Sporcularda Bel A¤r›s›: S›k Karfl›lafl›lan
Sorunlar ve Konservatif Tedavi
Belgin Erhan, Berrin Gündüz, Seçil Üstünel, Feride Savafl ‹stanbul Fizik Tedavi Rehabilitasyon E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi, ‹stanbul
ÖZET
Sporcularda bel a¤r›s›: S›k karfl›lafl›lan sorunlar ve konservatif tedavi
Bel a¤r›s› profesyonel sporcularda spordan uzak kalman›n en s›k nedenlerinden biridir. Genel olarak sporcularda bel a¤r›s› %1-30 oran›nda bildirilmektedir; bu orandaki farkl›l›k spor dal›, cinsiyet, antrenman s›kl›¤› ve tekni¤i ile iliflkilidir. Jimnastik, gürefl, tenis ve futbol gibi baz› spor dallar›nda ise bel a¤r›s› çok daha s›k bildirilmektedir. Sporcularda görülen bel a¤r›s›n›n en s›k nedenleri aras›nda lomber sprain ve strainler, disk hernileri, spondilolizis ve listezis, lomber faset sendromu, sakral stres fraktürleri say›labilir. Bel a¤r›lar›n›n ço¤u konservatif tedaviye iyi cevap vermekte ve k›sa bir süre sonra spora geri dönüfl mümkün olabilmektedir. Spora geri dönüfl için gereken flartlar, a¤r› olmamas›, tam eklem hareket aç›kl›¤› ve tam güç ve endürans›n olmas›, normal fonksiyonun kazan›lmas›d›r.
Anahtar kelimeler: Bel a¤r›s›, sporcu, spor, lomber sprain ve strain, spondilosizis, spondilolistezis.
ABSTRACT
Low back pain in athletes: common problems and conservative treatment
Low back pain is one of the most common reasons for the missing days from sports. Generally low back pain prevalence is reported to be 1-30% among athletes; this broad range depends on type of sports, gender, training frequency and technique. In sports like gymnastics, wrestling, tennis and soccer the prevalence is reported to be much higher. Lumbar strain and sprain, disc herniation, spondylolysis, spondylolisthesis, lumbar facet syndrome and sacral stress fracture are among the most common reasons for low back pain in athletes. Most of the patients resolve with conservative treatment and returning to sports is possible in short time duration. No pain, full range of motion, full strength and endurance, achieving normal function are the required factors for returning to sports.
Key words: Low back pain, athlete, sports, lumbar sprain and strain, spondylolysis, spondylolisthesis. Bak›rköy T›p Dergisi 2009;5:127-131
G‹R‹fi
B
el a¤r›s› toplumda s›k karfl›lafl›lan bir sorundur; toplu-mun %80’nin hayat›n›n bir döneminde bel a¤r›s› çek-ti¤i bildirilmektedir (1). Sporcularda ise bel a¤r›s› oranlar› %1-30 oran›nda bildirilmifltir; bu de¤iflik oranlar spor da-l›, cinsiyet, antrenman s›kl›¤› ve tekni¤i ile iliflkilidir (2,3). Baz› spor dallar›nda ise bel a¤r›s› çok daha s›kt›r; örne¤in jimnastikçilerde %79, güreflçilerde %54, tenisçi ve futbol-cularda %32-37 oranlar›nda bildirilmifltir (4,5).Bel a¤r›s› profesyonel sporcularda spordan uzak kal-man›n en s›k nedenidir. Bu arada bel a¤r›s›n›n sadece bir bulgu oldu¤unu unutmamak gerekir. Bel a¤r›l› bir
spor-cuda ay›r›c› tan›da düflünülmesi gerekenler Tablo 1’de özetlenmifltir (3). Özellikle eriflkin sporcularda bel a¤r›s›-n›n kesin nedenini saptamak her zaman mümkün ol-maz. Bel a¤r›s›n›n s›k görülmesi ve nedenin her zaman saptanamamas›na karfl›n olumlu bir özelli¤i, olgular›n birço¤unun konservatif tedaviye iyi yan›t vermesidir (2).
