TUJ IRKI KOYUNLARIN VERİM ÖZELLİKLERİ II. SÜT VERİMİ VE YAPAĞI VERİMİ

VCI. llil.l>erg. CWO I). 17, 2: 123-126

TUJ IRKI KOYUNLARIN VERiM 6ZELLiKLERi"

II. SUT VERiMi VE YAPAGI VERiMi

Ali Rlza Aksoy I@, Turgut Klrmlzlbayrak', Mustafa Saatci I, Muharrem Ta,c;kln Daici 1

Production

Traits

of

Tushin

Sheep

II

.M

ilk

and

Wool

Yield

Summary: This study has been carried out to determine the yield of mifk and woof in Tushin sheep_ Twenty two

sheep were used for milk yield in 1997 and 66 in 1995. For fleece weight 9 rams and 79 ewes were used in 1995. The overall means of milk yield, milk fat and laclation lenght were found as 75.24±O.36 kg. 6.65±O.01 % and 127.6±O.IS

day respectively. Lactation tenght was significantly affected by year (P< 0.05). There were significant positive cor-relations between milk yield and lactation lenght (0.55) and milk fat (0.30). The means of fleece weight, fibre diameler.

medullated ratio, staple lenglh and Iwine unit were 1.94±O.07 kg, 2S.65±O.51 micron, 7.S4±1.30 %, 11.49±O.30 cm and 2.93±O.21 unit respectively. Sex significanlly aHected fleece weight and twine unit (P< 0.05, P< 0.01). The cor· relations between fleece weight and staple length (0.34) and twine unit (0.24), and belween fibre diameter and me-dullaled ralio (0.54) were statistically significant. Tushin sheep, generally kept around Kars and Ardahan, is an

Im-ponand sheep for this region. so thai il should be reared as a gene source. Key words: Tushin sheep, milk, fleece.

(het : Bu ara~llrma. Tuj koyunlannln sOt verimi, yapagl verimi ve ozel,iklerini bebnemek amaclyla yapllml~llr. Ara~­ Ilrmanm materyalini SUI verimi ~in 1997 y_lmda 22 ba~ Tuj koyunu lie 1995 y_lmda 66 ba~ Tuj koyunu ve yapagl ve-rlmi ~in 1995 Yllinda 9 ba~ k~ ve 79 ba~ koyun olu~turmu~tur. SOl verimi. sOtteki vag oranl ve laklasyon sOres; genel ortalamalan, slraslyla, 75.24 ± 0.36 kg. % 6.65±O.01 ve 130.4±O.1S gun bulunmu~tur. VII. laklasyon sOresinl onemli duzeyde etkilemi~lir (P< 0.05). SOt verimi ite laktasyon suresi (0.55) ve vag oram (0.30) arasmda onemli pazitif korrelasyon tespit edilmi~lir. Vapagl verimi, etyaf ~apl. medullah elyaf oram, lule uzunlugu. ondulasyon saYlsl genet ortalamalafl siraslyia 1.94±O.07 kg, 28.65± 0.51 mikron, %7.84±1.30.

, 1.49±O.30 em ve 2.93±O.2 adel olarak belirlenmi~tir. Cinsiyelin yapagl veriml ve ondOlasyon saYlsl

Oze-rine elkisi onemli bulunmu~lur (P<0.05, P<0.01). incelenen ozellikler araslnda genellikle onemli !enotipik

korelasyonlar bulunmu~tur (P< 0.05, P< 0.01). Vapagl verimi ile IOle uzunlugu (0.34) ve ondOlasyon saYlsl (0.24) arasmda. elya! ~apl ite medullall elya! oranl (0.54) araslnda onemli pazitif korrelasyonlar bu-lunmu~tur. Turkiye'de sadece Kars ve Ardahan illerinde yeti~lirilen Tui koyunlaflnl gerek sOl veriminin

Mor-karaman koyunlardan az olmamasl, gerekse bir gen kaynagl olmasl nedeniyle ba~la Irkm korunmasl

olmak Ozere seleksiyon ve Islah yall~malafl ile verim duzeylerinin geli~tirilmesi onerilebilir.

