Özet:
Girifl: KPR uygulamalar›na iliflkin klavuzlar her befl y›lda bir defa olmak üzere uluslararas› Resü-sitasyon dernekleri taraf›ndan gözden geçirilerek güncellenmekte ve sürekli e¤itimin önemi vurgu-lanmaktad›r. Bu çal›flmada de¤iflik branfllardaki t›pta uzmanl›k ö¤rencilerinin maket simülasyon modelinde kardiyopulmoner resüsitasyona yöne-lik bilgi ve beceri düzeylerinin araflt›r›lmas› amaçlanm›flt›r.
Metod: Anestezi, dahiliye ve genel cerrahi branfllar›ndan 8’er asistandan kardiyopulmoner resüsitasyonun temel yaflam deste¤i uygulama-lar›n› gerçeklefltirmeleri istendi ve pratik beceri düzeyleri 100 puanl› ölçek ile de¤erlendirildi. Ay-n› asistanlara ileri yaflam deste¤i konusunda teo-rik bir s›nav uyguland›. Sonuçlar KPR e¤itimin-den itibaren geçen süre, asistanl›ktaki e¤itim sü-resi, uzmanl›k e¤itim alan›, yafl, cinsiyet, KPR uygulamalar›na kat›l›m say›s› faktörleri ile analiz edilerek de¤erlendirildi.
Bulgular: Tüm asistanlar›n temel yaflam deste-¤ine iliflkin pratik beceri ve ileri yaflam destedeste-¤ine iliflkin teorik notlar› düflüktü. Anestezi asistanlar›-n›n dahiliye asistanlar›na göre pratik, cerrahi asistanlar›na göre ise hem pratik hem teorik not-lar›n›n istatistiksel olarak anlaml› ölçüde daha yüksek oldu¤u bulundu (p< 0.05).
Sonuç: Anestezi asistanlar›n›n sürekli KPR
uy-gulamalar›na kat›lmas›n›n yüksek bilgi-beceri düzeyi elde edilmesini sa¤lad›¤› ve di¤er branfl çal›flanlar›n›n da KPR uygulamalar›na s›k kat›l-malar›n›n KPR beceri düzeyinin artmas›na katk›-da bulunaca¤› kan›s›na var›ld›.
THE EFFECTIVENESS OF BASIC LIFE SUPPORT APPLICATIONS IN EDUCATION OF MEDICAL STUDENTS
Abstract
Background: Guidelines regarding CPR practi-ses are updated every 5 year by international re-suscitation assemblies after reviewing and role of continuous education is emphasized. In this study, we aimed to evaluate skill and knowledge levles of residents on cardiopulmoner resuscita-tion at a manikin model.
Methods: Twenty four residents from anesthesi-a, general surgery and internal medicine depart-ments were asked to practise basic life support maneuvers on a manikin and their skill levels were evaluated with a 100 point scale. Same re-sidents had a theorotical aexamination about ad-vanced life support. Effects of age, sex, duration of residency and time elapsed from education, specialism, number of participated CPR applica-tions on those skills were assessed.
Results: All of the residents’s practical skills re-garding basic life support and theoretical scores
TIPTA UZMANLIK Ö⁄RENC‹LER‹N‹N E⁄‹T‹M‹NDE
TEMEL YAfiAM DESTE⁄‹ UYGULAMALARININ ETK‹NL‹⁄‹
SerhanYurtlu1, Volkan Hanc›1, Hilal Ayo¤lu1, Özcan Piflkin2, Cafer Altafl1, Dilek Okyay1,
Ifl›l Özkoçak Turan1
1 Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Anesteziyoloji ve Reanimasyon Anabilim Dal›, 2 Zonguldak Atatürk Devlet Hastanesi Anesteziyoloji ve Reanimasyon Klini¤i Y
about advanced life support were low. Anesthesi-a residents hAnesthesi-ad higher prAnesthesi-acticAnesthesi-al scores thAnesthesi-an in-ternal medicine residents and their both practical and theoretical notes were found to be signifi-cantly higher than general surgery residents (p<0.05)
Conclusion: We are in the opinion that contino-us participation of anesthesia residents to CPR practises has enabled them to obtain higher knowledge-skill levels and if other department workers would participate in CPR applications it would have contribute to increase in their CPR skill levels.
