I S S N 1 3 0 0 - 8 6 5 X
A D L İ T I P B Ü L T E N İ
T h e B u l l e t i n o f L e g a l M e d i c i n e
C i l t / V o l u m e 1
S a y ı / N u m b e r 3
1 9 9 6
A d l i T ı p U z m a n l a r ı D e r n e ğ i ’n i n r e s m i y a y ı n o r g a n ı d ı r .
T h e o f f i c i a l p u b l i c a t i o n o f
t h e S o c i e t y o f F o r e n s i c M e d i c i n e S p e c i a l i s t s .
A D L İ T I P B Ü L T E N İ
T h e B u l l e t i n o f L e g a l M e d i c i n e
U L U S A L D A N I Ş M A K U R U L U / N A T I O N A L A D V I S O R Y B O A R D
S a b r i A C A R T Ü R K N e c l a A K Ç A K A Y A A l a a d d i n A K Ç A S U K u t a y A K P İ R A t ı f A K T A Ş K e m a l A L E M D A R O Ğ L U M u z a f f e r A L T I N K Ö K E m i n A R T U K S e v i l A T A S O Y M e h m e t A Y K A Ç T a l i a B a l i A Y K A N S e l i m B A D U R K o k s a l B A Y R A K T A R S a l i h C E N G İ Z C a n s e r Ç A K A L I R A t ı n ç Ç O L T U S e d a t Ç Ö L O Ğ L U E l i f D A Ğ L I H a y r ü n n i s a D E N K T A Ş İ r f a n D E V R A N O Ğ L U K r i t o n D İ N Ç M E N H . E r g i n D Ü L G E R B e y h a n E G E S e r a p E R D İ N E S ü h e y l a E R T Ü R K E s a t E Ş K A Z A N Ş e m s i G Ö K G t ı l b i n G Ö K Ç A Y H a y a t G Ö K Ç E Ş e f i k G Ö R K E Y S e r h a t G Ü R P I N A R İ . H a m i t H A N C I A k g ü n H İ Ç S Ö N M E Z E r s i K A L F O Ğ L U H ü s e y i n K A R A A L İ U f u k K A T K I C I S e r m e t K O Ç R . Ö z d e m i r K O L U S A Y I N A h m e t N e z i h K Ö K V e l i L Ö K I ş ı k O L C A Y Y a m a n Ö R S T a y f u n Ö Z Ç E L İ K C o ş k u n Ö Z D E M İ R C a h i t Ö Z E N Ö z g ü r P O L V A N Ş e v k e t R U A C A N K a y n a k S E L E K L E R F a h r i S E Y H A N Z e k i S O Y S A L N e z i r S U Y U G Ü L İ b r a h i m T U N A L I İ l h a n T U N C E R Y ı l d ı z T Ü M E R D E M S e m a U M U T İ l t e r U Z E L F e r i d u n V U R A L N e v i n V U R A L F a t i h Y A V U Z A l i Y E M İ Ş Ç İ G İ L T e m e l Y I L M A Z E r t a n Y U R D A K O Ş Ş a h i k a Y Ü K S E LU L U S L A R A R A S I D A N I Ş M A K U R U L U / I N T E R N A T I O N A L A D V I S O R Y B O A R D
W o l f g a n g B O N T E B e r n d B R I N K M A N N K e v i n B R O W N E A n t h o n y B U S U T T I L T z e e C h e n g C H A O J a m e s J . F E R R I S G u n t h e r G E S E R I C K M . Y a ş a r İ Ş C A N P a t r i c e M A N G I N D e r r i c k P O U N D E R A k i k o S A W A G U C H I J o r n S I M O N S E N P e t e r S O T O N Y I W i l l i a m Q . S T U R N E R T a k e h i k o T A K A T O R I S h i g e y u k i T S U N E N A R I T i b o r V A R G A R a f i k M . Y U S I F L IE D İ T Ö R / E D I T O R
S e r p i l S A L A Ç İ NE D İ T Ö R Y A R D I M C I L A R I / A S S O C I A T E E D I T O R S
Ş e b n e m K O R U R F İ N C A N C I O ğ u z P O L A TY A Y I N K U R U L U / P U B L I C A T I O N C O M M I T T E E
H ü s e y i n A F Ş İ N M . A k i f İ N A N I C I E r c ü m e n t A K S O Y Ç e t i n S E Ç K İ N N e v z a t A L K A N Ş e v k i S Ö Z E N N a d i r A R I C A N B ü l e n t Ş A M C ü n e y t A T A S O Y C a f e r U Y S A L Ü m i t B İ Ç E R C o ş k u n Y O R U L M A Z K a z ı m C A N B A ZA d li T ı p B ü l t e n i
ADLİ TIP BÜLTENİ
T h e B u lletin o f Legal M ed icin e
112 Karbonm onoksit'e (CO) Akut ve K ronik Maruziyetin Spektrofotom etrik Yöntem lerle Tayini,
N. Vural, C.Yücesoy, K.R. D oğarıyiğit
116 Yaş, Cinsiyet ve Eğitime Bağlı Yazı ve İmza Değişiklikleri
N.Alkan, R.Ş.Korur F in can cı, N. A rıcan, Ö. Kurtaş.
122 Ateşli Silah Yaralanm asına Bağlı 133 Ölüm Olgusunun İncelenm esi,
Y.M. K aragöz, S.D. K aragöz, M. Atılgan, C. D em ircan
127 K onservatif Tedavi Uygulanan Künt Batın Travmalı Çocuklarda Teşhis K riterleri ve Dalak
Lezy onlar inin Adli Tıp Açısından Değerlendirilm esi
D. D urak, M.A. Çoltu, R. F ed a k a r
132 Perinatal Ölümlerde Mekonyum Aspirasyonu Tanısı ve Önemi,
M.K. G ülm en, S. Salaçirı
136 Odontoid Aplazisi Bulunan Olguda Travmatik Atlato-aksiyal Dislokasyon (Olgu Sunumu)
A. Yemişcigil, M. Zileli, Î.H. H an cı
139 Bir Matrisidal Şizofreni Olgusu
M. Ç akıcı, E. Ç akıcı, C. Ataklı, O. A rkon aç, O. P olat
142 Dergilerden Özetler (Journal Abstracts)
146 Kitap Tanıtım ı (B ook Review)
147 Kongre İzlenim leri ( Congress Notes )
150 Bilim sel Toplantı Duyuruları (Future Events)
1 5
1 Teşekkür Listesi ( Thanks to Advisory Board Members )
152 Yazar ve Konu İndeksi ( Index )
154 Adli Tıp Bülteni Yazım Kuralları
155 Instructions to Autors
C i l t 1 , S a y ı 3 , 1 9 9 6
K A R B O N M O N O K S İ T E ( C O ) A K U T V E K R O N İ K M A R U Z İ Y E T İ N
S P E K T R O F O T O M E T R İ K Y Ö N T E M L E R L E T A Y İ N İ *
D e t e r m i n a t i o n o f A c u t e a n d C h r o n i c E x p o s u r e t o C a r b o n M o n o x i d e b y
S p e c t r o p h o t o m e t r i c M e t h o d s
N e v i n V U R A L ” , C e m Y Ü C E S O Y * * * , R u k i y e D O Ğ A N Y İ Ğ İ T ( K a h r a m a n ) * * * *
V u r a l N , Y ü c e s o y C , D o ğ a n y i ğ i t K R . K a r b o n m o n o k s i t ' e ( C O ) A k u t v e K r o n i k M a r u z i y e t i n S p e k t r o f o t o m e t r i k Y ö n t e m l e r l e T a y i n i , A d l i T ı p B ü l t e n i . 1 9 9 6 ; 1 ( 3 ) : : 1 1 2 - 5 .Ö Z E T
C O z e h i r l e n m e s i s o n u c u ö l e n k i ş i l e r i n ( n : 1 8 ) v e C O ' e k r o n i k m a r u z k a l a n k i ş i l e r i n ( s i g a r a i ç e n l e r n : 1 0 0 , i ç m e y e n l e r n : 4 4 ) k a n l a r ı n d a k a r b o k s i h e m o g l o b i n ( C O H b ) d ü z e y l e r i s p e k t r o f o t o m e t r i k y ö n t e m l e r l e ö l ç ü l m ü ş t ü r . P o s t m o r t e m k a n ö r n e k l e r i n d e C O H b t a y i n i n d e , D u b o w s k i v e B u c h - w a l d ' i n m o d i f i y e m i k r o s p e k t r o f o t o m e t r i k y ö n t e m l e r i n d e n y a r a r l a n ı l m ı ş t ı r . S i g a r a i ç e n l e r i n k a n ö r n e k l e r i n d e C O H b t a y i n i n d e i s e t ü r e v ( d e r i v a t i v e ) U V s p e k t r o f o t o m e t r e s i n d e n y a r a r l a n ı l m ı ş v e y ö n t e m l e r i n k a r ş ı l a ş t ı r ı l m a s ı y a p ı l m ı ş t ı r . P o s t m o r t e m k a n ö r n e k l e r i n d e C O H b d ü z e y i % 6 3 - 8 8 a r a s ı n d a ( o r t a l a m a % 7 3 . 1 1 ( 6 . 9 0 ) b u l u n m u ş t u r . S i g a r a i ç e n l e r d e C O H b d ü z e y l e r i i s e , g ü n d e 1 - 9 t a n e i ç e n l e r d e ( n : 4 4 ) % 1 . 9 4 ( 0 . 1 1 C O H b , 1 0 - 2 0 t a n e i ç e n l e r d e ( n : 2 3 ) % 3 . 2 5 ( 0 . 1 9 C O H b v e > 2 0 t a n e i ç e n l e r d e i s e ( n : 3 1 ) % 4 . 3 6 ( 0 . 1 4 C O H b b e l i r l e n m i ş t i r . C O H b d ü z e y i s i g a r a i ç e n t ü m g r u p l a r d a i ç m e y e n l e r e g ö r e ( % 0 . 8 6 ( 0 . 0 5 ) a n l a m l ı y ü k s e k b u l u n m u ş t u r . D u b o w s k i y ö n t e m i , C O i l e a k u t z e h i r l e n m e l e r i n k a n t i t a - t i f t a y i n i n d e , k u l l a n d ı ğ ı m ı z d i ğ e r s p e k t r o f o t o m e t r i k y ö n t e m l e r e g ö r e e k o n o m i k v e d u y a r l ı b i r y ö n t e m o l a r a k d e ğ e r l e n d i r i l m i ş t i r . A y r ı c a k ı s a z a m a n d a s o n u ç v e r m e s i a ç ı s ı n d a n d a A d l i T ı p l a b o r a t u v a r ı n d a u y g u l a n a b i l i r l i ğ i b u a r a ş t ı r m a d a g ö s t e r i l m i ş t i r . A n a h t a r K e l i m e l e r : K a r b o n m o n o k s i t , K a r b o k s i h e m o g l o b i n , A k u t Z e h i r l e n m e , K r o n i k Z e h i r l e n m e , U V S p e k t r o f o - t o m e t r e , T ü r e v ( d e r i v a t i v e ) U V S p e k t r o f o t o m e t r e .S U M M A R Y