Sporcularda bel a¤r›s› ile iliflkisi olabilecek birçok fak-tör araflt›r›lm›flt›r. Bu fakfak-törler aras›nda lomber fleksibili-tenin etkili olabilece¤i düflünülse de böyle bir iliflki gös-terilememifltir (2). Genelde antrenman ve spor karfl›lafl-malar› öncesinde ›s›nma egzersizlerinin yap›lmas› öneril-se de, ›s›nma egzersizlerinin bel a¤r›s›n› önlemedeki et-kinli¤i konusunda yeterli bilgi yoktur. Buna karfl›l›k Gre-en ve arkadafllar› yapt›¤› bir çal›flmada, ›s›nma sonras›n-da lomber fleksibilitenin artmad›¤›n›, e¤er ›s›nma sonra-s›nda bekleme olursa lomber fleksibilitenin daha da azald›¤›n› saptam›fllard›r. (6). Alt extremitede özellikle Hamstring fleksibilitesi ile bel a¤r›s› aras›ndaki iliflki arafl-t›r›lm›fl bu konuda çeliflkili sonuçlar bulunmufltur (3). Sporcularda anamnezde geçirilmifl bel a¤r›s› olmas› bel
Yaz›flma adresi / Address reprint requests to: Seçil Üstünel ‹stanbul Fizik Tedavi Rehabilitasyon, E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi, ‹stanbul-Türkiye
Telefon / Phone: +90-212-442-2200
Elektronik posta adresi / E-mail address: drsecilborici@gmail.com Gelifl tarihi / Date of receipt: 4 Kas›m 2009 / November 4, 2009 Kabul tarihi / Date of acceptance: 27 Kas›m 2009 / November 27, 2009
a¤r›s› ile iliflkili en önemli faktör olarak saptanm›flt›r (6,7). Bel a¤r›s›nda etkili olabilecek bir di¤er faktör de kullan›-lan malzeme, ayakkab› ve antrenman yap›kullan›-lan zemindir (3).
Bu makalede sporcularda s›k karfl›lafl›lan bel a¤r›s› nedenleri ve konservatif tedavi gözden geçirilmifltir. Lomber Strain ve Sprain
Eriflkin sporcularda bel a¤r›s›n›n en s›k nedeni lomber sprain ve straindir. Strain, kas içinde herhangi bir yerde veya muskulotendinöz bölgede kas liflerinde zedelenme nedeni ile ortaya ç›kar; yaralanmadan sonraki ilk 24-48 saat içinde a¤r› fliddetlidir. Sprain ise bir veya daha fazla say›da ba¤›n fliddetli gerilmesi sonras› ortaya ç›kar; baz› lifler etkilense de ba¤›n genel olarak bütünlü¤ü korun-mufltur (3).
Mekanik bel a¤r›s›nda rolü olabilecek faktörler ara-s›nda kas dengesizli¤i, alt ekstremite biyomekani¤inde bozulma ve fleksibilite üzerinde durulmaktad›r (2). Ado-lesan sporcularda ise bel a¤r›s›na yol açabilecek baz› iç ve d›fl etkenlerin üzerinde durulmaktad›r. Etkili olabile-cek d›fl etkenler aras›nda travma, afl›r› zorlanma, kötü teknik, obezite, kas dengesizli¤i ve kötü spor malzemesi say›labilir; iç etkenler ise asenkron büyüme, kas ve liga-man büyüme gecikmesi veya adolesan dönemde ani büyüme olarak s›ralanabilir (2,8).
Lomber strain veya sprain düflünülen sporcuda, fizik muayenede genellikle hareket ile artan bel a¤r›s› vard›r; hareketlerde k›s›tl›l›k, palpe edilebilen kas spazm› olabi-lir. Nörolojik bulgular negatiftir.
