DEĞİŞİK ŞEKİLLERDE ÜRETİLEN ŞEKER PANCARI POSASI SİLAJNIN KUZU VE SÜT İNEĞİ RASYONLARINDA KULLANILMA OLANAKLARI IV. SÜT VERİMİ VE KOMPOZİSYONU BAZI KAN VE RUMEN SIVISI PARAMETRELERİ

hı.

uu.

Ill' rı:.120U1I. 17..ı: .ı9-S.ı

DE

G işiK

ŞEKiLLERDE

ÜRETiLEN

ŞEKER

PANCARI POSASI SiLAJININ KUZU

VE SÜT iNEG

i

RASYONLARıNDA

KULLANILMA OLANAKLARI

'

ı

v.

SÜ

T VER

i

Mi

VE

K

OM POZiSYONU iLE BAZI KAN VE RUMEN

sıvısı

PARAMETRELER

i

Su p h i Deniz 1@ ŞakirD.Tunc er2 Mu ra t Demirel 3 Nihat Denek 4

U

s

i

n

g

P

os sihilities o

f

S

uga r H

eet

Pu

lp

S

ilage

P

rc du

c

ed in Dil

l ereni

\\

'

a y s in

Lamh

a

n d D

airv C

ut t

le

D

i

ct s

I

\'

.

.\

liI

k

Yield,

Milk

C

om pos i

t

iorı,

S

;

)

me

B1

00d and

R

umen

F

lu

id

P

a

ra md e rs

Özet: Bu_{çalışmada.} enerji _bakımındanzenginveucuzbiryem maddesi olan_{şekerpancarı pesası. buğdaysamanı}içeren

gruplasilaıa %5melasve % 1 üre(BSYŞPP), kuru ot içeren gruplaise % 5melasiçe rec ekşekilde(KOYŞPP), buğday samanı yada kuru ot ilavesiyte kuru maddesi%20'yeyükseltilerek silolanmışvebusilaılarmısırsilajıveçayırkuru otuile birlıkte sut ineği rasyonlarında kaba yem kaynağı olarak kullanılmışt ır. Deneme 4x4 latın kare desenine göre cü-zenlenmiştir.Grupla rdayem tuketımi,kurumaddeesasınagöre.silajtüketen gruplarda benzer,çayırkuruotu tüketen g

rup-la isedaha yüksekbu lunmuştur(P<O.OS).Grupların söt verimi.yağa göredüzeltilmiş süt verimi, kuru maddeye göre dü -zeltilm iş sütverimive sütün kompozisyonubenzerbulunmuştur. Yemlerneden 3 seaısonra hayvanlardan alınan rumen sıv ı s ı ndapHdeğeri.grupla rarası ndabenzerbulunurken, NH3-Ndeğeri BSYŞ PPsilap tüketen gruptaçay ırkuruotutükelen

gruplan yüksekbulunmuşlur(P<O.OS). Rumensıvısındalaktikasitve propiyonikasit konsantrasyonlarıarasındatarklrlrkbe

-brlenmezken. asetikasit konsantrasyonuKOYŞ PPsilaııtüketengrupta dah adüşükbulu nmuştur(P<O.OS).Gruplarınserum

totalprotein, glikoz,kalsiyumve trigliserid duzeylerindebenzerlik.. serum üre- N, losfor ve kolesteroldüzeyle riarasındal ark-Iılıklar belirlenmişti r(P<O.OS).Buçalı şmada, yaş şeker pancarı posasınınkuru madde düze yin in% 20'yeyükseltilmesive

melasıledesteklenmesidurumundakaliteli bir silaj eldeedildiğive busilajınbesleyicideğerinin.sülmekjen içinmısı rsilaJI

ıle

esoeçe

r

kabul edilebdecegisonucunavenırmşnr.

Anahtar Kelim eler: Şeker pancarı posas ı ,sila;!. yem tükelimi. süt verimi, süt kom pozisyonu. rumen sıvısı ve kan p a-rametreleri

Abst ract : Theobjectives ol this experimenIs were to evaluatethe ensiling melhodsfor possibly more ellicıent and long -lastı ngerese-venonof sugarbeetpoıp.richinenergyand cheap leedstuff.Forthis reason.silagesdıymatter irıcreasedto Y k byaddıngwheat straw or grass hayand added5% beet moIasses,and 1%urea inonlywheat straw containingsı­

lage. Thesetwosilages and comsilage and grass haywere Ulilized in dairycow diets.Indaiıycowtrial,OM inıakeoldai ıy

cow were sinnlaramongsilages. bUL higherindairycowledgrass hay compared withthosefed silagediets(P<O.OS).Total

milk.tatcorrectedmrlk,solidcorrecıedmilk prcd uctlo nsandcornposıtıonol milkwere similaramongoets.Rumen pH were similar, nowever .ruma rıNH3-Nccncentra tions werehigherin cowsled SBPSMsilagewilh cowsIedgrass hay 3-h pos t-reeding (P<O.OS). While leetıc acid and prc pionic acid concen trationsof rumen /Iuid were similar. bui ecetc acid co n-centratrensol cows led SBPHM silage were ıowerlhanthos e cows fedotherdıets(P<O.OS). Whereas lotalserum oroteo.

glueose. calcium,and lriglyeeridecorıcenlratıonswere similar,serum urea-N,phosphorous andcnoıestero!corıcenlralions

were different amongtrea tment groups (P<O.OS). Inco-cıusco.when OMcorıcentralionol sugar beet pulp ineteasedup to 20% and suppJemenled with moıasses. a salisfying quaıeysilage can be accomplished.The nutnnvevalue olthıssilage may equalLOthe nutritivevalueol com silage. Resultsobtainedin dairy cowexperimentwereverv enceuraging.Iheuse of

sugarbeet pulpsilage.

Key Words: Sugarbeetpulp silage,leedmtake. milk yield. milkcomposil ion. rumenfluid and blood parameters

Giriş

Ulkemizde nüf u su n hızla artmasına karşılı k.

hayvansal üretim yetersiz kalmakta. bu durum un doğal sonucuolara k beslenmeile ilgi li sorun larsürekli ülke gündeminde bulunmaktadır. Ha yva nsa l

ü

reumm

"jdı~"larih ı:07.iJ.20/IJ (m: su p hıık ıı i /<!fhoun.ul.com

,.Bu~,;IIı~ nı ;ıTUBITi\Ktamfuıdmdc st c k f c mmşuriVII,\G·ı:!oo,.

i Y'tT.verermerFakülıe-a.Ha vvunHcvlcmcveBesle nme Has tuhklarr AnabilunDa lı.VAN ~.U:. verer merF;ıkiıJıe~i.IIJ'(\'anncsfcmeveBcelenme llasıalı kbn AnabilimDalı. A1':KARA

.'Y'tT.Zir.1.11Fakültesi.ZOOlc kniBölurn u.V/\:\'

LÇ"'R, GUR13UZ. GÜ:-iER.DoGRlIER

arttırılması:çok sayıda hayvana sahip olmak yerine, hayvan başına düşen verimiarttırmakla mümkündür.

Diğer bir ifade ile,yüksekverim gücüne sahip hay -vanların yetiştirilmesi amaç edinilmelidir. Bilind iği gibi hayvanbaşı na verimliliğin arttı rı lmasında qenotlpin% 30 olan etkisine karşı lıkçevreselfaktörlerin, özellikle

bakımve beslemenin etkisi% 70 düzeyindedir. Ozelliklerumi n antl a rı n beslenmesinde ucuz yem kaynaklarının bulunmas ı ve bu kaynakların verimli bir

şekilde kullanılması büyükönemtaşımaktadı r. Çünkü hayvansal gırdiler içinde yem gide rleri % 60-70 gibi

önemli bir yere sahiptir. Bu bakımdan, bir şeker en-düstrisi yan ürünü olan şeker pancarı posası, pektin bakımından zenginolma sın ın yanısıra , yapısındayük -sekdüzeyde selüloz bu lunması ve buselülozun

yük-sekdüzeydesindirilebilirnitelikteolması (Longland ve

Law.1988:'Letermeveark.,1992).ayrıcaucuzolması vetah ıla dayal ı rasyonlardan kaynaklanan metabolik bozukluklan önlemesi gibi avantajlan nedeniyle, ra s-yonlardagenişbirkullanı m alanıbulmuştur.

Bilindiği gibi. yüksek verimlisüt inekleri,enerjive protein ihtryaçtanmn yüksek olm al arı dolayıs ıy la ,

ge-nellikle kaba yem oran ları düş ük rasyonlarla

bes-tenrnekzorunda bırakılı rlar. Buuygulama sonucunda , karş ılaşılan çeşitli sindirim sistemi problemlerininyanı sı ra, hayvan ın yetersiz seluloz tüketmesine bağlı o

la-rak.rurnenoeoluşa n asetikasitora nı azalı r ve bu da

süt yağı miktarının azalmasına neden olur, Budurum , özellikle süt fiyatlarının yağa göre ayarland ı ğı ü

l-kelerde,işletme içinbir dezavantaj oluşturur (Tunc er.

'991). Şeker panca rı posası. yüksek sayılabilecek düzeyde ham seluroz (KM 'de %20) içermesine rağ­ men. bu fraksiyonunsindirilebilir!iğinin yüksek ve lig -nifikasyonun düşük olması nedeniyle, enerji düzeyi arpaya yakı ndır (Bhattachharya ve Lubaddah, 1970: Bhattachharya ve setemen. 1970; Cordiez ve ark.,

1978: Bolat ve ark., 1995; Demirel ve Boıat. 1997), Şekerpanca rı posasındabulunanhamselulazuntotal sindirilebili rliğ i '%88-92 olarak bildirilmektedir (Cottyn

ve ark.,1980).Ancak,şeker pancarı posas ındagerek protein mi ktarı, gereksede proteininsindirilebilirliği ol-dukça düşüktür. Yine bu yem maddesinde bulunan kalsiyumun önemli bir bölümü kalsiyum oksatat krıs­

tallertşeklinde bulunmakta (ErgüL, 1988) ve posalar düşükdüzeydefosfor içermektedir(Şenel, 1974).

Ülkemizşeker panca rı üretiminde dünyada sayrtı ülkeler aras ında yer almaktadı r. Üretilen yaş şeker pancarı posası mikta rı , 1998 yılı itibariyle 7 milyon tona yaklaşm ıştı r (Anonim, 1998). Ancak şeker pa n-carı posasmmüretim sezonunun kı sa olması ve yü k-sek suiçeriği nden dolayı kolay bozulabilir nitelikte o

l-ması. bu ucuz yem maddesinden yararlanma olanağını snurlandırmaktadrr. Bu ürününyığın halinde

50

depolanması durumu nda ise, oluşan fermentasyona

bağlı olarak büyük orandabozulmala rve besinmadde

kayı pları oluşmaktad ır.

Bu çalışmada, enerji bakı mından zengin ve ucuz biryem madde si olan yaş şeker pancarı pesası. buğ­

day samanı içeren grupta % 20 KM ve % 1 üre

içe-rece kşekilde (BSYŞPP), kuru ot içeren grupta ise ~'o 20 KM ve % O üre içerecek şekilde (KOY Ş PP) si -lolanmış ve bu silajlarm süt ineği rasyonlannda kaba yemkaynağ ıolarakkullanılmaolanakları araştı rılmı ştı r.

Materya lve Meto t

Araştı rmada. Altındere Tarı m işletmesi'nden sağ­ lanan yaş, taktasyondönemi ve süt verimibakımınd a n birbirine yakın 4 baş Simental ırkı inek kullanılmı ştı r.

Hayvanlar laktasyonun3.ayında denemeyeal ı nmı ştı r. Çalışmada, BSYŞŞP silaj ı (%20 KM.%5 metas. %1üre).KOYŞPP silajı (%20KM, %5 melas . %0 üre), mısır silajı ve çayır kuru otu kullanılmıştır. Yaş şeker pancarı posası silajları kompozisyonun be-lirlenmesinde Deniz ve ark.(1997)'nln bulguları esas alınmıştır. Bu amaçla, yaş şeker pancarı posas mm

kuru maddesi buğday samanı (BSYŞPP) yada çayır

kuru otu ile(KOYŞPP) % zc'yeyükseltilmiş. ayrıca k a-rışımlara% 5melas ve BSYŞPP silajma % 1üre ilave edi lmiştir.

Çalış ma 4 x4 latin kare deneme desenine göre yürütülmüştü r. Deneme 10 günlük ön auştırma dö -neminden sonra her biri 10 'ar günlük alıştırma ve 7

günlük örnek toplama dönemi şekli nde ge r-çe kl eşti ri l m iş tir. Ha yvanların dönemlere göre tü

-ketecekleri kaba yem kur'a ile belirlenmiştir. H ay-vanla ra kaba yemler ad libitum, konsantre yem (süt

yemi) ise günde 4 kg olacak şekilde verilmiştir. Ha y-vanları n su ihtiyacı otoma tik suluklar yardımıyla sa ğ­ lanm ışve deneme süresincehayvanları n önünde kaya

tuzubulund uru l muştur.

Hayvanları n sağım işlemigündeikidefa otomatik sağ ı m makinası ile yapılmış ve örnek toplama d ö-nemlerinde hayvanların süt verimleri günlük olarak kaydedilmişti r. Bu dönemlerde her sağımda h ay-vanlarda n sağılan sütün % 1

'i.

her hayvan için ayrı ayrı şişelerde biri ktirilmiş vebozulmayı önlemekiçinşi­ şerere doymuş HgCI2 ilave edi lmiştir. Sütle r. örnek

toplama döneminin sonuna kadar buzdolabında ko

-runmuştur.

Çalışmada kullanılan yemlerın kuru madde. ham protein,ham yağ ve ham külanalizlerı

w

eence

analız sistemine göre, ham seluloz analizi ise Cramptan ve

Mavnard'm bildirdiği metotla yapılmıştı r(Akkılıçve

Sür-men, 1979). Silajlarda ham protein ana lizleri yaş ö r-neklerdeyapı lmıştır.

EH:i1K:.ızL\ nwrd"n1ı'slkusl Elin inn:nıKi m~ :.ı s:.ılve.•.

Süt örneklerinde kuru madde.ham protein (N x

6.38) ve ham kül analizleri Weende analiz sistemine

gore. sütyağı Gerber metodu ile sütşekeri Mc

Do

-well veMc Darnet(1968)'egöre. kuru madde ye göre düzeltilmiş süt verimi (OSV) ise Tyrrell ve Reid (1965)'egöre hesaplan mıştır.

Ornek toplama dönemlerinin son gününde

sabah yemlemesinden 3 saa t sonra ha yvanlard an rumensıvıs ı ve kan örnekleri alınmıştır. Rumen sıvısı örneklerinde pl-t. NH3 -N, laktik asit, propiyonik asit.

as

enk

asitve bülirik asilanalizleri yapılmıştı r.Organik

asıtanaliziHPlCcihazı kıjllarularak" yapılmıştır. Kan

serum lannda total protein, üre-N, glikoz. kole stero l. tnqnseno. kalsiyum ve fosfor analizleri ise oto

ana-hz

ör

kullan ıla rak yapılmıştı r.

Denemede elde edilen verilerin analizinde va

r-yans analizi. gruplar arası farklılığın belirle nmesinde

ise Duncan testi kullanılmıştır (Düzgüneş ve ark..

19

83 )

.

Bulgu lar

Bu den emed e grupla nn tükettiği kaba ve kon

-santreyemterinham besin madde içerikleri tablo toe.

denemede kullanılan sllajlann pH ve organik asit içe -rikleri tablo

z'o

e.

grupla rı n ortalama kaba yem tü -ketimi.süt verimive sütün kompozısyonuna ilişkin de-ğerler tablo

ô't

e

.

rum en sıvısı metabolitleri ve pH düzey leri tablo

a't

e.

kan serumuna iliş kin bazı

me-tabolitlerindüzeyleri isetabloô'tesunulmuştur.

