğu görülmektedir. Bu durum, modelde yer alan niyet değişkenine ilişkin parametrenin sıfıra eşit 2 olmadığını ( χ = 16,735) göstermekte ve böylece oluşturulan modelin %5 anlamlılık düzeyinde uygun bir model olduğu söylenebilmektedir. Modelin anlamlı olduğu sonucuna ulaşıldıktan sonra tek tek katsayıların incelenmesine geçilmiştir. Tablo 22’de verilen lojistik regresyon modelinde 2. Grup, 1. ve 3. grupla karşılaştırılmak üzere referans kategori olarak alınmıştır. Tablo 21. Modelin Anlamlılık Testi. 71.
(22) İktisat İşletme ve Finans 26 (309) Aralık / December 2011. +0 30 0. 4:0 4. 15 :0. /20. 20. se. 72. İnd ire. n:. [Ç u. ku. ro. va. si] , IP. ite. rs. ive. Ün. il. :[. 19. 09. ih:. ar. ], T. .44. .54. 3.1. 40. ge. /03. 5. Sonuçlar ve Geleceğe Yönelik Değerlendirmeler Bu çalışmada daha önceden teker teker ele alınmış veya ihmal edilerek ilgi görmemiş faktörlerin tüketicilerin kabul davranışları üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Elde edilen en önemli sonuçlardan birisi tüketicilerin demografik özelliklerinin mobil hizmet inovasyonlarının kabulü üzerinde anlamlı bir etkisinin bulunmayışıdır. Tüketicilerin cinsiyetleri, eğitim ve gelir düzeyleri ile mobil hizmet inovasyonlarına karşı tutum arasında anlamlı bir farklılık bulunamamış, genç yaşlardaki tüketicilerin ise yaşça büyük olanlara kıyasla mobil hizmet inovasyonlarına karşı daha olumlu tutum geliştirdiği görülmüştür. Bu sonuç, yöneticiler açısından, pazarlama iletişimi araçlarına ilişkin kararlar verilirken ipucu olarak değerlendirilebilir. Mobil hizmet inovasyonları tutundurulurken yaş gruplarına ayrı ayrı odaklanılması Türkiye pazarı için etkinliği arttırıcı sonuçlar doğuracaktır. Tüketici özellikleri ile ilgili, yazında göz ardı edilmiş bir faktör olan tüketici duygularının mobil hizmet inovasyonlarını kabulde etkili olduğu görülmüştür. Bu sonuç pazarlama iletişimi araçları seçilirken mobil hizmetlere karşı duyulan heyecan, eğlence gibi olumlu duyguların altı çizilirken, endişe, huzursuzluk gibi olumsuz duyguların söndürülmesine dikkat edilmesinin gerekliliğini ortaya çıkarmıştır. Mobil hizmet inovasyonunun özelliklerinin bu çalışmada mobil inovasyonlarına ilişkin tutum üzerinde etkili olduğu sonucuna varıldığından olumsuz yönde etki yaratan karmaşıklık ve algılanan riskin azaltılmaya çalışılması mobil inovasyonların hedef pazar genelinde tutundurulmasında etkinlik sağlayacaktır. Deneyimin arttırılması bir inovasyonun karmaşık olarak değerlendirilmesinin önüne geçerek o inovasyona ilişkin algılanan riski azaltacaktır. Algılanan eğlence, mobil hizmet inovasyonlarına ilişkin olumlu. B. İndiren: [Çukurova Üniversitesi], IP: [193.140.54.44], Tarih: 09/03/2020 15:04:04 +0300. l. Teklik oranı, referans grubundan söz konusu gruba geçişte 1’den büyük veya küçük olmasına bağlı olarak pozitif veya negatif etkiyi göstermektedir. 1. grup mobil hizmetleri kullanan tüketicilere ait niyet değişkeninin katsayısının negatif ve p değeri incelendiğinde %5 anlamlılık düzeyinde istatistiksel olarak anlamlı olduğu görülmektedir. Bu durumda tüketicinin niyeti arttıkça 2. gruptan 1. gruba geçme olasılığının düştüğü, bir başka deyişle niyet arttıkça 1. gruptan 2. gruba geçme olasılığının arttığı söylenebilir. Bu sonuç çalışma modelindeki H6 hipotezinin geçerli olduğu anlamına gelmektedir. Öte yandan 2. gruptan 3. gruba geçişte niyetin katsayısı pozitif olmakla birlikte anlamlı değildir. Bu durumda göreceli olarak aşina olunan inovasyonlara ilişkin niyet ve deneyimin daha yeni mobil hizmetleri kullanmada etkili olduğu ve fakat yakın dönemde hizmete sunulan inovasyonların için kullanım davranışı üzerinde etkili olmadığı görülmektedir. Bu durum başta tüketicilerin yeniliklere temkinli yaklaşmaları dahil pek çok sebepten kaynaklanabiliyor olabilir..