Lomber sprain ve strainlerde ço¤u kez k›sa süreli isti-rahat önerilir; istiisti-rahat ile a¤r› azal›r. A¤r›l› dönemde spo-ra aspo-ra verilmelidir; a¤r› kontrolü ve aktivite modifikasyo-nu önerilir. Daha sonra nazik ve progresif germe
egzer-sizleri ile tedaviye devam edilir. Amaç a¤r›y› gidermek, normal/optimal fonksiyonu sa¤lamak (eklem hareket aç›kl›¤›n›n sa¤lanmas›, aktif kas kontrolü, fonksiyonel ka-pasitenin artt›r›lmas›) olmal›d›r. Konservatif tedavi istira-hat ve aktivite modifikasyonu, medikal tedavi, taping, korseleme, fiziksel ajanlar, masaj, mobilizasyon ve eg-zersizden oluflur (2). Sporcularda sprain/strain sonras› te-davi etkinli¤i ile ilgili klinik çal›flmalara ihtiyaç vard›r (3). Lomber Disk Hernisi
‹ntervertebral disk anulus fibrozus ve nukleus pulpo-zustan oluflan hidrodinamik ve elastik bir yap›d›r. Biyo-mekanik olarak diskin içindeki bas›nç, vertebral son plaklar› birbirinden ayr› tutup anulus lifleri içindeki geri-limin devam›n› sa¤lar. Fleksiyon ve ekstansiyon kuvvet-leri anulus taraf›ndan iyi tolere edildi¤i halde rotasyonel kuvvetlerin de eklenmesi ile anulus zorlan›r ve yetersiz-lik ortaya ç›kar (9). Toplumda bel a¤r›l› olgular›n sadece %2-5’inin disk hernisi oldu¤u düflünülmektedir (10). Lom-ber disk lezyonu genç sporcularda ise daha seyrek görü-lür (11). Micheli ve Wood adolesanda %11, eriflkinlerde ise %48 oran›nda disk hernisine ba¤l› bel a¤r›s› bildirmifl-tir (12). Futbol, gürefl, jimnastik, tenis, golf gibi spor dalla-r›nda disk hernisi daha s›k görülür; kötü teknik ve afl›r› antrenman di¤er risk faktörleridir (2,3). Sward ve arka-dafllar›, erkek jimnastikçilerin %75’inde disk dejeneras-yonu bildirirken, bu oran sporcu olmayan ayn› yafl gru-bunda %31 olarak bulunmufltur (4).
Konservatif tedavi ile olgular›n %75-90’n›nda iyileflme oldu¤u bildirilmektedir (13-15). Nonsteroid antiinflamatu-var ilaçlar (NSA‹‹) a¤r› ve inflamasyonu kontrol etmek için önerilir; a¤r› zincirini k›rmak için k›sa süreli opioidler ve-rilebilir. Posterolateral herniasyonda gövde fleksiyonu ile diskojenik a¤r› oluflaca¤›ndan Mc Kenzie ve ekstansiyon egzersizleri önerilmektedir (16). Sporcularda diskojenik bel a¤r›s›nda çeflitli konservatif tedavi programlar› öneril-mektedir; bu yöntemlerden hangisinin daha etkin oldu-¤unu saptamak için tedavi sonuçlar›n› karfl›laflt›ran kon-trollü çal›flmalara ihtiyaç vard›r.
Bu konservatif tedavi yöntemlerinden biri de Cooke ve Lutz’un önerdi¤i 5 basamakl› rehabilitasyon program›-d›r (17).
1. Basamak: Korunmufl mobilizasyonun erken safhas› olarak adland›r›l›r. De¤iflik tedavilerle (s›cak-so¤uk uygulama, NSA‹‹, mobilizasyon, epidural enjeksiyon) takip edilen k›sa süreli bir istirahat dönemi sonras›,
Tablo 1: Sporcularda bel a¤r›s›n›n s›k görülen nedenleri (3) Omurga ile ilgili tan›lar Omurga d›fl› tan›lar
Strain/sprain ‹ntrapelvik, jinekolojik durumlar Dejeneratif disk hastal›¤› Renal hastal›klar
Spondilolizis, spondilolistezis Sakroiliak eklem hastal›klar› Faset sendromu
Halka fleklinde apofiziyal yaralanma Sakral stres k›r›¤›
Santral disk hernisi Sakralizasyon Faset stres k›r›¤›
Akut travmatik lomber fraktür Diskit/osteomyelit
a¤r› kontrol edilir edilmez lomber ve alt ekstremite eklem hareket aç›kl›¤› için erken egzersiz program›na bafllan›r.