Anahtar kelimeler: Tuj koyunu, sUt, yapagl.

Giri;o

Koyun yeti~llriclliQi, lopraldannln bGyUk bir klsml

daghk arazi ve meraJardan oIu~ TOrkiye ~rafyasl

ICfln uygun blr hayvanclllk seklOrOdur. Bu nedenle yOre ~rtlanna uyum saglaml~ koyun uklan YIJlarchr ye-II~tlncllikte kullanllmakta ve verimlerinden

va·

rartanllmaktadlr.

Oaha

\iOk

Kalkas bOlgesinde yeli~tirilen Tui

ko-yununun. TOrkiye'deki yet~finne alam sadece Kars'ln ArpaQay i!yesi lie Ardahan'ln ylldlf ilyesidir.

C<>9u

Mor· karamanla kan~ml~ olan yakla~lk 100Q(X) Tuj ve melezi bu Ik;:eIerde yeti~tirilmektedir. Karsta 1997 YIII itibariy1e 669524 ba~ koyun vardlf. (Kars Tanm II MUd., 1997).

Uy1ugu yagll koyun Irklan iIyI'lde slnillandmlan Tuj ko-Geh$ Tanhl ; 31.05.2000 @I : araksoy@kan.:as.edu.tr

yunu bu ozelliQi ile digsr yeni koyun u1<1anrKian larkh bir

yaplya sahiptir. Tuj koyunlannln yapaglSI kan~lk yapagl

lipinde oImaslna ragmen, klvlI'Clk Irkl hariy di{Jer kan~lk yapaglh yerti Irk koyunlann yapagllanna gOre daha uni-lonndur. (Yal1<ln ve Eker, 1954). Son Yillarda saYllan gil-likye azalan Tuj koyunlan, halk elindaki di{Jer koyun 111<· Ianyte birlikte kan~lk oIarak yeti~tirilmekledir.

Geliyi va ilaslan, (1978) tarafindan, ortalama

ola-rak laktasyon suresi ve sut veriml 1. laklasyonda 120.2 gOn ve 42.44 kg, 2 Iaklasyonda 122.4 gOn ve 47.2 kg, 3.laktasyonda 121.4 gOn ve 47.8 kg ve 4.laktasyonda 118.3 gun

ve

53.3 kg oIarak lespil edil~lir . Pel· rovskaya (1989), Tuj koyunlannln 40 gunlOk sUt

ve-rimini 12.86 kg, sOtleki vag oranlm 0/06.55 dOzeyinde

• Bu ara~lImla OPT (Proje No: % K 121250) tararmdan destcldenmi~tir

AKSOY. KIRMIZIBAYRAK. SAATCI. DALCI

bildirmi~tir. Lolashvili (1983) lara!mdan bildirildiQine gore Tuj koyunlanmn bir laktasyondaki sOt verimi or-talama 25-30 kg dlr.

Yarkm ve Eker (1954), Ivanofa atfen Rusyadaki

T uj koyunlannm yapa~1 kalilesinin

C

sortimanu-xja

01-dugu ve elyaf ItSPl ortalamasmm 32.39 mikmn olduQu,

yapa~1 veriminin koyunlarda ortalama 2 kg, koylarda ise 3-5 kg oIdu?Junu bHdirmi~lerdjr. Geliyi va Ilaslan, (1978)

Tui koyunlan ilyin yillik iki klli(lmm loplaml kirli yapa?J1 verimini 2.483 kg , IDle uzunluQunu 7.37 em, inceliQi 36.61 mikron, randunam da % 66.94 oIarak bil-dirmi~lerdir.

Gureistan'da yapllan bir~h~mada Tuj koyunlannln ortaJama olarak yapagl verimi 3.4 kg, yapagl randlmam

%72.5, e/yal yaPI 31.7 mikron ve 15 ayhk d~i Iokiulann yapagl verimi 3.0 kg, yapaQl randlmanl %72.7 olarak

bildirilmi~tir (Erokhin ve ark., 1993). Alaturk Universilesi

liraat FakOnesinde 1-4 ya~lanndaki 75 luj koyunu

Oze-rinde yapllan bir c;all~mada IDle uzunluQu 11

em,

elya! uzunlugu 13.4 em

,

e/ya! yaPI 32.2 mikron, yapagl ran-dlmam % 56.9 ve medullali kll oranl %3.9 dOzeyinde

ve

yapagl kaliles;nin 48'S oldugu belirlenmi~ir (Ozsoy ve

ark., 1989). Lolashvifi (1983), Tuj Irkl yapagllannda 101e uzunluQunun 14

em

olduQunu, klsa IOleli ve yogun el-ya!1I olanlan 8udhiani, uzun 10Ieli ve seyrek elya!1I olan-Ian Pa/ll)8ra oImak Ozere, Tuj koyunlannln iki tipi

01·

duQunu bildirilmi~tir .

Urudzhev va Ismailov.(I984), Tuj koyunu ya-pa~llannda elya! uzunluQunu 15 em, elyaf yapml 25.7

mikron bildirmi~tir.

Ulusan (1995) tara!lndan yap,lan bir ~h~mada, 47 Tuj ve 65 Morkaraman koyunu iyin Haziran aymda

ya-pllan klrlmnda ortalama yapagl verimi 1.78 kg ve 1.72

kg, elya! inceliQi 3....61 mikron ve 41.98 mikron, IDle

uzunlu~u 10.81 em ve 11.91 em yapagl kaliles; ise 45.17S ve 47S dOzeyinde bildirilmi~tir .

Farkli koyun Irktannda yapllan ~itli a~­ IInnatarda cinsiyel, ya~. yll ve

ana

ya~mln yapa?J1 va-rimini 6nemli dOzeyde etkiledigi bildiritmektedir

CNar-mington VB Bealson, 1986; Van Wyk., 1994; Fogarty,l994).

8u a~llrmanln amael Tuj Irkl koyunlannm sUI verimi ve yapaQI verim dOzeyierini saplamaktlr.

Materyal ve Metot

Ara~llrmamn materyalini Kalkas Oniversitesr

Va-leriner FakOltesi Uygulama ve Ara~tmna yiftliginde

ye-li~lirilen Tui koyunlan oIu~lurmu~tur. SOt verimi iyin 1997 Yllinda 22.1998 Ylhnda 66~, yapagl verirni il;;in sadece 1998 ylhnda 9 ba~ koy ve 79 ~ koyun

kul-lanllml~tlr.

yah~mada koyunlann beslenmesinde kOC ka· Ilmlndan itibaren doQuma kadar kuru yaYlr oluna ilave oIarak arpa ve yulal kannaslildan oIu~n bir rasyon

kul-laOllml~lIr.

124

Slit verimi ve sOtteki ya~ oranlnln behr1enmeslne ybnelik oIarak Nisan·A!:i'usIOS 1997 ve 1998 tarihlen ara -smda 14 gtinlOk periyotlar ile koyunlar sa~llarak sUI vef'im kaylUan lutulm~tur. SOtteki ya~ oranlan 1997 YI

-linda Tanm II MOdOrlOQO labaraluvannda, 1998 y,hnda ise Kafkas Universitesi Veteriner FakOnesi Zoolekni

Anabilim Oah Labaratuvannda tespit edilmi~lir. YaQ oram tayininde Gerber Melodu kullaOlrml~tlr (Kurt.l984).

Ortalama sOt verimi ve sOtteki yag oran. hesaplanlrken Ozean'm (1990) bildirdiOi Hollanda y6nleminden va· rartamlml~tlr.

A~tlrmanm yapa~1 verimi ve ozelliklenne yanelik oIarak 1997 yllinda koyunlann yapa~1 verimlen tartllBrak

belir1enmi~ ve yapaQI gOmleklerinin kaburga bOlgesi Ozerinden ahnan numuneler Lalahan Hayvaoclhk Mer-kez A~lIrma EnstitOsOne g6nderilerek yapagl analizi

yaptlnlml~tlr.

istatistik analizler : Verim 6zelliklerine etki eden 99vresel faktOr1erin elkilenrinin aynl anda incelenmesi ve verim kaYltlannln ~evresel elkilere gOre dOzehilmesi ilyin GLM (General Unear Model) kutlanllml~tlr. Aynca verim 6zetlikleri arasnldaki korelasyonlar hesaplanml~tlr (Minilab 10, Minitab loc, 1994).