C O H b l e v e l s i n t h e b l o o d s a m p l e s o f v i c t i m s o f s u s p e c t e d C O p o i s o n i n g ( n : 1 8 ) a n d s u b j e c t s e x p o s e d t o l o w C O ( s m o k e r s n : 1 0 0 , n o n s m o k e r s n : 4 4 ) w e r e m e a s u r e d b y s p e c t r o p h o t o m e t r i c m e t h o d s . D e r i v a t i v e U V - s p e c t r o p h o t o m e t r i c m e t h o d w a s a l s o u s e d f o r t h e d e t e r m i n a t i o n o f C O H b i n t h e b l o o d o f s m o k e r s . T h e s e n s i t i v i t y a n d r e l i a b i l i t y o f t h e s e m e t h o d s w e r e c o m p a r e d . C O H b l e v e l s o f p o s t m o r t e m b l o o d s a m p l e s w e r e f o u n d t o b e b e t w e e n 6 3 . 0 0 ( 8 8 . 0 0 % ( m e a n 7 3 - 1 1 % ( 6 . 9 0 ) . C O H b l e v e l s o f 1 - 9 c i g a r e t t e s s m o k e r s d a i l y ( n = 4 4 ) w e r e f o u n d t o b e 1 . 9 4 ( 0 . 1 1 % C O H b ; 3 . 2 5 ( 0 . 1 9 % C O H b i n s m o k e r s ( 1 0 - 2 0 c i g a r e t t e s d a i l y , n = 2 3 ) . C O H b l e v e l i n a l l s m o k e r s ( 4 . 3 6 ( 0 . 1 4 % ) w e r e f o u n d s i g n i f i c a n t l y h i g h e r t h e n t h e n o n s m o k e r s ( p < 0 . 0 1 , p < 0 . 0 5 ) . D u b o w s k i ' s m e t h o d f o r t h e q u a n t a t i - v e e s t i m a t i o n o f t h e C O p o i s o n i n g w a s e v a l u a t e d a s a s e n s i t i v e a n d e c o n o m i c m e t h o d a m o n g t h e s p e c t r o p h o t o m e t r i c m e t h o d s . A l s o i t w a s s h o w n t h a t t h i s m e t h o d c a n b e u s e d e a s i l y i n F o r e n s i c M e d i c i n e L a b o r a t o r i e s a s w e l l a s t h e p r o c e d u r e t a k e s a s h o r t t i m e . K e y w o r d s : C a r b o n M o n o x i d e , C a r b o x y h e m o g l o b i n , A c u t P o i s o n i n g , C h r o n i c P o i s o n i n g , U V S p e c t r o p h o t o m e t r y , D e r i v a t i v e U V S p e c t r o p h o t o m e t r y . * B u ç a l ı ş m a 1 3 - 1 6 M a y ı s 1 9 9 6 t a r i h i n d e B u r s a ' d a d ü z e n l e n e n I I . A d l i B i l i m l e r K o n g r e s i n d e p o s t e r o l a r a k s u n u l m u ş t u r . * * P r o f . D r . , A n k a r a Ü n i v . E c z a c ı l ı k F a k . F a r m a s o t i k T o k s i k o l o j i A n a b i l i m D a l ı * * * D o ç . D r . , A n k a r a Ü n i v . E c z a c ı l ı k F a k . A n a l i t i k K i m y a A n a b i l i m D a l ı * * * * U z m . K i m . , A n k a r a Ü n i v . A d l i T ı p E n s t i t ü s ü F e n B i l i m l e r i A n a b i l i m D a l ı G e l i ş T a r i h i : 1 8 . 0 5 . 1 9 9 6 D ü z e l t m e t a r i h i : 2 4 . 0 9 . 1 9 9 6 K a b u l T a r i h i : 1 5 . 1 0 . 1 9 9 6A d l i T ı p B ü l t e n i
G İ R İ Ş
K a r b o n m o n o k s i t ( C O ) i l e a k u t v e k r o n i k z e h i r l e n m e l e r i n t a n ı s ı n d a k a r b o k s i h e m o g l o b i n ( C O H b ) t a y i n i A d l i T o k s i k o l o j i a ç ı s ı n d a n s o n d e r e c e ö n e m l i d i r . C O , k a r b o n l u b i l e ş i k l e r i n t a m y a n m a m a s ı s o n u c u o l u ş t u ğ u i ç i n g ü n l ü k y a ş a n t ı d a y a k ı n ç e v r e d e ( e g z o s g a z ı , s i g a r a d u m a n ı ) v e e n d ü s t r i d e i ş y e r i h a v a s ı n d a y a y g ı n o l a r a k b u l u n u r . E v l e r d e k u l l a n ı l a n ı s ı n m a a r a ç l a r ı , ç e k i m i i y i o l m a y a n s o b a l a r C O k a y n a k l a r ı n ı o l u ş t u r m a k t a d ı r . Ö z e l l i k l e k ı ş d ö n e m i n d e , b a c a i ç i v e b a c a a ğ z ı n ı n t ı k a n m a s ı y l a o l u ş m a k t a d ı r ( 1 ) . 1 9 9 1 ( O c a k ) - 1 9 9 6 ( N i s a n ) t a r i h l e r i n d e A n k a r a b ö l g e s i A d l i T ı p k a y ı t l a r ı n a g ö r e , C O z e h i r l e n m e s i s o n u c u ( ş o f b e n , t ü p g a z , s o b a ) t o p l a m63
k i ş i h a y a t ı n ı k a y b e t m i ş t i r . A n c a k o t o p s i y a p ı l m a k a m a c ı y l a A d l i T ı p K u r u m u n a g ö n d e r i l m e d e n d i r e k t d e f n e d i l e n C O z e h i r l e n m e s i s o n u c u ö l ü m o l a y l a r ı g ü n l ü k g a z e t e l e r d e ö z e l l i k l e k ı ş a y l a r ı n d a y e r a l m a k t a d ı r . A y r ı c a , R e f i k S a y d a m H ı f z ı s s ı h h a M e r k e z B a ş k a n l ı ğ ı Z e h i r D a n ı ş m a M e r k e z i n e 1 9 9 2 y ı l ı n d a C O z e h i r l e n m e s i s o n u c u t o p l a m 2 9 v a k a n ı n m ü r a c a a t e t t i ğ i t e s p i t e d i l m i ş t i r . C O z e h i r l e n m e s i n d e , k r i t e r o l a r a k k a n d a k a r b o k s i h e m o g l o b i n ( C O H b ) b e l i r l e n m e s i ö n e m l i d i r . B u a m a ç l a e n ç o k k u l l a n ı l a n g a z o m e t r i k , k o l o r i m e t r i k , i n f r a r e d , s p e k t r o f o t o m e t r i k v e g a z k r o m a t o g r a f i s i g i b i y ö n t e m l e r k u l l a n ı l m a k t a d ı r . D i ğ e r h e m o g l o b i n ( H b ) t ü r e v l e r i y a n ı n d a C O H b ' n i n a b s o r b s i y o n s p e k t ı u m u n a d a y a n a n m i k t a r ı n ı n s a p t a n m a s ı 1 9 0 0 y ı l ı n d a n b e r i k u l l a n ı l m a k t a d ı r . S p e k t r o f o t o m e t r i k y ö n t e m l e r i n p r e n s i b i , C O H b ' n i n s o - r e t b a n d ı n d a ( 4 1 0 n m ' d e ) v e g ö r ü n ü r a l a n d a ( 5 3 8 - 5 4 0 v e 5 6 8 - 5 7 2 n m ' d e ) m a k s i m u m a b s o r b a n s g ö s t e r m e ö z e l l i ğ i n e d a y a n ı r . B u a m a ç l a , ç o k ç e ş i t l i s p e k t r o f o t o m e t r i k y ö n t e m l e r g e l i ş t i r i l m i ş t i r ( 2 , 5 , 6 ) . S o n y ı l l a r d a , C O H b t a y i n i n d e t ü r e v ( d e r i v a t i v e ) U V s p e k t r o f o t o m e t r e s i d e k u l l a n ı l m a k t a d ı r . B u n u n n e d e n i , C O H b ' n i n v e r d i ğ i t ü r e v s p e k t r u m l a r ı n ı n , d i ğ e r h e m o g l o b i n b i l e ş i k l e r i n i n t ü r e v s p e k t r u m l a r ı n d a n e t k i l e n m e d e n k e s i n v e d u y a r l ı o l a r a k ö l ç ü l e b i l m e s i d i r ( 7 , 8 ) . B u ç a l ı ş m a d a , a k u t v e k r o n i k C O z e h i r l e n m e l e r i n d e C O H b t a y i n i i ç i n ç a b u k , g ü v e n l i v e h a s s a s y ö n t e m a r a ş t ı r ı l m a s ı y a p ı l m ı ş t ı r . B u a m a ç l a D u b o w s k i ( 1 0 ) , B u c h w a l d ( 1 1 ) v e t ü r e v ( d e r i v a t i v e ) U V s p e k t r o f o t o m e t r e s i y ö n t e m l e r i k a r ş ı l a ş t ı r ı l m ı ş v e d a h a ö n c e k i b u k o n u d a y a p t ı ğ ı m ı z ç a l ı ş m a l a r d a d e ğ e r l e n d i r i l m e y e a l ı n m ı ş t ı r ( 2 , 7 , 9 ) . A y r ı c a k u l l a n d ı ğ ı m ı z D u b o w s k i v e B u c h w a l d y ö n t e m l e r i k a r ş ı l a ş t ı r ı l m ı ş v e d a h a ö n c e k i b u k o n u d a y a p t ı ğ ı m ı z ç a l ı ş m a l a r d a d e ğ e r l e n d i r i l m e y e a l ı n m ı ş t ı r ( 2 , 7 , 9 ) . A y r ı c a k u l l a n d ı ğ ı m ı z D u b o w s k i v e B u c h w a l d y ö n t e m l e r i , C O H b z e h i r l e n m e ş ü p h e s i o l a n k a n ö r n e k l e r i n e u y g u l a n m ı ş t ı r .G E R E Ç V E Y Ö N T E M
K a n ö r n e k l e r i n d e n 5 ' e r m İ c a m k a p a k l ı v e h e p a r i n - li p y r e x t ü p l e r e a l ı n m ı ş v e a ğ ı z l a r ı s ı k ı c a k a p a t ı l a r a k a n a l i z e k a d a r 4 ( C ' d e m u h a f a z a e d i l m i ş t i r . K a n ö r n e k l e r i n d e C O H b t a y i n i n d e , D u b o w s k i v e B u c h w a l d t a r a f ı n d a n g e l i ş t i r i l e n i k i y ö n t e m d u y a r l ı l ı k v e v e r i m l i l i k a ç ı s ı n d a n k a r ş ı l a ş t ı ı ı l m ı ş t ı r . D u b o w s k i Y ö n t e m i n i n P r e n s i b i : 0 . 0 5 m İ k a n ö r n e ğ i n i n , % 0 . 4 ' l ü k a m o n y u m h i d r o k s i t ( N H 4 0 H ) i l e 1 0 m l ' y e s e y r e l t i l m e s i n d e n s o n r a , k ü ç ü k b i r m i k t a r ( y a k l a ş ı k 1 0 m g ) s o d y u m d i t i y o n i t ( N a 2 S 2 0 4 ) i l a v e e d i l m i ş v e U V s p e k t r o f o t o m e t r e s i n d e 5 5 5 v e 4 8 0 n m d a l g a b o y l a r ı n d a k i a b s o r b a n s l a r ı n ı n ö l ç ü l m e s i n d e n s o n r a , s o n u ç l a r k a l i b r a s y o n e ğ r i s i y l e d e ğ e r l e n d i r i l m i ş t i r ( 1 0 ) . K a l i b r a s y o n E ğ r i s i n i n Ç i z i l m e s i : a . H e p a r i n i z e k a n ö r n e k l e r i , s o n z a m a n l a r d a C O ' e m a r u z k a l m a m ı ş , s i g a r a i ç m e y e n k i ş i l e r d e n s a ğ l a n m ı ş t ı r . Ş e k i l 1 : % 0 C O H b v e V o l O O C O H b S p e k t r u m l a r ı b . İ k i a d e t , c a m k a p a k l ı p y r e x t ü p ü n ü n h e r b i r i n e 1 m İ k a n k o n u l m u ş v e b i r i n c i t ü p i ç e r i s i n d e n 3 d a k i k a % 9 9 . 9 s a f l ı k t a k a r b o n m o n o k s i t g a z ı ( L B , % 9 9 . 9 ) , d i ğ e r i n d e n i s e 3 d a k i k a % 9 9 . 9 s a f l ı k t a O k s i j e n g a z ı ( L B , % 9 9 . 9 g e ç i r i l m i ş v e t ü p l e r i n a ğ z ı i y i c e k a p a t ı l ı p p a r a f i n l e n m i ş t i r . Ş e k i l 2 : % 0 C O H b v e V o l O O C O H b 4 . t ü r e v S p e k t n ı m l a nC i l t 1 , S a y ı 3 , 1 9 9 6 c . H a z ı r l a n a n b u s t a n d a r t l a r d a n N H 4 0 H ç ö z e l t i s i y l e s e y r e l t i l e r e k ç e ş i t l i k o n s a n t r a s y o n l a r d a s t a n d a r t l a r h a z ı r l a n m ı ş v e ö r n e k l e r i n C O H b y ü z d e l e r i A 5 5 5 / A 4 8 0 o r a n ı n d a n h e s a p l a n m ı ş t ı r . B u c h w a l d Y ö n t e m i n i n P r e n s i b i : 0 . 0 2 m İ k a n ö r n e ğ i n i n s e y r e t t i k a m o n y a k ç ö z e l t i s i i l e 2 6 m l ' y e t a m a m l a n m a s ı n d a n s o n r a s e y r e l t i k ç ö z e l t i d e n k a r b o n m o n o k - s i t v e o k s i j e n g a z ı g e ç i r i l m i ş v e U V s p e k t r o f o t o m e t r e - s i n d e 4 1 4 , 4 2 1 v e 4 2 8 n m d a l g a b o y l a r ı n d a ö l ç ü m y a p ı l m ı ş t ı r . S o n u ç l a r f o r m ü l l e h e s a p l a n m ı ş t ı r ( 1 1 ) .