2. Basamak: Dinamik spinal stabilizasyon dönemidir. Hasarl› hareket segmentini stabilize etmek amac›yla abdominal ve lomber ekstansör kaslara ko-kontrak-siyon egzersizleri yapt›r›l›r. Mekanik olarak nötr bir pozisyon sa¤lamak amac›yla izometrik egzersizler yararl›d›r.
3. Basamak: Lomber kaslar›n güçlendirilmesi hedeflenir. Bafllang›çta kas gücünde art›fl, kas hipertrofisinden çok nöromuskuler atefllemenin iyilefltirilmesinden kaynaklanmaktad›r.
4. Basamak: Sporcular›n spor aktivitelerine dönmesi dö-nemidir. Bu evrede pleometrik egzersizler tavsiye edilir. Spora dönme kriterleri, a¤r›s›z tam bir eklem hareket aç›kl›¤›, spora spesifik egzersizlerde nötral omurga pozisyonunu koruma yetene¤i, kaslar›n tam kontrol, güç ve endurans›n›n kazan›lmas›d›r.
5. Basamak: Düzenli ›s›nma ve ev egzersizleri içeren program›n oluflturulmas› ile tedavi tamamlan›r. Lomber Spondilolizis
Genç sporcularda bel a¤r›s›n›n en s›k nedeni olarak karfl›m›za ç›kan spondilolizis veya pars interartikularis k›-r›¤› akut travmatik bir olayla ya da afl›r› kullanmaya ba¤-l› stres k›r›¤› sonucunda oluflabilir (2). Micheli ve Wood, bel a¤r›s› olan 12-18 yafl aras›ndaki sporcu adolesanlar-da spondilolizis oran›n› %47 olarak bildirmifltir (12). Tek-rarlay›c› hiperekstansiyon gerektiren dalg›çl›k, halter, gü-refl, jimnastik gibi spor dallar›nda pars interartikülaris k›-r›¤› olas›l›¤› daha yüksektir (18).
Pars stres reaksiyonu veya fraktürü olan sporcularda tedavinin amac› hasarl› bölgenin iyileflmesi, semptomla-r›n kontrol alt›na al›narak normal fonksiyonun sa¤lanma-s›d›r. Hastalar›n büyük k›sm› konservatif tedaviye olduk-ça iyi cevap vermektedir (19). Esas patoloji kemikte afl›r› stresten kaynakland›¤›ndan tedavinin ana unsuru istira-hattir (20). ‹mmobilizasyon için 6-12 hafta süre ile tora-kolomber ortez (TLSO) veya tek uyluk ekstansiyonda TLSO önerilir. ‹yileflmeye hem klinik semptomlar›n düzel-mesi hem de ince kesit bilgisayarl› tomografi veya sing-le foton emisyon bilgisayarl› tomografi (singsing-le photon emission computed tomography-SPECT) ile karar verilir (19). Korselemede esas amaç intersegmental hareketin k›s›tlanmas›ndan çok lomber hareketleri genel olarak
k›-s›tlanmas› yani aktivite k›k›-s›tlanmas›d›r (21).
‹yi tan›mlanm›fl, kronik yerleflmifl bir lezyonu olan hastada tedavinin amac› hasarl› k›sm›n iyileflmesinden ziyade semptomlar›n azalt›lmas› ve fonksiyonun iyileflti-rilmesi olmal›d›r (19,21). Korseleme (TLSO veya yumuflak korse) tedaviye yan›t vermeyen hastalarda semptomlar› azaltmak amac› ile kullan›l›r.
Semptomu olmayan spondilolizisli çocuklarda spor aktiviteleri k›s›tlanmaz, kemik olgunlaflmas› tamamlana-na kadar 6 ayl›k klinik de¤erlendirme ile takibe al›n›r.
Hastalarda yeterli süre istirahatten sonra rehabilitas-yona bafllan›r; öncelikle kardiyovasküler e¤itim, erken “core stabilizasyon” e¤itimi amaçlan›r. Egzersizler gide-rek yo¤unlafl›r, spora özel biyomekani¤in düzeltilmesi ve performans›n artt›r›lmas› amaçlan›r. Genellikle rehabili-tasyonun tamamlanmas› 2-4 ayda, spora dönüfl yaralan-madan sonra 5-7 ay sonra olur (20).