Kullanllan model: SOt verimi 6zellikleri i~in:

Y ijk ". ~ + ai + b_j + _{E ijk}

Yijk "" i. Ya~tan, j. YIJdaki k koyununun suI ve

-rimi, ya~ oram veya Jaktasyon sOresi

~I = Genel ortalama, a_i = Ya~m etkisi, (2·5).

b

J = Yllm etkisi (97-98)), Eijk

=

Hata

Yapa~1 verimi 6zellikleri iein :

Y ijk "" ~ +

a

i + bj + Eijk

Yijk

=

i. Ya~lan, j. Cinsiyetten, k koyununun

ya-pa~1 verimi. elyal eapl, medulla II elya! oranl, IOte

uzunluQu veya ondOlasyon sayisl

IJ = Genel ortalama,

a_i = Ya~ln etkisi, (2-5),

b_j

=

Cinsiyelin etkisi (erkek, di~i), E_{jik =} Hata

Bulgular

SOt verimi, sUtleki ya~ oranl ve laktasyon sOresine

ait ortalamalar ve gruplar araslOdaki farkllhklann 6nem

konlrolleri Tablo l'de verilmi~lir. Genet ortalama sOt verimi 75.24 ± 0.36 kg, vag oranl % 6.65±O.OI va

lak-Tuj Irkl Korunlarm Verinl Ozellikleri ...

lasyon suresi 130.4±O.18 gun bulunmu~tur.

in-celenen fakl6r1erden sadece Yilln, laklasyon suresine

elkisi onemli bulunmu~tur (P < 0.05).

Tablo 1. Koyunlann sOt verimi Ozelliklerine ait varyans

analizi sonu<;lan, ortalama ve standart hatalar

SCrt verimi (kg) Vag Laktasyon

oranl (%) sOresi(gOn)

Fakt6rler 0 x±Sx x ± S x x±Sx

Genel B8 75.24tO.36 6.65tO.Ol 130.4±O.18

va,

2 20 69.47±1.38 6.28±O.04 132.5±O.72 3 23 73.B1±I.23 B.78tO.03 132.5tO.65

4 30 8O.B6±O.98 6.74tO.03 132.1±O.51

5 15 77.03±1.89 6.79±O.05 124.4±O.99

V,,

97 22 78.78±1.25 6.71tO.03 137.2±O.66

96 66 71.70±0.42 6.6O±O.01 123.5±O.22 '; P < 0.05: -:P>0.05.

Incelenen sut verimi Ozellikleri arasmdaki

le-notipik korelesyonlar Tablo 2'de verilmi~tir. Buna

gore sut verimi ile laklasyon suresi ve suI verimi ile

sutteki vag oranl araslnda 6nemli lenotipik

ko-relasyonlar saptanlrken (P

<"

0.05, P < 6:"01),

lak-tasyon sOresi ile sulteki Vag oranl arasmda 6nemli bir korelasyon bulunmaml~tlr.

Tablo 2. SOt verimi Ozenikleri araslndaki lenotipik ko-relasyonlar

Vag oram laktasyon sOres;

SOt venmi 0.30' 0.55"

Vag oranl

0.21-': P <; 0.05; ": P < 0.01; ,:P>0.05.

Yapagl verimine ait ortalamalar ve islalistik

analiz sonu91an Tablo 3'te verilmi~tir. Genel or-lalama yapagl vertml 1.94±O.07 kg, incelik

28.B5±O.51 mikron, medulla saylsl % 7.84 ± 1.30,

IUle uzunlugu 11.49

±

0.30 cm ve ondOlasyon saylSI 2.93

±

0.21 adel bulunmU$lur. Cevresel lak' 16rlerden ya~ incelenen 6zelliklerin hi9birisi Ozerine

onemli bir elki yapmaml~hr. Bunun yanlnda clnslyel yapagl verimi ve ondulasyon saylSln1 6nemri

dG-zeyde elkilemi~tir (P < 0.05, P < 0.01).

