Prof. Dr. SEMAVİ EVİCE, Son devir Bizans mimârisi, İstanbul'da Palaiologos'lar devri anıtları

Prof. Dr. SEMAV~~ EV~CE, Son devir Biz~~~~s mi~nârisi, istanbuP da Palaiologoslar

devri an~tlar~, Istanbul 1980,

Geni~letilmi~~ ikinci bask~, XI + 150 sayfa. (s.

18 resim ve kroki. Ayr~ca numara

almam~~~ dört renkli resim. Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu Yay~n~d~r.

Fiyat~~ yaz~l~~ de~il (ilgili kurumun yay~n organ~~ ve ilanlar~nda 800 lira

gösterilmi~tir).

Bizans Sanat~~ Tarihini y~llardan beri Istanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nde uhdesinde bulunduran müellif I, uzun zamandan beri me.vcudu kalmayan kitab~n~n ikinci bask~s~n~, Istanbul yay~nlan üzerinde duran Turing Kurumu tarafindan gerçekle~tirildi. Onsözünde, yeniden yazma yerine gerekli ekleri uygun gören Eyice'nin bu kitab~ndan sonra etraf~' bir ara~t~rma yap~lmad~~~~ için alan~nda tek kalm~~t~. Bir sanat tarihçisi olmad~~~m~z için, bu alanlarda verilen hükümlerden kendimizi uzak tutup, Istanbul ve dolay~s~yla Türk tarihçili~ine etkisine de~inece~imiz kitap, Fatih Sultan Mehmed taraf~ndan Osmanl~~ yönetimine kazand~r~lan metropol hakk~nda yeterli bilgi vermektedir. Orneklerin ço~u Istanbul'da oldu~u için, senelerden beri inceleme konusu olan yap~lar, sonradan camiye çevrildi~i için günümüze dek ayakta durmu~tur. ~lk devir Osmanl~~ mimarisine olan etkilerin de incelenmesi (s. 14o-142), bu geçi~~ döneminin iki ayr~~ dünya aras~ndaki kar~~l~kl~~ etkisini de i~aret eder 2. Mimari özellikler kadar, kullan~lan malzeme, i~çilik, süsleme de~i~ik ekin sahibi insanlar~n kullanmaktan, etkilenmekten uzak kalm~yaca~~m ortaya koyar 3. Di~er taraftan Bizans~n son devrinin nas~l oldu~u incelemeden uzak tutulmam~~t~r (s. 87-99). Böylece sanat eserlerinin hangi tarih evresinde yap~ld~~~~ da (s. 8o-81) s~ralanm~~t~r. Dilimizde tam bir Bizans Tarihinin bulunmamas~~ gerçek bir bo~luk yaratmaktad~r. ölmü~~ bir uygarl~~~n canland~r~lma-s~~ de~il, Türk tarihinin karanl~k kalm~~~ bir çok sorunun gün ~~~~~na ç~karaca~~~ için tarihimiz bak~m~ndan önemlidir. Bu konudaki sorunlar~~ ve kaynaklar~~ yetkiyle ortaya koyan müellifin katk~s~~ önemli bir bo~lu~u doldurmaktad~r. Yapaca~~m~z küçük bir ek, Prof. Agostino Pertusi'nin çal~~maland~r 4. Kitab~~ dolayl~~ yönden ilgilendiren bu çal~~malar, Bizans kaynaklar~n~n henüz ne kadar önemli konular içerdi~ini önümüze sermektedir. Kendi üzerine Müellif~n Bizans Sanat~~ Tarihi üzerindeki ara~t~rmalar~n~n on y~l önceki listesi için bk. "Türkiyede Bizans Sanat~~ Ara~t~rmalar~~ ve Istanbul üniversitesinde Bizans Sanat~", Cumhuriyetin 5o. yzl~na arma~an, ~stanbul 1973 (tÜ. Edebiyat Fakültesi Yay.) S. 375-428. Son geni~~ ara~t~rmas~, "Tarih içinde ~stanbul ve ~ehrin geli~mesi", Atatürk Konferanslar: VII, Ankara 198o, S. 89-182, ek 28 resim.

2 Bizans~n Türk uygarl~~~~ kar~~s~ndaki çökü~ü kar~~t görü~te yaz~lan bir kitapta bile aç~kça

görülmekte: Speros Vryonis Jr., The decle of Medieval Hellenizm in Asia and Process of Islamisation from the Eleventh through the Fifteeth Centwy, London-Berkeley, 1971.

3 Nitekim Süleymaniye Camii yap~m~~ s~ras~nda da h~ristiyan i~çiler çal~~t~r~ lm~~~ ve ~stanbul ile devletin muhtelif yerlerinden çe~itli malzeme getirilmi~ tir. Ömer Barkan,

Süleymaniye Camii ve imareti in~aat~~ (1550-1557), Ankara c. 1 1972, ve C. 2 1979 türlü yerler. 4 Agostino Partusi, La caduta di Costantinopoli, Verona 1976, 2 cilt. Ayn~~ müellif

910 _{BIBLIYOGRAFYA}

dü~en görevi yerine getiren Prof. Dr. S. Eyice'nin Istanbul tarihine önemli yay~ nlar katmas~~ 5 1955 y~l~nda yay~ nlad~~~~ klavuzdan 6 sonra geçen 25 y~l zarf~nda Islam Ans~klopedisine (cüz 53 be) Istanbul'un Tarihi Eserlerini ve Galata'y~~ (s. 12 4/ 44-1214 / 157) yazd~ ktan sonra, Galata'y~~ ayr~~ bir monografide 7 tarih ara~t~rmalar~ ndaki yerine oturtmu~tur. Elimizdeki kitap Bizans ötesinde Türk devri hakk~ nda da önemli bilgiler vermektedir. Okuyan~ n kar~~la~acag~~ zorluk, alfabetik bir dizin ile kaynakçan~ n konmamas~d~r. Bo~aziçi hakk~ndaki kitab~ nda 8 da bu yöntemi kullanmayan müellif~ n bu güzel kitab~~ mütehass~slar~ n, Istanbul muhiplerinin, kitapseverlerin kitapl~g~ nda hakl~~ yerini alaca~~ndan ve birinci bask~s~~ gibi k~sa bir süre sonra bulunmas~~ güç kitaplar aras~ na girece~ini biliyoruz.

Yrd. Doç. Dr.

H.

Venezia" ve "L'umanesimo greco dalla fine del secolo XIV agli inizi del secolo XVI". ~u kollektif eserin içinde, Storia deha Cultura Veneta, C. ~~ ve c. 2 de. Vicenza'daki Nen i Pozza yay~nevinin üstlendi~i bir seridir.

5 _{Istanbul üzerindeki ara~t~ rmalar~ na çok erken bir ya~ta ba~layan S. Eyice için bk. E.} Yücel, Istanbul Ansiklopedisi maddesi.

6 _{Istanbul. Petit guide a travers les monuments byzantins et tu~cs, Istanbul 1955, 138 Sayfa ek} XXIX levha. X. Milletler aras~~ Bizans tetkikleri Kongresi Tertip Komitesi Ne~riyat~.

7 Galata ve Kulesi, _{Istanbul 1969. Ingilizce k~sm~~ da vard~r.}

8 _{Bizans dezisinde Bo~aziçi, Istanbul ~~ 976, XVI- ~~ 84 Sayfa. (S. 113-184 aras~ nda 133 resim} bulunmaktad~ r).