(23) İktisat İşletme ve Finans 26 (309) Aralık / December 2011. +0 30 0. 4:0 4. 15 :0. ar. ih:. 09. /03. /20. 20. se ], T. .44. .54. rs. ite. si] , IP. :[. 19. 3.1. 40. ge ive. [Ç u. ku. ro. va. Ün. il n:. İnd ire. B. İndiren: [Çukurova Üniversitesi], IP: [193.140.54.44], Tarih: 09/03/2020 15:04:04 +0300. l. tutum geliştirilmesinde öne çıkan bir diğer değişkendir. Bu nedenle sektörde faaliyet gösterenlerin mobil hizmet inovasyonları tasarlarken, geliştirirken ve tutundururken algılanan eğlenceyi arttırmaya ve vurgulamaya yakın ilgi göstermesi gerekir. Kabul davranışlarında ihmal edilen bir diğer alan işletme kaynaklı faktörlerdir. Bu çalışmada sektörel ve firmaya özgü faktörlerin mobil hizmet inovasyonlara ilişkin tutum oluşturmada etkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu kapsamda firmaların pazarlama ve pazarlama dışı faaliyetlerinde tüketicilere verdikleri mesajda bir bütünlük ve süreklilik oluşturması önemlidir. Bununla birlikte, pek çok çalışma işletmelerin uzun dönemli başarılarını sürekli inovasyon kabiliyetlerine bağlamaktadır. Bu nedenle işletmeler pazarlama iletişimi çabalarında inovasyon yönlü bir işletme olduklarını da ön plana çıkarmaya özen göstermelidir. Ayrıca, firmaların sektöre özgü ağ dışsallığı fenomenini göz önüne alarak abonelerine bir bütünün parçası oldukları hissini vermeleri ve bu bütünün bir parçası olmanın getirdiği fayda ve ayrıcalıkları vurgulamaları gerekir. Mobil hizmetlerin kişilerin kendilerini ifade etmede kullandıkları önemli araçlardan biri haline geldiği unutulmamalıdır. Bu nedenle işletmelerin abonelerine bir bütünün birbirinin tamamen aynı parçalarından ibaret olmadıklarını göstermeleri de gerekir. Bunu yaparken kullanıcıların kendilerinin ifade etme ve farklılaşma özgürlüğünü kısıtlamaktan kaçınmalıdırlar. Ayrıca, işletmelerin mobil hizmetlerin günümüzdeki popülaritesini devam ettirebilmek adına geleceğe yönelik çalışmalar yürütmeleri de gerekir. Teknolojinin her geçen gün bir önceki gün için yeni olanı arkasında bıraktığı unutulmamalıdır. Mobil hizmetler de popüler kültürün bir parçası olarak yeni trendlerden, modalardan ve stillerden etkilenmektedir (Nysveen ve diğerleri, 2005). Bu nedenle işletmelerin mobil hizmetleri, hız kesmeden, güncel ve kişisel bir kendini ifade aracı olarak tutabilmesi başarı getirecektir. İnovasyonlara ilişkin niyet üzerinde etkili olan sosyal etkinin mobil hizmetler söz konusu olduğunda olumlu yönde ve anlamlı bir etkisi olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ancak, sosyal etkilerin tüketiciler üzerinde mobil hizmet inovasyonlarına ilişkin zorlayıcı bir etkisi olduğundan söz edilememektedir. Söz konusu etki normatif olmaktan çok kulaktan kulağa iletişim ile geliştirilebilecek yönlendirici bir etki taşımaktadır. Neticede mobil hizmet inovasyonları son derece kişisel olarak satın alınan ve tüketilen hizmetlerdir. Bu nedenle işletmelerin müşteri memnuniyeti yaratarak kulaktan kulağa olumlu iletişimi teşvik etmesi gerekecektir. Bu çalışmada mobil hizmet inovasyonlarına ilişkin niyet arttıkça temel mobil hizmetlerden göreceli olarak daha yeni mobil hizmetlere geçişin arttığı görülmektedir. Buna karşılık aynı durum ikinci gruptaki yeni mobil hizmetlerden son dönemde kullanıma sunulmuş 3. gruptaki mobil hizmetlere 73.
