Türkiyede yapılan ilk edebi anket:Cenab Şahabeddin fikirlerini söylüyor

C U M H U R İ Y E T

50 YIL ONCE

¡ îürkivele

s ilk edebi

amııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııı Y a z a n * N S

uıııııııııımıtıııııııııııııııımih

y m t h n

!

anket |

ııııııtııııu'mıiMiıımnımmımıııııııııms

Cenab Sababeddin

fikirlerini söylüyor

(

6

)

Cenabın el yazısı ile cevabîarı Mekteb kitablarına girdiği, ve hak

kında hâlâ kitablar yayınlandığı

için, kusurları ve meziyetlerde he­ men her okL|r yazarımızın tanıdığı bu maruf ve malûm nâsir, ve şair ve tabibi arifimizi bir de ayrıca tarife hacet yoktur sanırım. Bunun içindir ki bugün ben, anketçimizin sualle­ rine verdiği cevablar içinde, onun kırk yıl evvelki çehresini* sîzlere bizzat kendi kaleminden sunmakla yetiniyorum:

— Gayei hayaliniz nedir? — İlgayı riya.

— Sevdiğinizde bulmayı arzu et­ tiğiniz fazilet?

— Sıdk’u vefa. — Ya dostunuzda? — Fedakârlık.

— Sevdiğinizin kusuru size hoş görünür mü?

— Hayır.

— Kalbe hükmedebilmek, sizce

mümkün müdür?

— Derecei heyecana göre. — Bir ânı müebbedin saadeti için hayatınızı tehlikeye koyar mısınız?

_ ?

— Sizce, aşkın yaptırdığı çılgın­ lıklar mazur görülebilir mi?

— Çılgınlık, hastalık olduğuna gö­ re mazur görülür mü?

— Affettiğiniz şeyi unutur musu­ nuz?

— Evet...

— Merhameten muhabbeti tster

misiniz? — Hayır.

— Saadeti vermek, veya almaktan hangisi sizi mahzuz eder?

— Evvelâ almak, sonra vermek... — Sevmeyi mi, yoksa sevilmeyi mi tercih edersiniz?

— Bunları ayırnmam.

— Plâtonik, veya muhteıis aşktan hangisini müreccah bulursunuz?

— Plâtonik aşk, nişanei sıhhat de­ ğildir.

— Mustarib anlarınızda, yalnız

kalmayı mı, yoksa sizi avutacak bir dostla beraber olmayı mı istersiniz?

— Sebebi ıstıraba göre. — Yâd hakkmdaki telâkkiniz? — Tatlısı mucibi esef, acısı daimî elemdir.

— Sizce aşk nedir?

— Fıtreten istihzâzı nev'inin buh­ ranı.

— Ya dostluk? — Uhuvveti içtimaiye.

— En mukaddes bildiğiniz şey? — İzzetinefis.

— Sizce saadet var mıdır, ve ne­ dir?

— Saadet, bedenen, fikren, ahlâ- kan kuvvettir.

— Güzellik hakkındaki telâkkiniz? — Güzel, gönlün sevdiğidir. — Ya zarafet?

— Tabiisi şayanı perestiş, cebrisi calibi istikrahtır.

— Sizce en büyük felâketi hayat nedir?

— Acizdir.

— Ya en büyük saadet? — Kudrettir.

— Mümkün olsa ne yaratılmak is­ tersiniz?

— Zeki ve kavi bir insan.

— Tabiat hallerinden hangisine

meftunsunuz?

— Gündüzü severim. — Ya aylardan?

— Endişe getiımiyen ay’ı severim. — En iyi ne ile zamanınızı geçire­ bilirsiniz?

— Mütalea ile.

— Tahayyülü sever misiniz? — Manii faaliyettir, sevmem. — En güzel bulduğunuz cümle? — Elhükmü - limen galeb (1). — En güzel bulduğunuz dört mıs­ ra?