Girifl
Modern resüsitasyon uygulamalar›n›n t›p tarihin-deki geliflimi 1950’li y›llarda bafllam›fl olmakla birlikte, uluslararas› kabul görmüfl resüsitasyon klavuzlar›n›n yay›mlanmas› ilk defa 1974 y›l›nda gerçekleflmifltir. Resüsitasyon konusuyla ilgili derneklerin (American Kalp Derne¤i, Avrupa Re-süsitasyon Komitesi) bir araya gelmeleri ile ortak klavuzlar 1990’l› y›llarda yay›mlanmaya bafllan-m›fl ve son resüsitasyon klavuzu 2010 Ekim ay›nda duyurularak öneriler ile güncellenmifltir1.
Ülkemizde 2003 y›l›nda kurulan Resüsitasyon Derne¤i de Avrupa Resüsitasyon Komitesi ile efl-güdüm içerisinde uygulay›c›lar›n becerilerini ar-t›rmak, güncel tedavi yaklafl›mlar›n› aktarmak amac›yla periyodik kurslar düzenlemektedir2.
Resüsitasyon derneklerinin düzenledi¤i bu kurs-lara paralel okurs-larak resüsitasyon bilgi ve becerile-rinin t›pta uzmanl›k ö¤rencilerine de kazand›r›l-mas› amac›yla üniversitemiz t›p fakültesi bünye-sinde asistanl›k e¤itimine bafllayan hekimlere e¤itiminin ilk üç ay› içerisinde temel ve ileri ya-flam deste¤i konusunda teorik e¤itim verilmesine çal›fl›lmaktad›r. Bir becerinin kazand›r›lmas›na yönelik e¤itim teorik e¤itimle birlikte pratik e¤iti-minde uygulamal› olarak yap›lmas›n› içerir. An-cak prati¤e dönük e¤itim daha çok günlük hasta bak›m faaliyetleri içerisinde verilmekte, asistan-lara yönelik resmi bir pratik e¤itim planlamas› bu-lunmamaktad›r. Kardiyopulmoner Resüsitasyon (KPR) uygulamas› ile s›k karfl›laflan bölümler bu e¤itimi k›demli-k›demsiz iliflkisi içerisinde
kazan-maktad›r. Di¤er taraftan ülkemizde verilen KPR e¤itimin yararl›l›¤›n› ölçme konusunda yap›lan çal›flma say›s› çok s›n›rl›d›r. Araflt›rmam›z›n amac› resüsitasyon uygulamalar›na kat›l›m› gö-rece yüksek olan, yo¤un bak›mda da rol alan asistanlarda teorik bilgi ve pratik becerinin dene-yim, branfl, e¤itimden geçen geçen süre, yafl cin-siyet gibi faktörlerle iliflkisini ortaya koymakt›r. Bu amaçla de¤iflik bölümlerden asistanlara ileri ya-flam deste¤i konusunda teorik bir s›navdan son-ra maket üzerinde temel yaflam deste¤i (TYD) uygulamalar› yapt›r›ld› ve skorland›.
Metod
Zonguldak Karaelmas Üniversitesi T›p Fakülte-sinde asistanl›k e¤itimine bafllam›fl olan aneste-zi, genel cerrahi ve dahiliye bölümlerinden çal›fl-maya kat›lmay› kabul eden 8’er asistan araflt›r-ma kapsam›na al›nd›. Daha önce KPR kurslar›na kat›lm›fl, bu e¤itimleri öncesinde ‹lk ve Acil Yar-d›m asistanl›k e¤itimi görmüfl veya pratisyen ola-rak acil servislerde görev yapm›fl asistanlar ça-l›flma kapsam›na al›nmad›.