(24) İktisat İşletme ve Finans 26 (309) Aralık / December 2011. se. +0 30 0. Kaynakça. 74. İnd ire. n:. [Ç u. ku. ro. va. si] , IP. ite. rs. ive. Ün. il. :[. 19. 09. ih:. ar. ], T. .44. .54. 3.1. 40. ge. /03. /20. 20. 15 :0. 4:0 4. Ancar,B., Carlsson,C., Walden,P. (2003). Factors Affecting Consumer Adoption Decisions and Intents in Mobile Commerce: Empirical Insights. Online Conference Proceeding of the 16th Bled eCommerce Conference, Slovenia, June 9 - 11, 2003, 886-902. Anderson,J.C., Narus,J.A. (1995). Capturing the Value of Supplementary Services. Harvard Business Review, 73 (1), 75-83. Babayiğit, B., Kömürcüoğlu, M. (2007). Türkiye’de Cep Telefonu Pazarı. İktisad İşletme Finans, Temmuz, 22 (256), 110-115. Balasubramanian,S., Peterson,R.A., Jarvenpaa,S.L. (2002). Exploring the Implications of M-commerce for Markets and Marketing. Journal of the Academy of Marketing Science, 30 (4), 348-61. http://dx.doi.org/10.1177/009207002236910 Baş, T. (2001). Anket. Seçkin Yayıncılık, Birinci Baskı, Ankara Bauer,H.H., Barnes,S.J., Reichardt,T., Neumann, M.M. (2005). Driving Consumer Acceptance of Mobile Marketing: A Theoretical Framework and Emprical Study. Journal of Electronic Research, 6(3), 181-192. CNNTURK (2011). Cep Telefonu Kullanıcısı 4 Milyarı Geçti. http://www.cnnturk. com/2011/bilim.teknoloji/01/14/cep.telefonu.abone.sayisi.4.milyari.gecti/603239.0/, 22.08.2011 Dabholkar,P.A. (1996). Consumer Evaluations of New Technology-Basedf Self-Service Options: An Investigation of Alternative Models of Service Quality. International Journal of Research in Marketing, 13, 29-51. http://dx.doi.org/10.1016/0167-8116(95)00027-5 Dabholkar,P.A., Bagozzi, R.P. (2001). An Attitudinal Model of Technology-Based SelfService: Moderating Effects of Consumer Traits and Situational Factors. Journal of the Academy of Marketing Science, 30 (3), 184-201. Darian, J.C. (1987). In-Home Shopping: Are there consumer segments?. Journal of Retailing, 63, 163-170. Davis, F.D. (1989). Percieved Usefulness, Percieved Ease of Use, and User Acceptance of Information Technology. MIS Quarterly, 13 (3), 319-340. http://dx.doi.org/10.2307/249008 Davis,F.D., Bagozzi, R.P., Warshaw, P.R. (1992). Extrinsic and Intrinsic Motivation to Use Computers in the Workplace. Journal of Applied Social Psychology, 22(14), 1109-1130. http://dx.doi.org/10.1111/j.1559-1816.1992.tb00945.x Davis,F.D., Bagozzi, R.P., Warshaw, P.R. (1989). User Acceptance of Computer Technology: A Comparison of Two Theoretical Models. Management Science, 35(8), 9821003. http://dx.doi.org/10.1287/mnsc.35.8.982 Eastlick,M.A. (1993). Predictors of Videotext Adoption. Journal of Direct Marketing, 7, 66-74. http://dx.doi.org/10.1002/dir.4000070309 Ferguson, R., Brohaugh, B. (2008). Telecom’s Search for the Ultimate Customer Loyalty Platform. Journal of Consumer Marketing, 25 (5), 315-318. http://dx.doi.org/10.1108/0736. B. İndiren: [Çukurova Üniversitesi], IP: [193.140.54.44], Tarih: 09/03/2020 15:04:04 +0300. l. geçişte görülememektedir. Bu durum belli bir noktadan sonra tüketicilerin yenilikleri takip etmede zorlanmaları veya yeniliklere karşı temkinli yaklaşmaları ile açıklanmaya çalışılsa da gelecek çalışmalar bu sonucun altında yatan nedenleri ortaya çıkarabilir. Ayrıca, gelecek çalışmalarda bu çalışmada ele alınan faktörlerin, örneğin farklı kişilik özelliklerinin mobil hizmet inovasyonları üzerindeki etkisi ve/veya mobil hizmet çeşitlerinin kabul davranışı açısından farklılıklar yaratıp yaratmadığı araştırılabilir..
(25) İktisat İşletme ve Finans 26 (309) Aralık / December 2011. +0 30 0. 4:0 4. 15 :0. ar. ih:. 09. /03. /20. 20. se ], T. .44. .54. rs. ite. si] , IP. :[. 19. 3.1. 40. ge ive. [Ç u. ku. ro. va. Ün. il n:. İnd ire. B. İndiren: [Çukurova Üniversitesi], IP: [193.140.54.44], Tarih: 09/03/2020 15:04:04 +0300. l. 3760810890543 Fishbein,M., Ajzen I. (1975). Belief, Attitude Intention and Behavior: An Introduction to Theory and Research. MA: Addison-Wesley. Fram, E.H., Grady, D.B. (1997). Internet Shoppers: Is There a Surfer Gender Gap. Direct Marketing, 59, 46-50. Gatignon, H., Robertson T.S. (1985). A Propositional Inventory for New Diffusion Research. Journal of Consumer Research, 11(4), 849-867. http://dx.doi.org/10.1086/209021 Harris,P., Rettie,R., Kwan, C.C. (2005). Adoption and Usage of M-Commerce: A Cross-Cultural Comparison of Hong Kong and The United Kingdom. Journal of Electronic Commerce Research, 6(3), 210-224. Katz, M.L., Shapiro, C. (1986). Technology Adoption in the Presence of Network Externalities. Journal of Political Economy, 94(4), 822-840. http://dx.doi. org/10.1086/261409 Kulviwat,S., Bruner II, G.C., Kumar, A., Nasco, S.A., Clark T. (2007). Toward a Unified Theory of Consumer Acceptance Technology. Psychology & Marketing, 24(12), 1059-1084. http://dx.doi.org/10.1002/mar.20196 Mehrabian, A., Russell, J.A. (1974). An Approach to Environmental Psychology. MA: MIT Press. Mick, D.G., Fournier, S. (1998). Paradoxes of Technology: Consumer Cognizance, Emotions, and Coping Strategies. Journal of Consumer Research, 25, 123–143.http://dx.doi. org/10.1086/209531 Moore, G., Benbasat, I. (1991). Development of an Instrument to Measure the Perceptions of Adopting an Information Technology Innovation. Information Systems Research, 2(September), 192-222. http://dx.doi.org/10.1287/isre.2.3.192 Nysveen, H., Pedersen, P. E., Thorbjornsen, H. (2005a). Explaining Intentions to Use Mobile Chat Services: Moderating Effects of Gender. Journal of Consumer Marketing, 22/5, 247-256. http://dx.doi.org/10.1108/07363760510611671 Nysveen, H., Pedersen, P. E., Thorbjornsen, H., Berthon, P. (2005b). Mobilizing the Brand. Journal of Service Research, 7(3), 257-276. http://dx.doi.org/10.1177/1094670504 271151 Ostlund, L.E. (1974). Perceived Innovation Attributes as Predictors of Innovativeness. Journal of Consumer Research, 1 (September), 23-29. http://dx.doi.org/10.1086/208587 Robertson, T.S., Zielinski, J., Ward S. (1984). Consumer Behavior. Glenview, IL: Scott, Foresman. Rogers, E.M. (2003). Diffusion of Innovations. 