— Uzun tahattura mütevakkıf — Fazileti mvintehabeniz?

— ? . . .

— En nefret ettiğiniz kusur? — Riya.

— Ya en az nefret ettiğiniz ku­ sur?

— Teııbellik.

— Nerede yaşamak istersiniz? — içerisine riya girmemiş beldei hayal...

— En sevdiğiniz şiir?

— Hugo’nun «Châtiment» i (2) — En sevdiğiniz yabancı roman?

— Pol Ervnyö'nün (Ekzorsize)

romanı (3).

— En sevdiğiniz yerli roman?

— Halid Ziyanın «Aşk-ı Mem­

nu» u.

— En sevdiğiniz opera. — Sigör.

— En sevdiğiniz musiki parçası? — Beethoven’in Sonatı.

— En sevdiğiniz şarkı?

— Sevdiğim sesle terennüm edile­ ni.

— En sevdiğiniz lisan?. — İngilizce.

— En sevdiğiniz temaşa eseri?

■ — Sirano dö Berjeıak (Rostan).

— Yellilerden?

— Tüıkçede mükemmel bir temaşa eseri tanımıyorum.

— E n . sevdiğiniz filozof?

— Herbert Spenser yenilerden,

Aristo eskilerden. — En sevdiğiniz çiçek? — Kamelya. — Ya koku? — Menekşe. — Renk?

— Denizle semanın rengi. — En sevdiğiniz sanat? — Musiki.

— En sevdiğiniz âleti musiki? — Piyano.

— En sevdiğiniz hayvan? — Köpek.

— En sevdiğiniz romancı? — Mirbo, Erviyö, Mopasan. — Bizden?

— Halid Ziya, Süleyman Cemil. — En sevdiğiniz temaşa müellifi? — Erviyö, Rostan Cenab Şahabeddin — Klâsiklerden? — Lafonten. — Yabancılardan en sevdiğiniz nâsir? — Güstav Flober. — Bizden?

— Süleyman Nazif Bey... — Bugünkü tarihî kaiırammınız? — Niyazi, Enver.

— En sevdiğiniz roman kahrama­ nı?

— Hiç yok.

— Tarihte tanıdığınız en büyük

kahraman? — Enver, Niyazi.

— Ecnebi aktrisler içinde en gü­ zel bulduğunuz?

— Hepsini tanımalıyım ki cevab vereyim.

— En beğendiğiniz tablo? — «Detay» ın (Reve) i. — En beğendiğiniz ressam? — Alber Detay!

— Denizi hangi halinde daha çok seversiniz?

— Durgun halinde.

— Nazmı mı, nesri mi daha çok seversiniz?

— Her ikisini de mütesaviyen.

— His veya zekâdan hangisini

tercih edersiniz? — Zekâyı.

— En takdir ettiğiniz diplomat? — Bismark.

— Sizce ahlâk, neye istinaden ol­ malıdır?

— Cemiyetin menfaat ve mazarratı üzerine.

— Tarihte sizi en memnun etmiş vaka hangisidir?

— Sultan Hamidin hol’ı.

— Ya en esef ettiğiniz tarihi olay? — Yavuz Sultan Selimin Zenbiili Ali Efendiye mutavaali...

— Her itikad, sizce aldanmak ihti­ yacından başka bir şey midir?

— Hüsne veya hakikate vüsul ih­ tiyacıdır.

-r- Sosyalizm haklımda Ukriniz? — Şimdilik abestir.

— Sizce bir memleketi mesud ede­ bilecek tarzı hükümet var mıdır, ve hangisidir?

— Derecei medeniyetile müter.asi- ben bahşı hürriyet edendir.

— Nasıl ölmek istersiniz? — Hiç düşünmedim. — Şiarınız? — «Olabilir ya!» — Ne istersiniz? — Âciz kalmamak!» (1) Hüküm galibindir. (2) Mücazat.

(3) Gûya bir marizin üzerinden cinlerini defetmek.

Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi