DARENDE CEViZLERİNİN (Juglans regia L.) SELEKSiYON YOLUYLA ISLAHI ÜZERİNDE ARAŞTIRMALAR

SAC Fen Bilinıleri Enst1tüsü Dergisi 9.Ci1t, l.Sayı 2005 Darende Cevizlerinin (Juglans Regia L.) Seleksiyon Yoluyla Islahı Üzerinde Araştırınalar-Ö.BEYHAN

DAR

ENDE

CEViZLERİNİN

_{(Juglans regia}

L.) SELEKSiYON YOLUYLA

ISLAHI ÜZERİNDE ARAŞTIRMALAR

••

ümer BEYHAN*

t -

l)a

re

ndc ilçesinde

üç yıl süreyle yürütülen

bu

h.siyon

çalışn1asında; yaklaşık

6000

_{ceviz ağacı}

le

nerek

416

_{ağaçtan meyve örneği alınmış ve}

lardan

62

_ceviz

_{tipi ümitvar olarak}

_{seçilmiştir.}

··ı

en

bu

tiplerde meyve

ağırlığı

12.39-18.49

_{gr., iç,}

ll ğı

6.50-9.88

_{gr .. , iç}

_oranı

0/o

42.06 - 67. 73,

_kabuk

ılı

ğ

a 0.66-1.56

mm.

arasında

değişmiştir.

t

_l

e

_rd

c

yağ

o ra n ı

(1<, 50.00 - 75,61.,

protein oranı

0/o

-t ..

kül

oranı ise

(Yo

2.10-2.95

arasında değişmiştir.

ilen

_tipierin

(y., 68.66

_sı

_protandrous,

0/o

25.37'

_si

)togynous.,

ve

(y., 5.87

_ise

_{homogamous çiçeklenme}

ll

i ü

i

gü

s

t e r ın i

ş

t i r.

llıtar Kelilue/er: Ceviz, Sert Kabuklu Meyveler,

h ,Sele/(s(�'Oil, Po nı ol oj i

t ra

ct

- 'I'

h is

st

u d v w

as

carried out to determine

"'

proı

n

i

s

i

n

g

\Valnut types on breeding by selection

'ng

the

3

_{years in}

_Darende.

_{In this study}

416

_types

. � seh�<.�tcd

frorn

about

6000

wild walnut trees and

ruit

sanıples

was collected

from these

62

_{watout types}

,ıs

ret'onınıendcd as

promising types from point of

·,u it

_quality

_{characteristics.}

_{In these selected types the}

· 't\rage

fruit \\'eight

ranged

between

12.39-18.49 gr., kt rnel vveight 6.50-9.88

_gr.,

_{kernel percentage}

42.06-6..,.'2 (Yc.,

shell thickness

0.66-1.56

_{mm, fat content}

"0.00-73.61

(Yo,

_{protein content}

11.14-23.72

°/o

_{and as h}

l

orHent

(1<,2.1 0-2.95

o/o.,

flowering

habits \-vas

drterrni

ned

as protandrous

68.66

°/o,

_protogynous

25.37 (Yc,,

_{and homogamous}

5.87

°/o

_{'in selected types.}

K ey JVord.\·: Walnut,Nuts,Breedilıg, S eleeti on, Po nı ology

-;, �.\Cı A ı... ya; ı Meslek Yüksek Okulu, ( obeyhan@sakarya.cdu. tr )

35

I. GİRİŞ

Çoğu nıeyve türlerinde olduğu gibi, cevizin de anavatanı olan ve diğer ülkelere yayılmasında köpıü vazifesi gören ülkemiz, gününıüze kadar

Ömer Seyhan, Sakarya Üniversitesi, Akyazı Meslek Yüksekokulu

tohunıla yapılan yetiştiricilik sonucunda sayıları dört milyonu aşan bir ceviz ağacı varlığına sahip olmuştur.

[1,2,3,4]

Gerek ağaç varlığı ve üretim, gerekse ıslah nıateryali

olnıası bakınıından çok kıynıetli bir hazine

diyebileceğinıiz bu ceviz zenginliği, dünyanın hiçbir ülkesinde bulunnıayan bir avantaj olarak karşıınızda durnıaktadır. Buna karşılık, standart çeşitlerle bilinçli bir yetiştiricilik yapılmadığından,yani hem çeşitte, hem de

yetiştiricilikte standardizasyon sağlanamadığından

üretim ve pazarlamada bir takım problemlerle

karşı laşı lnıaktadır. Dolayısıyla nı evcut potansiyelden gereği gibi yararlanılamanıaktadır. Bu soruna çözüm amacıyla ülkemizde cevizi tanıma ve ıslah etnıe amacına yönelik olarak ilk çalışmalar 1970'li yıllarda Marnıara Bölgesi'nde başlatılmış, 1980 'li yıllarda ŞEN tarafından Kuzeydoğu Anadolu ve Doğu Karadeniz Bölgesinde yürütülen seleksiyon çalışmalarıyla devanı etnıiş ve ülkenıizin değişik bölgelerinde halen bu çalışmalar devanı etnıektedir. Islah çalışmaları için ilk adımlar diyebileceğinıiz bu çalışmalar varlığından ve kıynıetinden habersiz olduğumuz ceviz potansiyelinin ortaya konulması bakımından oldukça büyük bir önenıe sahiptir. Bu çalışnıalar sonucunda, öyle çeşitler ortaya çıkartılnııştır ki; bu gün dünyada standart çeşit olarak yetişti ri le n çeşitlerden çok daha üstün özelliklere sahiptirler _[5,6].

..

Ulkenıizin sahip olduğu bu ceviz varlığının en önemli avantaj ı geniş bir genetik varyasyon oluşturmasından dolayı ıslah çalışmaları için zengin bir kaynak teşkil etmesidir. Başlangıçta uzun zaman alan çalışmalar ve büyük ınasraflarla istenen özellikleri bünyesinde toplayan yeni bir genetik yapının elde editınesine yönelik ınelezleme çalışmaları yerine; tabii olarak hazır melezlennıiş bir kaynak içerisinden seleksiyon yoluyla

SAÜ Fen Bilinıleri Enstitüsü Dergisi 9.Cilt, l.Sayı 2005

üstün özellikli tipierin _{scçilnıesi ve standart çeşit olarak}

kazandırılnıası gerek ülke ekononıisi, gerekse karlı bir nıe_yveci_{lik için en kestirnıe yol olacaktır. Dünyanın}

çeşitli yerlerinde standart çeşit olarak yetiştirilen

Franquette, Parisienne, Cornc, Marbot. Sorcnto, Sibişel ve Payne gibi çeşitler de seleksiyon yoluyla elde edilınişlerdir [7,8,9].

