Vet.BiL.Derg. (2005),
n,
3·4: 119·125KUZULARDA DENEYSEL
OLUŞTURULAN
AKU
T
SO
LUNUM
S
iSTEMi
ENFEKSiYONLARININ
TEŞH
isiNDE
ARTER
iYAL
KAN
GAZLARıNı
N
ÖNEM
i
Mahmut Ok1
@Hasan
Güzelbekteş1ismail
Şen1Alparslan
Coşkun"The Impor
tanee
of Arterial B100d Gases in The Diagnosis of ExperimentaIly
Indueed
R
espir at ory Tract Diseases in Lambs
ÖZet: Buaraştırmada,kuzulardadeneyseloluşturulansolunum sistemi enleksiyonlarınınteşhisindearteriyalvevenözkan gazlarını n önemini belirlemek ve hangi parametrelerin hastalığın teşhisinde daha güvenilir olduğunu ortaya koymak amaçlanmıştı r. Kuzular deneme (7 kuzu) ve kontrol (6 kuzu) grubu olmak üzere 2 grubaayrıldı. Kuzulara Pastörella he -molitica (8x10abakteri/ml), Klebsiella pnömoni(8x10abakteri/ml) ve Parainf1uenza 3 virus şuşlan traka içi verilerek en -leksiyonoluşturuldu . Kontrol grubundaki kuzulardan bir kez arteriyal ve venöz kan örneklerialınırken,deneme grubundaki kuzulardan enleksiyonun 1.,2.,3.ve 4.günlerinde arteriyalve venöz kan örnekleri alındı. Deneme grubu kuzuların WBC sayısı(p<O.001),beden ısısı(p<O.OO1),kalp (p<O.01)ve solunumsayıları(p<O.001) kontrol grubuna göre önemlioranda yüksekti.Arteriyal kangazlarında sadece pC02'defarklılık(p<O.01)gözlenirken,venöz kangazlarındapH (p<O.01),pC02 (p<O.01),p02(p<O.05) ve 02SAT (p<O.05) düzeylerinde kaydadeğer farklılıktespit edildi. Histopatolojikmuayenede de-neme grubu kuzuların akciğerlerinde intertisiyal ve apselipnömoni gözlendi. Sonuç olarak, kuzuların akut akciğer e n-leksiyonlarındaarteriyal kangazlarınçok fazlaetkilenmediğiveçoğunluklavenöz kangazlarınınetkilendiği ,bu yüzden h as-talığın teşhisindevenöz kangazlarının değerlendirilmesiile dahasağlıklısonuçalınabileceği kanısına varıldı.
Anaht arKelimeler : Solunum yoluhastalığı, arteriyalve venöz kangazları,kuzu
Summary:The importance of artertat and venouse blood gas inthe diagnosisof experimentally induced respiratory tract diseases in lambs and to the most reliable whichparameters in the diagnosisof disaese were aimedto determine inthis study.The lambs divided to control ( 6 larnbs) and experimental ( 7 lambs) groups.Pasteurella haemolytica(8x10aCFUI ml),Clebsiellapneumoniae (8x10aCFU/ml) and Paraenfluenza 3 viruse wereinoculated byintratracheal lor induced res -piratorytract diseases in the lambs (experimental groups).Blood samples were taken from the femoralarteriaand the ju-gularveinoncein the control group of lambs.Blood samples were taken Irom the femoral arteriaand thejugular vein on days llh,2th,3th,and 4th ol theinlection in the experimental group ol lambs. The WBC (p<O.001),body temperature (p<O.001),respiratoryrate (p<O.OO1), and heart rate (p<O.01) were significantly increased in the experimental group of lambs compared with the control group ol lambs. pH (p<O.01),pC02 (p<O.01),p02 (p<O.05), and oxygen saturation (p<O.05) in venouse blood were significantly differentin the the experimental group ol lambs compared withthe control group ol lambs.pC02 (p<O.01)in arterial bloodwas significantlyditterentin the the experimenta lgroup of lambs compared with the control group of lambs. In the histopathologic examination, interstitial pneumonia and pneumonia with ab -cessationwas determined in the lung of experimental group ol thelambs.The results ol this study showed that,arterial bloodgases did notinlluenced in acute respiratory enleetion, but venouse blood gases did more inlluencedin acute res-piratory disease ,therelore,evaulationol venouse blood gases in the diagnosisof respiratorydiseasewas foutıdto more benilicaL.
KeyWords : Respiratory tract disease,arterial andvenouse blood gases, lamb
Giriş
Kuzuların solunum sistemi hastalıkları, koyun yetiştiriciliğinin yaygın olarak yapıldığı ülkelerde her yılgenişçapl ıölüm ve ekonomikkayıplaraneden 0
1-maktadır. Hastalığın oluşumunda çeşitli faktörler rol oynamaktadır. Solunum sistemi hastalı kları e n-feksiyöz (viral-bakteriyal-fungal, paraziter), toksik
gazlar, yabancı cisim, travma, tümoral, kardiyak ve kojenitalnedenlere bağlı şekillenebilir (Trigo ve ark.,
Geli şTar ihi: 14.10.2005 @:mok@selcuk.edu.tr
Bu çalışmaS.Ü.SAPtarafından desteklenmiştir(Proje no:2003/099)
OK.GÜZELHEKTAŞ.ŞEN. COŞKUN
1984; Aslan ve ark.,1993; Çimtay ve ark.,2000; Bir-dane, 2001, Kalfa ve ark., 2001, Malazdrewich ve ark.,2001,Şentürkve ark.,2002;Apley,2003). Has-talığ ı n oluşumunda en etkili olan bakteri pastörella türleridir (Reinhold, 1993;Scott ve Jones,1998;Cas -sierve ark., 2001). Kuzularda en çok izole ve iden-tifiye edilen P. hemolitika. genellikle akut öldürüc ü pnömoni ile birlikte pleuritis ve perikarditise yol
açmaktad ı r (Gilmour, 1990; Balı ve ark., 1993; Da -vies ve ark.,2003). Pastörella hemolitika, Klebsiella pnömoni, Adenovirus ,Resp irator Sinsiyalvirus veya Reovirusla birlikte hastalı k oluştuğunda ölüm oranı daha da artmaktadı r (Aytuğ, 1987, Gilmour , 1990, Okve ark.,1995). Maleno veark.(1988), pneumonili
kuzuların akciğer, traka ve nazalmukuslarından mi-koplazma ve P. hemolitika izole etmişlerdir. Ok ve ark. (1995),kuzu enzootik bronkpneumonilerinin et i-yolojisinde bakteriyal etkenlerden en fazla pastörella türlerinin etkili olduğunu belirlemişlerdir. Bununla b
ir-likte Aslan ve ark. (2002), solunum yolu hastal ı klı
buzağılardan alın ı n bronko-alveolar lavaj sıvısı
örneklerinden yapılan bakteriyel ekim sonucunda en
fazlaP. hemolitika'yarastlamışlardır.
Solunum yolu enfeksiyonları (bronşit,
bron-kopneumoni ve pneumoni), alt ve üst solunum yolu obstruksiyonları, asfeksi, pnömotoraks ve kronik obstrüktif akciğer hastal ı kları na bağlı gelişen res -piratorik asidozisde venözkanpl-l'sı , p02 ve 8at02' de azalma, pC0 2basınc ındaiseartış şekillenir(T ur-gut, 1995; Maden ve ark., 2000; Ok ve Birdane, 2000; Birdane. 2001; Kurtdede ve ark., 2001;Aslan ve ark., 2002). Hastalığın teşhisinde kan gazların ın değerlendirilmesi önem arz etmektedir. Çünkü kan gazlarıölçümü ileakciğerfonksiyonuhakkındayeterli düzeyde bilgi edinilebilmekte ve bu bulgularagöret e-daviplanlanabilmektedir(Gu stin veark., 1988; Colie, 1991). Arteriyal kan gazları ve laktat düzeyinin be
-lirlenmesi iledokuların oksijen kapasitesi,kangazları
ve asit-baz dengesi hakkında fikir edinilebilir ( Ver-hoeft veWierda, 1983; Adamsveark., 1991).
Bu araştırmada, kuzularda deneysel oluşturulan
akut solunum yoluhastalıklarının teşhisindevenözve
arteriyal kan gazlarının önemi ve hastal ığın
teşhisinde hangi yöntemin daha güvenilir olduğunun
belirlenmesi amaçlanmıştır.
Materyal ve Metot
Araştırmanın materyalini 6-8 ayl ık, 20-24 kg canlı ağırlığında 13 sağ l ı kl ı kuzu oluşturdu . Kuzular deneme (n=7) ve kontrol grubu (n=6) olmak üzere 2
gruba ayrıldı. Deneme grubundaki kuzularda so
-lunumyolu enfeksiyonuoluşturuldu.
Kuzulara Pastörella hemolitica (8x1OS bakteri/ ml) (Trigo ve ark.,1984),Klebsiella pnömoni (8x10
a
bakteri/ml)ve Parafluenza 3 virus şuşutrakea içi ve -rilerek enfeksiyon oluşturuldu. Pastörella hemolitika (8x10a
bakteri/ml )3 kez 2 gün aralıkla traka içi ve -rildiği halde enfeksiyon oluşturulamad ı. ikinci de-nemedetrakea içi Pastörella hemolitika (8x1OSbak -teri/mi) ile birlikte Parainfluenza 3 virusu verildiğ i halde yine enfeksiyon oluşturulamad ı. Ciddistres ile birlikte (havası z ve dar kulübede tutma, amonyak koklatma , üzerini ıslatma) kuzulara Pastörella he-molitika (8x1OS bakteri/ml) ve klebsiella pnömoni
(8x108 bakteri/ml) suşları ile birlikte parafluenza 3 virusşuşuverildikten2 günsonra enfeksiyonoluştu . Bütün kuzulardan venöz ve arteriyal kan örnekleri al ındı . Venöz kan örnekleri vena ju-gularis'ten, arteriyal kan örnekleri ise'arteria fe
-moralls'ten alındı. Arter kanı arka bacağın iç
yüzenden seyreden arteriafemoralis'edirek iğne ile girilerek alınd ı. Kontrol grubundaki kuzulardan bir kez, deneme grubundaki kuzulardan enfeksiyonun 1., 2., 3. veA. günlerinde olmak üzere 4 kez ar -teriyalve venöz kan örnekleri alındı. Kangazları için heparinli enjektör iğnesine ve hemogram için
po-tasyum-EDTA'l ı tüplere kan örneklerialınd ı.
Heparinli arteriyal ve venö z kan örnekterinden
pH, p02,pC02,HC03-,8at02,BE ile birlikte Na+, K+ , Ca+ düzeyleri kuru sistem kan gazları cihaz ı (GE MPremier, PLUS, Model 5500) ile, potasy
um-ETDA'1ı venöz kan örneklerinden ise RBC, WBC, HCT, Hb, MCV ve MCHC düzeyleri otomatik h a-emocell counter (Medonic, CA530) ile ölçüldü.
Ayrıca kuzuların hergün beden ısısı , solunum sayısı ve sesleri ile kalp sayıları kaydedildi. Araştırmanın sonundadeneme grubundakikuzularkesilerekotop -sileri yapıldı. Akciğerlerin histopatolo jik incelemeleri ve bakteriyolojikkültürleriyapıldı.
Gruplar arasındaki farklı l ığın belirlenmes inde "One-way ANOVA, Tukey's testi (8PS8 for W in-dows)uyguland ı.
Bulgular
Deneme grubundaki kuzulara trakea içi et-kenler verildikten 2 gün sonra enfeksiyonlailgili be -!irtileryavaş yavaşortaya çıkmaya başladı. ilkbelirti beden ısıs ı nda yükselme, iştah kaybı, solunum ve kalp sayılarında artışn. ilerleyen günlerde beden ısı sı,solunum ve kalp sayısındaartışınyanı sıra, h al-sizlik, öksürü k, akciğer oskültasyonunda ilk önce
sertleşmiş veziküler sesler ve sonraları yaş raller sesi duyuldu. Bir olguda akciğer oskultasyonunda sağ lopta afonik bölge belirlendi. Deneme ve kontrol
-Kuzularda DeneyselOluşturulanSolunum Sistemi..•
Tablo 1.Deneme ve kontrolgruplarında bazıhematolojik ve klinik parametrelerin günlere görekarşılaştırılması (x±Sx)
PARAMETRELER KONTROL DENEME GRUBU (n=7) P
GRUBU (n=6) 1.gün 2.gün 3.gün 4.gün
RBC x106xmm3 9.30±1.06 8.93±1.17 9.53±1.18 9.71±1.44 9.79±1.57 WBC x103xmm3 8.49±1.04a 13.91±2.24b 13.16±1.55b 13.97±2.88b 16.27±1.83b
HCT % 29.04±6.17 28.57±3.61 28.57±4.78 28.21±4.43 28.14:t5.24
Hb g/dl 8.81±O.97 8.63±3.82 10.13±1.55 9.99±1.70 7.39±1.85
MCV tl 27.81:tO.l0 27.40±O.76 27.83±1.04 27.46±O.91 27.46±1.26
MCHC Pg 31.97±O.95 31.34±3.61 34.23±2.55 34.94±2.46 32.89±1.83 Sol,Sayısı! dk 28.86:t5.40 a 86.71±15.65b 78.43±4.69b 81.86±4.02b 85.43±15.99b Kalpsayısı!dk 88.14±7.97a 114.71±11.50ab 116.00±9.59ab 124.00±27.42b 124.29±28.11b Bedenısısı
-c
38.74±O.34a 39.79±O.86b 39.71±O.41b 40.01±O.26b 40.54±O.55b Aynı satırda farklıharftaşıyansütunlar istatistikselolarakfarklılıkarz eder.p< 0,05'. p< 0,01", p< 0,001•••
Şekil1,Akciğerinapikal lobunoa bronkopnömonive küçük apseOdakları
lunum ve kalpsayıları ile beden ısıiarı tablo 1'de ve-rilmiştir. Tablo 1'de görüldüğü gibi deneme gru-bundaki kuzularda WBCsayısı (P<O.001), beden ısısı (p<Ü.001), kalp (IXO.01) ve solunum sayıları (IXO.001)kontrol grubu kuzulara göre entekslyonun
1. gününden itibaren önemli oranda yükseldiği be-lirlendi. Deneme ve kontrol gruplarının venöz ve ar-teriyal kan gazları bulguları tablo 2'de sunulmuştur. Arteriyal kan gazlarında sadece pC02'de farklılık (P<O.01) gözlenirken, venöz kan gazlarında pH
OK.GÜZELBEKTAŞ , ŞEN.COŞKUN
Şekil2.Akciğerin sağlobunu tamamen kapsayan pnömoni ile birlikte büyük apseodağı
Tablo 2.Deneme ve kontrolgruplarındaarteriyel ve venöz kangazları parametrelerin günlere göre karşılaştırılması
(x±Sx)
PARAMETRELER KONTROL DENEME GRUBU (n=7) P
GRUBU (n=6) 1.gün 2.gün 3.gün 4.gün
pH 7.43±O.04a. .1, 7.38±O.02b 7.38±O.02b 7.37±O.01b 7.36±O.02b
PvC02 mmHg 42.57±1 .90a 48.43±2.99ab 50.00±4.04b 50.14±4.63b 49.86±4.45b Pv02 mmHg 47.57±6.40a 41.57±3.46ab 42.43±5.29ab 41.71±4.99ab 38.43±5.16b N HC03ammolL 26.03±4.43 28.61±1.85 28.46±3.22 28.34±3.12 26.01±4.34 'O
z
Sat02 % 81.60±4 .04a 76.14±4.53ab 76.86±2.55ab 75.43±3.51b 74.71±4.11b W > BE mmolL 2.43±2.38 3.81±1.05 3.10±3.35 3.43±2.47 2.60±3.19(Ca mmolL 1.12±O.07 1.22±O.10 1.11±O.09 1.04±O.14 1.08±O.16
Na mmolL 143.00±1.41 144.00±0.82 1.44.0±2.16 144.86±2.04 144.43±1.40
K mmolL 4.56±O.37 4.16±O.23 4.32±O.43 4.16±O.44 4.19±O.22
pH 7.45±O.02 7.44±O.04 7.43±O.02 7.43±O.02 7.42±O.03
PaC02mmHg 32.29±2.5OS 33.14±2.85ab 34.57±2.37ab 36.29±2.36ab 39.00±4.40b Pa02 mmHg 66.29±6 .37 67.57±6.16 67.57±1.81 67.29±4.64 65.43±2.88 ...J HC03a mmollL 27.20±3.46 27.24±1.78 26.19±2.70 27.66±3.13 25.10±5 .24
«
BE mmol/L 5.69±1.70 2.06±3.07 >- 4.50±1.81 3.19±2.99 3.54±2.67 '0:Sat02% 94.00±1.90 93.71±4.61 96.14±O.70 96.71±O.76 95.29±1.90
w
i-oc tCa mmollL 1.23±O.08 1.10±O.09 1.07±O.22 1.15±O.07 1.14±O.08
«
Na mmollL 144.00±O.82 143.00±1.41 144.71±1.25 144.14±1.07 143.57±1.72
K mmollL 4.17±O.23 4.44±O.49 4.12±O.27 4.21±O.27 4.33±O.41
Aynı satırdafarklıharftaşıyansütunlar istatistikselolarakfarklılıkarz eder. p<O,05 ·, p<0,01·· , p < 0,001•••
KuzulardaDeneyselOluşturulanSolunum Sistemi ... (1X0.01), pC02 (p<O.01), P02 (p<o.05) ve Sat02 (IXO.05) düzeylerinde kayda değer farklılıklar sap-tandı. Diğer parametrelerde herhangi birfarklılık tes-pit edilmedi.
Otopsimuayenesinde akciğerlerde makroskobik olarakapikal loplarda pnömoni ve küçük apse odak -ları (Şekil 1) ve bir vakada sağ lobu tamamen kap -sayan pnömoni ile büyük apse (Şekil 2) tespit edildi. Histopatolojik muayenede intertisiyel ve irinli pnömonigözlendi. Patolojikdokulardan yapılan bak -teriyolojik kültürde de P. nemolitika ve K. pnömoni
izoleedildi.
Tartışmave Sonuç
Kuzuların solunum sistemi hastalıkları tüm dünyada yaygın olarak görülmektedir. Koyun yetiştiriciliğinin yaygın olarak yapıldığı ülkelerde her yıl geniş çaplı kuzu ölümlerine neden olarak ciddi ekonomikkayıplara yol açabilmektedir (Aytuğ, 1987;
Gilmour, 1990; Ok ve ark., 1995; Şentürk ve ark., 2002;Apley,2003).Solunum sistemi hastalıklarının teşhisinde rutin diagnostik işlemler, radyografi ve la-boratuvartestleryaygın olarak kullanılmaktadır. Has
-talığ ın teşhisinde yararlan ılan laboratuvar test/erden birisi de kan gazları ölçümüdür. Böylece metabolik tablo ve organizman ın oksijen düzeyi hakkında
önemli bilgilerelde edilebilir(Colie,1991;Okve ark.,
1995;Turgut,1995; Tvedtenve ark.,2000;Strandve ark.,2003).
Deneyselolarak farklı bakterilerle solunumyolu enfeksiyonu oluşturulmaktad ır. Trigo ve ark. (1984) kuzulara deneyesel olarak aerosol/intranasal yolla 8x108 CFU/ml Pastörella hemolitica ve Respirator Sinsitiyal Virus 106 TCID/ml vererek solunum yolu enfeksiyonu oluşturmuşlardır. Sunulan çalışmada kuzulara Pastörella hemolitika (8x108 bakteri/ml)
yaln ız başına 3 kez 2 gün aralıklarla trakea içi
ve-rildiğinde hastalık oluşturulamad ı . ikinci denemede
Pastörellahemolitika (8x108bakteri/ml)ile birliktepa
-rainfluenza 3 virusutrakea içiverildiğihaldeyine en -teksiyen oluşturulamadı . Üçüncu uygulamada ise Pastörella hemolitika (8x108 bakteri/ml), Klebsiella pnömoni (8x108 bakteri/ml) suşları ile birlikte Pa -rafluenza 3 virus şuşu trakea içi verildiktenve stres ortamı (havasız ve dar külübede tutma, amonyak koklatma, üzerini ıslatma v.b)oluşturulduktan 2 gün sonra enfeksiyon oluşturuldu. Bu durum kuzuların kolay kolay hastalanmad ığını , sistemik ve lokal sa
-vunma sistemlerinin oldukça güçlü olduğunu
göstermektedir. Hastalığın oluşumunda sadece bak-terilerinyeterliolmadığı,virusve stres faktörlerininde önemlikatkı larınınolduğubir kez daha ortaya kondu.
Yapılan araştırmalarda (Gilmour, 1990; Ok ve
ark. 1995; Yılmaz ve ark. 2000; Şentürk ve ark. 2(02), akut solunum yolu enfeksiyonlarında beden
ısısı, solunum ve kalp sayıları ile lökosit sayısında
önemli düzeyde artış şekillendiği bildirilmiştir. Bu
çalışmada, deneme grubundaki kuzuların WBC
sayısı (p<O.001), beden ısısı (p<O.001), kalp
(p<O.01) ve solunum sayıları (p<O.001) kontrol gru -bunaaitkuzulara göre enfeksiyonun1. günündeni ti-baren önemli oranda yükseldiği saptandı (tablo 1).
Bu durum akutenfeksiyonlarda beklenen birolaydır (Gilmour,1978;Balı ve ark.1993;Ok ve ark.,1995;
Turgut, 1995;Aslan ve ark. 2002;Şentürk ve ark.,
2002). Diğer hemogram parametrelerinde ise her hangi birfarklılıkgözlenmedi.
Kuzularda en çok izole ve identifiye edilen P.
hemolitika,çoğunluklaakut öldürücü pnömoni ile bir
-likte pleuritis ve perikarditise yol açmaktadır (Gil
-mour,1978;Pfeffer ve ark.1983; Balı ve ark.1993; Ok ve ark.1995;Davies ve ark.,2003).Sunulan bu
çalışmada, P.hemolitikave K. pnömoniakciğerlerde makroskopik olarak bronkopnömoni ile birlikte ap
-selere (Şekil 1) yol açtığı belirlendi. Birvakada sağ lopta pnömoni ile birlikte büyük apse tespit edildi (Şekil 2). Histopatolojik muayenede otopsiieri
yapılan bütün vakalarda intertisiyal veirinli pnömoni
tablosunun gözlenmesi ile de akciğerlerde ciddi h
a-sarıarın geliştiği doğrulandı. Ayrıca patolojik do
-kulardanyapılan mikrobiyolojik ekimlerde sadece P.
hemolitika ve K. pnömoni etkenlerin izole edilmesi
ilehastalığın bu etkenlertarafından oluşturulduğunu teyit etmektedir. Sonuçlar yukarı da sözü edilen
araştırıcıların (Gilmour, 1978; Pfeffer ve ark. 1983;
Balı ve ark. 1993;Ok ve ark. 1995;Daviesve ark.,
2(03)bulgularıile parelellik sergilemektedir.
Solunum sistemi hastalıklarına bağlı gelişen respiratorik asidoziste venöz kan pl-l'sı, P02 ve Sat02'de azalma, pC02 basıncında ise artış şekillenebileceği belirtilmektedir (Aslanve ark.1993;
Turgut, 1995; Constable, 1997; Coghe ve ark.,
2000;Maden ve ark.,2000). Diğer taraftansolunum stresii premature buzağılar üzerinde yapılan
araştırmalarda da (Pickel ve ark. 1989;Ok ve B ir-dane, 2000) benzer bulgular elde edilmiştir. Singh ve ark. (1989) ise, kan pH ve P02 basıncı nda
düşmeye bağlı Sat02kapasitesinde önemli oranda azalma şekillendiğini bildirmişlerdir. Sunulan bu
çalışmada, deneme grubundaki kuzuların 1., 2., 3.
ve 4., günlerinde venöz kan pH (p<O.01), P02 (p<O.05) ve Sat02 (p<O.05) düzeylerinde kontrol grubundaki kuzular göre azalma, pC02 (p<O.01) düzeyinde ise önemliartış(tablo 2) belirlendi.Verıöz kan pH (p<O.01), P02(p<O.05) ve Sat02 (p<O.05) düzeylerindeki azalma ve PC02 (p<O. 01)
oı.;.GllZEL8F..KTAŞ..ş~
.
COŞ KU l'i:dCııeyindeki artış tipik respiratorik asido zise bir işarettır. Çünkü solunum yolutıastanuanooa akci~er fonksiyonları yoQunşekilde etkilendiOinden vücuttan
yeteri kadar COıuzaklaştıramadlQı gıbi, yeteri kadar
oksijen alınamamaktadır. Bu sonuçlaryukarıda sözü
edılen araştırıc ıların (Pichel ve
arx.,
1989;Coghe ve ark.. 2000; Maden ve ark.. 2<XX); ok ve Birdane,2000: Aslan ve arit.., 2002) sorcçıan ile uyum
gOstermşiir. Bununlabirlikteve-öz kan BE,HC03.
Na-.lCa.. veK.dCııeylerindeherhangi bir fark/ılık
saptarmarmşur.
SoIurun sistemi hastalıklarının teşhisinde ar
-teriyal kan gazlarının ölçümü ile akciQer fonksiyonu
hakkında yeterli dCııeyde bilgi edinlebil~i
biL-dirilmektedir (G ustin ve ark.• 1988;CoIlie , 1991).
Ar-t
erver
kan gazları ve laklal düzeylerinn belir1erımesiile akciOer ventilasyonkapasıtesive asit-bazdengesi
hakkında fikir edinilebiı~i ileri sürülmüştür
(Ver-hoeftvewıerca. 1983;Adamsve ark.. 1991).Strand
veark.(2003), peenatıırekuzularda arteriyalkan pH:
7.28 ve pC02: 36.7 (m mHg) otarak beMemişlerdir.
Adams ve atk. (199 1) yeni OOQan buzaoılarda ar
-teriyal kan pH: 7.43, POı: 64.1 (mm Hg)
ve
pC02:47.5 (rrvn Hg),Gustin ve ark.(1988)ise,buza{ıılarda
artenyaıkan pH:7.45,p02:66 (mm Hg), pC02:45.7
(mmHg) ve HCOı
:
27.5 (mmollL) olaraksap-tamışıardır. Ancak saQlıklı ve solunum yo{uhastalıklı kuzuların arteriyat kan gazlarındaki de{ıişikliklere yöne likyayına rasUanmamış ve bu yüzden elde ed i-len sonuçlat yeteri kadar tartışuamarmşur. Sunulan
bu çalışmada, kontrol grub u kuzularda pH: 7.45,
P02:66,2 (mmHg) ve pC0ı: 32.2,(mmHg), HC~ : 27.2 (mmolll) ve Sat02 :94.0 (%) olarak belirlendi. Oeneme grubu kuzuların 1., 2., 3.ve 4. günlerinde arteriyal kan gazlarında sadece pC02 (p.<O.D1) düzeyınde tedrlc! bir artış tespit edilirken (tablo-2), pH, p02, OıSAT, HCOı, BE, Na- . ICa·- ve
K-düzeylerinde kontrol grubu na göre istatistiki farklılık
saptanmadı. Sonuçlar de{JerlenditildiQinde akci{ıer
enteksivontanr
nn
akut doneminde arteriyal kangaz-ların ın ÇOk fazla elkilenmedi{ıi ve doku hipoksisine
neden olabilecek dCııeyde oksıjen yetersizli~i
gelışmediOi sürece akciQer1erin bu durumu kom-panse edebilece{ıi kanaanne varıldı. Entin ve ark. (199 8). arter iyal oksihe mog lobi n saturasyon ka-pasıtesi Onemli oranda azalmadıg ı sürece arteriyal pOıdüzeyininazalmayacaQınl bikhrmişlerdir,
Sonuç olarak ak~er enfeksiyonlarının akut
dönemnde arteriyal kan gazlarının ÇOk tazıa et·
kılenmedı{ıı ve coQunlukla venOz kan gazlannın
et-kdendiOi, bu yüzden hastal ı{ıın leşhisindeven6z kan
gaztarının deo8f1endirilmesi ile daha sa{ıhklı
sonuç
aıınabiteceQikanısına varıldı.