Adolesan sporcularda bu kadar s›k görülmesine ra¤-men pars defektli sporcular›n tan›s›nda mevcut yöntem-lerin kullan›m›, aktivite k›s›tlamas›n›n boyutu ve korsele-me konusunda kesin bir görüfl birli¤i yoktur (21).
Lomber Spondilolistezis
Spondilolistezis bir vertebran›n di¤er vertebra üzerin-de öne veya arkaya do¤ru kaymas›d›r. Wiltse ve arka-dafllar› spondilolistezisin iskelet sistemi henüz geliflmifl 9-14 yafl aras›ndaki adolesan sporcularda görüldü¤ünü bu yafllar d›fl›nda görülmesinin çok ender oldu¤unu bil-dirmifller ve spondilolistesisi displastik, istmik, dejenera-tif, travmatik ve patolojik olarak 5 gruba ay›rm›fllard›r (22). Çocuk ve ergen sporcularda en s›k karfl›lafl›lan ist-mik tiptir; en s›k olarak L5’te görülür; bunu L4 izler (23). Spondilolistezis yar›flmac› sporcularda s›k görülmez (21). Muayenede spondilolizistekine benzer hiperekstansi-yonda veya tek bacak üzerinde hiperekstansihiperekstansi-yonda a¤-r›ya ek olarak, spinöz ç›k›nt›lar üzerinde basamak bulgu-su, Hamstring gerginli¤i ve radiküler bulgular saptanabi-lir (23). Meyerding s›n›fland›rmas› kaymalar› %25’lik ara-l›klarla; %0-25 kayma Evre 1, %26-50 Evre 2, %51-75 Ev-re 3, %76-100 EvEv-re 4 olarak tan›mlamaktad›r (22). Çocuk-larda spondilolistezis tespit edilirse 6 ay ara ile çekilen grafilerle bozuklu¤un seyri izlenilmeli birinci derece spondilolistezisi olanlar takibe al›nmal› ve a¤›r yük kal-d›rmamas› söylenmelidir. Semptomsuz ikinci derecede kaymas› olan çocuklar›n travmatik sporlardan kaç›nmas› tavsiye eden bir grup yazar olmakla birlikte, bunun
ter-sine k›s›tlama yapmamay› da savunanlar vard›r (19,24). Semptomu olan hastalar konservatif tedaviye al›n-mal›d›r. Konservatif tedavi de k›sa bir istirahat dönemi sonras› rehabilitasyon yap›lmaktad›r. Grade 1-2 spondi-lolistezisi olan olgular›n 2/3’si aktivite k›s›tlamas›, rehabi-litasyon ve korselemeye iyi yan›t verir (19). Kar›n ve s›rt kaslar›n› güçlendirici egzersizler ile Hamstring, kalça flek-sörleri ve Aflil tendonuna germe egzersizleri verilmelidir. A¤r› ve kas spazm›n› azaltmak için alçak frekansl› ak›m-lar, yüzeyel ve derin ›s›t›c› fizik tedavi ajanlar›ndan yarar-lan›l›r (19). Çocuklarda bel fleksiyon egzersizleri de etkili bulunmufltur (22). Eksternal immobilizasyonun rolü hala tart›flmal›d›r. ‹kinci derecenin üstündeki kaymalarda cer-rahi tedavi önerilir (23).
Spora dönüfl için birçok araflt›rmac›n›n düflüncesi rad-yolojik bulgulardan ba¤›ms›z olarak, a¤r›n›n olmamas›d›r (25-28).
Lomber Faset Sendromu
Faset eklemlerindeki dejeneratif de¤iflikliklerle orta-ya ç›kan mekanik bir instabilite sendromudur (29). Sino-viyal eklem yap›s›ndaki faset eklemlerinin ana ifllevi tor-siyonel güçlere karfl› durarak fleksiyon/ekstansiyon ha-reketi s›ras›nda stabilizasyonu sa¤lamakt›r. Sporcular ge-nellikle ani fleksiyon/ekstansiyon hareketi ile birlikte ro-tasyon/yana e¤ilme tarz›nda bir hareket tan›mlar. Lom-ber faset sendromu genellikle futbol, voleybol, jimnastik, artistik patinaj, golf ve tenis gibi sagital ve transvers planda afl›r› hareketlerin çok yap›ld›¤› sporlarda daha çok görülür (30).
