Trichophyton mentagrophytes ve Trichophyton rubrum
Türlerinin Ay›rt Edilmesinde Kullan›lan Çeflitli
Testlerin De¤erlendirilmesi (*)
Ahmet SAN‹Ç (**), Yavuz UYAR (**), Ahmet Y›lmaz ÇOBAN (**), Ayhan PEKBAY (**)
ÖZET
Çal›flmada Trichophyton mentagrophytes (T. mentagrophytes) ve Trichophyton rubrum (T.rubrum) türlerinin ay›rt edilmesinde saç delme ve yün parçalama deneylerinin de¤erleri araflt›r›ld›.
Makroskobik ve mikroskobik inceleme, üreaz aktivitesi testleri ile 32’si T.mentagrophytes, 26’s› T.rubrum oldu¤u belirlenen toplam 58 sufl çal›flmaya dahil edildi. Saç delme deneyinde çocuk saç›, yün parçalama deneyinde koyun yünü kullan›ld›. Kullan›lan çocuk saç› otoklavlanarak, koyun yünü ise etilen oksit ile steril edildi.
Saç delme deneyinde 32 T.mentagrophytes suflunun 26 (%81.2)’s›nda, 26 T.rubrum suflunun 6 (%23.1)’s›nda olumlu sonuç al›nd›. Yün parçalama deneyinde T.mentagrophytes sufllar›n›n tamam›nda olumlu, T.rubrum sufllar›n›n tamam›nda olumsuz sonuç al›nd›.
Sonuç olarak; çal›flmada yün parçalama deneyinin saç delme deneyine göre T.mentagrophytes ile T.rubrum’un tür ay›r›m›nda daha etkili oldu¤u saptand›.
Anahta kelimeler : T.mentagrophytes, T.rubrum, in vitro saç delme, yün parçalama.
SUMMARY
Evaluation of Test Used to Distinguish Trichophyton mentagrophytes from Trichophyton rubrum Species In this study, in vitro hair perforation activity and lytic effect on the wool in order to distinguish Trichophyton mentagrophytes and Trichophyton rubrum were investigated
32 T.mentagrophytes and 26 T.rubrum strains were included in this study the strains were confirmed by macroscopical and microscopical examination and urease activity test. Baby hair for in vitro hair perforation and sheep wool for lytic effect on the wool were used. The hair was sterilised by autoclav and the sheep wool by ethilen oxide.
26 (81,2%) strains were positive for in vitro hair perforation although all T.mentagrophytes strains were positive for lytic effect on the wool and all T.rubrum strains were negative.
In conclusion, the lytic effect on the wool was more effective than the in vitro hair perforation test for disting uishing mentagrophytes from T.rubrum.
Key words : T.mentagrohpytes, T.rubrum, in vitro hair perforation, lytic effect on wool.
G‹R‹fi
T.mentagrophytes ve T.rubrum yüzeyel mikozlarda en s›k izole edilen dermatofit türleridir. Bu iki türün birbirinden farkl› kolonileri yan›nda benzer kolonileri de mevcuttur. ‹kisinin de granüler (tozlu) ve downy (tüylü) kolonileri vard›r. T.rubrum farkl›
(*) 4-6 May›s 1999 tarihlerinde, ‹ZM‹R’de düzenlenen 1. Ulusal Mantar Hastal›klar› ve Mikoloji Kongresi’nde tebli¤ edilmifltir. (**) Ondokuz May›s Üniversitesi T›p Fakültesi, Mikrobiyoloji ve
olarak melanoid koloniler de oluflturur. Bu nedenle özellikle granüler kolonileri ay›rt etmek her zaman mümkün olamamaktad›r (1,2).
Çal›flmada, T.mentagrophytes ve T.rubrum’u ay›rt etmede kullan›lan klasik yöntemler, makroskobik ve mikroskobik görünüm, pigmentasyon oluflturma özelli¤i, üreaz aktivitesi ve saç delme yetene¤i yan›nda etilen oksik ile sterilendirilmifl yün parçalama deneyi uygulanm›fl ve sonuçlar tart›fl›lm›flt›r.
42
GEREÇ VE YÖNTEM
Makroskobik ve mikroskobik inceleme, üreaz aktivitesi testleri ile 32’si T.mentagrophytes 26’s› T.rubrum oldu¤u belirlenen toplam 58 klinik sufl ile Ege Üniversitesi Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dal› Mikoloji Laboratuvar›’nda T.mentagrophytes ve T.rubrum oldu¤u belirlenmifl sufllar kontrol amac› ile çal›flmaya al›nd›.