T A R T I Ş M A
C O i l e z e h i r l e n m e s o n u c u m e y d a n a g e l e n k r o n i k m a r u z i y e t v e ö l ü m o l a y l a r ı n ı n d e ğ e r l e n d i r i l m e s i n d e k a n d a C O H b t a y i n i ö n e m l i b i r k r i t e r d i r . B u a m a ç l a C O H b t a y i n i n d e k u l l a n d ı ğ ı m ı z s p e k t r o f o t o m e t r i k y ö n t e m l e r i n ( D u b o w s k i , B u c h w a l d v e t ü r e v s p e k t r o f o t o - m e t r e s i ) k a r ş ı l a ş t ı r ı l m a s ı t a b l o 1 , 2 v e 3 ' d e g ö s t e r i l m i ş t i r . B u y ö n t e m l e r a r a s ı n d a a n l a m l ı b i r f a r k o l m a d ı ğ ı ( s t u d e n t - t t e s t i i l e ) g ö z l e n m i ş t i r ( p > 0 . 0 5 ) . T a b l o 1 . C O z e h i r l e n m e s i s o n u c u m e y d a n a g e l e n ö l ü m o l a y l a r ı n d a p o s t m o r t e m k a n ö r n e k l e r i n d e D u b o w s k i v e B ı ı c h ı v a l d y ö n t e m l e r i y l e b e l i r l e n e n C O H b d ü z e y l e r i % C O H b % C O H b N o Y a ş C i n s i y e t __________ Ö l ü m n e d e n i __________D u b o w s k i Y ö n t e m i * B u c h w a l d Y ö n t e m i * 1 3 5 E Ş o f b e n z e h i r l e n m e s i 7 4 6 4 2 4 4 K 6 8 7 2 3 2 8 K 7 7 7 4 4 4 2 K 8 2 8 0 5 3 7 E " 8 8 8 2 6 3 2 K 6 7 7 2 7 3 8 E " 6 5 6 0 8 2 5 K 8 0 7 8 9 2 4 K 6 3 5 8 10 4 4 E 8 0 8 4 11 4 8 E K a t a l i t i k S o b a z e h i r l e n m e s i 7 4 7 7 12 3 5 E 6 8 6 4 13 3 7 E 7 8 7 2 14 2 2 K 7 5 7 7 1 5 1 9 E 7 7 7 9 1 6 2 8 E 6 5 6 0 17 3 0 E E g z o s g a z ı z e h i r l e n m e s i 71 7 5 18 3 2 K 6 4 6 6 S ı n ı r : 6 3 - 8 8 S ı n ı r : 6 0 - 8 4 A r a :: 1 9 - 4 8 O r t : 7 3 . 1 1 ± 1 . 6 8 O r t : 7 1 . 8 8 1 1 . 8 4 O r t : 3 2 . 2 S . D : 7 . 1 3 S . D : 7 . 8 3 (* P > 0 , 0 5 ) C O t a y i n i n d e ç a b u k s o n u ç v e r m e s i a ç ı s ı n d a n A d li T o k s i k o l o j i L a b o ı a t u v a r l a r ı n d a s p e k t r o f o t o m e t r i k p r e n s i b e d a y a n a n C o - O x i m e t e r g i b i o t o m a t i k y ö n t e m l e r v e y a p o l a r o g r a f i k o k s i j e n a n a l i z ö r ü g i b i y ö n t e m l e r k u l l a n ı l a b i l i r . A n c a k o t o m a t i k y ö n t e m l e r p a h a l ı c i h a z l a r ı g e r e k t i r m e k t e d i r . B u n e d e n l e b u ç a l ı ş m a d a h e r t o k s i k o l o j i l a b o r a t u v a ı ı n d a b u l u n m a s ı g e r e k e n s p e k t - r o f o t o m e t r e y l e r u t i n o l a r a k u y g u l a n a b i l e c e k y ö n t e m l e r d e n i k i s i a n a l i t i k o l a r a k i n c e l e n m i ş t i r . A y r ı c a y ö n t e m l e r i n k a l i b r a s y o n u n d a C O H b s t a n d a r d l a r ı i ç i n k u l l a n ı l a n k a r b o n m o n o k s i t t ü p l e r i ( 1 0 ) y e r i n e d a h a u c u z v e p r a t i k o l a r a k k a r b o n m o n o k s i t i n b a s i t l a b o r a t u v a r y ö n t e m l e r i y l e e l d e e d i l e b i l e c e ğ i v e k u l l a n ı l a b i l i r l i ğ i d a h a ö n c e k i ç a l ı ş m a l a r ı m ı z d a g ö s t e r i l m i ş t i r ( 2 ) . B u ç a l ı ş m a d a C O H b t a y i n i n d e t ü r e v ( d e r i v a t i v e ) s p e k t r o f o m e t r e s i y ö n t e m i n e d e y e r v e r i l m i ş t i r . T a b l o 2 . K r o n i k o l a r a k C O ' e m a r u z k a l a n k i ş i l e r i n ( s i g a r a i ç e n l e r ) k a n ö r n e k l e r i n d e D u b o w s k i v e B u c h w a l d y ö n t e m l e r i y l e b e l i r l e n e n C O H b d ü z e y l e r i % C O H b ± S . D . ( A r a l ı k ) İ ç i l e n S i g a r a S a y ı s ı C i n s i y e t ( n ) D u b o w s k i Y ö n t e m i B u c h w a l d Y ö n t e m i 0 , 8 3 ± 0 , 0 6 a 0 , 8 6 ± 0 , 0 5 b S i g a r a i ç m e y e n E - 1 5 ( 0 , 5 0 - 1 , 4 2 ) ( 0 , 5 5 - 1 , 2 0 ) ( n : 4 4 ) 0 , 8 8 ± 0 , 0 4 a 0 , 8 6 ± 0 , 0 4 b K - 2 9 ( 0 , 5 0 - 1 , 2 6 ) ( 0 , 4 4 - 1 , 2 8 ) 2 , 2 3 ± 0 , 1 9 2 , 1 0 ± 0 , 1 9 1 - 9 a d e t E - 1 7 ( 0 , 9 8 - 3 , 4 4 ) ( 0 , 7 4 - 3 , 2 8 ) ( n : 4 4 ) 1 , 8 7 ± 0 , 1 7 1 , 9 6 ± 0 , 1 7 K - 2 7 ( 0 , 5 2 - 3 , 7 2 ) ( 0 , 6 6 - 3 , 8 8 ) 3 , 1 5 ± 0 , 1 5 3 , 1 4 ± 0 , 1 3 1 0 - 2 0 a d e t E - 1 5 ( 2 , 1 8 - 3 , 8 8 ) ( 2 , 2 4 - 3 , 9 8 ) ( n : 2 3 ) 3 , 3 6 ± 0 , 2 4 3 , 3 9 ± 0 , 1 6 K - 8 ( 2 , 7 4 - 3 , 9 4 ) ( 2 , 4 4 - 3 , 9 4 ) 4 , 2 4 ± 0 , 1 3 4 , 3 4 ± 0 , 0 8 > 2 0 a d e t E - 2 1 ( 3 , 3 8 - 4 , 9 8 ) ( 3 , 7 8 - 4 , 9 8 ) ( n : 3 1 ) 4 , 4 9 ± 0 , 1 5 4 , 2 7 ± 0 , 0 8 K - 1 0 ( 3 , 6 4 - 4 , 9 4 ) ( 3 , 8 8 - 4 , 7 8 ) a . İ k i c i n s i y e t a r a s ı n d a i s t a t i s t i k s e l o l a r a k a n l a m l ı b i r f a r k b u l u n m a m ı ş t ı r . ( P > 0 , 0 5 ) b . İ k i y ö n t e m a r a s ı n d a i s t a t i s t i k s e l o l a r a k a n l a m l ı b i r f a r k b u l u n m a m ı ş t ı r . ( P > 0 , 0 5 ) C O H b ' n i n n o r m a l v e t ü r e v s p e k t r o f o t o m e t r e s i n d e v e r d i ğ i a b s o r b s i y o n s p e k t r u m l a r ı ş e k i l 1 v e 2 ' d e g ö s t e r i l m i ş t i r . C O H b t a y i n i n d e 1 9 0 0 y ı l ı n d a n b e r i s p e k t r o f o t o m e t r i k y ö n t e m l e r k u l l a n ı l m a k t a d ı r . B u a m a ç l a b i r ç o k y ö n t e m l e r g e l i ş t i r i l m i ş t i r . Z a m a n ı m ı z d a i s e d ü ş ü k k o n s a n t r a s y o n d a C O H b t a y i n i v e C O H b ' n i n m e t h e m o g l o - b i n ( M e t H b ) , s i y a n m e t h e m o g l o b i n ( C N M e t H b ) v e s u l f h e m o g l o b i n ( S H b ) g i b i d i ğ e r H b b i l e ş i k l e r i n d e n a y r ı l m a s ı i l e i l g i l i ç a l ı ş m a l a r a z a m a n ı m ı z d a d a T a ş l a n m a k t a d ı r ( 4 , 5 , 1 2 ) . T a b l o 3 S i g a r a i ç e n l e r d e U V s p e k t r o f o t o m e t r e s i v e t ü r e v ( d e r i v a t i v e ) U V s p e k t r o f o t o m e t r e s i i l e b e l i r l e n e n % C O H b s e v i y e l e r i % C O H b ( D u b o w s k i Y ö n t e m i U V T ü r e v ( d e r i v a t i v e ) N o S p e k t r o f o t o m e t r e s i U V S p e k t r o f o t o m e t r e s i * 1 4 . 6 5 . 1 2 2 . 8 3 . 6 3 4 . 1 3 . 9 4 1 0 . 6 5 4 . 6 5 . 2 6 5 . 9 6 . 4 7 5 . 5 6 . 2 8 3 . 7 4 . 5 9 5 . 4 6 . 6 1 0 2 . 9 2 . 3 S ı n ı r : 1 . 0 - 5 . 9 S ı n ı r : 0 . 6 - 6 . 6 O r t : 4 . 0 5 ± 0 . 0 8 O r t : 4 . 4 4 ± 0 . 0 9 S . D . : 1 . 4 2 S . D . : 1 . 8 2 * ( P > 0 , 0 5 ) Y u k a r d a a ç ı k l a n a n y ö n t e m l e r l e p o s t m o r t e m k a n d a s a p t a n a n C O H b d ü z e y l e r i T a b l o l ' d e g ö s t e r i l m i ş t i r . İ n c e l e n e n 1 8 p o s t m o r t e m k a n ö r n e ğ i n d e C O H b d ü z e y i o r t a l a m a % 7 3 - 1 1 C 6 . 