Kaynakla r
Adams.R.,Holland.M.O.,Akındge, B.,GMy.ER,and
Odde, KG,(199 1).Arterial biood sampie collection from newbom cen.Vet.Res Com.,15,5.387-394.
ApIey, M,O.(2003).SUsceplıbilıty testıngfor bovine res-piratory and enıericeseesee. Vet CWl.Food Anim. 19.
625-<;45.
Aslan.V..ok. M.•Maden,M.SevinÇ,M.ve Kınor;u, F.
(1993). Prıeurro-erıteritli buZ~llan1a kan proıenıen
ve
glutaraldehıt lestinin teşhis ve prognozdakl Onerrv. S,O Vet.Fak.Oerg,9.1,36-40,
Aslan,V.,Maden,M.•Erganiş.O.,8ıfdane.F.M.veÇorlu.
M(2002).ClinicaletfıcacyoflIor1ef'C)! ınthetreatmentol caırrespiratorylraetinlectıons.Vet Ouan.,24.1,35-39.
A~.N.C.(198n.Koyooıarınenzoolikpneumonisi.S.O
Vet.Fak Oerg..113-119
Balı, H.J.,
COmOItY
,
Mand CassdyJ.(1993).PasteurellahaemotıtıcaserotypesisoIated inNoıttıenı Ireland
Ou
mg
1989-1991.Br.Vet,149.561-570.
Sirdane. FM. (2001). Buz~ılarda solunum yolu en-leksıyonları nm tanısında bronkOalveolar lavaj Sıvıs ı
mu-ayenelerinin0nemI.Doktoratezi.S.O.Sa~. Bil.Enstı1usô Konya.
casser. E.F., Rudolph, K.M., Fowler,P., Coggıns. V.L.
Huntet, DJ andMillet.MW.(200 1).eveıuetonofeweas a1001IOrinereasingbighorn lamb survival lollowing pas-teu reucsıseoncctce. WildlDis.•37,1,49-57.
Coghe,J.,Uystepruysı. C.H.,Bureau.F.,detalleux.J.,M.
TandLekeux,P.(2000).
veuea
ton
andprognosticvalue ol plasma tectate measurement Inbovine respiratorydı seeses.Vet.J.,160,2,139-146.Collle.dO,S(199 1).BIood gasesandasid·base vanresin catvessampled fromthebfachialand coccygear artertes
Br. Vet.J.,147,232-37.
conetaoıe. P.O.,
a
neeter.
AN, Koenig, G,J., Pendns. N.R.,Gothar,H.M.and Monn,O.E.(1997),Delerminanıs andutilityoltheaniongap inpredıctınghyperıacıatemiain cene.J.vet.Jntem.Med, 11.2,71-79.Çirntay,ı.. Şahin. T. Arserimkaya.NB (2000). Enzoolik
pnOmonili besi s!Qırların tedavisinde amoksisilirı' in et -kinli!}inin araştırılması. Y.Y.Ü. veı Fak. Oerg. 11, 2, 113116.
Oavies.RL.Watson,P,J,and Calfrey.B.(2003).
com-pereuve
anaiyses ol pasıewana rr.Jllodda starins as-socıated wıth respiratory and vaginal lraclo;ıs. Vet. Aec..152,1.7-10.
EnIm, P.L Rober1shaw. D And Rawson. R.E. (1998), ThermaI drtve eontnbutestohiperventila1ionduriıg exer-cseInsheep.J.App Physia60gy.7,318-325.
Kuzularda Deneysel OluşturulanSolunum Sistemi.••
102,100-102.
Gilmour, N.J.L.(1990) Pasteurella heamolitica infectionsin
youngsheep.Vet.Quat.,2,191 '198.
Gustin,P.,DeGroote,A,Dhem,A.R.,Bakıma,M.,Lomba,
F and Lekeux P(1988). A compressionof p02,pC02,pH
and bicarbonate in blood from the carotid and coccygeal arteriesof calves.Vet Res Com.,12, 343-346.
Kalfa,V.C.Palmquist,M.R.,Ackermann,M.R.and Brod-gen,KA (200 1).Supressionof Mannheimia (Pasteurella) haemolitica serovar 1infectionin lambs by intrapulmonary
administrationof ovineantimicrobiaıanionicpeptide. Int. J.
Of Antimicrob.Aqerıts. , 17,505-510.