Tedavi mevcut semptomlar› gidermeye ve nüksleri önlemeye yönelik olmal›d›r. Akut dönemde istirahat, NSA‹‹’lar ve kas gevfleticiler verilebilir. Bu dönemde uy-gulanacak yüzeyel ›s› (infraruj, hot pack veya parafin) kas spazm›n› gidererek a¤r›y› azalt›r; daha sonra derin ›s›t›c›-lardan da yararlan›l›r. A¤r› azal›nca s›rt ve kar›n kaslar›n› güçlendirici egzersizlere bafllan›r (31).
Sakral Stres Fraktürü
Sakrumda stres farktürü sporcularda bel a¤r›s›n›n na-dir bir sebebi olmakla beraber prevelans› bilinmemekte-dir (3). Kad›n sporcularda ve maraton, da¤ yürüyüflü gibi yürüyüfl ile ilgilenen sporcularda daha s›k rastlanmakta-d›r (27). Asimetrik bel a¤r›s› veya gluteal a¤r› haftalar içinde geliflmekte ve ani bir bafllang›ç hikayesi
bulunma-maktad›r. Fizik muayene bulgusu olarak sakrumda ve sakroiliak bileflkede hassasiyet, Faber testi pozitifli¤i ola-bilir. Sakroiliak eklem disfonksiyonu tan›s› konulmufl mas›na ra¤men daha önce stres k›r›¤› risk faktörleri ol-du¤u bilinen veya tedaviye dirençli olgularda ay›r›c› tan› için ileri tetkikler yap›lmal›d›r. Tedavi her zaman konser-vatif olup, istirahat ve yard›ml› ya da yard›ms›z a¤›rl›k kald›rmama önemlidir. Daha sonra progresif mobilizas-yon, a¤›rl›k kald›rma ve semptomlar›n izin verdi¤i kada-r›yla aktivite yapt›r›l›r. Tedavi sonuçlar› yüz güldürücü-dür; spor aktivitelerine ortalama 1,5 ay sonra dönülebil-mektedir (31).
Konservatif tedavide genel prensipler:
Rehabilitasyonun amac› eklem hareket aç›kl›¤›n›n korunmas›, aktif kas kontrolü ve fonksiyonel kapasitenin sa¤lanmas›d›r (32). Akut fliddetli bel a¤r›s› tedavisinde hastan›n rahat etti¤i pozisyonda 48 saat kadar yatak is-tirahati önerilir (33). A¤r›y› art›ran hareketlerden kaç›n›l-mal›d›r. Bele taping yap›lmas› a¤r›n›n azalmas› ve fonksi-yonel iyileflmede etkilidir. A¤r› ve spazm› azaltmada analjezikler ve kas gevfleticiler yan›nda transdermal elektronöral stimülasyon (TENS) gibi elektroterapötik modaliteler de kullan›labilir. Hastan›n semptomlar›n› art-t›ran hareketlerin tersine yap›lan egzersizlere mümkün oldu¤u kadar erken bafllanmal›d›r. fiiddetli bel a¤r›s›n›n tedavisinde manuel tedavi s›n›rl› bir yer oluflturmaktad›r, hafif mobilizasyon teknikleri ve masaj spazm› azaltmak amac›yla kullan›labilir. Akut bel a¤r›s›nda traksiyonun yeri yoktur.
