T e n k id k ü r s ü le r i
Y ıllardanberi sad ık okuyucusu ol duğum Temps gazetesi bu son haftalar içinde tiyatro m ünakkidini değiştirdi ve H e n r i B i d o u ’nun yerine. R o b e r t K e m p ’ i koyarak, B i d o u’ya da ti y a tro tenkidi kürsüsünü verdi R o b e r t
K e m p h ak k ın d a Tem ps’e geleli yaz d ığ ı m akalelerinden başka birşey bil m iyorum . F ak at ötekinin birkaç k itabı n ı okum uş ve h a tta bunlardan b iri hak k ın d a da vaktile H ayatta b ir ufak maka le yazm ıştım . Rom andan Cihan H arbi’nin a sk erî h areketleri m üverrihliğine kadar seyahat, siyaset ve tenkit, h e r sahada yazı yazan B i d o u hiç bir nevide büyük k u d re t ve ibda derecesine gelememekle b erab er h er g irdiği sahada hiç değilse yüzünü kızartm ayan b ir m u h arrir, ta b ir caizse b ir nevi F ra n sız Ahıned Midlıad E fendidir. T e m p s yetm iş yedinci se nesinde olmakla beraber, sanıyorum ki, ilk zam anlarındanberi mevcut olan tiyat ro ve tenkidi k ü rsü sü n d e bu altıncı te beddül oldu. 1899 da vefatına k ad ar bu vazifeyi m eşhur F r a n c i s q u e S a r- c e y ifa etmiş. T iyatro p iresin in birinci vasfının tiy atro salonunu doldurm ası teşkil ettiği lıakkındaki k a t’î kanaati hasabile kalabalığı kaçıran ileri sanat ham lelerine k a rşı daim a m uhal.f ve mu arız b ir vaziyet alm ış bulunduğu bu a- dam ın h a tıra sın a karşı hep tevcih edi len b ir tenkit olm akla beraber, bazan aynı piyesin tem silini on kere seyret m ekten bıkm ayacak k a d a r tiyatroya âşık olduğu ve bütün mesaisini ve bütün bil gi ve zekâsını tiyatro sanatına vakfet miş olduğu da İDkâr edilemez ve hâlâ tiyatro m ünakkidi sözü h a tıra derhal
onun ism ini g e t'rir. Temps'i okum ağa başladığım zaman gazetenin sahneye mah'-us m ünakkidi S a r c e y ’in dam adı olan A ndré Brisson idi. Devri kaynata- sın ın k i k a d a r uzun y ıllar sürm eden bu zat ölünce, o vakit fazla genç sayılan oğlu P ie rre B risson annesine aid bulu nan Les A n n a les m ecm uasındaki tiy atro m ünakkidliğinden alınm ıyarak arada, za rif b ir ş a ir ve piyes müellifi olan An- d r é R i v o i r e ’ın k ısa fasılası geçti ve bu fasıladan sonra genç adam, âdeta „b ir aile m ülkü haline gelen k ü rsüyü işgal etti. F ak at az b ir m üddet so n ra
F ig a ro gazetesinin sahiplerinden biri
olup Tem ps'dzn ayrılm ış ve yerin e Bi- d o u gelm işti. Temps'in edebiyat m ünak- kitliği k ü rsü sü n ü n ise ne derecede e- hemmiyeti olduğu ve bu vazifeyi büyük hücum larla b erab er pek büyük ta k d ir lerle de k a rşıla n a ra k ifa eden P a u l S o u d a y ölünce yerine kimin geçece ği ve geçebileceği ne k ad ar h araretli m ünakaşalara sebebiyet verdiği ve epey boş kalan bu yere gelirden rom ancı A n d r é T lı e r i v t ’in hâlâ S o u d a y ’ın ehem m iyeıini kazanam adığı m alum dur. F ak at Tem ps gazetesinde bu edebiyat, sanat ve m usiki tenkidi kürsülerinden başka müı.im ta rih î pserler, m enakibi tarihiye neşriyatı ve güzel san atın baş ka şubeleri hak k ın d a m untazam ve da imî t nkid sütunları olduğu gibi bu key fiyet sade bu gazeteye m ahsus b ir usul ve âdet değildir ve bu k ü rsü ler, bu mun tazam tetkik ve tenkid neşriyatı bütün büyük gazete ve m ecm ualarda mevcut b ir vaziyettir. Ya bizim m atbuatım ızda böyle k ü rsü le r ne zaman kurulacak ve bunun kuru lm asın ı kim tem in edecek? O kuyucuların ıs r a r mı, neşriyat sahip lerinin arzusu mu? Buna d air b ir anane miz olm adığı gibi vaziyetin değişeceğine d a ir bir alâmet de yok g ili. F a k a t niha- , yet bu k ü rsü ler k u ru lu r, k ü rsü lere ge- çeeek kim seler mevcut u n su rla r a ra s ın da en isabetli ve titiz b ir intihab neti cesinde tayin edilir ve öyle yapılm ış o l duğuna da okuyucu kitleleri inandırı- lırsa, h er tü rlü sanat tezahürleri k a rşı sın d a m uhitin gösterdiği dikkatsizliğin ve alâkasızlığın birdenbire ve büyük m ikyasda azaldığı görülecektir.
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
