;\Ilbra Ünıv Vet Fak Derg 47. 13.16. 2()()()
BİR KÖPEKTEN
PSEUDOMONAS
MALLE]
İZOLASYONU
Oktay KESK/N!
Ziya/LHAN
2bokıtioıı
of PseudomOlıas
ma/lei from a dog
Summary:
Thİs work was İntended to carry out a mİcrobİolot;İc ilıvestİt;atİon
on surt;İcally İncised mass recovered Fom an İncurable skin lesİon ol"a dot;. The
suspat
colonİes on aKar were İdentified as Pseudomonas malleİ. Followiııt; theİr
177acroscopic and microscopic evaluation ol"the morpholoRY, biochemical activi'."
and experimental animal inl"ectİon test.
Key words: DOR, isolation, Pseudomonas mallei.
Özet: Bu çaltşmada, iyileşmeyen deri lel.yonu şİkayeti olan bir h'jpeğin
de-risimfen operatil" yolla alman kitlenin mikrobiyolojik
olarak incelenmesi
wiul~'-landı. Ekim sonucunda
şüpheli
kolonilerin
makroskobik
ve mikroskobik
mor.
j(J/ojileri,
biyokimyasal
aktiviteleri
ve
hayvan
deneyİ
sonuçJan
birlikte
def{erlendirilerek etkenin Pseudomonas mallei olduğu tespit edildi
Anahtar kelimeler: ıZolasyon, köpek, Pseudomonas mallei.
Giriş
Pseudomonas
mallei
daha çok tck tırnaklı hayvanlarda zoonotik bir infeksiyon olan ru-amın (malkus) etkenidir. Hastalık iç organlar,ımıkoz membranlar ve deride nodül ve
ül-serıerin oluşuımı ile karakterize olup, nadir ola-rak kedi, köpek, yabani hayvanlar ve insanlarda da görülebilir (4, 7, 9).
Pseudomonaslar, Gram negatif, O.5.I.Ox i
.S-S.O
Ilm boyutlarında, obligat aerabik mik-roorganizmalardır. Çeşitli karbonhidrat1arı gaz oluşıurmaksızın yıkımlayan (oksidatif) pse-udomonasların katalaz ve oksidaz aktiviteleri de pozitiftir. Pseudomonas türlerinin çoi!;upig-ment oluştururlar ve MaeConkey agarda
üre-yebilirler, P mal1ei hariç diğer türler polar 11a-gelıalan ile harcketlidirler. Pseudomonas einsi içerisinde insan ve hayvanlarda hastalık etkeni
olarak
P. malleİ,
P. aerut;inosa
veP.
pse-udomal!ei
önem taşımaktadır (I, 2, 4, 6).P. mallei
taksonomik yapısı nedeniyle dc-ğişik zamanlarda Pfeifferella, Loefilerella, Mal. loemyees ve Aetinobacillus cinsleri içerisinde sınıflandırılmıştır.P. mallei
hareketli olmaması ve besiyerlerinde yavaş üremesi nedeniyle diğer pseudomonaslardan ayrılmakıadır (4, 6).Ruam çok eskiden beri bilinen bir has-talıktır. Hastalıkla ilgili ilk bilgiler Vegaıus (M. S. 400) tarafından bildirilmiş olup, konıagiyöz özelliği 7. ve 8. yüzyıllarda anlaşılmışttr. Daha sonraki yıllarda hastalığın teşhisi ile ilgili çeşitli araştırmalar yapılmıştır (4, 6).
Türkiye'de ruamla ilgili olarak 1900'lü yıl-ların başından itibaren değişik araştırıcılar ta-rafından yapılan çalışmalarda hastaltkla ilgili önemli sonuçlar elde edilmiştir. Dr. Sacit Cemil
Araş. Gür. Dr .. AÜ Veteriner Fakültesi. Mikrobiyoloji Anabilim Dalı. Ankara. 2. Araş. Göı' .. YYÜ Veteriner Fakültesi Mikr.ohiyoloji Anabilim Dalı. Van.
14
Bey
i
919-i
922 yılları arasında çeşitli hekimler tarafından 25 ruam vakasının teşhis edildiğini bildirmiştir. Ruamla ilgili çalışmalarda MuallimVet. Hekim Binbaşı Ahmet (1928) ve Vet.