Hafif ve orta fliddetli bel a¤r›s› tedavisinde amaç orta-ya ç›kan semptomlar›n düzeltilmesi ve rekürrensin ön-lenmesidir. A¤r›n›n sebebi ortadan kalkmazsa rekürrens artar. Sporcularda bozuk biyomekani¤in düzeltilmesi çok önemlidir (artm›fl lordozla koflmak veya pelvik stabilite olmay›fl› gibi); di¤er sebepler aras›nda kötü postür, yan-l›fl kald›rma teknikleri, kötü zeminde çayan-l›flma, kötü bir yatakta uyuma olabilir. Farmakolojik tedavide NSA‹‹’lar, kas gevfleticiler ve opioidler kullan›labilir. Fizik tedavi modalitelerinden yüzeyel ve derin ›s›t›c›lar, elektroterapi kullan›l›r. Mobilizasyon ve manupülasyon teknikleri a¤r›-y› azalt›r, hipomobil intervertebral segmentlerin hareke-tini sa¤lar. Paraspinal, quadratus lumborum ve gluteus medius kaslar›ndaki tetik noktalara kuru i¤neleme larak a¤r› ve spazm azalt›l›r. ‹ntermittan traksiyon yap›-labilir. Tam eklem hareket aç›kl›¤›n› kazanmak ve bele
mekanik destek sa¤lamak için egzersiz çok önemlidir. Lomber bölgede son y›llarda “core stabilizasyon” egzer-sizlerinin üzerinde durulmaktad›r. “Core stabilizasyon ve-ya güçlendirme”, lomber omurga etraf›nda fonksiyonel stabiliteyi sa¤lamak için gereken kas kontrolünü tarif eder. Stabilite ve eklem hareket aç›kl›¤›, lomber omurga etraf›n› saran tüm kaslar›n koordinasyonuna ba¤l›d›r; fa-kat stabilizasyonda özellikle önemli olan kaslar, trans-versus abdominis ve multifidus kaslar›d›r. Bu kaslar›n ça-l›flt›r›lmas›nda “biofeedback”ten yararlan›labilir (34).
Sonuç olarak, bel a¤r›s›, sporcularda (özellikle belli spor dallar›nda) s›k karfl›lafl›lan bir sorun olmakla beraber
konservatif tedaviye iyi yan›t vermektedir. Bel a¤r›l› has-talar›n tümüne tek tip bir konservatif tedavi uygulamak mümkün de¤ildir. Bel a¤r›s›na neden olan olay›n sapta-narak her sporcunun bireysel olarak semptom, fiziksel k›s›tl›l›klar›, spora kat›l›m derecesi ve di¤er özellikleri de-¤erlendirilerek uygun konservatif tedavinin planlanmas› ile yüz güldürücü sonuçlar al›nabilir. Spora dönüflte ortak görüfl, hastan›n semptomunun olmamas›, tam güce ve tam aktif eklem hareket aç›kl›¤›na ulafl›lm›fl olmas›d›r (16). Özellikle kronik durumlarda korku/çekinme davra-n›fl› ve kondisyon kayb› göz önünde bulundurulmal›, ge-rekirse multidisipliner tedavi planlanmal›d›r.
KAYNAKLAR
1. Loeser JD, Volinn E. Epidemiology of low back pain. Neursurg Clin N Am 1991; 2: 713-718.
2. Baker RJ, Patel D. Lower back pain in the athlete: common conditions and treatment. Prim Care 2005; 32: 201-229.
3. Bono CM. Low back pain in the athletes. J Bone Joint Surg 2004;86-A(2):382-396.
4. Sward L, Hellstrom M, Jacobsson B, Nyman R, Peterson L. Disc degeneration and associated abnormalities of the spine in the elite gymnasts. A magnetic resonance imaging study. Spine 1991; 16: 437-443.
5. Lundin O, Hellstrom M, Nilsson I, Sward L. Back pain and radiological changes in the thoraco-lumbar spine of athletes. A long-term follow-up. Scand J Med Sci Sports 2001; 11: 103-109.
6. Greene HS, Cholewicki J, Galloway MT, Nguyen CV, Radebold A. A history of low back injury is a risk factor for recurrent back injuries in varsity athletes. Am J Sports Med 2001; 29: 795-800.
7. O’Kane JW, Teitz CC, Lind BK. Effect of preexisting back pain on the incidence and severity of back pain in intercollegiate rowers. Am J Sports Med 2003; 31: 80-82.
8. Greydanus DE, Patel DR. Back pain in the adolescent athelete. AJPP 2000; 3: 83-94.
9. O’Conner R, Andary MT. Herniated nucleosus pulposis. In: Bracker MD (Ed). The 5-Minute Sports Medicine Consult. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins; 2001. p. 190-191.
10. Kelsey JL, White AA. Epidemiology and impact of low-back pain. Spine 1980; 5: 133-142.
11. Tertti M, Paajanen H, Kujala UM, Alanen A, Salmi TT, Kormano M. Disc degeneration in young gymnasts. A magnetic resonance imaging study. Am J Sports Med 1990; 18: 206-208.