Son uç ları n _{ı sunduğu nıu1. bu ça} 1 _{ışnıa ü} 1 keıııizi n _{sa h} i_p

olduğu bu genetik kaynağı bütün açıklığıyla ortaya

k_oynıa_kla beraber. ben:tcr _{çalışnıaların ülke çapında}

yaygınlaştırılarak devanı e_ttirlnıesi ve sonuçlarının en kısa zanıanda _uygulanıaya dönüştürülnıesi gerekliliğini

de ortaya _koynıu�_tur.

Il. MA'TERY AL VE

_METOD

1.1.

Materval

�

•

Bu çal _ışn_ıa _{Malatya iline bağlı Darende I lçesinde .}

yürütülnıü�tl.ir. _{Ilçe s}ın_ırları içersinde tanıanıt tohumdan yetiştirilnıiş yaklaşık 12.000 adet ceviz

ağacı (Juglans

regia L.)

bulunnıa_ktadır

!

1 0_]

.

1990-1993 _{Yılları arasında}

üç yıl süren çalışnıalar sonucunda nıevcut ceviz

ağaçlarının 6000'den _fazlasına ulaşılnıış, ön ineeıeıneler yapılarak örnek alınan 41 6 ceviz ağacında meyve ve ağaç özellikleri incelenerek üstün özellikli ünıitvar tipler

belirlennıiştir.

11.2. Metod

..

Uç _yıl _{·üren bu çalışnıada daha önce yapılan seleksiyon}

çalışnıalarından farklı olarak nokta seleksiyon metodu uygulannıış, gözden kaçabilecek ağaç miktarını en aza

i n_{d i rnıek anıa}c_{ı y}la _{hassas ve derinlenıesine bir inceleme}

yapılnııştır. eleksiyon gezileri sırasında 6000 _{den fazla} ceviz _{ağacı incelennıiş ve ön elemelerle} 416 _ağaçtan

nıcy e ör_ne_{ği al}ınnııştır. Örneklerin 200\i birinci yılda,

200\i _ikinc_{i yılda, kalan} 16' sı ise üçüncü yılda

alınnııştır. Alınan n_ıey_{ve örnekleri yeşil kabuktan}

ayrı ldıktan sonra gölge ortamda bir hafta süreyle kurutulnıuştur. Kurutulan meyve örnekleri, nenı oranının honıojen alnıası için 30°C _{'lık fırında 24 saat süreyle}

b ek leti 1 _{nı işti}r [ 6,1 1, 12]. _{Meyve örneklerindeki analizler}

bir_inc_{i y}ıl alınanlarda 3 yıl, ikinci yıl alınanlarda 2 yıl, son yıl alınanlarda ise bir yıllık ortalanıa değerlerdir. Ceviz tiplerinin değerlendirilnıesinde başlıca şu özellikler Lizc ri n_de d urul nıuştu r.

II. 1 .1.

_{Fiziksel Özellikler}

Kabuklu nıeyve _{ağırlığı} 1 O _meyven_in 0.1 _{graına duyarlı} tera/ide teker teker tartılarak ortalanıalarının alınnıası suretiyle: _{iç ağırlıkları ise me}yvelerin aynı sırayla k _ı rı 1 ara k iç 1 eri ni n tartılıp ortalamaların ın alın nı as ı suretiyle bel irlennıiştir. İç oranı

(o/o

Randıman) ortalanıa

Darende Cevizlerinin (Juglans Regia L.) Seleksiyon Yoh) Islahı Üzerinde Araştırnıalar-Ö.BEYHA

meyve ve iç ağırlıklan belirlenen ıneyvelerde 0

randıman fornıülü kullanılarak elde edilmiştir [6, 14].

•

Iç oranı(% Rand) =

.

Iç Ağırlığı

K. Meyve Ağır I ı ğı

X 100

Kabuk ka_lınlığı 1 O _{ıneyvede kabuk ortasındaki kalınlığı}

0,01 _{nını lik kunıpasla ölçülnıesiyle elde edilmişti:}

Meyve eni, nıeyve boyu ve nıeyve yüksekliği 0,01 _mn

duyarlı kunıpasla ölçülnıüştür. Boyutları belirlene. nıeyveler aşağıdaki şekil indeksi kullanılarak oval

yuvarlak ola_ra_{k iki gruba ayrılmışlardır.}

36

Ş eki 1 i nd� ksi

Meyve Boyu

Meyve Eni+ Meyve Yüksekliği 2

Ş eki I indeksi 1 _,25, den büyük olanlar "Oval" 1 ,25 'deı küçük olanlar yuvarlak olarak isin1lendirilmiş ·

[6,13,14].

Meyve iriliğinin belirlenmesinde T.S.E. Kabuklu Cevi

Standardı kullanılınıştır [13].

Buna göre, nıeyvc ş eki i yuvarlak olan cevizlerde çapı 2,

mm ve yukarı olanlar extra, 24-27 mm olanlar 1. _sınıf

20-24 _{nını olanlar ise 2. sını}f _{olarak değerlendirilmiştir}

Kabuk pürüzlülüğü, kabukta aynlnıa, kabuk rengi

kabukta yapı�n1a, dolu ve sağlam iç oranı, iç rengi, v

danıarlılık durunıu, hacİnı ve yoğunluklar, Ş

tarafından belirlenen skalalara göre ölçülmüştür [6-14]

11.1.2.

_{Meyvelerde Kimyasal Özellikler}

..

Uç yıl sonuçlarına göre seçilen ilk 50 _{tipte yağ, protein} kül ve nenı oranları o/o olarak tayin edilnıiştir. Kjhelda nıetoduna göre aLot tayini yapılmış ve elde edilen azo

ıniktarı 6,25 _{ile çarpılarak % protein oranı hesaplanmıştı} [ 15]. Yağ oranları Soxholet ınetoduyla b_eli_rlenmiş_ti [16]. _{Kül t}ayinleri örneklerin kademeli olarak 200 °C 'de

24 saat , 500-600 °C'de 6 saat yakılması suretiyl

yapılmıştır. Toplanı oranların 100 'der

çıkarılnıasıyla diğer maddeler belirlenmiştir [6].

11.1.3.

_{Bitkisel Özellikler}

Çeşitlerin seçinıinde ağaçların verin1 durunılan hastah

ve zarariara dayanıklılık dununlan, taç yapıları, çiçek

özellikleri, çiçeklcnnıe tarihleri erkek ve dişi çiçek açın1

tarihleri, salkınıda meyve sayıJarı, Protogynous.

P_rotandrou

.

_: v-...' Hon1ogan1ous ağaçların oranları tespi edilıniş_tir[6].

"\l·. Fen Bılinılcri Enstitüsü Dergisi 9.Cilt, l.Sayı 2005

Il. 1 .4.

_{�'eşitlerin Seçilmesi}

ı sCıreıı seleksiyon çalışn1aları sonunda birinci yılda

, Lc,·izden örnek alınarak n1cyvelerde fi?iksel

·ler yapılnııştır. _{Analiz sonuçlarına göre, kabuklu}

ı 1 2 gL iç ağ ı r lı ğı i s e, ra n d ı nı an o/o 4 5 , i n aI t1 na

11ck kaydı) _{la 6.0 gr. dan ağır olan tipler}

-..ur. Sayıları I 1 O olan bu ceviz tiplerinden ikinci ·niden _{örnek. alınnııştır. İ lkbahar döneınİnde bu}

•

· ,Jğaç ve çiçek özellikleri bclirlenıniştir. I kinci ıt d_önc_nı_inde ise birinci yıldan seçilen tiplerle

'00 ağaçtan _{ilk olarak nıeyve ön1eği ahnarak}

özellikleri bclirlennıiştir. Bu belirlemeler

bırinci yılın kriterlerine göre 80 ceviz tipi tekrar

ılınınak LiLcre scçilıniştir. _{Uçüncü yılda, daha} ön_ce

ı liplerle birlikte 16 yeni tipten ilk olarak n1eyve

ltlınnıı�, önce seçilen tiplerden örnek alınıına

cdiln1i�tir. Sonuçta _tünı değerlerin _{ortalanıaları} \c tartılı dcrl'Cclcndirn1e nıetoduna göre 62 pı tirnitv ar olarak seçiln1iştir [6].

III. ,;-\1��\�fli Rl\'li\ SONUÇLARI 11.1.

_{Birinci Yıl Sonuçları}

ığaçlarının _{yoğun olduğu ilçe merkezine bağlı}

... lerde yürütülen ilk yıl çalışınalan sonucunda ₂₀₀ nıcyvc _. örnekleri alınnıış ve analizleri

tır. Ilk yıl örnek alınan ceviz tiplerinde elde

ııeyve ve çiçek özellikleri topluca Tablo ı ' de

,�tır. Tablodan da görülebileceği gibi; _{ilk yıl} ncn tip_lerde ortalanıa meyve ağırl ığı 13. 30 gr.

ı ll) O ll _ı 8" ı _rı . ncı yı ı ı .. nce cncn

üzellikler

, 'c J\üırlıtq (ur) b Ç_ _� \frırlığı (gr) t > ra n ı ( (X> ) • Ht� K e1lı n lı

p.

ı ( ı n nı) �.:�'c _{Boyu (ıı1n1)} h�\ \ l' E ıı i ( n1ın

)

\!�'(' )'üksekliği (n1n1) ��--'k i ı _I ndeksi \1 C\ \C _lri_lio i - -& r

1 rkch. Ç'içck Açn1a Tarihi

D�i

(içek _Açnıa T_ari_hi 1 > ro ta ıı dr o u s (

<X> )

Prot_o

g

_nous

(CX))

l lonıo

g

an1ous

CX))

200 C _{ev ız} . _{T. . ıp ın e} A. 0 _{ıt rta ama}

Ortalama

13.30 6.46 48.57 1.25 41.60 33.34 34.43 1.23 Extra -74.02 12.99 12.99

Darende Cevizlerinin (Juglans Rcgia L.) Seleksiyon Yoluyla fslahı Üzerinde Anıştırnıalar-Ö.BEYHAN

olurken; iç ağ1rhğı 6.46 gr. iç oranı o/o _{48.57, kabuk} kalınlığı 1.25 mm, nıeyve boyu 41.60 nım,nıeyve eni 33.34 mm,meyve yüksekliği 34.43 nını. ve şekil indeksi _. 1.23 olarak belirlennıiştir. Incelenen _{nıeyvelerin tanıarnı}

extra sı n ı fa girnıiş lerdir. İncelenen bu tiplerde erkek ve dişi çiçekler 20 N isan-07 Mayıs tarihleri _arasında olgunlaşnıışlardır. Ayrıca seçilen bu tipierin _{% 74.02 si} protandrous, o/o _{12.99 u protogynous ve %12.99 'u} hoınogamous çiçeklenme öze ll i ği gösternıiştir.

111.2.

_{İkinci Yıl Sonuçları}

İlçe nıerkezinin bir bölünıü ile nıerkeze yakın bazı köyterin tarandığı ikinci yıl seleksiyon gezileri sırasında da yine 200 ağaçtan yeni örnekler alınnıış ve analizleri yapılarak, çiçek özellikleri belirlennıiştir. Bu örneklere ait nıeyve _{analiz sonuçları ile çiçeklenıne} özellikleri ve bu özelliklerin değişİnı aralıklaıı Tablo 2.de verilnıiştir Buna göre ikinci yıl alınan örn�klerde ortalanıa nıeyve ağırlığı ı 3.03 gr., iç _{ağırlığı 6.18 gr.,iç oranı} o/o _47.43,

kabuk kalınlığı 1 .31 nını., nıeyve boyu 40.81 mın.,nıeyve eni 32.65 ııını., _{nıeyve yüksekliği 33.77} nını. olurken�

rneyvelerin tanıanıt extra sınıfa girnıişlcrdir. Erkek ve dişi

çiçekler O _{1-20 Mayıs tarihleri} arasında _{olgunlaşnıışlardır.} Bu tipierin o/o _{60.42 sinde protandrous, % 31.25 inde}

protogynous, o/o _{8.33 ünde ise hon1ogamous çiçek yapısı}

gözlennıiştir.

M _{cyve ve} ç_,ı· _çe k Ö ıı·kı ··ı B Ö ıı·kı . /C ı erı ı c ll ze ı en n D cğışını Ara ı . . _{ı k ı arı .}

Değişim Aralığı �min-max)

9.00-20.05 4.06-1 0.40 33.95-61.85 0.79-2.11 33.81-52.40 26.92-39. ı o 28.70-43.73 1.03-1.60 Extra 20 Nisan-07 Mayıs . 20 Nisan-07 Mayıs

-37

SAÜ Fen Bilinıleri Enstitüsü Dergisi 9.Cilt, 1 .Sayı 2005 Darende Cevizlerinin (Juglans Regia L.) Seleksiyon Yoluyla Islah ı Üzerinde Araştırmalar-Ö.BEYHAN

a o . ın _{cı ı}

T bl 2 1 k. . Y 1 I nce enen 200C cv ız . T ıpıne . . A'tOrt ı aama 1 M eyve ve ç· ıçe k Ö ll' ki . ·ı B Ö ll' ki ze ı erı ı e u ze ı en n . D �. egışım . A 1 ra ı ki an

••

üzellikler

Ortalama

Meyve Ağırlığı (gr) 13 .O İ ç Ağırlığı (gr) _6.18 İç Oranı (%) _47.43 Kabuk Kalınlığı (mm) 1.31 Meyve Boyu (ının) 40.81 Meyve Eni (nını) 32.65 Meyve Yüksekliği (n1m) 33.77 • 1.23 Şekil Indeksi

Meyve iriliği Extra

Erkek Çiçek Açnıa Tarihi

-Dişi Çiçek Açnıa Tarihi

-Protandrous(o/o) 60.42

Protognous

(0/o)

31.25

Honıoganıous

(o/o)

8.33

111.3.

_{Üçüncü Yıl Sonuçları}

..

Uçüncü yılda hasat dönen1inde 16 ağaçtan örnek alınarak analizleri yapılınış ve bu yıl elde edilen sonuçlar topluca Tab]o 3 'te veri]nıiştir.Son yıl örnek alınan tiplerde ortalaına nıeyve ağırlığı 14.22 gr., iç

Değişim Aralığı (min-max)

8.84-21.31 4.10-9.00 32.14-60.83 0.72-2.18 34.08-53.00 26.50-4 ı .30 28.09-41.14 1.02-1.50 Extra O _{l-20 Mayıs} O _{1-20 Mayıs}

-ağırlığı 7.45 gr., iç oranı % 52.73, kabuk kalınlığı 1.09 mm., nıeyve boyu 43.06 ının., meyve eni 35, ı 6 nı nı., n1eyve yüksekliği 36.95 mm., ve şekil indeksi 1.19 olurken; tüın tiplerde n1eyveler Extra

sınıfa girn1işlerdir.

.. .

T bl 3 U .a o . çuncu _. .. Y 1 1 ı nce enen 16 C .ev ız . T .ıp ın . e A'tOrt ı a anıa I M ey ve Ö ll'kl . ·ı B Ö ze ı erı ı e Ll ze ll'kl ı cnn . D �· cgışım . A ra 1 ı ki arı.

..

Ozellikler·

r---_·-·· ··- -· ��ve A_ğırlığı (gr) Iç Ağırlığı (gr) . Iç Oranı (%) Kabuk Kalınlığı (mm) __

-��.Y.�

�, ___

Ş_s>

'lu (m m) Meyve Eni (ınnı) Meyve Yüksekliği (n1m) _.

..

Ş

e_�

iL

.

L�

..

9��

. s_L_ Meyve I riliği ----·

Ortalama

14.22 7.45 52.73 1.09 43.06 . -35.16 36.95 1.19 -Extra ••

I I 1.4.

_{Seçilen Tiplerde Fiziksel üzellikler}

-

-Alınan nıeyve örneklerinde fiziksel özellikler olarak kabuklu meyve ağırlığı, iç ağırlığı, iç oranı, kabuk kalınlığı, nıeyve boyu, meyve eni, ıneyve yüksekliği, şekil indeksi,kabuk pürüzlülüğü, kabuk rengi, iç rengi, kabuktan ayrıln1a durumu, kabukta yapışma, dolu iç oranı, sağlam iç oranı, meyve iriliği, meyve iç hacıni, n1eyve ve iç yoğunluğu gibi özellikler belirlenıniştir. Tartılı derecelendirme sistemine göre 62 ceviz tipi daha sonraki çalışnıalara materyal olması amacıyla ümitvar tip olarak belirlenn1iştir. Seçilen tipiere ait bazı öneınli

neyve _{özelliklerinin} ortalaına

değederi

ile bu _{değerlere ait}

38

..

. .

Değişim AI_alığı (mi�-max)

----··-· ,. __ ı 1. ı 6-16.00 --·-·· · . --6.18-9.88 -··· 43.43-67.73 0.66-1.33 39.38-44.56 32.92-37.25 34.26-40.26 1.02-1.28 Extra � .... __ ·- ... ·-··----·--..---.--- ---·

değişim aralıkları Tablo 4 ' de; ayrıca bu tiplerden tartılı derecelendirnıede ilk 20 sıraya giren tipiere ait önen1li bazı fiziksel meyve özellikleri de Tablo

5 'de veril miştir. Tablo 4 'den de görülebileceği

gibi� üınitvar görülerek seçilen 63 ceviz tipinde ortalama meyve ağırlığı 14.91 gr., iç ağırlığı 7.53 gr., iç oranı % 50.50, kabuk kalınlığı 1 .18mm., n1eyve boyu 42.78 mm., meyve eni 34.68 mm., meyve yüksekliği 36.11 ının., ve şekil indeksi 1.21 olarak belirl enmiştir. Tüm tiplerde ıneyve irilikleri

S,\ C Fen Bılin1leri Enstitüsü Dergisi 9.Cilt, I .Sayı 2005 Darende Cevizlerinin (Juglans Regia L.) Seleksiyon Yoluyla Islah ı Üzerinde Araştırmalar-Ö. BEYHAN

. . _

---

--

.. L�l?.}o

_4. Sc�

_Ccvi� .T-�EJ..�

j_

�ı� __ 0it Ortalama Mevve ÖLelli�leri ile Bu Özelliklerin Değişim Araltkları.

--·---..

< )zellikler Ortalama Değişim Aralığı (min-max)

\1 c yy c Ağırlığ!J gr) 14.91 1 2.39 - ı8 .49 \-. \ğırlığı (gr) 7. 5 3 6. 5 O - 9. 8 8 1 �Oranı CX>) ,_ .. _____ .., __ 50.50 42.06- 6 7.73 , ·ünık Kalın

!

ığı (nını) 1.18 0.66- 1.56 c)\ e Boyu (nı nı) 42.78 36 .38 - 48.3 7 l�) ve _r-�! i. (ı��ı��) ' .. ... ... _, __ .. __ .. ____ , .... --ı----·-·-·--.. ·----3�.68 ---+--- 30.82 -39.32 ---1 1 \-',c Yü k s e k l i ğ i ( nı nı) 3 6. ı 1 3 ı . 8 8 - 3 9 . 3 2 •

-

Y. • �ı l Inde ks i

_-

_-

1.2ı 1.02- 1.42 \'\c l rili Qi ' '- .

-

. . . .. ... . .. . . . ... . ... . ... -... -... Extra -... . ... _,, ________ , .

1

Extra ... .-.... ____ ,.,,,_,, _____ , ___ . .,.,._. ___ ... ,. ___ .. ,_ .. _ -···---.. ,____ _._ _______ __ _____,)

lo 5 ince lend iğinde; tünı tiplerde kabuklu meyve

·lığı 12 .39- 1 8 .49 gr. , iç ağırlığı 6.50-9.88 gr., iç oranı ") 06-67.73. kabuk kalınlığı 0.66-

ı

.56 mm., meyve ı 36 .R8--t8 .37ınnı ., nıeyve eni 30.82-39.32 ı..ıncyvc yüksekliği 3 1 .88-39.32 mnı ., şek il indeksi

_- 1.42 arasında değişinı gösternıiştir Şeki l indeksine · seç i len t i p lcrin<Yo 69.35 i "Yuv arlak", % 30.65 i

\�.ı l·· olarak dcğerlend iri lnıiştir.Seçilen tipierin %

"'2 sinde dış kabuk 'l)liz'',0/o74.19unda"Or1a", o/o 1129 unda

�·purü/ l ü" olın uştur. Kabuk rengi

0/o

1 7. 74'ünde

" A ç ı k ",% 80.64' ünde "Esnıer,, o/o 1 . 6 ı 'inde •

"Koyu" olmuştur.lç rengi, tipierin °/o4 1 .64 ünde

" A çı k Sarı", 0/o 50.80'inde "Sarı", 0/o 7.66's ında ise "Kahverengi" o lmuştur.K abuktan ayrılma d urumu o/o 74.20' s inde "Kolay", % 24.19' unda "Orta", o/o'1.6 ı' inde "Zor" olurken; seçilen t i pierin heps inde s ağlaın ve büz üşmeyen iç oran ları % 80 in üzerinde bulun muştur.

Tablo S. _{Seçilen Ceviz Tiplerinde Baz1 Önemli Fiziksel Meyve Özellikleri.}

-1'\o f)\ .107

f

)\

.2

66

ı);\.

40 1 1)/\ .402 l).\.201 � [)/\ . 15 . [)\.35 I ).1\ .406 :.J)A .2 15 . [).� .369 4 .0!\.59 ..f-L I) .A. 84 44 . l) .t\ .208 1\11 ey ve A_b oırlığ_'-ı (gr) ı 7.52 14.52 1 4.38 1 4 .3R

ı

7 .40 1 7.05 18 .49 14.58 17.08 16 .88 16 .20 13. 73

ı

3. 1 9 • • I ç I ç Ağırlığı Oranı (gr) (o/o) 9.51 54.28 8 .0 ı 55. 1 7 8.26 5 7.44 8.84 6 1 .47 8.93 5 1 .32 8 .5 1 49.9 ı 9 .25 50.0 ı 9 .88 67.73 8.49 49.7 ı 9 .02 53.4 1 9.60 59.25 7 . ı7 5 2.20 7.69 58.26

K abuk Meyve Meyve Meyve Şek i l Meyve Şek l i

•

K alınlığı Boyu Eni Yüksekl iğ i Indeks i

( mm) (mm) (

111111)

( mm) 0.98 50.65 36. 73 38.84 1.36 OVAL 1.06 ı 2.95 33.09 35.64 1 .25 OVAL 0.96 44.56 36.30 36 .66 ı . 2 2 YUVARL A K 0.90 42.94 35 .38 34.26 1 .23 YUVAR L A K ı . ı 3 4 1 .46 3 7. ı 4 38.82 1.09 YUVARLAK ı.20 42.39 35.24 38.22 1.15 YUVARLAK 1 .03 42. 1 6 39.32 4 1 .20 1.05 YUVARLAK 0.66 45.13 35. ı 5 37.85 1.23 YUVARLAK 1.39 40.79 36.1 o 38 . ı 2 ı . ı o _{YUVAR L A K} 1.0 ı 46.87 36.99 39.39 ı.23 YU VAR L A K 0.88 47.36 38.57 41.68 1.18 YUV ARLAK 0.99 46 . ı o 35.56 38.5 1 1.24 YUVARLAK 0.98 40.7ı 34. 2 7 35.37 ı.ı7 YUVARLAK

�

4.DA.260 ı3. 14 7.32 55.71 1.08 43.78 32.56 34.38 1.31 OVAL 14. 76 7.58 5 1 .32 1.02 44.00 36.82 38.26 1.17 YUVARL A K 4-L _DA.J53 1-· 44. D A .403 ı 4.05 7.48 53.20 0.98 40.78 f-· -ı ·l D !\ . l 2 4 ı 6.04 8.70 54.24 1 .04 44.83 ,_

r-..

44.DA.I6

1 4.54 7.40 50.89 1 .1 1 45.92 44 . DA.54

ı

7. ₈₁ 9 .32 52.30 1 . 21 44.74 44. DA.ü 1 1 4.45 7.

ı

4 49.4 1 1 .29 39.95 • •

111.5. Meyvelerde Kimyasal üzellikler

Üç yı llık verilere göre ümitvar olarak seçi len tipler

içersinden 50 ceviz tipin in meyvelerinde, yağ, protein, kül ve nenı tayin leri yapılmış ve e lde ed ilen

39

35.36 3 7.84 1 .1 7 Y U V ARLAK 34.50 37.04 1.25 OVAL 35 .51 36.83 1.1 7 OVAL 38. 79 40.58 1 . ı3 YUVAR L A K 32.90 34. ı o 1 .19 YUVAR L A K

sonuçlara göre d i ğer m addeler o/o olarak

hesapl an mıştır. İ l k 30 tipe a i t toplu sonuçlar

Tablo 6'da; özet sonuçlar ise Tablo 7'de s un u lmuştur.

SAÜ Fen Bilinıleri Enstitüsü Dergisi 9.Cilt, l.Savı 2005 _{Da ren de C\�\· i/.1 eri n in ( J uglans Rcgia L.) Seleksiyon}

Yoluyla lslölıı CILerinde Araştırnıalar-Ö.BEYHAN

Tablo 6. K i nı yasal Yapıları 1 nccknen 50 Cc' i1 T ipi ne Ait Orta Inma Değeri er ve Bu Değerlere Ait Değişi nı Aralı k ları.

Özellikler

Ortalama

63.78

Protein Oranı (o/tı) 16.79

Kül Oranı

Cllo)

2.42

Di cr Maddeler

(0/o

ı 7. 1 1

Neın Oranı o/o) 3.27

Tablo 6 ve Tablo 7 den de görülebileceği gibi: incelenen tiplerde oı1alanıa yağ oranı o/o 63,78 olurken� protein oranı o/o

ı

6,79 ,kül oranı

<X>

2,42, diğer nıaddclcr <Yc> _{17,1 1} ,nenı oranı 0{>3,27 olarak bclirlcnnıiştir. Tipiere göre yağ

50.00-73.61

1 1.14 -23.72

2.10-2.95

7.68-28.92

1.80- 7.06

oranının

°/o

50,00 - 73,61, protein oranının %11,14

- 23,72, kül oranının

o/o

2,10 - 2,95, diğer

ınaddclerin oranının '�'<> _{7,68 - 28,92, nem oranının}

ise c/u _{1 ,R0-7 .06 arasında değiştiği belirlennıiştir.}

Tablo 7. Seçilen B�uı Ci.!\ iz Tiplerinde Önemli Kimyasal Ö;clliklcıııı Dağılımı

Tip No

Yağ CX,)

Protein (<X,)

44.DA.O ı _{64.43 17.05} 44.DA.02 68.49 ı 8.95 44.DA.15 55.75 1 9. 19 44.DA.35 62.34 15.58 44.DA.54 59.