9 0 o l a r a k s a p t a n m ı ş t ı r . G e n e l o l a r a k C O z e h i r l e n m e s i n i n n e d e n o l d u ğ u ö l ü m l e r d e k a n d a C O H b d ü z e y i % 6 0 v e ü s t ü n e ç ı k m a k t a d ı r . E l d e e t t i ğ i m i z b u l g u l a r b u k o n u d a d i ğ e r a r a ş t ı r ı c ı l a r ı n b u l g u l a r ı n ı d e s t e k l e m e k t e d i r ( 9 , 1 3 , 1 4 ) . K a n l a r ı n d a C O H b s a p t a n a n 1 8 ö l ü m o l a y ı n d a , ö l ü m n e d e n i o l a A d l i T ı p B ü l t e n i r a k ş o f b e n ( t ü p g a z l a ç a l ı ş a n ) z e h i r l e n m e s i ( n : 1 0 ) , k a t a l i t i k s o b a z e h i r l e n m e s i ( n : 6 ) v e e k s o z g a z ı ( n : 2 ) z e h i r l e n m e s i o l a r a k b i l d i r i l m i ş t i r . G e n e l o l a r a k k a r b o n - m o n o k s i t l e z e h i r l e n m e v e ö l ü m n e d e n l e r i a r a s ı n d a y a n g ı n d u m a n ı n a ( 3 ) , e k s o z g a z ı n a m a r u z k a l m a ( 1 4 ) v e ü l k e m i z d e i s e s o b a v e ş o f b e n z e h i r l e n m e s i n e d e n i i l e T a ş l a n m a k t a d ı r ( 1 3 ) . D i ğ e r t a r a f t a n ü l k e m i z d e s o b a v e g a z d u m a n ı n a m a r u z k a l m a s o n u c u o l u ş a n ö l ü m l e r n o r m a l k a b u l e d i l i p A d l i T ı p r a p o r l a r ı n a g e ç m e d i ğ i i ç i n C O i l e z e h i r l e n m e v e ö l ü m l e r h a k k ı n d a i s t a t i s t i k l e r y e t e r l i d e ğ i l d i r . P o s t m o r t e m k a n ö r n e k l e r i i ç i n k u l l a n ı l a n b u i k i y ö n t e m i n , d a h a d ü ş ü k k o n s a n t r a s y o n d a k r o n i k C O ' e m a r u z k a l a n k i ş i l e r i n ( s i g a r a i ç e n l e r ) k a n l a r ı n d a C O H b t a y i n i i ç i n u y g u l a n a b i l i r l i ğ i g ö s t e r i l m i ş t i r . S i g a r a i ç m e y e n l e r d e C O H b d ü z e y i o r t a l a m a % 0 . 8 0 ( 0 . 0 5 , s i g a r a i ç e n l e r d e ( 1 p a k e t c i v a r ı n d a ) o r t a l a m a % 4 . 3 6 ( 1 4 t e s p i t e d i l m i ş t i r . İ s t a t i s t i k s e l d e ğ e r l e n d i r m e l e r s o n u c u ( s t u d e n t - t t e s t i ) , C O H b d ü z e y i s i g a r a i ç m e y e n l e r e g ö r e s i g a r a i ç e n l e r d e d a h a y ü k s e k b u l u n m u ş t u r ( p < 0 . 0 1 , p < 0 . 0 5 ) . A n c a k C O H b d ü z e y i c i n s i y e t e g ö r e a n l a m l ı b i r f a r k l ı l ı k g ö s t e r m e m i ş t i r ( p > 0 . 0 5 , T a b l o 2 ) . A k u t k a r b o n m o n o k s i t z e h i r l e n m e s i n i n s e m p t o m l a r ı C O H b d ü z e y i % 1 0 ü s t ü n e ç ı k t ı ğ ı n d a a n l a ş ı l a b i l i r . D e v a m l ı v e d ü ç ü k d ü z e y d e C O ' e m a r u z k a l m a i l e k a n d a C O H b d ü z e y i % 7 - 8 ' e k a d a r u l a ş a b i l i r . B u d u r u m d a a k u t s e m p t o m l a r y e r i n e p s i k o m e t r i k d e n e y l e r l e g ö s t e r i l e b i l e n p s i k o n ö r o l o j i k s e m p t o m l a r b e l i r i r ( 1 1 ) . S i g a r a i ç e n l e r d e C O H b d ü z e y i i ç i l e n s i g a r a s a y ı s ı n a b a ğ l ı o l a r a k % 5 v e d a h a ü s t ü n e ç ı k a b i l i r . B u l g u l a r ı m ı z b u a r a ş t ı r m a l a r ı d e s t e k l e m e k t e d i r ( 9 ) . K A Y N A K L A R 1 . V u r a l N . T o k s i k o l o j i . A n k a r a : A . Ü . B a s ı m e v i , A . Ü . E c z . F a k . Y a y ı n l a r ı , N o : 7 3 , 1 9 9 6 : 4 1 3 - 4 2 0 . 2 . V u r a l , N . , M o t a c e d d e d . : C O H b t a y i n i n d e k u l l a n ı l a n m i k r o d i f ü z y o n v e d e ğ i ş t i r i l m i ş W o l f y ö n t e m l e r i n i m k a r ş ı l a ş t ı r ı l m a s ı , 3 . G o r m s e n H , J e p p s e n N , L u n d A . T h e C a u s e s o f D e a t h i n F i r e V i c t i m s . F o r e n s i c S c i I n t 1 9 8 4 ; 2 4 : 1 0 7 - 1 1 1 4 . L e w i n B C . R e c h a n i P R , G u m a n J L . A n a l y s i s o f C a r -b o x y h h e m o g l o -b i n a n d C y a n i d e i n B l o o d F r o m V i c t i m s o f t h e D u p o n t P l a z a H o t e l F i r e i n P u e r t o R i c o . J F o r e n s i c S c i 1 9 9 0 ; 3 5 ( 1 ) : 1 5 1 - 1 6 8 . 5 . P a n z a l i A , S i g n o r i n i C , A l b e r t i n i A . I m p r o v e m e n t i n L o w e r C a r b o x y h e m o g l o b i n R a n g e D e t e r m i n a t i o n b y S e c o n d - D e r i v a t e S p e c t r o s c o p y . C l i n C h e m 1 9 8 7 ; 3 3 ( 1 ) : 2 3 1 1 - 2 3 1 2 . 6 . V r e m a n H J , M a h o n e y J J , K e s s e l A L , S t e v e n s o n D K . C a r b o x y h e m o g l o b i n a s M e a s u r e d b y G a s C r o m a t o g - r a p h y a n d w i t h I L 2 8 2 a n d 4 8 2 C o - O x i m e t e r s . C l i n C h e m 1 9 8 8 ; 3 4 ( 1 2 ) : 2 5 6 2 - 2 5 6 6 . 7 . W e i s e r , W . E . , P a r d u c e , H . L . : E v a l u a t i o n o f M u l t i - W a v e l e n g t h D e r i v a t e S p e c t r a f o r Q u a n t i t a t i v e A p l i c a - t i o n s i n C l i n i c a l C h e m i s t r y . C l i n . C h e m . 1 9 8 3 ; 2 9 ( 9 ) : 1 6 7 3 - 1 6 7 7 . 8 . P a r k J , W o r t h H G . C a r b o x y h e m o g l o b i n D e t e r m i n a t i o n b y S e c o n d - D e r i v a t e S p e c t r o s c o p y . C l i n C h e m 1 9 8 5 ; 3 1 ( 2 ) : 2 7 9 - 2 8 1 . 9 . V u r a l N , K a h r a m a n R . K a r b o n m o n o k s i t ( C O ) Z e h i r l e n m e s i i l e Ö l e n l e r d e v e S i g a r a İ ç e n l e r d e K a r b o k - s i h e m o g l o b i n ( C O H b ) v e M e t h e m o g l o b i n ( M e t H b ) D ü z e y l e r i . A . Ü . E c z F a k D e r g 1 9 9 4 ; 2 3 ( 1 2 ) : 1 1 - 1 9 . 1 0 . B a u e r J D . C a r b o x y h e m o g l o b i n , M e t h e m o g l o b i n a n d S u l f h e m o g l o b i n . C l i n i c a l L a b o r a t o r y M e t h o d s a n d D i a g n o s i s , V o l u m e 1 , L o n d o n : S a i n t L o u i s T h e C . V . M o s b y C o m p a n y , 1 9 7 0 : 3 9 7 - 4 0 5 . 1 1 . V u r a l N , M o t a c e d d e d Z . S t a n d a r d i z a t i o n o f C a r b o x y h e m o g l o b i n b y M i c r o s p e c t r o p h o t o m e t r i c M e t h o d a n d A p p l i c a t i o n o f t h e M e t h o d t o W o r k e r s O c - c u p a t i o n a l y E x p o s e d t o C a r b o n M o n o x i d e . A . L I . E c z F a k M e c 1 9 7 8 ; 8 ( l ) : 5 5 - 6 8 . 1 2 . S i e k O J , R i e d o r s F . D e t e r m i n a t i o n o f C a r b o x y h e m o g l o b i n i n t h e P r e s e n c e o f O t h e r B l o o d H e m o g l o b i n P i g m e n t s b y V i s i b l e S p e c t r o p h o t o m e t r y . ) F o r e n s i c S c i 1 9 8 4 ; 2 9 ( . l ) : 3 9 - 5 4 . 1 3 . V u r a l N , K a h r a m a n R . F a c t o r s A f f e c t i n g T h e P o s t m o r t e m C a r b o n M o n o x i d e a n d M e t h e m o g l o b i n C o n c e n t r a t i o n s . F o r e n s i c C h e m 1 9 9 4 ; 5 : 9 3 - 9 6 . 1 4 . R e y s L L , S a n t o s J C . I m p o r t a n c e o f I n f o r m a t i o n i n F o r e n s i c T o x i c o l o g y . A m J F o r e n s i c M e d P a t h 1 9 9 2 ; 1 3 ( l ) : 3 3 - 3 6 . Y a z ı ş m a a d r e s i : P r o f . D r . N e v i n V U R A L A n k a r a Ü n i v e r s i t e s i E c z a c ı l ı k F a k ü l t e s i F a r m a s o t i k T o k s i k o l o j i A n a b i l i m D a l ı 0 6 1 0 0 T a n d o ğ a n / A n k a r a
C i l t 1 , S a y ı 3 , 1 9 9 6
Y A Ş , C İ N S İ Y E T V E E Ğ İ T İ M E B A Ğ L I Y A Z I V E İ M Z A
D E Ğ İ Ş İ K L İ K L E R İ
A g e , G e n d e r a n d E d u c a t i o n D e p e n d e n t A l t e r a t i o n s o f H a n d w r i t i n g a n d
S i g n a t u r e .