Yapagl Ozellikleri araslndaki fenotipik korelasyon kalsaYllan ve 6nemlilik dereceleri Tablo 4'le ve

-rHmj~tir. Bunlardan yapagl verimi ile rOle uzunlugu

(0.34) elyaf 98pl He medullah elyaf orant (0.54) VB ya-pagl verimi ile ondOlasyon sayisl (0.24) araslnda Onemli pozitif korelasyonlar bulunmu$tur.

TablO 4. Yapagl Ozenikleri araSlOdaki lenotipik ko-relasyonlar Elyat ,?PI Yapagl verimi 0.05-Efyal ~api LOla uzunlugu OndOlasyon sayisl Lule uzunlugu

Onchilasyoo MeduilaJl

saylsl elyaf otani 0.34" 0.24' O.OB- 0.02, 0.10· 0. 15-0.54" 0. 18-0. 10-': P < 0.05; "; P < 0.01; -:P>0.05. Tartl~ma ve Sonuy

SOl verimi va 6zellikleri Ozefine elkisi incelenen

faktorlerden sadece ylltn laklasyon suresl Gzerine onemli bir elkisi bulunmu~lur (P < 0.05). 1997 yl' hndaki lohumlamalann 6nceki Ylla g6re daha

gee;:

ba91alilmasl 1998 yllmda laklasyondaki koyunlann meradan faydalanma suresini klsaltml$tlf. Bu du-rumun 1998 yllindaki laktasyon sOresini oJumsuz

etkiledigi dU90nOlebilir. Koyunlarda sOt veriminin

ya~a bagh olarak artflgl ve 5-6. laklasyonlarda pik

seviyeye ula~hgl Ak~aplnar ( 1994) tarahndan bil

-dirilmi~tir. Bu 9811~mada ya910 sut verimine elkisi 6nemsiz bulunmu$sa da sal verimi 2 ya~lndan 4 ya'

~lOa kadar artml$. 5 ya~lnda azalma egilimi

g6s-lermi$tir. LilaratOr bildiri$lerinin aksine ya$ gruplan Tablo 3. Yapagl Ozelliklerine ait varyans ana1izi sonlll;:lan, ortalama va standan hatalar

Yapagl Elyaf lula Ondulasyon Medullah

verimi (kg) ~ap, (mikron) uzunlugu (em) saylSI (adet) atyal oranl (%)

Faklorter 0 x±SX" x±SX" x±Sx xiS x 0 x±$x

Genel B8 2.4I±O.01 2B.3BtO.06 12.07tO.30 3.57±0.03 31 7.25tO.39

Va,

2 14 2.46±O.OS 30.00±0.41 12.2O±O.25 3.66 ± 0.17 7 7.4Otl.43

3 37 2.40±0.02 27.19±O.15 l'.78±O.09 3.81 ± 0.06 12 7.24±O.79

4 29 2.34±0.02 27.36±O.21 12.17±O.13 3.40 ± 0.09 12 7. 18±O.88

5 6 2.44±O.07 2B.98±0.66 12.13±O.40 3.42 t 0.27

Clnslyet

Erkek 9 2.98±O.06 27.38tO.57 12.71±O.35 4.44±O.23 3 7.3S±2.89

Di~j 79 1.84tO.Ol 29.39±O.07 11.43±O.04 2.70±0.03 26 7.12..+0.42

': P < 0.05; ": P < 0.01; ,:P>0.05.