KPR becerilerinin de¤erlendirilmesi konusunda bir çok farkl› model kullan›lm›flt›r3-9. Ancak daha
hassas bir ölçme-de¤erlendirme gerçeklefltirmek amac›yla, araflt›rmam›zda Avrupa Resüsitasyon Konsey’inin 2010 KPR klavuzuna göre güncelle-di¤imiz 100 puanl›k TYD de¤erlendirme formu kullan›ld› (Ek 1).
Asistanlara KPR konusunda bir bilgi-beceri ölç-me de¤erlendirölç-mesi yap›laca¤› söylendi, ön ha-z›rl›k yapmalar›na olanak tan›maks›z›n, Ek-2’de-ki 5 soruyu yan›tlamalar› istendi. S›nav do¤ru ce-vaplar› kendilerine iletilmeyen asistanlar teorik s›nav›n hemen sonras›nda TYD konusunda be-ceri testine tabi tutuldular. Tüm asistanlara ayn› senaryo verildi : “Yaya durumda iken bir trafik ka-zas›na tan›k oluyorsunuz, araç bir yayaya çarpa-rak kaç›yor ve kazazede yolda yan pozisyonda hareketsiz yat›yor, yolda araç trafi¤i devam edi-yor”. Yana çevrilmifl durumdaki KPR maketine yaklaflan asistana kazazedeye yard›m amac›yla yapaca¤› ifllemler soruldu. Kazazedenin bilinç ve solunum durumu EK-1’deki ölçekteki s›raya göre asistana bildirildi ve asistandan TYD’ne iliflkin
do¤ru yan›tlar› s›ras›yla söyle-meleri ve yapmalar› istendi. Kat›l›mc› asistanlar›n TYD be-ceri düzeyi, KPR e¤itimi konu-sunda e¤itim sertifikal›, ayn› anestezist (HA) taraf›ndan Ek-1’deki ölçek ile de¤erlendirile-rek skorland›. Pratik ve teorik notlar›n 80’in üzerinde olmas› “yeterli”, 80’in alt›nda olmas› “yetersiz” kabul edildi.
Veriler SPSS for Win-dows,16.0 program› kullan›la-rak analiz edildi. Verilerin da¤›-l›m› Kolmogorov Smirnov tes-ti ile analiz edildi. Parametrik de¤iflkenlerin analizinde Krus-kall Wallis ve Mann Whitney U testi kullan›ld›. Nümerik de¤er-ler Ortalama ± SS olarak veril-di. ‹statistiksel anlaml›l›k düze-yi p<0.05 olarak belirlendi. Bulgular
Araflt›rma 24 asistan taraf›n-dan da tamamland›. Kat›l›mc› asistanlar›n 8’i kad›n, 17’si er-kekti. Asistanlardan 15 tanesi
kurum içi KPR e¤itimi alm›fl, 9’u ise almam›flt›. Kat›l›mc› asistanlar›n pratik ve teorik notlar›n›n branfllara göre da¤›l›m› Tablo 1’de görülmektedir. Anestezi asistanlar›n›n ald›klar› pratik ve teorik puanlar cerrahi asistanlar›na göre istatistiksel olarak anlaml› ölçüde yüksek bulundu (p< 0.05). Asistanlar kurum içi KPR e¤itimi al›p almad›klar›-na göre grupland›r›ld›klar›nda pratik beceri notla-r› aras›nda fark gözlenmezken, kurum içi KPR e¤itimi alm›fl olanlar›n teorik s›nav notlar›n›n e¤i-tim almam›fl gruba göre daha yüksek oldu¤u, an-cak arada istatistiksel fark olmad›¤› bulundu (Tablo 3).
Asistanlar kurumda kat›ld›klar› KPR say›s›na gö-re grupland›r›ld›klar›nda, deneyim say›s› ve pra-tik beceri aras›nda iliflki gözlenmezken, al›nan teorik puan, 50’den fazla KPR uygulamas›na ka-t›lanlarda 6-20 KPR uygulamas›na kat›lanlara
göre daha yüksek olmas›na ra¤men, arada ista-tistiksel olarak anlaml› bir farkl›l›¤a rastlanmad› (Tablo 4).