5th ed.,NY: The Free Press. Shimp, T.A., Kavas,A. (1984). The Theory of Reasoned Action Applied to Coupon Usage. Journal of Consumer Research, 11, 795-809. http://dx.doi.org/10.1086/209015 Süel, H., Aşçılı, H. (1999). Türk Mobil Telekomünikasyon Pazarı ve Özelleştirme. İktisad İşletme Finans, 14 (154), 74-82. Tektaş, Ö. Ö. (2011). Service quality, Satisfaction, Reputation and Percieved Value as the Ancedents of Behavioral Intentions: A Cross-national Investigation in Mobile Communication Services. İktisad İşletme Finans, 26 (301), 35-58. Vankatesh, V. (1999). Creation of Favorable User Perceptions: The Role of Intrinsic Motivation. MIS Quarterly, 23(2), 239-260. http://dx.doi.org/10.2307/249753 Vankatesh, V. (2000). Determinants of Percieved Ease of Use: Integrating Control, Intrinsic Motivation, and Emotion into the Technology Acceptance Model. Information Systems Research, 46(2), 186-204. Vankatesh, V., Morris, M.G., Davis,G.B., Davis,F.D. (2003). User Acceptance of Information Technology: Toward a Unified View. MIS Quarterly, 27(3), 425-478. 75.
(26) İktisat İşletme ve Finans 26 (309) Aralık / December 2011. İnd ire. n:. [Ç u. +0 30 0. 4:0 4. 20. 09. /03. Oran (%) 0,1 2,1 4,0 13,1 21,4 20,7 4,0 19,8 1,9 3,4 0,8 0,5 1,8 2,2 0,6 0,1 0,1. ih: ar ], T .44. 40. 3.1. 19. ive. rs. ite. si] , IP. :[. ku. ro. va. Ün. il. 76. .54. Tüketici Sayısı (n) 1 22 43 139 227 220 42 210 20 36 8 5 19 23 6 1 1. ge. Meslek Asker Devlet Memuru Emekli Esnaf Ev Hanımı İşçi İşsiz Öğrenci Öğretmen Özel sektörde memur Özel sektörde yönetici Polis Serbest Meslek Satış Temsilcisi Teknisyen Tüccar/Sanayici Yönetici Nitelikli Serbest Meslek (Avukat, Doktor, Mühendis) Diğer. /20. Ek 1. Katılımcıların Meslek Gruplarına Göre Dağılımları. 15 :0. se. Ek 1. Katılımcıların Meslek Gruplarına Göre Dağılımları. B. İndiren: [Çukurova Üniversitesi], IP: [193.140.54.44], Tarih: 09/03/2020 15:04:04 +0300. l. Wang,G.,Dou,W.,Zhou,N.(2008).Consumption Attitudes and Adoption of New Consumer Products: A Contingency Approach. European Journal of Marketing. 42 (1/2), 238-254. http://dx.doi.org/10.1108/03090560810840998 Watson,R.T., Pitt,L.E., Berthon, P., Zinkhan, G.M. (2002). U-Commerce: Expanding the Universe of Marketing”. Journal of the Academy of Marketing Science 30 (4), 333-347. http://dx.doi.org/10.1177/009207002236909 Woodside, A.G., Biemans, W.G. (2005). Modeling Innovation, Manufacturing, Diffusion and Adoption/Rejection Processes. Journal of Business & Industrial Marketing, 20(7), 380– 393.http://dx.doi.org/10.1108/08858620510628614 Yang, K., Jolly, L.D. (2008). Age Cohort Analysis in Adoption of Mobile Data Services: Gen Xers versus Baby Boomers. Journal of Consumer Marketing, 25/5, 272-280. http:// dx.doi.org/10.1108/07363760810890507 Telekomünikasyon Kurulu, http://www.btk.gov.tr/Yayin/istatistikler/istatistik/2011/gsm 2011.htm. 18. 1,7. 22. 2,1.
(27) İktisat İşletme ve Finans 26 (309) Aralık / December 2011. 15 :0. 4:0 4. +0 30 0. l. Oran (%) 39,5 24,0 28,5 2,1 3,0 1,2 1,7 100 52,2 17,5 16,5 7,0 3,0 3,9 100. si] , IP ite rs ive. İnd ire. n:. [Ç u. ku. ro. va. Ün. il. :[. 19. 3.1. 40. .54. .44. ], T. ar. ih:. 09. /03. /20. 20. 555 186 175 74 32 41 1063. ge. Sıklık Günde birden çok Haftada birden çok Haftada bir Ayda birkaç kez Ayda bir Ayda birden az Toplam. Kişi Sayısı (n) 420 255 303 22 32 13 18 1063. se. Hizmet Sağlayıcı Turkcell Avea Vodafone Turkcell ve Avea Turkcell ve Vodafone Avea ve Vodafone Turkcell, Avea ve Vodafone Toplam. B. İndiren: [Çukurova Üniversitesi], IP: [193.140.54.44], Tarih: 09/03/2020 15:04:04 +0300. Ek 2. Katılımcıların Kullandığı Hizmet Sağlayıcıları Ek 2. Katılımcıların Kullandığı MobilMobil Hizmet Sağlayıcıları. 77.
(28) İktisat İşletme ve Finans 26 (309) Aralık / December 2011. Ek 3. Mobil Hizmetler ve Dahil Edildikleri Sınıflar. Ek 3. Mobil Hizmetler ve Dahil Edildikleri Sınıflar. [Ç u. ku. ro. va. +0 30 0. l 4:0 4 15 :0. 20. /20. /03. 09. ih: ar ], T .44 .54. 40. 3.1. 19. :[ si] , IP. ite. rs. ive. Ün. il n:. İnd ire. B 78. Sınıfı 1 1 1 1 1 1 1 1 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3. se. Yılı 1994 1994 1994 1994 1994 1995 1995 1999 2000 2000 2000 2001 2001 2002 2002 2002 2003 2004 2005 2005 2005 2006 2006 2006 2006 2006 2006 2006 2006 2006 2007 2007 2007 2008 2008 2008 2008. ge. İndiren: [Çukurova Üniversitesi], IP: [193.140.54.44], Tarih: 09/03/2020 15:04:04 +0300. Mobil Hizmet Yönlendirme Konferans arama Gizli numara Çağrı kısıtlama Çağrı bekletme SMS Telesekreter Hızlı veri (DataCell) Wap Sekreterim Bilinmeyen no Kimaramış GPRS Ödemeli arama MMS Bayiden kontör yükleme Kontör transfer Yardım Edge Müzik Çalarken dinlet Eğlence Kontör iste Anında mesajlaşma Bas konuş Çağrı merkezlerinden kontör yükleme Kontör ekstre Telefon rehberim Turkcell-im Avea bi dünya Gizli numaradan arama kısıtlama İnternetten kontör yükleme Mobil imza Konuş gönder Mobil ödeme e-sms (Outlook 2007) Cep trafik.