AKSOY. KIRMIZIBA YRAK. SAATCI. DALCI

arasmda sut verimi baklmmdan onemli bir farkllilk olmamasmm nedeni yeterli hayvan maleryalinin 01-mamasl olabiHr. Bu Vall9mada sui verimi ivin elde edilen deQerler ba9ka Vah9malarda Tuj Irkl ko-yunlar ivin elde edilen deQerlerden yOkseklir (Ge-liyi ve Ilaslan, 1978; Pelrovskaya, 1989). SOt ve-rimi ozellikleri araslnda en yOksek fenotipik korelasyon (0.55) beklenildiQi gibi laktasyon sOresi He sOt verimi arasmda bu'unmu~tur.

YapaQI verimi ve Ozellikleri ile ilgili inealenen lak-ICrlerden cinsiyel; yapaQI verimini ve ondOlasyon sa-Ylslnl 6nemli dOzeyde elkilemi9tir (P<O.05, P<o.OI). Bu sonuy cinsiyelin yapaQI verimine etkisi baklmlrldan, yapllan cah$malarta uygunluk goslermektedir

0Nar-minglon ve Beatson, 1986; Van Wyk ve ark., 1994; Fogarty ve ark., 1994). Fakat lileralurde bildirilen hay-vamn ya9mm yapaQI verimine OO9mli elkisi rNar-minglon ve Bealson., 1986; Fogarty

ve

ark., 1994) bu

cah9mada lespit edilememj~lir. Buna neden oIarak maleryal saylslmn

az

oImasl gOslerilebilir. KoyIann ya-paQI verim; ortalamasl ise lileratUrde bildirilen ~ere (Erokhin ve ark .• 1993) yakln dOzeydedir. Koyunlarda yapaQI verim Ulusan'ln (1995) bildirdiQine benzer,

Geliyi ve ilaslan, (1978) ve Erokhin ve ark:ln (1993) bildirdiQi deQerlerden dU90ktOr. YapaQI veriminin d090k dOzeyde oImaslnln sebepleri, besleme ye-tersJzlilderi va paraziter mOcadelelerin zamamnda ya-pllamamasl oIabilir. LOle uzunluQu ortalamasl Geliyi ve ark. (1978a), bildirdiQi <.ie{Jerden yflksek, TOrkiye'de yapllan diOSr cah~larda bildirilen de{1erlere benzer (Ozsoy ve ark.. 1989; Ulusan, 1995) duzeyde bu-lunurken, Kalkasya'da yapllan iki cah$mada bildirilen de{Jerden dU90k dOzeyde bulunffilJ!iitur (Lolashvili, 1983; Urudzhev ve ismailov, 1984).

Bu

cah~mada elyaf caPI ortalamasl Ozsey ve ark.. (1989) ile Urudz-hev va Ismailov'un (1984) Tuj koyunlannda bildirdilderi deQerlere benzer duzeyde bulunurken Geliyi ve lIas-Ian. (1978) ile Ulusan'ln (1995) bildirdilderinden dl1$uk dOzeyde saptanml9ur. Bu caJl~da elde edilen me-duJlah elyaf oranl Ozsoy ve ark. (1989)'nln bildirdiQi de-{Jerden d090k dOzeyde saptanml9hr. YapaQI oze!-fiklerinden elyaf caPI ile medullah elyaf oranl, elyaf uzunlugu ile yapaQI verimi ve ondulasyon saylSI ile ya-paQI verimi araslnda onemli fenolipik korelasyonlar bu-lunmu$lur (P< 0.05). Di{Jer yapaQI 6zellikleri araslnda 6nemlt fenotipik korelasyonlar bulunmaml~llf. Dick ve Sumner'in (1997) bildirdiQine gOre, yapagl verimi ile IOte uzunluQu ve ondOlasyon saYISI arasllxia anlamll bir ili~ki buJunmu~tur. YapaQl veriminin azalmaslyJa IOle uzunluQu klsalml9, ondOlasyon saylSI ise artml~llr.

Bu ara~lIrmada Tuj Irkl koyunlann sOt ve ya· pagl verim dOzeyi Morkaraman koyunlarma yakm dOzeyde, yapaQ. kalilesi ile ilgUi ozelliklerin dOzeyi ise Morkaramandan yOksek dOzeyde tespil

edil-mi~tir. Bu nedenle 01kemizde sadece Kars ve

Ar-126

dahan illerinde yeli9tirilen ve sayllan giderek azalan Tuj koyunlannm saf olarak yeli$lirilmesi saQlanarak bir gen kaynaQI olarak korunmahdlf.