Yafl, k›dem süreleri ve en son KPR e¤itimi sonra-s› geçen sürenin hiç biri ile al›nan puanlar arasonra-s›n- aras›n-da anlaml› bir korelasyon iliflkisi bulunamam›flt›r (Tablo 5).
Tart›flma:
Bu araflt›rman›n sonuçlar› anestezi asistanlar›-n›n kardiyopulmoner resüsitasyon uygulamala-r›nda ileri yaflam deste¤ine iliflkin teorik bilgi ve temel yaflam deste¤ine iliflkin pratik beceri düze-yinin cerrahi asistanlar›na göre daha yüksek ol-du¤unu, dahiliye asistanlar›na göre ise pratik be-ceri düzeyinin daha yüksek oldu¤unu ortaya koy-mufltur. Araflt›rmaya kat›lan tüm asistanlar›n teo-rik ve pratik bilgi-beceri notlar›n›n 80’nin alt›nda T
Taabblloo 11:: Branfllara göre elde edilen teorik ve pratik puanlar
T
Taabblloo 22:: Cinsiyete göre teorik ve pratik puanlar
T
Taabblloo 33:: KPR e¤itimine göre pratik ve teorik puanlar
T
oldu¤u belirlendi.
Ülkemizde KPR uygulamalar›n›n t›pta uzmanl›k ö¤rencileri taraf›ndan ne kadar ö¤renildi¤ine ilifl-kin araflt›rma say›s› çok s›n›rl›d›r. Tok ve ark.10
hastane resüsitasyon timinde görev yapan anes-tezi asistanlar›n›n TYD’nin temel manevralar›n› yapabilme yeteneklerini araflt›rm›fllard›r. Araflt›r-mac›lar bu amaçla 12 anestezi asistan›n›n do¤ru ventilasyon, do¤ru gö¤üs kompresyonu, venti-lasyon ve gö¤üs kompresyonu hata oranlar›n› belirlemifller ve bu beceriler üzerine cinsiyet, k›-dem, KPR süresi ve gece/gündüz zamanlamas›-n›n etkilerini analiz etmifllerdir. Cinsiyet, k›dem, KPR süresi ve gece/gündüz fark›n›n baflar› oran-lar› üzerinde etkisi olmad›¤› belirlenen bu çal›fl-mada tüm kat›l›mc›lar›n genel baflar› düzeyinin düflük oldu¤u belirlenmifltir. Bizim çal›flmam›zda branfllardan ba¤›ms›z olarak tüm kat›l›mc›lar›n genel baflar› düzeyi düflüktü ve baflar› düzeyi ile yafl, cinsiyet, KPR e¤itimi al›p almad›¤›, KPR e¤itiminden itibaren geçen süre, k›dem gibi fak-törlerle iliflki saptanmad›. KPR e¤itiminden itiba-ren geçen süre ve k›dem ile pratik beceri ve bilgi düzeyi aras›nda tespit edilen negatif korelasyon, e¤itimden itibaren geçen süre artt›kça bilgi ve becerinin azald›¤›n› düflündürmektedir. Bu bulgu daha önce yap›lan ve kurs tekrarlar› düzenlen-medi¤i takdirde bilgi düzeyinin azalaca¤›n› bildi-ren di¤er çal›flmalarla uyumluluk içerisindedir 11-13. Ayr›ca araflt›rmam›zda asistan›n kat›lm›fl
ol-du¤u KPR uygulamas› say›s› artt›kça istatistiksel anlaml›l›k düzeyine ulaflmamakla birlikte (p=0.05) teorik bilgi düzeyinin artt›¤› (KPR 6-20 : 32; KPR>50 : 60) dikkat çekmektedir. Bu neden-le teorik e¤itimin bilgi-beceri düzeyini üst düze-ye tafl›makta düze-yetersiz oldu¤u, zamanla teorik e¤i-timin etkisinin azald›¤›n› ve bir k›s›m teorik bilgi-nin de pratik uygulamalar esnas›nda kazan›ld›¤›-n› düflünmekteyiz. Cimrin ve ark.14 yapt›klar›
