Sayfa 2
CEVAD ŞAKİR DE GÖÇTÜ
C
EVAD Ş a k ir çok renkli ve d ra m a tik aon sahlfeslni sessizce kapadı. İz m ir’d e ö ldüğühayatının nü radyodan öğrendim . Bu m ünasebetle İzm ir G a zeteciler Cemiyeti Reisi S abrl Bey biraderim izi televiz yonda b ir k ere d a h a gördük. Ama C evad'a d a ir bir resim veya çizgi görem edik. Belki aceleye geldi. H a ttâ biyografisi de öyle olm uş olm ak.Cevad Ş ak ir günlerce kendisinden — ciddi şekil de — bahsedilebllecek b ir nâdlre-1 h ilk at idi. A dam lar vardır ki zam anında ve yerinde doğm am ışlardır. Ce vad Ş a k ir d e b u n lard an b iri idi. Avrupa’da olsa idi ne hayattı böyle inzivada geçer, ne ölüm ü böyle sessiz olurdu.
Cevad Ş akir büyük b ir san atk âr, dehâ ile cinnet arasında gidip gelen b ir h ârik a çocuktu. İnsanlık hisleri son derece gelişm iş, bilgisi erişllem eyecek k a d ar derin, hafızası b ir g ran it kitabe k a d a r sağlam dı. D edikleri gibi beş altı dil b ilird i. İngilizceyi, B od ru m ’u gezmeye gelen Ingiliz A m iralinin d ilini düzel tecek k a d a r da kuvvetli o larak bilirdi. Italyanca- sı da giizeidl. D alm a güler, esp risi, m izah kabiliyeti kuvvetli, çizgisi iyi b ir ressam dı. K ısacası h â rik a b ir adam dı. Servet içinde yetişm iş, b ir aile fâciasm dan sonra bunun tam am en zıddı b ir inziva m u h itin d e fa k ir şa rtla rın d a yaşam ış, filozof, sam im iyetine doyum olmaz, gününe göre dâhi, gününe göre m eczup b ir adam dı. D oğrusunu isterseniz bizim gibi alelâde ad am ların ölçüsüyle Cevad Ş a k lr’in ebadı tâyin edilem ez.
Zekeriya ve H alil L ûtfl B eylerin «Tan» gazetesinde yıllarca b erab er çalıştık. K onuştuk, so h b et ettik . Pek beğendiği m eşh u r D ante’nln İlâ h i K om edisi’nln İ t a l yanca m etnini ezbere b ilir ve a ra s ıra güzel Italy an ş i vesiyle bana p a sajlarım okurdu. K endine m ah su s gö rüşleri, tefsirleri, eleştirm eleri vardı. Politikaya asla rağbet etm em iş, o yolda fik ir yürütm ezdi. H e r k ır ıl m ış aydın gibi dünyadan gayri m em nun, düzenden gayri m em nun, id arelerd en gayri m em n u n d a. Solca sanılırdı. N e solcu idi, ne sağcı C evad Ş a k ir bilgili, hisli, İnce ru h lu ve kü sk ü n b ir filozoftu. Dünyaya m e telik verm ezdi. İkinci C ihan H a rb i başladığı ve Al m anlar R usya’ya sald ırıp d a o rad a âciz kaldığı zam an bir gün b ana dedi ki:
— Felek! Bu fünûn-ı ask eri denilen şeylere ben a rtık İnanm ıyorum
— Yâni?
— Yâni h arb etm ek b ir fen, b ir bilgi İşi değilv — Neden böyle hükm ediyorsunuz Cevad Bey? — M onşer G örm üyor m u su n ?.. S talln, m areşal oldu. R us ord u su n u n başına geçti, ö t e ta r a fta da m eşhur ve âlim Alman generallerinin hepsini yendi. S talin ’ln m al&m al-ı askerîyesl ne ki? dem işti.
Anti m ilitarist olduğuna şüphe yoktu. F a k a t va tanperver b ir adam dı. Ceza için gönderilip benim sedi ği B odrum ve B od ru m lu lara çok hizm et etti. Cevad Ş akir İstan b u l’da doğup büyüm üştü. B ütün ailesi *f- radı gibi yüksek kabüiyetli b ir san atk ârd ı. N e yerin de, ne zam anında doğm uş, ne de yerinde, zam anında büyüyüp ölm üştü. Bu haliyle Cevad Ş a k ir b atıd a ol sa ve ölseydi m em leketi, h a ttâ d ü n y alar için bir hâ dişe olurdu. Bizde ta m aksi oldu. Belki böylesi onun daha gönlüne göre olm uştur.
İS:
