AĞUSTOS 1961 13
O s m a n IVutı^i E r g in
Memleketimizde ilim, fen ve fikir alanlarında müstesna istidat ve kabiliyet gösteren yüksek seciyeli güzide şahsiyetler yetiştiren ve bu ba kımdan, Milletin sevgi ve takdirini kazanmak mutluluğuna erişmiş olan Darüşşafakanın yetiş tirdiği değerli ilim adamlarım ;zdan Osman Er gin de hayata gözlerini kapamış ve Hakkın rah metine kavuşmuş bulunuyor.
Osman Ergin, sönmez bir irfan ocağı olan Daruşşafakadan 1901 de mezun clmuştur. Bu ciddî halk kültür müessesesinin' şimdiye kadar Memlekete Salih Zeki, Mehmet Emin, Haşan Fe rit, Mehmet İzzet, Ahmet Rasim, İsmail Safa, Hüseyin Remzi ve Ahmet Avni gibi birçok ünlü seçkinler yetiştirdiği malûmdur.
Osman Ergin, Daruşşafaka’dan mezun ol duktan sonra, İstanbul Belediyesine intisap et miş, aynı zamanda, Üniversite Edebiyat Fakül tesine de devam ederek buradan birincilikle diploma almıştır.
6 Temmuz 1961 perşembe günü Darüşşafa- kalı kardeşlerinin ve kendisini tanıyanlardan birçoğunun göz yaşları arasında Edirnekapı şe hitliğinde toprağa verilen Osman Ergin, hayatı nın son günlerine kadar durmadan, dinlenmeden çalışmış, okumuş, yazmış ve okutmuştur.
Osman Ergin, Belediyenin muhtelif branşla rında uzun yıllar devam eden başarılı ve verimli memuriyeti sıralarında feyz aldığı Darüşşafaka- yı unutmamış ve burada felsefe, tarih ve içti maiyat dersleri verdiği gibi Vefa idadisinde (li sesinde), Polis Mektebinde ve Amerikan Kız Kolejinde öğretmenlik yapmıştır.
Birçok seneler, İstanbul Belediyesi ve Vilâ yeti mektupçuluğunu da yapmış olan Osman Ergin’in millî kütüphanemize, belediyelere, tari he ve şehirciliğe dair sayısı elliye yaklaşan çok kıymetli eserler kazandırmak suretile memleket maarifine unutulmaz büyük hizmetler yaptığını burada şükranla açıklamak yerinde olur.
Yazdığı kitapları arasında bilhassa, 5 büyük cilt Umuru Belediye Mecellesi, keza 5 ciltlik Tür
kiye maarif tarihi ile İstanbul Şehir Rehberi, İstanbul Şehiremiııleri, Türkiye’de Şehirciliğin İnkişaf Tarihi, İstanbul’da 5 asırlık imar ve is kân hareketleri, Türk şehirlerinde imaret siste mi, İstanbul Tıp mektepleri, enstitüleri ve cemi yetleri, Türk tarihinde vakıflar, belediyeler, pa trikhaneler ve Fatih imaret vakfiyesi gibi eser
leri kıymetli bilgileri ihtiva etmektedir.
Sözü edilen eserler arasındaki umuru
bele-(I
diye mecellesinin 1776 sahifelik 1 nci cildinin ilk kısmında, batı memleketleri belediye teşkilâtı ve bu memleketlerle İslâm memleketlerinde Belde
hukuku hakkında enteresan tarihî bilgilere rast-
lanmaktadır.
Bunlardan başka, Osman Ergin büyük bir emek sarfile toplayabildiği bir kısmı yazma, di ğer kısmı da basma fakq.t, hepsi tasavvuf ve İs lam felsefesine ait 7 bin cilt kitabını da kurul masında kendisinin mühim rol oynadığı Beyazıt Belediye kütüphanesine vakfetmiş bulunuyor.
Değerli ilim adamımız Osman Ergin’
in yukarıda bir kısmına işaret ettiğimiz basılmış eserlerinden başka, basılacak eserleri 1948 de yayınlanan Darüşşafaka tarihçesinde şöylece sıralanmaktadır: 1 — Fatih’ten sonra Istaııbul-
da kurulan vakıf vergi sistemi; 2 — Fatih Sul tan Mehmet zamanında İstanbul Beldesi ve Be lediye İdaresi; 3 — Türk bilginlerinden İbnike- mal’in İstanbul’un fethi tarihi adlı eserinin Os- manlıcadan bugünkü Türkçeye çevrilmesi şekli;
4 — İstanbul nasıl Türkleştirildi ve Kanimi Sü
leyman devri sonuna kadar İstanbul’da yapılan imaretler ve kurulan mahalleler; 5 — Türkiye maarif tarihinin 5 ncı cildini teşkil etmek üzere İstanbul’da 5 asır içinde kurulan ilim, terbiye ve sanat müesseselerine dair olan eserlerdir.
Bu sayılan eserlerden 1948 den sonra basıl mamış olanların İstanbul Belediyesi ile Vakıflar İdaresinin himmetlerde bastırılarak millî kütüp hanemize kazandırılması çok yerinde bir hareket olacağı fikrindeyiz.
ara-14 TÜRKİYE TURİNG v<
smda kökleşen bir geleneğe nazaran, küçük sı nıflar üst sınıflardaki arkadaşlarına daima «ağa bey» diye hitap ederler. Mezunlar arasında da aynı geleneğe uyulur. Bu sebeple, her tesadüf ettiğimiz zaman «ağabey» hitabile hürmet ve sevgi ile eüni öptüğümüz, derin bilgisine, çalış kanlığına, fazilet ve meziyetlerine hayranlık duyduğumuz Osman Ergin bir görüşmemiz sıra sında, İstanbul şehireminleri adlı eserini tamam lamak amacile 3 yıl İstanbul kabristanlarını do laşarak kitabeleri gözden geçirmek mecburiye tinde kaldığını, Memleketimizde tarihî eserler yazmak için malzeme toplamak hususunda çe kilen zorluklara misal olarak nakil ve hikâye ettiklerini hatırlamaktayız.
Osman Ergin, Türk belediyeciliği hakkmdaki derin bilgisi hasebile 1929 da Ispanya’da topla nan Milletlerarası Belediyeler Kongresinde Türk belediyesini temsil etmişti.
Osman Ergin üstadımızın 1956 da Türkiye- deki hanlar, kervansaraylar ve eski otellere dair hazırladıkları Memleketimiz turizm tarihî ba kımından çok enteresan bir eserde İstanbul’un meşhur eski otellerinden Perapalas, Sümerpalas, Park, Tarabya ve Beyoğlu’ndaki Tokatlıyan Otelleri hakkında merak çekici bazı tarihî malû mata da yer vermişlerdir.
Diğer taraftan, İstanbul’un tarihî ve mimarî eski eserleri hakkmdaki ihtisasından faydala nılmak üzere, son aylarda Türkiye Turing ve Otomobil kurumu Eski Eserler Komisyonu Baş kanlığına seçilen Osman Ergin ile son defa ola rak 22 Mayıs 1961 tarihinde sımf arkadaşı Da- rüşşafakalı Avukat Hantuğ Yusuf Hafidin Şişli camiindeki cenaze merasiminde görüşülmüş ve sıhhî ahvalinin hayli bozulmuş olduğu üzüntü ile müşahede edilmişti.
Sayın Burhan Felek dostumuzun da zevk ile okuduğumuz son günlerdeki fıkralarından birin de belirttikleri gibi Memleketimizde misline en der tesadüf edilen ve İstanbul’a, İstanbul’un ve belediyenin tarihine büyük vukufu ve hizmeti olan fazilet sahibi kıymetli ilim adamımız Os man Ergin’in vefatı büyük zayiattandır.
Kendisine Tanrı’dan bol rahmet ve kederli ailesine baş sağlığı dilerken İstanbul Belediye sinden de bu değerli belediyeci ve ilim adamımı zın hatırasını ebedileştirmek üzere, kuruluşunda büyük hizmeti geçtiğine yukarıda işaret ettiği miz Beyazıt’taki Belediye Kütüphanesinin holü ne merhumun bir büstünün dikdirilmesi kadir şinaslığının esirgememesini temenni ederiz.
Hüsnü Sadık DURUKAL
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