araflt›rmada ilk ve acil yar-d›m uzmanl›k ö¤rencilerinin TYD ne iliflkin beceri dü-zeylerini araflt›rm›fllar, uz-manl›k ö¤recilerininin TYD uygulamalar›n› maket üze-rinde test edip skorlad›ktan hemen sonra 1 saat teorik ve dört saatlik pratik saha çal›flmas› yapt›rm›fllard›r. Yirmi sekiz uz-manl›k ö¤rencisinin dahil edildi¤i bu çal›flmada e¤itim öncesi beceri düzeyi sadece 11 asistanda (%39.4) “iyi”” ve “çok iyi” olarak bulunurken, e¤i-tim sonras› 27 asistanda (%96.4) “iyi” ve “çok iyi” skorlar elde edilmifltir. Asistanlar›n havayolu aç›kl›¤›n› ve solunumu kontrol, uygun h›zda gö-¤üs kompresyonlar› yapma ve iki etkili solunum verme gibi TYD nin temel becerileri konusunda ders sonras›nda anlaml› bir düzelme görülmüfl-tür. Araflt›rmac›lar kat›l›mc› ‹lk ve Acil Yard›m asistanlar›n›n ders öncesinde de TYD uygulama-lar› ile s›k karfl›laflt›kuygulama-lar› düflünüldü¤ünde bir uz-manl›k alan›nda basit uygulamalar› yapabilme konusunda deneyim kazanman›n rutin klinik pra-tik içerisinde her zaman mümkün olmad›¤› sonu-cuna ulaflm›fllard›r14. Bizim araflt›rmam›zda da
anestezi asistanlar›n›n pratik beceri not ortala-mas› 80’nin alt›nda kald›¤›ndan periyodik aral›k-larla tekrarlanan ve prati¤e dönük maket/saha çal›flmalar›yla desteklenen KPR e¤itimlerinin baflta ameliyathane, yo¤un bak›m, acil serviste görev alan klinik branfllardaki uzmanl›k ö¤renci-leri olmak üzere tüm hekimlere verilmesi gerekti-¤i kan›s›nday›z.
Bu araflt›rmada pratik beceri de¤erlendirmesinin anestezi asistanlar›n›n kendi ö¤retim üyeleri ta-raf›ndan yap›lm›fl olmas› çal›flman›n k›s›tl›l›¤› olarak görülebilir, ancak de¤erlendirmeyi yapan anestezist daha önce KPR e¤itimi kurslar›na ka-t›lm›fl ve ülkedeki KPR kurslar›nda e¤itim verip de¤erlendirmeler yapm›fl tecrübeli bir ö¤retim üyesiydi. Ayr›ca anestezi asistanlar›n›n teorik bil-gi düzeyinin de pratik becerileri ile paralel oldu¤u görüldü.
Temel ve ileri yaflam deste¤i e¤itiminde simülatör kullan›lmas› de¤iflik kaynaklarda ve resüsitasyon klavuzlar›nda önerilmektedir15-17. Simülatör
kulla-T
Taabblloo 55:: Yafl, k›dem ve KPR e¤itiminden geçen sürenin elde edilen notlarla korelasyonu
n›lmas› KPR e¤itiminin çok önemli bir bilefleni-dir17. Ancak ileri düzeyde gelifltirilmifl, bilgisayar
destekli, ekranl›, ve dolay›s›yla pahal› simülatör-lerin e¤itim alanlarda KPR becerisimülatör-lerini art›rd›¤› henüz ispatlanmam›fl olmakla birlikte baz› hata-lar› saptayabilmek ve verilen bilgi-becerinin uzun süre korunabilmesi anlam›nda yararl› oldu¤u bil-dirilmektedir15-16. Bir çok hastanede oldu¤u gibi
hastanemiz bünyesinde simülatörle e¤itim verile-mesinin ö¤renilen bilgi ve becerilerin k›sa sürede kayb›nda önemli oldu¤unu düflünüyoruz.