ı

8 ı _4.36 44.DA.55 65.95 19.39 44.DA.84 66.67 17.12 44.DA.87 62.37 14.30 44.DA.107 65.63 15.66 44.DA. ı 24 64.28 ı 7.02 44.DA.128 _{62.71 14.5 ı} 44.DA.20 1 _{59.47 18.70} 44.DA.208 _{53.78 15.99} 44.DA.2lS _{60.74 17.64} 44.DA.250 _{62.68 15.3R} 44.0/\.253 _{66.81 20.04} 44.DA.254 _{68.80 ı 5.49} 44.DA.266 _{58.62 13.60} 44.DA.353 _{59. ı 3} ' 19.55 44.DA.40

ı

_{62.52 17. ı o}

IJ

I .6.

_{Bitkisel Özellikler}

Sc çi le n tiplerde ağaçların gövde çevreleri 40-3 50 c nı., gövde yükseklikleri 1 ,50-500 c ın., tahınini yaşları 1 O­

l 50 yıl arasında değişmiştir. Yan dalların verinıliliği

ağaçların <Yo _{47,44'nde o/oSO den fazla , o/o 34,46'sında}

<Yo I

0-50 arasında olurken; o/o 18, lO'unda verimsiz olnıuştur. Tiplerde hasat başingıcı Eylül ayının birinci haftası başlayarak Eki nı ayının birinci haftasına kadar devanı etnıiştir. Seçilen tipierin % 68,66'sının

protandrous,

0/o

25,3 7 'sin in protogynous ,

0/o

5, 97 'sin i n

ise honıogonıous çiçek yapısına sahip olduğu

be 1 _{i rlennı iştir. B u tip lerde i lk yı} I erkek ve di şi çi çek ler,

Nisan ayının son haftasıyla Mayıs ayının ilk haftasında, ikinci yıl ise 7-10 günlük bir geciknıeyle açnıışlardır.

40

K iii

CX•)

_J)iğrr

M

ad.(Of«,)

_Nem

{0/o)

2.28 16.24 3.50 2. ı o ı _{0.46 4.02} 2.68 24.38 2,95 2.89 ı 9. ı 9 4.15 2.29 24. ı7 2.56 2.36 12.30 2.93 2.68 ı 5.53 3.74 2.3

ı

21.02 1.93 2.23 ı _{6.48 3.97} 2.38 ı 6.32 3.13 2.21 20.57 2.37 2.37 ı 9.46 4.01 2.40 27.83 2.72 2.76 ı _8.84 7.06 2.63

ı 9. 3 1

3.47 2. 12 ı _1.03 3.35 2.33 13.88 2.46 2.29 25.05 2.73 2.24 19.08 3.67 . 2.38 ı 8.00 2.72

IV.

T ARTlŞMA

_{VE SONUÇ}

Bilindiği gibi ceviz tiplerinde kalitenin

belirlennıesinde birinci derecede önem arz eden nıeyve özellikleri; kabuklu meyve ağırlığı, iç ağırlığı ve iç oran ıdır. [ 6] Çalışmamız sonunda elde edilen değerleri ülken1izde ve yurtdışında yapılan çalışnıaların sonuçlarıyla karşılaştırdığınıızda, seçtiğinıiz tipierin bu özellikler bakınıuıdan oldukça ünıitvar oldukları açıkça görülnıektedir. Nitckinı ŞEN tarafından yürütülen çalışnıada seçilen 26 tipin 24 ünde kabuklu nıcyve ağırlığı 13 granıın altında olurken; yalnız iki tipte 13 gratnın üzerine

o lnıuştur. Kabuklu nıeyve ağırlığı ortalanıası 11.29 gr olarak belirlennıiştir.Aynı çalışnıada seçilen tiplerde iç ağırlığı 5.40-8.6 ı gr. arasında değişirken; bu değer ortalama 6.0 gr. olarak

S \ C ı F c n B i 1 i nı ! er i E n st i tü s ü D ergi s i 9 . C i 1 t, 1 . Say ı 2 O O 5

)tılunınuş . tipierin cx> 85 'inde bu değer 6.5 in altında

' l ınu�tur. Tiplerde iç oranı <Y<> _{49.26 ile 0/o 63.07}

�hında dcğişnıi�. ortalama iç oranı o/o 54.92

)lı ııuştur.[6] Çalı�nıanıızda ise seçilen 62 ceviz tipinden

. dccc _{üç tanesinin nıcyve ağırlığı 13.09 gr ' den aşağı}

· ı nt� _{0 o} 95 ' inde 1 J .O gr üzerinde olnıuştur. Seçilen

• · lerde ortalanıa ıncyve ağırlığı 14.9 1 olınuştur. I ç

ı l ı Qı ortal< ı ı na 7.53 gr, seçi len tipierin tanıanıında iç

.

. ı l ığı 6.50 gr üz�rindc olnıuştur. I ç oranı bakınıından

1 • edilen sonu<; lar ise ŞEN ' in sonuçlarına

, q dır. [ 6 J M arnıara Bölgesinde yap ı lan çalışnıada, 20

L\' 1 l nı i � bu tiplerde nıeyve ağırlığı l 0.0 gr ile 2 1 .8 gr,

. ırl ığı 5.3 ilc ı O. ı _{gr, iç oranları ibe}

0/o

_{42.8 -0/o}

' arasında dcği�nıiştir. Seçtiğinıiz tiplerde elde edilen

u� _{lura göre ilk 20 sıraya giren tipierin hepsi bu}

Tlcı dcn _{üstündl'ır.[6] Gerek ülkenıizde gerekse}

ı,Jı�ında yapılan seleksiyon çalışnıaları sonucunda

lcıı vc standart yetiştiriciliği yapılan çeşitlerin nıeyve

l c ö z c I I i k 1 c ri n i , c I d e ettiği nı i z ü nı i tv ar t i p 1 er 1 e ı l .t!-itırd ığııııız<.ht: kabuklu nıeyvc ağırlığı, iç ağırlığı

ı�· oranı hak ı ı11ııı daıı Anıerika, Fransa, Ahııanya,

J . Polonya, iVl acaristan, Rusya ve Yugoslavya gibi

\ İ/ ) c i�tiriciliğindc söz sahibi ülkelerde standart ak \ l'ti�ıirilcn çc�itlerin özellikleri bu çalışmada elde