Hekim Yüzbaşı Hüdai (1928) şehit olmuşlardır. Hastalıkla ilgili çalışmalarda bulunan diğer araştırıcılar arasında Eralp ve Ahmet (1909),
Aygün (1927, 1933, 1936), Beller ve Aygün
(1934, 1936), Beller ve Berke (1936), Uçar
(I 945) ilc Arun ve ark. sayılabilir (5, 9, 10). Beşe ve ark. (6) İstanhul Gülhane Hayvanat Bahçesinde hastalanan iki adet aslana klinik olarak teşhis koyamamışlar, örneklerden
mik-robiyolojik ve serolojik yoklamalar
yap-mışlardır. Araştırıcılar, otopsi yaptıkları as-Iandan aldıkları örneklerin mikrobiyolojik yoklamalarından
P. mallei
izole ve identifiye e,ttiklerini bildirmişlerdir.P. mallei
tektırnaklı hayvanlarda ruam has-talığına yol açar. Hastalığın bulaşmasında in-fekte tek tırnaklılar rezervuar olarak rol oy-narlar. İnfeksiyonun yayılmasında portörler, sürüye kontrolsüz olarak alınan hayvanlar, hay-van hareketleri, sergi ve hayvan pazarları önem-li yer tutar.P. mallei,
atlarda deride, solunum siteminde ve iç organlarda nodül ve ülserler oluşturan akut veya kronik seyirli bulaşıcı bir hastalıktır. Hastalık burun (baş), deri ve akciğer ruamı olarak bilinen formlarda görülebilir (4). Hastalığın teşhisinde, ruam şüpheli hayvanlaranekropsi yapılması yasak olduğu için
or-ganlardan marazi madde alınmaz, sadece kan
alınır. Bu nedenle bakteriyoskopi, kültür ve hayvan inokulasyon yöntemleri uygulanmaz, sadece seroljik ve a1erjik testler uygulanır. Se-rolojik olarakaglutinasyon ve komplement fik-sazyon testleri, alerjik olarak da intradermal mallcin testi yapılır. Bu alerjik test tck tırnaklı
hayvanlarda bir tarama testi olarak da
uy-gulanmaktadır. Bu yöntemlerle ruam teşhis edi-len hayvanlar tedavi edilmezler, tazminatlı ola-rak öldlirülürler. Hastalık, bildirimi zorunlu hastalıklardan olup, Türkiye' de hastalıkla
mü-cadelede Tarım ve Köyişleri Bakanlığı 'nın
Ruam Savaş Yönetmeliği uygulanmakta ve bu
yönetmelikte tek tırnaklılar dışındaki hay-vanlarla ilgili bir bilgi bulunmamaktadır (2,4).
İnsan, kedigiller, deve, koyun, keçi ve
kö-pekierde
P.
mallei
akut septisemikin-O. KESKIN. Z ıLHAN
feksiyonlara (9), köpeklerde ise ayrıca deri lez-yon ları na neden olmaktadır (7). Sığır, domuz, rat ve kuşlar infeksiyona dirençlidir (9).
Bu çalışmada bir köpeğin derisinden
ope-ratif müdahale ile alınan kitlenin
mik-robiyolojik incelenmesi amaçlandı.
Materyal ve Metot
Anamnez
Evde hazır mama ile beslenen, 9 yaşlı, Ho-waword ırkı erkek bir köpeğin sağ gluteal böl-gesinde 1.5 yıldır iyileşmeyen bir yara şikayeti ile A.Ü. Veteriner Fakültesi Cerrahi Anabilim Dalı'na başvuruldu ve burada ulcus serpens kli-nik tanısı ile müdahele edildi.
İzolasyon materyali
A.Ü. Veteriner Fakültesi Cerrahi Anabilim Dalı 'ndan gönderilen yaklaşık O.SxO.S cm bü-yüklüğündeki biyopsi materyalinden ekim ya-pıldı.
Besiyerleri
İzolasyon ve identifikasyon amacı ile % 7 koyun kanlı agar (Blood agar base, Difco), % 7 serumlu Brain Heart Infusion agar (BHl agar, Difco) ve Brain Heart Infusion brot (BHI brot, Difco) kullanıldı.
Deneme hayvanları
Denemede, 7 aylık, 550 gram ağırlığında 2 adet erkek kobay kullanıldı. Hayvanlar, Etlik
Merkez Veteriner Kontrol ve Araştırma
Ens-titüsü Müdürlüğü'nden temin edildi.