Ta rtı şma ve Sonuç

Bu çalışmada mısır silajı, BSYŞPP silaj ı , KOYŞPP silajı ve çayır kuru otunun süt verimi ve

sütün kompozisyonuüzerineetkisiaraştırılmıştır.

Hay-vanları n kaba yem tüke tim inde sila] grupları birbiriyle benzer bulunurken, çayır kuru otunun tüketimi Si' Tablo1 Kaba ve konsantre yemlenn hambesinmaddemiktartarr.%

Yemmaddeleri

K

M

KM

Ham Ham Ham Ham N'suz

(Yaş) Kül Yağ Protein Selüloz Öz Madde

Mısır Sdajı 18.00 93.48 10.38 1.51 1.30 3448 39.91

BSYŞP P Silaj ı 23.02 90.14 733 0.77 4,92 29.72 30.97

KOY Ş P P Si laj ı 18.80 91.49 10.67 0.63 2.11 29.11 39.83

ÇayırKuruOtu 90.52 7.57 1.42 7.68 35.88 37.97

Süt Yemi 87.28 855 1.26 16.50 5.43 55.54

Tablo 2.SilajlannpHve organik asildeğerte ri,glkgKM

Sitajtar

p

H

Laktikasit Asetik asit Bütirikasıt

Mıs ırsilajı 3.93 103.33 327.78 0.00

BSYŞ P Psi/aJI 3.75 50.35 153.65 0.00

KOYŞP P silajı 3.94 41.49 280.85 0.00

Tablo 3.Gruplarınortalamakabayemtüketimi, sütverimive sütünkompozisyonu.

Yem KabaYem Süt Yağa KM'ye Yağsız Süt Süt Süt Sutte

Maddeleri Tuketmu Venmi DSV DSV

KM

Yagr Protein ı Şekeri Kül

kgKMIgün kgrgün kg/gün kg/gün % % % %

,

..

,

Mısır Sılajr 5.69b 9.33 9.24 880 780 4.48 3.61 4.36 0.26

BSYŞPPSilajl 6.78b 9.32 9.49 B.97 7.8 1 4.16 3.94 4.12 0.38

KOYŞ P P Silaıı 7.11 b 9.27 8.62 7.96 7.77 3.29 3.71 4.18 0.25

çayırKuru Otu 9.55a 9.24 8.85 8.66 7.89 3.90 3.85 4.35 0.33

a.b...Avmsütondafa rklıharftaşıyandeğe rlerbırbiri n denfark lıbulun mu ştu r(P<0,05).

['ÇI\R.GL·RBl'Z. GÜ.'ER.[)O(jIH'ER

Tablo 4.Grupların bazı rumensı vısımetabonüenvepH düzeyleri.

Yemmaddeleri

PH

NH3-N Laktik asit Asetikasit Propı yonikasit

mg/100rn 1 mmoll1OOml mmoV100m1 mmol!l00rn1

MısırSilajl 7.00 9-87ab 31.98 178.89a 2.03

BSYŞ PP Silajı 6.75 21.66a 23.48 146.69a 2.06

KOYŞ PP Silaj) 7.18 12.25ab 24.29 74.85b 4.98 çayırKuru Otu 6.97 5.66b 15.43 155.39a 1.16

a,b...:Aynl sutunda farklrharltaşıya ndegerlerbirbirindenfa rklı bulunmuştu r( P-c0.05).

Tablo 5.Gruplarrnbazıkan serumu metabolitleri düzeyleri.

Tota!protein Üre-N Glikoz Kalsiyum Fosfor Koleste rol Trigliserid

gl100ml mgllOQml mgl100ml mgll00m1 mgtl 00ml mgt100ml mgl l 00ml

MısırSilap 7.35 3.00b 53.25 6.95 7.28a 159.25b 15.25

BSYŞPPSilaj) 6.65 16.75a 52.25 5.55 2.90c 122.50

c

9.25

KOYŞPP Silaı' 7. 18 10.00ab 35.45 6.78 4.35be 129.75 c 12.7 5

çayırKuru Otu 7.15 3.50b 57.00 6.73 6.08ab 179.00 a 16.75

a.b...:Aynısütundafarklıharltaşıyan değerler bırbirindenfarklı bulunmuştur(P<O.OS).