�.:n sonuçlardan daha düşüktür. Ayrıca son

11�1ıı larda yurtdı�ında yapılan seleksiyon

ıııdlarında elde ed ilen yeni tipierin sonuçları da, bu

·ı lerc yakındır. Nitekinı Yugoslavya'da yapılan bir

ı n a da s eç i k·ıı t ı p lerde, nıeyvc ağı ri ıkiarı 9. 84-13.00

ı �· ağırl ı k l a rı 5.05-6.4 ı gr ve iç oranları o/o

49.33-;-.; J , arasında deği�nıiştir.[ ı9] Polanya'da yapılan bir

"ıııada nıcyve ağı r l ı k l arı 6.40- I _{1.8 gr arasında}

ı�ırkcn, iç oranları 0/o 37.6-5 2.50 arasında

isnıiştir. [20] Slovenya'da yapılan bir çalışmada

ı k·ıı tipierin ıııcyve ağırlıkları 9.0-1 3.40 gr, iç

ır l ı kları , 4.53-6, 1 3 gr, iç oranları, o/o 42.9 1 -55.22

· h ı nda 1 1 2] Macaristan'da yapılan bir çalışnıada

1 leri 11 nıey\'c ağ ı rl ı k ları 8.3 8-14.82 gr,, iç ağırlıklan

_7-7.90 gr .. İ ç oranları % 50.08-52.31.[ 1 1] İtalya'da

. 1 p ı l a n b i r ç a 1 ı � n ı ada , çeşit I er d e ın ey ve ağ ır l ı k 1 arı ı O, 9

2-1 (>, 2-1 0 gr, iç oranları ise % 41.10-53. 1 0 arasında

Lk'ğ i:��ııı i şt i r. [ 8] Fransa ' da standart çeşitlerin adaptasyonu

Cl/erine yapılan bir çalışnıada meyve ağırlığının

ı

0.00-1 0.75 gr. iç ağırlığının 3.75-4.95 gr, iç oranın %

37.50--+6.00 _{arasında değişi nı gösterdiği kaydedilnıiştir.[2 ı ]}

Yabancı ülkelerde yapılan diğer bütün çalışınaların

r ı ı

[2]

K A Y N A KLAR

Şcn,S.M., Production And Economics Of Nut Crops Courses Booklets. 18-29 May. Adana . ı _998.

Şen,S.M. Cevizlerde Önenıli Meyve Kalite •

Faktörleri Arasındaki Ilişki ler. I.Meyve Ağırlığı

ile İç Ağırlığı Ye İç Oranı Arasındaki i lişkiler.Atatürk Üniver. Ziraat Fak. Dergisi, 1 3 (3-4): 11-2 1 , Erzurum. 1 982.

4 1

Darende Cevizlerinin (Juglans Regia L.) Seleksiyon Yoluyla Islahı Üzerinde Araştırnıalar-Ö .BEY H /\ N

sonuçları yukarıda önemli bir kaçını sunduğunıuz çal ışmal arın sonuçlarına yak ı nd ı r. [22,23 ,24]. Seçilen ceviz tipleriınizde kabuk kalınlığı 0,66 ınnı ile 1,56 nını arasında değişirken bu değer ortalaına _..

1, 1 8 mm olmuştur. Bu değerler ŞEN ve OLEZ tarafından ülkenıizde yapı lan ça lışnıalarda elde

edilen sonuçlara ve yurtdışında da yapılan çalışnıaların sonuçlarına yakınlık gösternıektedir. Ayrıca yapılan bir çalışnıada kaliteli tiplerin kabuk kalınlığı 0.70 - 1 .5 0 mnı arasında alnıası istennıektedir. [25,26] Buna göre seçtiğinıiz tipierin 0/o 90' ı bu sınırlar içerisinde kalnıaktadır.

Seçilen tipierin tanıanıı ıneyve iriliği bakınınıdan

T.S.E. standartlarına göre extra sınıfına

gi rnıişlerdir. [ 13]

Çalışına sonucunda tiplerde elde edilen kinıyasal analiz sonuçları da gerek yurt içi ve gerekse

yurtdı şında yapılan çalışnıa sonuçlarıyla

uyu nı! udur .. Bizi nı tiplerde yağ oranlan o/o _50.00

i l e

<yo

73.61 arasında değişnıiştir. ŞEN tarafından _..

yapılan çalışnıada bu değer % 63.02 -72. ı 2� OLEZ tarafından yapılan çalışnıada <>;(> 58.34 -72.54; Polonya' da yapılan bir çalışnıada % 5 5 .O _-70.0; Yugoslavya' da ki bir çalış nı ada o/o 6 1 .0-72.5, Ernıenistan'da ise cyo 5 5.0- 70.0 oranında değişnıiştir. [23,27]

Protein oranları seçilen tiplerde % 11.14 - 23.72

arasında değiş nı iştir. Yalova' da yapılan bir

çalışnıada bu değer, % 9.7-23.4; ŞEN tarafından yapı lan çalışmada, % 16.08- %25.27 arasında

değişnıiştir. Yurtdışında yapılan çeşitli

çalışınalarda da bu değerlerin % 9.0 - o/o24.0 arası nda değiştiği kaydedilmektedir. [23 ,27]

Çiçek1enıııe özelliği bakınınıdan seçilen tipierin °/o 68.66 'sı protondrous, % 25.37'si protogynous, %

5.97 si ise honıoganıous yapı gösternıiştir. Protandrous olan tiplerde erkek ve dişi çiçek olgun laşnıa1arı arasında 3-5 günlük bir fark tespit edilıııiştir. Yugoslavya da yapılan bir çalışnıada seçilen tipierin taınamının protondrous [28], Ukrayna'da yürütülen bir çalışn1ada % 67' sinin protondrous, 0/o 33 ' ünün ise Protogynous o ldukları bel i rlennıiştir. [29]

[3]

[4]

Şen,S.M., Anatolia İ s A Walnut Garden I. I nter.Cong. On Walnuts. Atatürk Central

H _{ort. Resarch Enst.Sept. 19-23,2 1 -27}

Yalova/Turkey, ı _{988 .}

Germain, E. W alnut Breeding I n

France,Survey And Outland Canıptes-Rendus- Des-Scances De- Acadenıie

Agri culture De France 72:4, 253-30 1 , 9Ref.FRANCE ı 986.

SAÜ .Fen

Bilinıleri Enstitüsü Dcrgisı 9.Cilt, l . Sayı 2005 [5] [6] [7] t [8] [9

]

[ ı O ] [ ı ı ] [ ı 2] [ 1 3] l ı 4] [ 1

5 ]

[

1 6] [ 1 7]

Ölez,H . , M arnıara Bö lgcsi Ccvizlerin in ..

Seleksiyon Yoluyla I slahı Uzerindc Araştırnıalar. Bahçe Kültürleri Araştırnın Ve Eğitin1 M erkezi Dergisi .4�( l /4 ): 7-2 ı Y nlovn ı 97 ı .