İzolasyon çalışması
Söz konusu materyalden % 7 koyun kanlı agara ekim yapıldı ve her glin kontrol edilerek, aerobik ortamda 37°C' de 96 saat inklibe edildi.
İdentifikasyon çalışmaları
İzole edilen şüpheli kolonilerin
mak-roskobik ve mikroskobik morfolojileri
in-celenerek, bilinen yöntemlerle biyokimyasal özellikleri saptandı. İdentifikasyonda ayrıca et-kenin kolistin sülfat ve polimiksin B 'ye
du-BIR KÖPEKTEN PSEUDOMONAS MALLEI ıZOLASYONU 15
yarlılığı ile hayvan deneyinden yararlanıldı (3, 7,8).
Hayvan deneyi
Strauss reaksiyonu oluşturmak için, izole
edilen mikroorganizma % 7 dana semmlu BHI
brotta 72 saat üretilip, bir kobaya Mc Farland
NO.7
yoğunluğunda, 0.5 ml miktarındape-ritoniçi yolla verildi. Diğer kobaya ise kontrol olarak aynı miktarda steril FfS aynı yolla in-jekte edildi. Hayvanlar, ayrı bölümlerde ba-nndınldı ve normal diyetleri ile beslendi. Sabah ve akşam olmak üzere günde iki kez rektal ısı-lan alınarak kaydedildi (4).
Bulgular
İzolasyon ve identitikasyon
bulguları
Besiyerinde 72. saatten sonra,
non-hemelitik, şeffaf ve hafifçe özeye yapışan S tipli koloniler oluştu. Daha sonra kolonilerde koyu renk oluşumu gözlendi. Bu kolonilerden
yapılan Gram boyamada, Gram negatif
ple-omorfik etkenler görüldü. İzole edilen bu mik-roorganizmanın identifikasyonunda kullanılan testler ve sonuçları Tablo-I' de gösterildi.
Hayvan deneyi bulguları
Biyokimyasal testler sonrasında
P. mallei
olabileceği düşünülen etken, Strauss
re-aksiyonunun tespiti amacı ile kobaya inoküle edildi. Ayrı bir ortamda normal diyetİyle
bes-lenen kobayda 4. günde şiddetli bir orşitis tab-losu oluştu. Bu süre içerisinde alınan rektal ısı-nın 24 saat sonra 40°C, daha sonra ise 41 oC ol-duğu, kontrololan kobayda ise 38.7°C olduğu saptandı. Etken inoküle edilen kobay 35. günde ölürken, diğer kobayın sağlıklı olduğu tespit edildi. Ölen kobaya hemen nekropsi yapılarak makroskobik olarak dcğerlendirildi. Daha sonra iç organlanndan (dalak, testİs, karaciğer, kalp) ekimler yapılarak etken tekrar izole edildi.
Şüpheli kolonilerin makroskobik ve
mik-roskobik morfolojileri, biyokimyasal
ak-tiviteleri, antibiyotik duyarlılıkları ve hayvan deneyi sonuçları birlikte değerlendirilerek et-kenin
P. mallei (Burkholderia
mallei)
olduğu saptandı.Tartışma
ve Sonuç
P. mallei,
gerek insan gerekse hayvanlarda çok bulaşıcı ve oldukça tehlikeli olan nıamhas-talığının etkenidir. Yapılan literatür
ta-ramasında
P.
mallei'nin
köpeklerdeoluş-turduğu infeksiyona dair hir hildirime
rastlanamamıştır. Ancak Beşe ve ark (6), 1986 yılında, İstanbul Hayvanat Bahçesinde çiğ at eti yiyen aslanlarda ruam hastalığı saptadıklarını bildirmişlerdir. Türkiye' de hastalığın ın-sanlardaki son bildirimi ise 1986 yılında Ali-başoğlu ve arkadaşları tarafından atlarla yakın temas ta olan hayvan sahiplerinde hildirilmiştir (i ).
Tablo i. Identifikasyonda kullanılan testler ve sonuçları. Table i. The results of the tcsts .
-i
i
.
---.- - - --- -_.- --_. --_.----_.- ._..-- _.-.- _.. - - - - -._.-
-\ SI\'\ besıyerinde üreıne Homojen bulanık Ksilozdan asit oluşuınıı Ncgatıf
Hareket Negatif MacConkey agarda ürcıne Negatif i
lndololuşuınıı 'Negatif
i
4 oC' de üreıne Negatıf
H2S oluşuınıı Negatif 42°C'de üreıne Negatif
Nitrat redüktaz aktivitesi Pozitif ODC Negatıf !