N e v z a t A L K A N * , R . Ş e b n e m K O R U R F İ N C A N C I * * , N a d i r A R I C A N * * * , Ö m e r K U R T A Ş * * * *
A l k a n N , K o r u r F i n c a n a R Ş , A n c a n N , K u r t a ş Ö . Y a ş , C i n s i y e t v e E ğ i t i m e B a ğ l ı Y a z ı v e İ m z a D e ğ i ş i k l i k l e r i , A d l i T ı p B ü l t e n i , 1 9 9 6 ; 1 ( 3 ) : 1 1 6 - 2 1 . Ö Z E T Y a ş l ı l ı k y a z ı n ı n e n f a z l a d e ğ i ş i m e u ğ r a d ı ğ ı d ö n e m d i r . B u ç a l ı ş m a d a y a ş a b a ğ l ı y a z ı v e i m z a d e ğ i ş i k l i k l e r i n i n ö z e l l i k l e r i n i o r t a y a k o y a b i l m e k a m a c ı y l a y a ş l ı v e g e n ç o l g u l a r ı n r a s t l a n t ı s a l s e ç i m i i l e o l u ş t u r u l a n g r u p l a r k a r ş ı l a ş t ı r m a l ı o l a r a k i n c e l e n d i . Y a z ı v e i m z a ö z e l l i k l e r i i n c e l e n i r k e n d i k e y h a t , y a t a y h a t , s o l b o ş l u k , s a ğ b o ş l u k , y a z ı b o y u t u , y a z ı h ı z ı , h a r f l e r a r a s ı m e s a f e , o k u n a k l ı l ı k , i m l a u y u m u , k o p y a l a m a d a h a t a , i m z a b o y u t u , i m z a t u t a r l ı l ı ğ ı , i l k i m z a - s o n i m z a u y u m u p a r a m e t r e l e r i k u l l a n ı l m a k t a d ı r . Y a ş l ı g r u p t a k i k i ş i l e r d e y a z ı h ı z ı n d a a z a l m a , h a r f l e r a r a s ı m e s a f e n i n u z a m a s ı , o k u n a k l ı l ı k t a b o z u l m a , y a z ı v e i m z a b o y u t u n d a a r t m a e n b e l i r g i n ö z e l l i k l e r o l d u . E ğ i t i m s i z o l a r a k d e ğ e r l e n d i r i l e n g r u p t a y a t a y h a t , i m l a u y u m u , i l k v e s o n i m z a u y u m u b o z u l m u ş , i m z a b o y u t u b ü y ü m ü ş , i m z a t u t a r l ı l ı ğ ı k a y b o l m u ş o l a r a k b e l i r l e n d i . A d l i t ı p p r a t i ğ i n d e y a z ı h ı z ı n ı n a z a l m a s ı , h a r f l e r a r a s ı m e s a f e n i n u z a m a s ı g i b i ö z e l l i k l e r t a k l i t y a z ı v e i m z a l a r y ö n ü n d e n k u ş k u o l u ş m a s ı n a n e d e n o l a b i l i r . D o k ü m a n i n c e l e m e s i s ı r a s ı n d a y a z ı v e i m z a s a h i b i n i n y a ş ı n ı n b i l i n m e s i v e y a ş a b a ğ l ı g e l i ş e b i l e c e k y a z ı d e ğ i ş i k l i k l e r i n i n g ö z ö n ü n d e b u l u n d u r u l m a s ı , b i l i r k i ş i l i k t e d a h a d o ğ r u , n e s n e l v e n i t e l i k l i h i z m e t s u n u l m a s ı n ı s a ğ l a y a c a k t ı r . A n a h t a r K e l i m e l e r : Y a z ı , İ m z a , Y a ş l a n m a , A d l i b e l g e i n c e l e m e s i , G r a f o l o j i . * U z m . D r . , İ s t a n b u l U n i v . İ s t a n b u l T ı p F a k . A d l i T ı p A n a b i l i m D a l ı * * P r o f . . D r . , İ s t a n b u l İ J n i v . İ s t a n b u l T ı p F a k . A d l i T ı p A n a b i l i m D a l ı * * * U z m . D r . , İ s t a n b u l Ü n i v . İ s t a n b u l T ı p F a k . A d l i T ı p A n a b i l i m D a l ı " * * * U z m . D r . , A d l i T ı p K u r u m u B a ş k a n l ı ğ ı G e l i ş T a r i h i : 0 8 . 1 1 . 1 9 9 6 D ü z e l t m e T a r i h i : 0 6 . 0 1 . 1 9 9 7 K a b u l T a r i h i : 2 4 . 0 1 . 1 9 9 7 S U M M A R Y A l t e r a t i o n s i n h a n d w r i t i n g i s m o s t l y s e e n i n e l d e r p e r i o d . I n t h i s s t u d y , f e a t u r e s o f s i g n a t u r e a n d h a n d w r i t i n g a r e i n v e s t i g a t e d i n r a n d o m l y s i z e d g r o u p s c o m p o s e d o f o l d a n d y o u n g s u b j e c t s . F o r t h i s r e a s o n , s o m e p a r a m e t e r s s u c h a s v e r t i c a l l i n e s , h o r i z o n t a l l i n e s , l e f t a n d r i g h t s p a c e , h a n d w r i t i n g , w r i t i n g s p e e d , i n c r e a s e i n s p a c e b e t w e e n l e t t e r s , m i s t a k e s i n c o p y i n g , t h e s i m i l a r i t y o f t h e f i r s t a n d l a s t s i g n a t u r e a n d s i g n a t u r e m a t c h i n g s a r e u s e d . D e c r e a s e i n w r i t i n g s p e e d , i n c r e a s e i n t h e i n t e r s p a c e o f l e t t e r s , i n c r e a s e o f h a n d w r i t i n g a n d s i g n a t u r e l e n g t h , d e c r e a s e i n r e a d i b l e n e s s a r e f o u n d i n t h e g r o u p o f o l d s u b j e c t s . E v a l u a t i o n o f t h e g r o u p w i t h o u t e d u c a t i o n r e v e a l e d t h e h o r i z o n t a l l i n e s , p u n c t u a t i o n c o n s t a n c y a n d t h e s i m i l a r i t y o f t h e f i r s t a n d l a s t s i g n a t u r e t o b e d i s t o r t e d . I n t h e s a m e m a n n e r , t h e s i g n a t u r e l e n g t h w a s f o u n d t o b e i n c r e a s e d a n d s i g n a t u r e u n i f o r m i t y w a s a b s e n t i n t h i s g r o u p . I n p r a c t i c e o f f o r e n s i c m e d i c i n e , t h e d e c r e a s e i n w r i t i n g s p e e d , i n c r e a s e i n s p a c e s b e t w e e n t w o l e t t e r s a r e i m p o r t a n t f o r d e t e c t i o n o f c o p i e d w r i t i n g s a n d s i g n a t u r e s . T h e a g e o f s u b j e c t i s i m p o r t a n t f o r a g e d e p e n d e n t a l t e r a t i o n s o f h a n d w r i t i n g a n d s i g n a t u r e . K e y w o r d s : H a n d w r i t i n g , S i g n a t u r e , A g e i n g , F o r e n s i c d o c u m e n t e x a m i n a t i o n , G r a p h o l o g y116
A d l i T ı p B ü l t e n i
G İ R İ Ş
İ n s a n l a r a r a s ı n d a i l e t i ş i m i s a ğ l a y a n a r a ç l a r d a n o l a n y a z ı y a z m a y ı ö ğ r e n m e d e g ö r m e , m o t o r ü n i t e v e m e r k e z i s i n i r s i s t e m i g ö r e v a l ı r . B e y i n ö n c e y a z ı y ı ö ğ r e n m e y i s o n r a d a ö ğ r e n i l e n i u y g u l a m a v e s e r i h a l e g e t i r m e y i i d a r e e d e r ( 1 , 2 ) . Y a z ı y a z m a d a d e ğ i ş i m v e g e l i ş i m i n e n h ı z l ı o l d u ğ u d ö n e m e r g e n l i k t i r . O l u ş a n b u d e ğ i ş i k l i k l e r i n s o n u c u n d a o r t a y a ç ı k a n y a z ı ö z e l l i k l e r i i s e y a ş a m ı n ö n e m l i b ö l ü m ü n d e d e ğ i ş m e d e n k a l m a k t a d ı r ( 3 , 4 , 5 ) . Y a ş l ı l ı k d ö n e m i y a z ı n ı n e n ç o k d e ğ i ş i m e u ğ r a d ı ğ ı 2 . d ö n e m o l a r a k k a b u l e d i l i r ( 3 ) . Y a ş ı n d ı ş ı n d a y a z ı d e ğ i ş i k l i ğ i n e n e d e n o l a n d i ğ e r u n s u r l a r ; v ü c u t p o z i s y o n u , e m o s y o n e l d u r u m , e ş l i k e d e n h a s t a l ı k l a r , a l k o l v e u y u ş t u r u c u m a d d e b a ğ ı m l ı l ı ğ ı , i l a ç l a r i l e ç e v r e s e l k o ş u l l a r , y a z ı l a n y ü z e y v e y a z ı e n s t r ü m a n ı o l a r a k s ı r a l a n a b i l i r ( 4 - 1 3 ) . G ü n ü m ü z d e i y i l e ş e n s a ğ l ı k k o ş u l l a r ı , s a v a ş l a r ı n a z a l m a s ı , h a s t a l ı k l a r l a e t k i n m ü c a d e l e y a ş o r t a l a m a s ı n ı n a r t m a s ı n a n e d e n o l m u ş t u r . İ n s a n l a r s a ğ l ı k l ı o l a r a k d a h a u z u n y a ş a m s ü r e b i l d i k l e r i