Pigmentasyon oluflturma özelli¤i için %1 glukozlu m›s›r unlu agar ve %2 glukozlu patatesli agar kullan›ld› (1,3). Sufllar ekim yap›ld›ktan sonra 25°C’de iki hafta etüvde bekletildi ve oluflturduklar› pigmentasyon özellikleri belirlendi. T.rubrum’un %1 glukozlu m›s›r unlu agarda ve %2 glukozlu patatesli agarda k›rm›z› pigment oluflturmas›na karfl›l›k T.mentagrophytes’in bu pigmenti oluflturmad›¤› veya sar›-turuncu bir renk oluflturdu¤u bilinmektedir. T.mentagrophytes özellikle m›s›r unu agarda sar›mtrak pigmentasyon yapmaktad›r (3,4,5).
Üreaz aktivitesi için Christensen besiyerine ekim yap›ld›. Etüvde 25°C’de bekletildi. Üreaz pozitif sufllar saptan›p, pozitifleflme için gereken süre not edildi (1,3).
In vitro saç delme deneyi için aç›k renkli çocuk saç› kullan›ld› (6). Saçlar 1 cm uzunlu¤unda kesildi ve Petri kutusu içine konarak otoklavda 120°C’de 15 dakika tutularak steril edildi. Saçlar üzerine 25 ml distile su ile süzme ve filtreden geçirilerek sterillenmifl %10’luk maya özetinden üç damla konuldu (6,7). Saçlar üzerine dermotofitlerden elde edilen miçel parçac›klar›n›n ekimleri yap›ld› ve 25°C’de 4 hafta bekletildi. Her hafta bir-iki saç parças› laktofenol pamuk mavisi damlat›larak haz›rlanan lam-lamel aras› preparatlarda 40x büyütme ile mikroskopta incelendi. Saçta dikey olarak ve koni biçiminde delmeler yapan mantar hifleri görüldü¤ünde test olumlu olarak de¤erlendirildi (2,6) (fiekil 1 ve fiekil 2).
fiekil 1 : ‹n vitro saç delme deneyinde T. mentagrophytes’e ait (++) saçta koni biçiminde dikey yar›klar› gösteren foto¤raf ( 40x objektif)
Yün parçalama deneyi, yündeki keratinin parçalanmas› esas›na dayanmaktad›r (2). Test için koyun yünü Petri kutular›na konuldu ve etilen oksit ile sterilizasyonu sa¤land›ktan sonra içine 25 ml distile su ve üç damla steril %10’luk maya özeti konuldu. SDA besiyerinde üretilmifl 58 sufl ayr› ayr› Petri kutular› içindeki yün parçalar› üzerine konularak 25°C’de 4 hafta etüvde bekletildi. Haftada bir, birkaç yün parças› laktofenol pamuk mavisi damlat›larak haz›rlanan lam-lamel aras› preparatlarda incelendi. Birçok noktadan parçalanm›fl ve çok say›da da¤›lm›fl yün elemanlar›n›n görülmesi durumunda test olumlu olarak de¤erlendirildi(2) (fiekil 3)
fiekil 2: ‹n vitro saç delme deyinde T. rubrum’a ait (-) sonucu gösteren foto¤raf ( 40x objektif)
BULGULAR
Makroskobik görünüm ve pigmentasyon oluflturma özelliklerine göre T.mentagrophytes sufllar›n›n 18 (%56,2)’i downy, 14 (%43,8)’ü granüler tipte; T.rubrum sufllar›n›n 8 (%30,8)’i downy, 6 (%23)’s›
fiekil 3: Yün parçalama deneyinde T. mentagrophytes’e ait (++) yünün birçok noktadan parçalan›p çok say›da da¤›lm›fl yün elemanlar›n›n ortaya ç›kt›¤›n› gösteren foto¤raf ( 40x objektif).
granüler ve 12 (%46,2)’si melanoid tipte oldu¤u saptand› (Tablo 1 ve Tablo 2).
T.rubrum’un %1 glukozlu m›s›r unlu agar ve %2 glukozlu patates agarda k›rm›z› veya k›rm›z›-kahverengi,T.mentagrophytes’in ise sar› veya sar›-kahverengi pigmentasyon oluflturdu¤u saptand›. T.mentagrophytes özellikle m›s›r unlu agarda sar› pigmentasyon (%78,1) yapmaktad›r (Tablo 1 ve Tablo 2).
Üreaz aktivitesi testi, T.rubrum’da ortalama 3.2 günde pozitifleflirken T.mentagrophytes’de ortalama 5.5 günde potizifleflti (Tablo 1 ve Tablo 2).