Kaynaklar

Akyaplnar, H. (1994). Koyun yet~tiricili9i. Sayla 64-65. M e-disan YaYlnevi, Ankara.

Dick, J.L, Sumner, R.MW. (1997). Seasonal changes in fi b-res and follicle characteristics related to wool bull< in P e-rendale ewes. Proc. N.Zealand Soc. Anim. Prod., 57. 61.

Erokhin, A, Karasev. E., Begeluri. G., Paikidze, T., Mesk·

histwili, E. (1993).Comparative evaluation of production traits in the basic sheep breeds of Georgia. Izvestiya T ...

miryazevskoi Set'skokhozyaistvennoi Akademii, I 5, 13 I -137.

Fogarty. N.M .. Brash, L.D .. Gilmour. A.R. (1994). Genetic pa

-rameters for reproduction and lamb production and their

c0m-ponents and liveweight. fat depth and wool proOOction in Hyler sheep. Aust. J. Agri. Res., 45, 443-457.

Geliyi, C., llasian. M. (19788). Kars iii Qddlr 1J.;esi DogruyoI ItO-yOnda ye~rilen Tuj Koyunlannln d61, sUI ve yapagl verWnleri ile iIgiIi bir ara$lnna Kars Deneme ve Oretme Istasyonu, YaYIn No: 6, Kars.

Kars Tanm II MCldtiIUgU kaYltlan. (1997).lstatistik ~ hay·

vanell1k istatistikleri.

Kurt. A. (1984). SUt ve Mamuleri Muayene va Anahz Me-todan ReI"tleri. Atattirk Univ. liraat FakiJltesi Yaymlan No : 18,3. BaskI, sayla 47-57, AtatUrk Oniv. Basune"';, ErztJn.m. LoIashviIi, S. A. (1963). The possblity 01 improving Tushin sheep. Ovtsevodstvo. 10, 28-30 (Anim. Breecing Abstr. 52:

1715,1984).

Minitab reference manuel. (1994) Release 10,101'" Wtndows. Minitab Inc.

Ozcan, L (1990). Koyunculuk. sayfa 261. Tanm Onnan ve

KOy I~ri Bakanllg., Yaym Dairesi ~Ig.. Ankara

Ozsay, MK, Emsen, H., HanoQIu. H. (1989). lUI ya

-pag.lannln hall

tP

yapagl Ozelliklerine g6re degeOOnc:liriknesl. Doga. Turk Vetemeriik ve hayvanclhk Dergisi. 13,294-310.

Petrovskaya, VA (1989). The composition, properties and use of ewe and buffalo 1TMIk. Erevanskii Zoovelerinaryni Ins-titUl, Materialy Vsesoyuznoi Nauchno-Tekhnicheskoi Kon-farentsi, 125-126, (Anim. Breeding Abstr. 59. 4085, 1991).

Ulusan, H.O.K. (1995). Kafl<as Universitesi Veteriner Fa-kultesi Qiftliginde ye~tirilen Tuj ve ~rkaraman koyunlann verim perlormanslan: I.Yapagl Ozellilden. Katkas Unlv. Ve-teriner Fak. Derg., 1, 8&88.

Urudzhev, R.S., Ismailov, LS. (1984) Technological pro-perties of carpet wool. Ovtsevodstvo. 8: 39-40. (Anim. Bre-eding Abstr. 53, 5806. 1985).

Van WyI<, J.B., Erasmus, G.J., Oliver, J.J. (1994). Selection

on BLUP of breeding values in a South African Merino stud., 42,298-303.

Wannington. B.G., Beatson. P.R. (1986). Genetic and en-vironmental sources of variation in hogget fleece weight and live weighl in Coopworth sheep. Proc. N. Zealand Anim. Prod., 46, 87-91.

Yarkln,

I.,

Eker, M.(1954). Kars ~evresinde yeti~tirilen lui koyunu