n d e n g ü n l ü k t i c a r i f a a l i y e t l e r i n e d e d e v a m e d e b i l m e k t e d i r l e r . B u n e d e n l e y a ş l ı i n s a n l a r ı n y a z ı v e i m z a l a r ı n a i l i ş k i n h u k u k i s o r u n l a r d a a r t ı ş g ö r ü l m e k t e d i r . B u s o r u n l a r ı ç o ğ u n l u k l a ç e k , s e n e t v e v a s i y e t n a m e l e r o l u ş t u r m a k t a d ı r . Y a ş l ı i n s a n l a r ı n y a z ı v e i m z a l a r ı n ı d e ğ e r l e n d i r m e k g e n ç l e r i n k i n e o r a n l a d a h a z o r d u r . B u n e d e n l e k o n u h a k k ı n d a b i l g i v e d e n e y i m i n a r t t ı r ı l m a s ı y a z ı s ı i n c e l e n e c e k k i ş i n i n t ı b b i ö y k ü s ü n ü n b i l i n m e s i ö n e m k a z a n m a k t a d ı r ( 3 , 1 2 ) . E l y a z ı s ı i n c e l e m e l e r i s o n y ı l l a r a k a d a r y a z ı n ı n y ö n ü , b o y u t u , i ş l e r l i k d e r e c e s i , d ü z e n i , s ü r e k l i l i k d e r e c e s i , h ı z ı v e b a s k ı d e r e c e s i n e b a k ı l a r a k y a p ı l ı r k e n , s o n y ı l l a r d a d e ğ e r l e n d i r i l e n ö z e l l i k l e r a r t t ı r ı l a r a k , y a z ı h a t tı, e k s i k l i k l e r , s a p m a l a r , h a t a l a r , o k u n a k l ı l ı k , d ü z e n s i z l i k l e r , h a r f l e r i n ü s t ü s t e b i n m e s i , h a r f b o y l a r ı n d a o r a n s ı z l ı k l a r , y a z ı n ı n b a s k ı s ı , r i t m i , b o y u t u , h ı z ı , s a y f a i ç i y e r l e ş i m i v e y a z ı t i t r e k l i ğ i g i b i p a r a m e t r e l e r k u l l a n ı l m a k t a d ı r ( 1 , 1 4 ) . B u ç a l ı ş m a d a y a ş l ı l a r ı n y a z ı v e i m z a d e ğ i ş i k l i k l e r i n i n ö z e l l i k l e r i n i g ö s t e r e b i l m e k i ç i n y a ş l ı v e g e n ç g r u p t a n a l ı n a n y a z ı v e i m z a ö r n e k l e r i n i n k a r ş ı l a ş t ı r m a l ı o l a r a k i n c e l e n m e s i a m a ç l a n d ıG E R E Ç V E Y Ö N T E M
Y a ş l ı l ı k d ö n e m i n d e k i y a z ı v e i m z a d e ğ i ş i k l i k l e r i n i d e ğ e r l e n d i r m e k ü z e r e ç a l ı ş m a g r u b u o l a r a k İ . Ü . C e r r a h p a ş a T ı p F a k ü l t e s i G e r i a t r i B i l i m D a l ı P o l i k l i n i ğ i i l e G ü m ü ş s ü y ü A s k e r i H a s t a n e s i D a h i l i y e P o l i k l i n i ğ i ' n e b a ş v u r a n v e s e r v i s l e r d e y a t a n , t a n ı m ı D ü n y a S a ğ l ı k Ö r g ü t ü ' n c e y a p ı l m ı ş 6 5 y a ş v e ü z e r i n d e k i , y a ş l ı l a r d a n r a s t l a n t ı s a l ö r n e k l e m e y ö n t e m i y l e 4 2 k i ş i s e ç i l d i . O r t a o k u l , l i s e , y ü k s e k o k u l m e z u n l a r ı e ğ i t i m l i ; o k u r y a z a r l a r v e i l k o k u l m e z u n l a r ı e ğ i t i m s i z o l a r a k k a b u l e d i l d i . S e ç i l e n k i ş i l e r i n y a z ı m e k a n i z m a s ı n ı e t k i l e y e c e k h a s t a l ı k l a r ı n ı n o l m a m a s ı n a ö z e n g ö s t e r i l d i . K o n t r o l g r u b u o l a r a k M i l l i E ğ i t i m B a k a n l ı ğ ı F a t i h V a t a n L i s e s i , 2 . S ı n ı f ö ğ r e n c i l e r i n d e n 3 9 , G ü m ü ş s ü y ü A s k e r i H a s t a n e s i a s k e r l e r i n d e n v e D a h i l i y e P o l i k l i n i ğ i ' n e b a ş v u r a n g e n ç b a y a n l a r d a n r a s t l a n t ı s a l ö r n e k l e m e i l e 4 1 k i ş i s e ç i l d i . H e r i k i g r u b a s t a n d a r t ö r n e k m e t i n l e r v e r i l e r e k b u n u e l y a z ı s ı i l e k o p y a l a m a l a r ı v e m e t i n a l t ı n a 8 a d e t i m z a a t m a l a r ı i s t e n d i . Y a ş l ı g r u p t a n e s k i y a z ı v e i m z a l a r ı i s t e n d i . A n c a k 9 k i ş i d e n e s k i y e a i t 1 6 ö r n e k y a z ı v e i m z a e l d e e d i l e b i l d i . H e r i k i g r u p a ş a ğ ı d a s ı r a l a n a n 1 3 p a r a m e t r e d o ğ r u l t u s u n d a k a r ş ı l a ş t ı r ı l d ı . 1 . D i k e y h a t : S a t ı r b a ş ı n d a k i t ü m b a ş l a n g ı ç l a r ı n a y n ı h i z a d a o l u p o l m a m a s ı n ı i f a d e e d e r . 2 . Y a t a y h a t : S a t ı r d e v a m ı n d a k i h a t d ü z g ü n l ü ğ ü n ü i f a d e e d e r . 3 . S o l b o ş l u k : S a y f a d a s o l d a b ı r a k ı l a n b o ş l u ğ u i f a d e e d e r . 4 . S a ğ b o ş l u k : S a y f a d a s a ğ d a b ı r a k ı l a n b o ş l u ğ u i f a d e e d e r . 5 . Y a z ı b o y u t u : H a r f l e r i n b o y u t u d u r . 6 . Y a z ı h ı z ı ( Y a z ı r i t m i ) : D a k i k a d a y a z ı l a n h a r f s a y ı s ı d ı r . 7 . H a r f l e r a r a s ı m e s a f e N o r m a l i h a r f e n i n i n 1 / 3 ' ü i l e 1 / 2 ' s i k a d a r d ı r . 8 . O k u n a k l ı l ı k 9 . İ m l a u y u m u 1 0 . K o p y a l a m a d a h a t a 1 1 . İ m z a b o y u t u 1 2 . İ m z a t u t a r l ı l ı ğ ı 1 3 . İ l k v e s o n i m z a u y u m u G r u p l a r a r a s ı n d a y a p ı l a n i s t a t i s t i k s e l k a r ş ı l a ş t ı r m a l a r k i k a r e v e M a n n - W h i t n e y - U t e s t l e r i y l e g e r ç e k l e ş t i r i l d i .B U L G U L A R
T o p l a m 1 2 2 o l g u n u n 4 2 ' s i y a ş l ı g r u b u n u , 8 0 ' i g e n ç l e r g r u b u n u o l u ş t u r d u . Ç a l ı ş m a g r u b u n d a y a ş o r t a l a m a s ı 7 4 . 5 ( 6 5 - 8 8 ) k o n t r o l g r u b u n d a i s e 1 9 ( 1 8 - 2 0 ) b u l u n d u . O l g u l a r ı n y a ş v e c i n s i y e t l e r i n e g ö r e d a ğ ı l ı m ı t a b l o l ' d e g ö s t e r i l m e k t e d i r . K a d ı n v e e r k e k o l g u l a r ı n y a ş v e e ğ i t i m d u r u m l a r ı n a g ö r e d a ğ ı l ı m ı t a b l o 2 v e t a b l o 3 ' d e g ö s t e r i l m e k t e d i r . K a d ı n v e e r k e k l e r i n y a z ı p a r a m e t r e l e r i y ö n ü n d e n k a r ş ı l a ş t ı r ı l m a s ı n d a a n l a m l ı f a r k g ö r ü l m e m e k l e b i r l i k t e d i k t e e t t i r i l e n m e t n i n k o p y a l a n m a s ı n d a e r k e k l e r i n k a d ı n l a r a o r a n l a d a h a f a z l a h a t a y a p t ı ğ ı g ö z l e n d i ( p c O . O l ) . T a b l o 1 . O l g u l a r ı n y a ş v e c i n s i y e t l e r e g ö r e d a ğ ı l ı m ıC in s iy e t Kadın Erkek Toplam Y a ş G rubu_________ n(% ) n(% ) n(%) G e n ç yaş gru b u 4 0 ( 5 0 ) 4 0 ( 5 0 ) 8 0 ( 1 0 0 ) 65 yaş ve üstü 2 4 ( 5 7 ) 1 8 ( 4 3 ) 4 2 ( 1 0 0 ) T oplam 64 (52) 58 (48) 122 (100)