(29) İktisat İşletme ve Finans 26 (309) Aralık / December 2011. Extensive Summary. l. Acceptance of Mobile Service innovations Deniz Zeren*. se. +0 30 0. Çukurova University. 4:0 4. Received 25 May 2011; received in revised form 5 August 2011 ; accepted 16 August 2011. 09. ih:. ar. ], T. .44. .54. 3.1. 40. ge. /03. /20. 20. 15 :0. Introduction Having changed the conditions of competition in today’s markets, the innovation is becoming an important concept. Acceptance behavior model is an issue that is being accentuated in marketing field in order to ensure improvement of innovations, having low success but high cost rates, in most accurate way. In this study to understand the factors underlying the acceptance of innovations, the mobile services that are integrated parts of consumers’ daily life due to features they provide the users with, such as interactivity, entertainment, teaching and customization opportunities, were analyzed. Current literature has researched the acceptance of mobile services in different countries, and with respect to different factors (Nysveen, Pedersen and Thorbjornsen, 2005a; Nysveen, Pedersen, Thorbjornsen and Berthon, 2005b; Harris, Rettie and Kwan, 2005; Wang, Dou and Zhou, 2008; Yang and Jolly, 2008). In this study, however, effects of various factors related to consumer, innovation, company and social structure on acceptance of mobile service innovations by consumers have been researched.. si] , IP. il. :[. 19. Method Main purpose of this study is to disclose the factors affecting mobile service usage behavior of consumers. To that end, required primary data has been collected from 1100 consumers in Turkey through a questionnaire configured beforehand.. İnd ire. n:. [Ç u. ku. ro. va. Ün. ive. rs. ite. The questionnaire comprises 5 sections each of which aims to measure variables in its field. First section consists of the questions that aim to understand current mobile service habits of consumers. Second section consists of the questions intended to understand prudential intentions of consumers about mobile services. Third section includes the questions to measure consumers’ feelings about mobile service usage through use of PAD scale (Mehrabian and Russell, 1974). In the fourth section of the questionnaire, Likert type judgment expressions aiming at measuring the factors which are considered as having effects on mobile service innovations have been given, and the participants have been asked to evaluate and score these expressions over a scale where 1 means “I absolutely disagree”, and 5 means “I absolutely agree”. In the fifth section of the questionnaire, demographic questions are asked. The scale used in study is subjected to a reliability analysis, and the resulting alpha value is calculated 0.85. Therefore, it can be concluded that the scale is highly reliable.. B. İndiren: [Çukurova Üniversitesi], IP: [193.140.54.44], Tarih: 09/03/2020 15:04:04 +0300. Serap Çabuk. Çukurova University. Adress for Correspondence: Çukurova Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İşletme Bölümü 01330 Balcalı, Sarıçam , Adana, Türkiye E-mail: dzeren@cu.edu.tr. 79.
Benzer Belgeler
Proje için seçilen yerin ve alternatif yer seçimlerinin adı, mevkisi, birden fazla il veya ilçede yer alıyorsa bunları tanımlayan yörenin adı.. ÇED raporu
Bu suçların işlenişine iştirak eden diğer kişiler ise azmettiren veya yardım eden olarak sorumlu tutulur.. (3) Suça iştirakten dolayı sorumlu tutulabilmek için
1-hour plasma glucose ≥ 10.0 mmol/l (180 mg/dl) following a 75g oral glucose load*. 2-hour plasma glucose 8.5-11.0 mmol/l (153 -199 mg/dl) following a 75g oral
Prof., Zekai Tahir Burak Women’s Health Care, Training and Research Hospital, Ankara, Turkey.
Bu nedenle, taşıma maliyetleri daha az olmakla birlikte daha düşük hızlı ve daha az esnek olan demiryolu ve iç suyolu taşımacılığı yerine karayolu ve
Panelin açılış konuşmasını yapan TOSB Yönetim Kurulu Başkanı Ömer Burhanoğlu, “TOSB içerisinde kurmayı planla- dığımız İnovasyon Ekosistemi için melek
The questionnaire has 2 sections; first part included demographic information and the last part included dimensions related to 3 models (TAM, UTAUT and DOI) which
Otoriter Yönetim Biçimini Benimseyen Yöneticilerin Değer Yargıları. Otoriter yönetim biçiminde, yöneticinin ilgisi mal ya da hizmet üretimi ve