Kurtdede,A., Börkü,M.K.,Sancak,A.A.,Pekkaya,S.ve
Tanyel, B. (2001). Buzağılarda asit-baz durumunun
be-lirlenmesinde mikroC02 sisteminin kullanılması. 4·6
tem-muz 2001,LVUlusal Vet. iç Hast. Kongresi,Konya. Maden,M., Birdane, M.F.,Alkan,F.Hadimli, H.H.,Şen,
i
ve Aslan, V. (2000). Köpeklerde solunum yoluhas-talı kların ın klinik,sitolojik, bakteriyolojik ve radyolojik
ana-lizi.S.Ü.Vet. Fak.Derg.,16,1,43-50.
Maleno , F.E., McCullough, S.J., McLoughlin, M.F. O'Hagan,J. and Neill, SD. (1988). Infectious agents in
respiratory diseaseof housed,fanening lambsinnonnem
Ireland.Vet. Rec., 122,9, 203' 207.
Malazdrewich,C.,Ames,T.R.,Abrahamsen,M.S.nad
Ma-heswaran, S.K. (2001). Pulmonary expresision of tumor
necrozis factor,alpha, interleukin-1 beta,andi
nterleukein-8 intheacutephase of bovinepneumonic pasteurellosis. Vert.PathoL.,38,297-310.
Ok.M veBirdane,F.M.(2000).Prematurebuzağılardakan
asit-bazdengesi,bazı kan gazları ve elektrolit düzeyleri.
Vet.BiL.Derg.,1,147-150.
Ok,M.,Koç,Y.,Aslan, V.,Maden,M.,Sevinç,M,Ok,Ü ve
Kuyucuoğlu, Y (1995). Kuzu enzootik
bron-kopneumonilerininteşhisinde kan proteinleri, radyografive
bakteriyolojikyoklamanınönemi.Tr.J.of Vet. and Anim.
Sci.,19,231-236.
Pfetfer, A., Thusley, OC., Boyes, BW., Davies, OH.,and
Price, MC (1983). The prevalence and microbiology of
pneumoniain a flock of lambs.N.ZVet. J.,1983,31 ,196-202.
Pichel.M.,Zaremba,W.und Grunert,E.(1989).Verleich
von areriellen und venösen blutqas- und
Sa-urebasenwerten beizu früh geboeren gesunden oder an
eir spatasphyxie erkranten kalben. J.Vet. Med. A., 36: 653-663.
Reinhold,P.(1993). Oscillatorymeasurements.bloodgas
anallysisand clinicalobservationsafterintravenous elen
-buterol administration in healthy and acutely pneumonic
calves.Vet. Res.Com.,17,2,143-151.
Scott,M.Jand Jones,J.E. (1998).The carriage of pas
-teurella haemolitica in sheep and its transfer between ewes and lambs in ralation to mastitis. Comp. PathoL., 118.4,359-363.
Signh,H.,Randhama SS and Setia,MS (1989).Alteration
in acid-bass status blood gas dynamicduringprogresive
hyperkalamiain neonatal calves.Res. Vet. Sci.,46,277·
279
Şentürk, S.,Temizel,M.,Kaya,G ve Kavukcu,F (2002).
Kuzuların enzootik pnömonilerinde plazma laktat kon-santrasyonunun prognostik değeri. Veterinarium. 13, 1;46-49.
Strand,M., Ikegami, M and Jobe,A.H(2003). Effects'of high PC02 on ventilated preterm lamb lungs. Pediatric
Res., 53,3.468-472.
Trigo,f.J.,Breeze,R.G.,Liggitt,H.D.,Evermann,J.F.and Trigo,E.(1984).Interaction of bovine respiratorysyncyt
i-al virusand pasteurella haemolitica in the ovine lung.Am J.Vet. Res.,45,8,1678.1671.
Turgut, K(1995). Sıvı elektrolit ve asit-baz denge bo-zuklukları. "Veteriner Klinik laboratuvar Teşhis"
331-365,Özelbasım, istanbuL.
Tvedten,H.,Kopcia. M and Haines, C.(2000).Mixed ve-nous and arterial bloodin bovine coccygeal vesselsamp
-les for blood gasanalysts. Vet. Clin.PathoL. ,29,1,4-6. Verhoeff,J and Wierda A. (1983).Use of blood from ar
-terialised capillaries in the ears of calves for the analysis
of p02,pC02 and bicarbonate. Res. Vet. Sci.,35, 124-126.
Yılmaz, Z.Şentürk, S.Ve Batmaz,H.(2000). Buzağı en-zootik pneumonisi' nin tedavisinde enrotloxacin ile en-rofloxacin+t1unixin meglumine kombinasyonunun et-kilerininkarşılaştırılmas ı.J.Fac.Vet. Med., 19/1-2, 2934.