TSI agarda gaz oluşumu Negatif LDC Negatif i
i
Oksidaz aktivitesi Negatif Üreaz aktivitesi Negatifi
O/F (Glukoz) Oksidatif Kolistin sülfat (25 J..lg) Dirençlii Glukozdan asit oluşurmı Pozitif Polimiksin B (300 LU) Dirençli
16
P. ma!lei
izole edilen bu köpeğin banndığı evin çevresinin boş arazi olduğu ve burada ölmüş at leşinin görüldüğünün anamnezde bil-dirilmesi, etkeni n bu yolla alınabileeeğini ya da hayvanın hazır ma ma ile besleniyor olması gıda yolunun da göz önünde bulundurulabileceğini düşündürdü. Bir köpekten etkeni n izole edil-mesi ve bulaşmanın at orijinli olabileceğinin düşünülmesi, Ankara çevresindeki tektırnaklı hayvanlarda ruam hastalığının görülebileceğinedikkat çekti. Bundan dolayı Ankara ve
çev-resindeki tektırnaklı hayvanlara Ruam Savaş Y önetmeliği esaslarına göre daha sıklıkla ta-rama testleri yapılarak, tespit edilecek reaktör hayvanların imha edilmesi gerekmektedir. Bu uygulama, mamdan ari tcktırnaklı hayvan po-pulasyonunun yetiştirilmesi kadar, etkeni n in-direkt olarak pet hayvanlanyla insanlara ta-şınabileceği olasılığından dolayı halk sağlığı açısından da büyük önem taşımaktadır.
Sonuç olarak köpeklerdeki deri
lez-yanlarında
P.
ma!lei'nin
de etkenola-bileceğinin unutulmaması, gerek hayvan
sa-hipleri ve gerekse klinisyenlerin sağlıkları açısından bu tür vakalar'a titizlikle yaklaşılması gerektiği anlaşılmaktadır.
O. KESKIN. Z ILIMI'
Kaynaklar
1. Alibaşoğlu M, Yeşildcre T, Çalışlar T, İnal T, Ça-lışkan U (1986) Mall/!us.Aushruch hl:'i J.jiwl:'lı im Zo.
olOlıischl:'1l Carıı:'/! Isıwıhul. Beri Munch Tierarzıl
Wschr. 99. 57-63.
2. Anon. (1977) Ruam Savaş Yiin/!ıml:'liifi. T.c. Tarım ve Orman Bakanlığı Veteriner 1~leri Genel Müdürliığiı. 3. Arda M (I997) Tnnl:'l Mikrohiyolo}i. s.255.292
Me-disan Yayınları. Ankara.
4. Arda M, Mimbay A, Leloğlu N. Aydın N. Kah-raman M, Akay Ö, I1gaz A, İzgür M, Diker K S
(1997) Öz.el Mıkrohiyoloii. s.X7-98. Medısan
Yd-yıııları. Anbra.
5. Arun S, Ncuhauer N, Gürel A, Ayyıldız G. Kuşçu B, Yeşilderc T, Meyer H, Hermanns W (1999) Elf
u-ine ıılwıdns in Turkı:')".Ve.t Rec. 144. 255-258.
6. Beşe M, I1gaz A, Tantaş A, Tuzluca S, Angıncr Y
(I984) Isıwıhul ııülhwıe parkı hayvwwı huluI'si LLS.
lanlurtnda rasılanuıı hi,. ruum (mulleus) ol~usu.
ı's.
tanbul Üniv Vet Fak Derg. 10. 39.49.
7. Bisping W, Amtsherg G(I988) COUIO,.Aıl((s Fo,. Thl:'
Diagnosis O( Bucıaiul Puıhoııl:'/!s Iıı Aııinıııls.
pg.: 149.15I.Paul Parey Scientific Publishers. Berlin. 8. Quinn P .l, Carter M I, Markey B K, Carter G R
(I994) Clinical Vl:'ll:'I'inar\'Microhiolog) pg. 237-243. Wolf Publishing. Spain.
9. Uçar N (I979) Bilim ıtifrUlw huml/1ı1 vı-Tl:'lllerVI'
rumn. Türk Veteriner Hekimleri Birlıği Merkez
Kon-seyi yay. 15. 1.5i.
LO. Unat E K (ı979) Ci),.l:'v ku rlulI1i tık ıkı mik.