12. Micheli LJ, Wood R. Back pain young athletes. Significant differences from adults in causes and patterns. Arch Pediatr Adolesc Med 1995; 149: 15-18.
13. Sinaki M, Mokri B. Low back pain and disorders of the lumbar spine. In: Braddom RL (Ed). Physical Medicine and Rehabilitation . Philadelphia, WB Saunders Co.1996, p. 913-950.
14. Saal JA, Saal JS, Herzog RJ. The natural history lumbar intervertebral disc extrusions treated nonoperatively. Spine 1990; 15: 683-686. 15. Bozzao A, Gallucci M, Masciocchi C, Aprile I, Barile A, Passariello R.
Lumbar disk herniation: MR imaging assesment of natural history in patients treated without surgery. Radiology 1992; 185: 135-141. 16. Eddy D, Congeni J, Loud K. A review of spine injuries and return to
play. Clin J Sport Med 2005; 15: 453-458.
17. Cooke PM, Lutz GE. Internal disc disruption and axial back pain in the athlete. Phys Med Rehabil Clin N Am 2000; 11: 837-865. 18. Rossi F. Spondylolysis, spondylolishtesis, and sports. J Sport Med
and Phys Fitness 1978; 18: 317-340.
19. Herman MJ, Pizzutillo PD, Cavalier R. Spondylolysis and spondylolisthesis in the child and adolescent athlete. Ortop Clin N Am 2003; 34: 461-467.
20. Standaert CJ. Practical management. Spondylolysis in the adolescent athlete. Clin J Sport Med 2002; 12: 119-122.
21. Standaert CJ, Herring SA. Expert opinion and controversies in sports and musculoskeletal medicine: The diagnosis and treatment of spondylolysis in adolescent athletes. Arch Phys Med Rehabil 2007; 88: 537-540.
22. Wiltse LL, Winter RB. Terminology and measurement of spondylolisthesis. J Bone Joint Surg 1983; 65A: 768-772.
23. Berk HR. Çocuk ve ergen sporcularda lomber yaralanmalar. Acta Ortop Traumatol Turc 2004; 1: 58-63.
24. Smith JA, Hu S. Management of spondylolysis and spondylolisthesis in the pediatric and adolescent population. Orthop Clin North Am 1999; 30: 487-499.
25. Jackson DW, Wiltse LL, Dingeman RD, Hayes M. Stres reactions involving the pars interarticularis in young athletes. Am J Sport Med 1981; 9: 304-312.
26. Blanda J, Bethem D, Moats W, Lew M. Defects of pars interarticularis in athletes: a protocol for nonoperative treatment. J Spinal Disord 1993; 6: 406-411.
27. Johnson AW, Weis CB, Stento K, Wheeler DL. Stress fractures of the sacrum:an atypical cause of low back pain in the female athlete. Am J Sports Med 2001; 29: 498-508.
28. Sys J, Michielsen J, Bracke P, Martens M, Verstreken J. Nonoperative treatment of active spondylolysis in elite athletes wit normal X-ray findings: litarature review and results of conservative treatment . Eur Spine J 2001; 10: 498-504.
29. Kirkaldy-Willis WH, Bernard T (Eds). Managing low back pain. Churchill Livingstone, New York, 1988.
30. Mooney V, Robertson J. Facet joint syndrome. Clin Orthop 1976; 115: 149-156.
31. Schwartzer AC, Derby R, Aprill CN, Fortin J, Kine G, Bogduk N. Pain from lumbar zygapophyseal joints: a test of two models. J Spinal Disord 1994; 7; 331-336.
32. Fitzgerald DD. Exercises in low back pain patients. In: Maffuli N, Chan KM, Macdonald R, Malina RM, Parker AW (Eds). Sports Medicine for spesific ages and abilities. Churchill Livingstone; Edingburg, 2001: p. 361-374.
33. Deyo RA, Diehl AK, Rosenthal M. How many days of bed rest for acute low back pain? N Engl J Med 1986; 315: 1064-1170. 34. Akuthota V, Nadler SF. Core strengthening. Arch Phys Med Rehabil