C i l t 1, S a y ı 3 , 1 9 9 6 T a b l a 2 . E r k e k o l g u l a r ı n y a ş v e e ğ i t i m d u r u m l a r ı n a g ö r e d a ğ ı l ı m l a r ı E ğ i t i m E ğ i t i m l i E ğ i t i m s i z T o p l a m Y a ş G r u b u n(% ) n(% ) n(% ) G e n ç y a ş g r u b u 1 8 ( 4 5 ) 2 2 ( 5 5 ) 4 0 ( 1 0 0 ) 6 5 y a ş v e ü s t ü 1 3 ( 7 2 ) 5 ( 2 8 ) 1 8 ( 1 0 0 ) T o p l a m 3 1 ( 5 3 ) 2 7 ( 4 7 ) 5 8 ( 1 0 0 ) T a b l o 3 . K a d ı n o l g u l a r ı n y a ş v e e ğ i t i m d u r u m l a r ı n a g ö r e d a ğ ı l ı m l a r ı E ğ i t i m E ğ i t i m l i E ğ i t i m s i z T o p l a m Y a ş G r u b u n(% ) n(% ) n(% ) G e n ç y a ş g r u b u 2 1 ( 5 2 ) 1 9 ( 4 8 ) 4 0 ( 1 0 0 ) 6 5 y a s v e ü s t ü 9 ( 3 7 ) 1 5 ( 6 3 ) 2 4 ( 1 0 0 ) T o p l a m 3 0 ( 4 6 ) 3 4 ( 5 7 ) 6 4 ( 1 0 0 ) T a b l o 4 . P a r a m e t l m e l e r i n e ğ i t i m d u r u m l a r ı n a g ö r e d a ğ ı l ı m ı T a b l o 5. P a r a m e t l m e l e r i n y a ş a g ö r e d a ğ ı l ı m ı Y a ş G r u b u G e n ç Y a ş l ı E ğ i t i m d u r u m u E ğ i t i m l i E ğ i t i m s i z P a r a m e t r e l e r n ( % ) n ( % ) D i k e y H a t İyi 5 2 8 5 4 3 7 0 P > 0 . 0 5 K ö t ü 9 1 5 1 8 3 0 Y a t a y H a t iy i 5 0 8 2 3 2 5 3 “D A O Ö K ö t ü 11 1 8 2 9 4 8 S o l B o ş l u k iy i 5 0 8 2 51 8 4 Q_ A Ö Om K ö t ü 11 1 8 1 0 1 6 S a ğ B o ş l u k iy i 4 5 7 3 4 0 6 5 P > 0 . 0 5 K ö t ü 1 6 2 7 21 3 5 Y a z ı B o y u t u B ü y ü k 6 1 0 1 0 1 7 O LO Ö A Q _ N o r m a l 4 5 7 3 4 2 6 8 K ü ç ü k 1 0 1 7 9 1 5 Y a z ı H ı z ı N o r m a l 4 3 7 0 4 2 6 8 P > 0 . 0 5 Y a v a ş 1 8 3 0 1 9 3 2 H a r f l e r A r a s ı M e s a f e U z a m ı ş 11 1 8 1 7 2 9 P > 0 . 0 5 N o r m a l 5 0 8 2 4 4 71 O k u n a k l ı l ı k iy i 4 3 7 0 4 8 7 8 P > 0 . 0 5 K ö t ü 18 3 0 1 3 2 2 i m l a U y u m u iy i 4 3 7 0 2 6 4 2 CL V Ö O K ö t ü 1 8 3 0 3 5 5 8 K o p y a l a m a d a H a t a iy i 1 8 3 0 2 3 3 7 ~0 V 0 ö 01 K ö t ü 4 3 7 0 3 8 6 3 i m z a B o y u t u B ü y ü k 1 5 2 4 11 1 8 P > 0 . 0 5 N o r m a l 2 8 4 6 4 2 6 8 K ü ç ü k 1 8 3 0 8 1 4 i m z a T u t a r l ı l ı ğ ı V a r 51 8 3 3 8 6 3 P > 0 . 0 5 Y o k 1 0 1 7 2 3 3 7 i lk İ m z a - S o n i m z a U y u m u V a r 4 8 7 8 3 5 5 8 ~0 V o ö CJ1 Y o k 1 3 2 2 2 6 4 2 E ğ i t i m i n y a z ı p a r a m e t r e l e r i n e e t k i s i i n c e l e n d i ğ i n d e y a t a y h a t ( p < 0 . 0 1 ) , i m l a u y u m u ( p < 0 . 0 1 ) , i m z a b o y u t u ( p < 0 . 0 5 ) , i m z a t u t a r l ı l ı ğ ı ( p < 0 . 0 5 ) , i l k v e s o n i m z a u y u m u n u n ( p < 0 . 0 5 ) e ğ i t i m s i z l e r d e i s t a t i s t i k s e l o l a r a k a n l a m l ı o r a n d a b o z u l d u ğ u s a p t a n d ı ( T a b l o 4 ) . Y a ş a g ö r e p a r a m e t r e l e r d e k i d e ğ i ş i m i n c e l e n d i ğ i n d e h a r f l e r a r a s ı n d a k i m e s a f e , o k u n a k l ı l ı k , y a z ı h ı z ı , y a z ı v e i m z a b o y u t u n d a y a ş l ı g r u p t a i s t a t i s t i k s e l o l a r a k a n l a m l ı o r a n d a d e ğ i ş i m b e l i r l e n d i ( P < 0 . 0 0 1 ) , ( p < 0 . 0 1 ) ( T a b l o 5 ) . P a r a m e t r e l e r ( % ! ( % ) D i k e y H a t İyi 6 8 61 2 7 6 4 P > 0 . 0 5 K ö t ü 1 2 3 9 1 5 3 6 Y a t a y H a t iy i 5 9 7 3 2 3 5 4 P > 0 . 0 5 K ö t ü 21 2 7 1 9 4 6 S o l B o ş l u k iy i 6 6 8 2 3 5 8 3 P > 0 . 0 5 K ö t ü 1 4 1 8 7 1 7 S a ğ B o ş l u k iy i 6 2 7 7 2 3 5 4 P > 0 . 0 5 K ö t ü 1 8 2 3 1 9 4 6 Y a z ı B o y u t u B ü y ü k 6 7 1 0 2 4 P < 0 . 0 1 N o r m a l 6 4 8 0 2 3 5 4 K ü ç ü k 1 0 1 3 9 2 2 Y a z ı H ı z ı N o r m a l 6 4 8 0 21 5 0 P < 0 . 0 1 Y a v a ş 1 6 2 0 21 5 0 H a r f l e r A r a s ı M e s a f e U z a m ı ş 9 11 1 9 4 5 P < 0 . 0 0 1 N o r m a l 71 8 9 2 3 5 5 O k u n a k l ı l ı k iy i 71 8 9 2 0 4 7 P < 0 . 0 0 1 K ö t ü 9 11 2 2 5 3 i m l a U y u m u iy i 5 2 6 5 1 7 4 0 P > 0 . 0 5 K ö t ü 2 8 3 5 2 5 6 0 K o p y a l a m a d a H a t a iy i 2 1 2 6 2 0 4 7 P > 0 . 0 5 K ö t ü 5 9 7 4 2 2 5 3 i m z a B o y u t u B ü y ü k 1 2 1 5 1 4 3 3 P < 0 . 0 1 N o r m a l 5 3 6 6 1 7 4 0 K ü ç ü k 1 5 1 9 11 2 7 İ m z a T u t a r l ı l ı ğ ı V a r 6 2 7 7 2 7 6 4 P > 0 . 0 5 Y o k 1 8 2 3 1 5 3 6 i l k İ m z a - S o n i m z a U y u m u V a r 5 7 71 2 6 61 P > 0 . 0 5 Y o k 2 3 2 9 1 6 3 9
A d l i T ı p B ü l t e n i Ö r n e k 4 . s o r u m l u l u ğ u n u n a r a ş t ı r ı l m a s ı s ü r e s i n c e y a ş l ı l ı ğ a b a ğ l ı y a z ı d e ğ i ş i k l i k l e r i n e d e n i y l e s o r u n u n f a r k l ı b i r y ö n ü n ü n g ü n d e m e g e l m e s i n e n e d e n o l m a k t a d ı r ( 1 5 - 1 7 ) . Y a p ı l a n a r a ş t ı r m a l a r d a y a ş l ı l ı ğ a b a ğ l ı d e ğ i ş i m l e r i n e n ö n e m l i s i n i n y a z ı h ı z ı n d a a z a l m a o l d u ğ u s a p t a n m ı ş t ı r . T e m e l b e d e n s e l i ş l e v l e r i n a k s a m a s ı s ü r e c i n d e m o t o r g ü c ü n d e a z a l m a s ı y l a ; d a h a y a v a ş , d u r a k l a m a l a r i ç e r e n v e a k ı c ı l ı ğ ı b o z u l m u ş b i r y a z ı o r t a y a ç ı k m a k t a d ı r . A y n ı a r a ş t ı r m a d a y a ş l ı l ı ğ a b a ğ l ı g ö r m e b o z u k l u ğ u e k l e n i n c e h a r f v e k e l i m e h a t a l a r ı n ı n ç o ğ a l d ı ğ ı , b u n u n y a n ı s ı r a t r e m o r g e l i ş m e s i n i n d e y a z ı b o z u k l u ğ u n u a r t t ı r d ı ğ ı , i m l a k u r a l l a r ı n a u y u m u n b o z u l d u ğ u b e l i r l e n m i ş t i r ( 3 , 5 ) . Y a z ı n ı n y a t a y h a t d ü z g ü n l ü ğ ü n ü s a ğ l a m a k i ç i n u z u n s ü r e l i d i k k a t g e r e k t i ğ i n d e n y a ş l a d o ğ r u o r a n t ı l ı o l a r a k y a t a y h a t t ı n d ü z g ü n l ü ğ ü n ü n b o z u l -Ö r n e k . Ö r n e k 3
-C i l t 1 , S a y ı 3 , 1 9 9 6 d u ğ u v u r g u l a n m a k t a d ı r ( 3 ) S a t ı r l a r ı n b a ş l a n g ı ç l a r ı n ı n a y n ı h i z a d a o l m a s ı n ı i f a d e e d e n d i k e y h a t t ı n i s e y a t a y h a t d ü z g ü n l ü ğ ü n e o r a n l a d a h a a z b o z u l d u ğ u g ö s t e r i l m i ş t i r ( 3 , 5 ) ( R e s i m 1 - 4 ) . B u ç a l ı ş m a d a g r u p l a r c i n s i y e t l e r i y ö n ü n d e n k a r ş ı l a ş t ı r ı l d ı ğ ı n d a p a r a m e t r e l e r a r a s ı n d a a n l a m l ı f a r k b u l u n m a m ı ş t ı r . E l d e e d i l e n b u s o n u ç y a z ı n ı n c i n s i y e t i n i n o l m a d ı ğ ı n ı v e h e r i k i c i n s i y e t t e d e y a z ı n ı n t e m e l ö z e l l i k l e r i n i n b e n z e r o l d u ğ u n u s a v u n a n ç a l ı ş m a l a r l a u y u m g ö s t e r m e k t e d i r ( 5 , 1 8 ) ( R e s i m 5 - 8 ) . Y a ş l ı v e g e n ç g r u p a r a s ı n d a b e l i r l e d i ğ i m i z f a r k l ı l ı k l a r y a z ı h ı z ı n d a a z a l m a ( p < 0 . 0 1 ) , h a r f l e r a r a s ı m e s a f e n i n u z a m a s ı ( p < 0 . 0 1 ) , o k u n a k l ı l ı k t a b o z u l m a ( p < 0 . 0 1 ) , y a z ı v e i m z a b o y u t u n d a a r t m a ( p < 0 . 0 1 ) o l a r a k g ö r ü l m e k t e d i r ( R e s i m 1 - 8 ) . G r u p l a r ı n e ğ i t i m l e r i y ö n ü n d e n k a r ş ı l a ş t ı r ı l m a s ı n d a y a t a y h a t t ı n k o r u n m a s ı , i m l a u y u m u , i m z a b o y u t u , i m z a t u t a r l ı l ı ğ ı , i l k v e s o n i m z a u y u m u n u n e ğ i t i m l i g r u p t a d a h a f a z l a k o r u n d u ğ u s a p t a n d ı . E ğ i t i m l i k i ş i l e r d e y a z m a a l ı ş k a n l ı ğ ı n ı n g e l i ş m e s i v e y a z ı n ı n o t o m a t i k l e ş m e s i ; i m l a u y u m u n u , y a t a y h a t t ı n k o r u n m a s ı n ı , i m z a t u t a r l ı l ı ğ ı n ı s a ğ l a y a n e n ö n e m l i u n s u r l a r d ı r (
3
,5
,16
) ( R e s i m 1 - 8 ) . B e n z e r ç a l ı ş m a l a r d a y a ş l ı l ı ğ a b a ğ l ı o l a r a k y a z ı h ı z ı n ı n d ü ş t ü ğ ü h a r f l e r a r a s ı m e s a f e n i n u z a d ı ğ ı , y a z ı v e Ö r n e k 8 . i m z a b o y u t u n u n a r t t ı ğ ı b i l d i r i l m e k t e d i r ( 2 , 1 6 ) . Y a ş ı n , h a s t a l ı k l a r ı n , u y u ş t u r u c u v e i l a ç k u l l a n ı m ı n ı n , v ü c u t p o z i s y o n u n u n , e m o s y o n e l d u r u m u n , ç e v r e k o ş u l l a r ı n ı n b i r l i k t e v e y a t e k b a ş ı n a y a z ı d a b ü y ü k d e ğ i ş i k l i k l e r e n e d e n o l a b i l e c e ğ i g ö z ö n ü n e a l ı n d ı ğ ı n d a y a z ı v e i m z a l a r h a k k ı n d a b i l i r k i ş i l e r e ö n e m l i s o r u m l u l u k l a r d ü ş e c e ğ i o r t a d a d ı r . D i ğ e r ü l k e l e r d e y a z ı v e i m z a i l e i l g i l i b i r s o r u n d a s ö z k o n u s u b e l g e , a d l i b e l g e i n c e l e m e c i s i n e g ö n d e r i l m e k t e d i r . A d l i b e l g e i n c e l e m e c i l e r i n i n h i ç b i r i t ı b b i e ğ i t i m a l m a d ı ğ ı n d a n i l e r i y a ş , h a s t a l ı k l a r v e i l a ç l a r ı n y a z ı y a e t k i l e r i n i y a n l ı ş d e ğ e r l e n d i r m e l e r i s ö z k o n u s u o l a b i l m e k t e d i r . P e k ç o k a r a ş t ı r m a d a y a ş l ı v e y a i l a ç k u l l a n a n k i ş i l e r i n y a z ı v e i m z a l a r ı n ı n d e ğ e r l e n d i r i l m e s i n d e t ı p m e n s u p l a r ı n ı n v e a d l i b e l g e i n c e l e m e c i l e r i n i n b i r l i k t e ç a l ı ş m a s ı n ı n d a h a y a r a r l ı o l d u ğ u ü z e r i n d e d u r u l m a k t a d ı r ( 4 , 7 , 1 0 , 1 2 ) . Ü l k e m i z d e g r a f o l o j i ş u b e s i n d e d e ğ i ş i k m e s l e k g r u p l a r ı n d a n ç a l ı ş a n k i ş i l e r i n y a n ı s ı r a t ı b b i b i r i k i m l e r i k u l l a n a b i l m e a m a c ı y l a t ı p d o k t o r l a r ı d a b u l u n m a k t a d ı r . A d l i b e l g e i n c e l e m e s i n d e c i d d i h a t a l a r a y o l a ç a b i l e c e k y a ş a b a ğ l ı y a z ı d e ğ i ş i k l i k l e r i k o n u y a g e r e k l i ö n e m i n v e r i l m e s i g e r e k t i ğ i n i g ö s t e r m e k t e d i r . A d l i b e l g e i n c e l e m e s i t ü m a d l i o l g u l a r ı n i n c e l e n m e s i n d e o l d u ğ u g i b i b i r b ü t ü n o l a r a k e l e a l ı n ı p t ı b b i ö y k ü s ü i l e b i r l i k t e d e ğ e r l e n d i r i l m e l i d i r . B u k o ş u l l a r d a v e r i l e c e k k a r a r l a r d a h a d o ğ r u , n e s n e l v e n i t e l i k l i o l u p y a r g ı n ı n h ı z l ı v e e t k i n i ş l e m e s i n i s a ğ l a y a c a k t ı r . K A Y N A K L A R 1 . M o o r e V , L a w J . C o p y i n g A b i l i t y o f P r e s c h o o l C h i l d r e n w i t h D e l a y e d L a n g u a g e D e v e l o p m e n t . D e v e l o p m e n t a l M e d i c i n e a n d C h i l d N e u r o l o g y 1 9 9 0 ; 3 2 : 2 4 9 - 2 5 7 . 2 . K u r t a ş Ö . A d l i T ı p A ç ı s ı n d a n G r a f o l o j i n i n Ö n e m i . U z m a n l ı k T e z i , İ s t a n b u l , 1 9 9 2 : 1 - 1 2 . 3 . E l l e n D . T h e S c i e n t i f i c E x a m i n a t i o n o f D o c u m e n t s : M e t h o d s a n d T e c h n i q u e s . E n g l a n d : E l l i s H o r w o o d L t d , 1 9 8 9 : 1 4 - 4 7 . 4 . H i l t o n O . I n f l u e n c e o f A g e a n d I l l n e s s o n H a n d w r i t i n g I d e n t i f i c a t i o n P r o b l e m s . A m e r i c a n S o c i e t y o fA d l i T ı p B ü l t e n i Q u e s t i o n e d D o c u m e n t E x a m i n e r s . A n n u a l M e e t i n g , 1 9 7 5 : 1 - 5 . 5 . R o b e r t s o n E W . F u n d a m e n t a l s o f D o c u m e n t E x a m i n a t i o n . C h i c a g o : N e l s o n - H a l l P u b l i s h e r s , 1 9 9 1 : 1 3 3 - 2 1 5 . 6 . L a c q u a n i t i F . C e n t r a l R e p r e s e n t a t i o n s o f H u m a n L i m b M o v e m e n t a s R e v e a l e d b y S t u d i e s o f D r a w i n g a n d H a n d w r i t i n g . T r e n d s i n N e u r o s c i e n c e s 1 9 8 9 ; 1 2 ( 8 ) : 2 8 7 - 2 9 1 . 7 . A d a m E . P s i k o g r a f i . İ s t a n b u l T ı p F a k ü l t e s i , U z m a n l ı k T e z i , 1 9 6 1 : 1 8 - 3 2 . 8 . B a d e c k e r W , H i l l i s A , C a r a m a z z a A . L e x i c a l M o r p h o l o g y a n d I t s R o l e i n t h e W r i t i n g P r o c e s s : E v i d e n c e f r o m a C a s e o f A c q u i r e d D y s g r a p h i a , C o g n i t i o n 1 9 9 0 ; 3 5 : 2 0 5 - 2 4 3 . 9 . B a i g M S A , S h e n T O , C a m i n a l E R . S i g n a t u r e S i z e i n t h e P s y c h i a t r i c D i a g n o s i s : A S i g n i f i c a n t C l i n i c a l S i g n . P s y c h o p a t h o l o g y 1 9 8 4 ; 1 7 : 1 2 8 - 1 3 1 . 1 0 . B a r c l a y L . C l i n i c a l G e r i a t r i c N e u r o l o g y . P e n n s y l v a n i a : L e a a n d F e b i g e r , 1 9 9 3 : 3 - 4 2 . 1 1 . C o n w a y J V P . E f f e c t s o f A g e i n g a n d P h y s i c a l - m e n t a l D i s o r d e r s a n d H a n d w r i t i n g . R e p o r t 1 : A m y o t r o p h i c L a t e r a l S c l e r o s i s . 4 3 . A n n u a l M e e t i n g o f t h e A m e r i c a n S o c i e t y o f Q u e s t i o n e d D o c u m e n t E x a m i n e r s . M o n t r e a l 1 9 8 5 : 6 - 1 6 . 1 2 . C r o m w e l l D . S o m e P r o b l e m s A s s o c i a t e d w i t h t h e E x a m i n a t i o n o f A l l e g e d l y D e t e r i o r a t e d S i g n a t u r e s . A n n u a l M e e t i n g o f A m e r i c a n S o c i e t y o f Q u e s t i o n e d D o c u m e n t E x a m i n e r s . 1 9 7 5 : 1 - 8 . 1 3 . O w e n s M C . E x p e c t a t i o n s o f W r i t i n g A s s o c i a t e d w i t h A d v a n c e d A g e a n d S p e c i f i c M e d i c a l D i s o r d e r s : A L o o k a t D o c u m e n t E x a m i n e r a n d M e d i c a l O p i n i o n s . A m e r i c a n S o c i e t y o f Q u e s t i o n e d D o c u m e n t E x a m i n e r s . A n n u a l C o n f e r e n c e , 1 9 9 0 : 1 - 1 2 . 1 4 . W e l l i n g h a m - J o n e s P . C h a r a c t e r i s t i c s o f H a n d w r i t i n g o f S u b j e c t s w i t h M u l t i p l s c l e r o s i s . P e r c e p t u a l a n d M o t o r S k i l l s 1 9 9 1 ; 7 3 : 8 6 7 - 8 7 9 . 1 5 . F r i e d m a n R B , A l e x a n d e r M P . W r i t t e n S p e l l i n g A g r a p h i a . B r a i n a n d L a n g u a g e 1 9 8 9 ; 3 6 : 5 0 3 - 5 1 7 . 1 6 . M a r s h a l J C . W r i t i n g w i t h o u t V o w e l s . N a t u r e 1 9 9 1 ; 3 5 3 : 2 0 9 - 2 1 0 . 1 7 . L a n c k e r D V . P e r s o n a l R e l e v a n c e a n d t h e H u m a n R i g h t H e m i s p h e r e . B r a i n a n d C o g n i t i o n 1 9 9 1 ; 1 7 : 6 4 - 9 2 . 1 8 . H i l t o n O . I n f l u e n c e o f A g e a n d I l l n e s s o n H a n d w r i t i n g I d e n t i f i c a t i o n P r o b l e m s . A m e r i c a n S o c i e t y o f Q u e s t i o n e d D o c u m e n t E x a m i n e r s . A n n u a l M e e t i n g , 1 9 7 5 : 1 - 5 . Y a z ı ş m a A d r e s i : D r . N e v z a t A L K A N İ . Ü . İ s t a n b u l T ı p F a k ü l t e s i A d l i T ı p A n a b i l i m D a l ı 3 4 3 9 0 Ç a p a / İ s t a n b u l T e l . 0 2 1 2 6 3 5 1 1 7 9 F a x 0 2 1 2 5 3 2 6 0 6 6