Şen,S. M., Kuzeydoğu Anadolu V c Doğu

Karadeniz Bölgesi Cevizlerinin Seleksiyon

Yoluyla Islahı U/crinde Araştırn1alar. Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Bahçe Bitkileri BöL Doktora Tezi ErLuruın. I 980.

Gernıain,E., Walnut Production And lndustry I n Europa,The M iddlc East And North A frıca,Nut Productıon And. Ind. Near East And North AıT.Rcur Tech.Series. l 3, Mafra Atatürk Cent. Hort.Rcs. Enst. June. l 9-22J 1 9- 1 3 1

YA LOVA/TU RK EY. ı 980.

Radıcatı,L., V crgano,G .,Zann ı n ı ,P., Yegetatıvc

And Productıve Evaluatıon Of 1 9 Walnut Cul tıvar

In Pıanıontc ( l taly). Fırst Int.Synıp. On \Valnut

Prod. Acta l lort.Scpt. 25-29, Budape�t. H ungary

1990.

H su, W., Y. ,Chu,I-l ., Y . H u,G. L., I nıproved Walnut Varieties For Our Country Obtai ned By Selection Studies Of Superior l ndıvidual Plants In Nonpicncheng In The Fenyang District O f Shinasi. Pl. Breeding A bs .. 39(2 ),448 ( 3 3 1 0). 1 96Q

. .

A non i nı . , Tarını I l M üdürlüğü Istatistik leri

Malatya I 999.

Szentıvanyı, P., Brceding Early Fruiting H igh Producing Walnut Cultıvars Leafıng After Late Spring Frosts.First I nt. Synıp. Of Walnut Prod. Acta I I ort. Sept.25-29, Budapeşt. H ungary. 1 990.

Solar. ,A., Phenolgical And Ponıological

Charactcristics Of Walnut Cultivars İ n

Northcastcrn Slovenia First Int. Synıp. Of

Walnut Prod. Acta Hort. Scpt.2 84-293,

Budapeşt.l l ungary l 990,

Anoninı., ,T.S.E.Kabuklu Ceviz Standardı. T . S .

1 275 Ankara 1 999

Anoninı, Walnut Descriptors For Walnut (Juglans Regia L.)İnternational P l an t Geneticresources _.

Instituc. Ipgrı : Ronıe I taly. 1 994.

Bayrald ı, F . , Toprak Ve Bitki Analizleri . Ondokuz M ayıs Üniversitesi.Ziraat Fak.Yay.

No: ı 7 .

(

J .Ch .Schouwenburg' dan Çeviri ) Sanısun.

1 987.

Akyüz,N . , Kaya İ . , Gıda K i nıyası Laboratuarı Ders Notları.Yüzüncü Y ı l Üniv.Fen-Edeb. Fak. Kinıya Böl. Yan. 1 992.

Serr, E.F., Selecting Suitable Walnut Yarieties. Cal ı fornia Agricultural Experiınental

Station. Leat. 1 44,Davis,Calıfonı ia, U SA 1 962.

42

[1 8] r ı 9J [20] [2 ı ] [221 [23 ] [24] [25] [26] [27] [28] [29]

Darende Ccvi7lerinin (Juglans

Regia

L.) Seleksiyar

YoJuyla lslahı C'zerindc Araştırınalar-Ö.BEYHAJ\

M rtıD\1C, M.� Ogasanovıc,.D .. , Bugarcıc, V .. , Korag

M .. l 9RR, S e leetion Of Walnuts I n Y ugoslavic: And Futurc Prospects . . I . Inter.Cong. Or Walnuts. /\ tatürk Central Hort. Resaren Enst.Scpt. I 9-23, Yalova/Turkey, 1 98 8 .

Paunovıc,S . . /\. , The Walnut Cultıvars

Selcctcd Fron1 l ndıgenous Populatıons Of

J . Rcgia L. İ n Serbia.Sfr.Yugoslavia. First Int. Syınp. ()f Walnut Prod. Acta Hort.

Scpt .2X4-, l3udapeşt. I Iungary 1 990.

Pıc�lo, 1\ .�C'zynczyk, A . , Evaluatıon Of

Sclcctcd 'Types Of Walnuts İn Poland. F i rst

Int. Syınp. ()f Walnut Prod. Acta Hort.

Scpt.2X4-, B udapeşt. l l ungary, 1990.

Gcrınain. E .. Main Characteristics O f The

Popu lations And Varıeties Of French \Valnut ( J . Rcgia L . ) I . I nter.Cong. On

\Valnuts. J\tatürk Central Hort. Resarch

Eııst .Scpt. 1 9-23, Yalova/Turkey 1 98 8 .

Granahan/ 1 . , Forde, I-1. I . ,Snyder,R. G. ,Sıbbert

, G . S . , vV ı lnur, R .

J

I as ey ,J ,Ramos,D. Tulare

Persiaıı Walnut, Hortscience

27(), l X() 1 X 7 , ı 992.

R EV I N , /\ i\ . , Selection Of Walnut V arietie s

•

I n C i i ınce ı . 1 . l n ter. Cong. On W alnuts.

Atatürk ('cntra l Hort. Resareh Enst.Sept.

1 9-23, Y A LC)YA/TURKEY 1 988.

Jeleııkovıc, T., Sonıe Characteristics Of

•

Sclectcd Ecotypes Of Walnut I n The

Fnıi t., Piant Brceding Abst. Yo1.45,No.5

3 1 3 , 1 97 5 .

Stnh'f.Yc.,MdnıchıkG.G,Boltıvds, V.S., Qualıty Ch araeter istic� Of The Fruit Of Some Forms

O f (J. Rcgia L.) Hort. Abst.

V o i . 5 X , No: 9,606-5525. 1 988.

Zhadan. \I . M, Strukov,M.V. Breeding Walnut ror Fru i t S ize,Plant Breeding Abst.

V o 1 :4 7, _N <.Y 1 1 , 9 ı 8- ı O 8 O 5. 1 9 77.

Esayaıı.G . S . . Barsegyan, R. M ., Cheınİcal

Conıposition A nd M edicinal ınıportance Of

Nu ts o r C1cntral Arnıen ia. Hort. Abst. Vol:54

No:

I

0,663-685 7 , 1 984.

Mrtıo\�c,M.,Bugarcıc,V., Ogasanovıc,D., Selectin O f Walnuts A n d Characteristics Of Selected Typcs. I . l n ter.Cong. On Walnuts. Atatürk Central t l ort. Resarch Enst. Sept. 1 9-23,

Yalova/Turkey. 1 988.

Yadrov,A. A .,Zının,G .V. Dunaeva,L. A., _• Dichoganıy A n d Fruit Production I n Walnut

. Plant Breed. Abst. Vol:55 No:9,