Sonuç olarak özellikle yo¤un bak›mla ilgili branfl-larda KPR uygulamalar›na iliflkin TYD beceri ve ileri yaflam deste¤i bilgi düzeyinin yüksek olmas› için s›k aral›klarla ve pratiklerle desteklenerek e¤itim verilmesi gerekti¤i kan›s›nday›z.
Kaynaklar
1. Kostera RW, Baubinb MA, Bossaertc LL, Caballerod A, Cas-sane P, Castrénf M, Granjag C, Handleyh AJ, Monsieursi KG, Perkinsj GD, Raffayk V, Sandronil C. European resuscitation co-uncil guidelines for resuscitation 2010. Section 2. Adult basic li-fe support and use of automated external defibrillators. Resusci-tation 2010; 81 : 1277–1292
2. Çertu¤ A. Modern resüsitasyonun do¤uflu, geliflmesi ve oto-matik eksternal defibrilatörler. Türk Anest Rean Der Dergisi 2004; 32: 415-423
3. Kaye W, Mancini E. Teaching adult resuscitation in the United States: time for a rethink. Resuscitation. 1998;37:177-187. 4. Hightower D, Thomas SH, Stone CK, Dunn K, March JA. De-cay in quality of closed-chest compression over time. Ann Emerg Med. 1995;26:300-303.
5. Handley JA, Handley AJ. Four-step CPR—improving skill re-tention. Resuscitation. 1998;36:3-8.
6. Asar D, Chamberlain D, Colquhoun M, et al. A rationale for staged teaching of basic life support. Resuscitation.
1998;39;137-143.
7. Brennan RT, Braslow A. Skill mastery in cardiopulmonary re-suscitation training classes. Am J Emerg Med. 1995;13:505-508.
8. Eisenburger P, Safar P. Life supporting first aid training of the public-review and recommendations. Resuscitation. 1999;41:3-18.
9. Berden HJ, Pijls NH, Willems FF, Hendrick JM, Crul JF. A sco-ring system for basic cardiac life support skills in training situati-ons. Resuscitation. 1992;23:21-31.
10. Tok D, Kelefl GT, Taflyüz T, Yentür EA, Toprak V. Basic life support skills of doctors in hospital resuscitation team. Tohoku J. Exp. Med, 2004; 203 : 123-128
11. European Resuscitation Council. Guidelines for basic life support. Resuscitation. 1992;24:103-110.
12. Handley AJ, Bahr J, Basket P, et al. The 1998 European Re-suscitation Council guidelines for adult single rescuer basic life support. A statement from the working group on basic lifesup-port, and approved by the executive committee of the European Resuscitation Council.
Resuscitation. 1998;37:67-80.
13. Barbero MG, Such JC. What are we doing in cardiopulmo-nary resuscitation training in Europe? An analysis of a survey. Resuscitation. 1999;41:225-236.
14. Cimrin AH, Topacoglu H, Karcioglu O, Ozsarac M, Ayrik C. A model of standardized training in basic life support skills of emergency medicine residents. Adv in Therapy 2005 : 22 : 10-18.
15. Wayne DB, Siddall VJ, Butter J, Fudala MJ, Wade LD, Fe-inglass J, McGaghie WC. A longitudinal study of internal medici-ne residents’ retention of advanced cardiac life support skills. Acad Med. 2006;81 (10 Suppl):S9-S12.
16. Spanos SL, Patterson M. An unexpected diagnosis: simula-tion reveals unanticipated deficiencies in resident physician dysrhythmia knowledge. Simul Healthc. 2010;5 :21-23. 17. Soara J, Monsieursb KG, Ballancec JHW, Barelli A, Biaren-te D, Greiff R, Handleyg AJ, Lockeyh AS, Richmondi S, Ring-stedj C, Wylliek JP, Nolanl JP, Perkinsm GD. European resusci-tation council guidelines for resusciresusci-tation 2010. Section 9. Prin-ciples of education in resuscitation. Resuscitation 2010; 81 : 1434–1444