Saç delme deneyinde 26 (%81,2) T.mentagrophytes ve 6 (%23,1) T.rubrum suflununu olumlu oludu¤u bulunmufl olup, saç delme deneyinde T.mentagrophytes’in genel karakterinin aksine 6 suflun (3,9,14,18,21,25 no.lu sufllar) saç› delme yetene¤inin bulunmad›¤› gözlendi. Saç delme deneyine ait bulgular Tablo 3’de özetlenmifltir. Yün parçalama deneyinde, tüm T.mentagrophytes
44
sufllar›n›n yünü birçok noktada parçalay›p, çok say›da da¤›lm›fl yün elemanlar›n›n ortaya ç›kmas›na neden oludu¤u saptand› (Tablo 3)
TARTIfiMA
Makroskobik ve mikroskobik özellikleri ile tiplendeirilemeyen sufllar için üreaz ve saç delme deneyleri önerilmektedir (3). Saç delme deneyinde kullan›lan saç›n boyal›, bukleli, spreyli, beyaz veya do¤al saç olmas›n› testi etkilemedi¤ini belirten yay›nlar vard›r (8). Ancak klasik kitaplarda aç›k renkli çocuk saç›n›n daha iyi sonuçlar verdi¤i belirtilmektedir (6). T.mentagrophytes 7-10 gün içinde saçta invitro flartlarda koni fleklinde delmeler yapmaktad›r (fiekil 1). T.rubrum ise ço¤unlukla invaziv de¤ildir (3). Çal›flmam›zda 32 T.mentagrophytes suflunun 26 (%81,2)’s›nda saç delme deneyi olumlu bulunurken, 6(%18,8) suflta olumsuz sonuç tesbit edildi. Yücel ve ark.n›n (2)
yapt›¤› çal›flmada da %21 oran›nda T.mentagrophytes sufllar›nda saç delme deneyinin olumsuz oludu¤u bildirilmifltir. 26 T.rubrum suflunun 20(%77)’sinde saç delme yetene¤i beklendi¤i gibi olumsuz bulunurken, 6 (%23) suflta saçlar›n ancak bir tanesinin bir bölgesinde küçük bir yar›k gözlenmifltir. Yine Yücel ve ark. (2) çal›flmalar›nda 10 T.rubrum suflunun 2’sinde saç delme deneyinin olumsuz oldu¤unu, 8’inde saçlar›n ancak bir tanesini bir bölgesinde küçük bir yar›k bulundu¤unu belirlemifllerdir. Sinski ve ark. (9) T.mentagrophytes ve T.rubrum’nun tür ayr›m›nda kullan›lan on farkl› testi karfl›laflt›rm›fllar ve hiç birisinin tek bafl›na tür ayr›m›nda yeterli olmad›¤›n› bildirmifllerdir. Ayn› çal›flmada saç delme deneyi ile beraber patato-carrot agara sporulasyon oluflumlar›n›n incelenmesiyle elde edilen ikili kombinasyon sonuçlar›n›n tür ayr›m›nda daha do¤ru sonuçlar verebilece¤i bildirilmifltir.
Yün parçalama deneyinde, bir önceki deneyde saç› delme yetene¤i gözlenmeyen 6 sufl da dahil tüm T.mentagrophytes sufllar›n›n olumlu sonuç verdi¤i saptand›. Buna karfl›l›k T.rubrum sufllar›n›n tümünün yün parçalama deneyi olumsuz bulundu. Yücel ve ark. (2) da yün parçalama deneyini T.mentagrophytes sufllar›nda olumlu, T.rubrum sufllar›nda olumsuz olarak bildirmifllerdir.
Sonuç olarak; çal›flmada yün parçalama deneyinin saç delme deneyine göre T.mentagrophytes ile T.rubrum’un tür ayr›m›nda daha etkili oludu¤u saptand›.
KAYNAKLAR
1. Frey D, Oldfield RJ, Bridger RC: Colour atlas of pathogenic fungi, p 58, 3rd impressin, Wolfe Medical Puplication Ltd, Holland (1985).
2. Yücel A, Sadri MF : T.mentagrophytes ile T.rubrum’un birbirinden ay›rt edilmesi, Cerrahpafla T›p Fak Derg 14 : 84 (1983).
3. Koneman EW, Allen SD, Janda WM at al : The genus Trichophyton, In: Color Atlas and Textbook of Diagnostic Microbiology, p 1023, Fifth edition, Lippincott Company, Philadelphia (1997).
4. Akan E: T›bbi Mikrobiyoloji, s 470, Saray Medikal Yay›nc›l›k, Oba kitabevi, Bornova (1993).
5. Unat EK, Yücel A, Altafl K, Samast› M: Dermatofitler ve parazitlikleri. Unat’›n T›p Parazitolojisi s 784, Beflinci bask›, Doyura matbaas›, ‹stanbul (1995).
6. Tümbay E: Pratik T›p Mikolojisi s.29, 1. Bask›, Bilgehan Bas›mevi, Bornova, ‹zmir (1983).
7. Bilgehan H: Klinik Mikrobiyolojik Tan›, s: 101, 2. bask›, Bar›fl Yay›nlar›, Fakülteler kitabevi, ‹zmir (1995). 8. Salkin IF, Hollick GE, Hurd NJ, Kemna ME: Evalation of human hair sources for the in vitro hair perforation test, J Clin Microbiol 22: 1048 (1985). 9. Sinski JT, Van Avermaete D, Kelley LM: Analysis of tests used to differentiate Trichophyton rubrum from Trichophyton mentagrophytes, J Clin Microbiol 13:62-(1981).