ıajlarcandaha fazlabulunmuştur. Günlük kaba yem

tuketimiKM esasına göremısır silajı tüketen grupta

5.69 kg, BSYŞPP silajı tüketen grupta 6.78 kg,

KOYŞPP

süan

tüketengrupta 7.11kg,çayırkuruotu tüketen grupta ise 9.5 5 kg olarak (P<O.OS) ge r-çekleşmiştir (Tablo 3). Denemede kaba yemler ar a-sında hayvanların süt verimi, yağa göre düzeltilmiş

süt verimive kurumaddeye göre düzeltil miş süt

ve-rimibakımındanherhangibirfarklılığın olmadığı;ö zel-liklemısırsilajı ile karşılaştırıldığında, her ikiposa

si-tajmdan da, mıs ı r silajı ile benzer sonuçları n elde

edilmiş olmasıönemli birburçudur.Aynı şekilde

grup-lardan elde edilen sülün yağsız KM, protein, yağ,

şekerveküldüzeyleride benzerbulunmuştur.

Bu konuda yapılan bir çok çalışmada (Andries

vearx.. 1984: Karalazos ve Gkiouzelqiannes. 1987;

Batur-

Ouresru

ve ark.. 1989: Des Visser ve Hindle,

1990: Gruberve ark.. 1992), bu çalışma ile benzer

şekilde. yaş şeker pancarı posası silajı tüketen ha y-varaarm süt venml, yağı düzeltilmış süt verimi ve

kuru maddeye göre düzeltilmiş süt verimi

ba-kımından farklı silajlar tüketen hayvanlar ile benzer

özeüık taşıdıkları bildirilmektedir. Ancak gruplardan elde edilen sütun kompozisyonuna ilişkin bildirişler

52

arasında far1drlıklar bulunmaktadır. Nitekım Des

Vis-ser ve Hindle (1990) şeker pancarı posasr

süannm

s

ü

tun

yağdüzeyiniarttırdığınıbüdmrken:Karalazosve

Gkiouzelgiannes (1987) ile Andries ve ark. (1984)

ise,bu silajın süı ün yağ içeriğini düşürdüğünü ve bu düşüşün şeker pancarı posas ı tüketen grubun daha

az yağ tüketmesinden kaynaklandığın ı bil

-dirmektedirler. Sütün protein içeriğine ilişkin olarakta. Des Visser ve Hindle (1990) bu yemin olumsuz el-kislnden. Andries ve ark. (19 84 ) olumlu etkisinden

bahsetmekted ir.Gruber ve ark. (1992) ise. yaptıkları

çalışmada, posa silajının sütün komp ozisyonuna iliş­

kin herhangi olumluyadaolumsuzbirfarklı lığ ın

göz-lenemediğini bulmuşlardır.

Prandiru ve ark. (1993)'da taktasvoncakı k

o-yunlar1a yaptıkları bir çalışmada. kaba yem olarak

kuru ot tüketen kontrol grubu ile karşılaştırıldığında .

şeker pancan posası tüketen prupta sütün k

om-pozisyonu ve peynir içın kullanma özelliğinde olum

-suzbiretkilenmeninofuşmadrqmu yem maliyetıninde

posa silajı tüketen grupta önemli ölçüde azald ığını

bulrnuştann r.

Çalışmada, yemlerneden 3 saat sonra

Evcil Kaz(,\ Ib erdomesucux ıEtinin Ba ıı KimyasalH ...

uçucu yağ asitlerine bakıımıştır (Tablo 4). Rumen pH'ları bakmurcangruplararasındaherhangi bir

fark-lılığ ın olmad ığı ve bu değerlerin 6.75-7.18 arasında

seyretti ği beli rlen miştir. Leterme ve ark. (1992) ise, farkli kombinasyonlarda(sade.+ rnelas veüre,+yu -murta tavuğu gübresi) şeker pancarı posası silajları

tüketen hayvanlarda rumen pl-i'srru5.93-6 .44 a ra-sınd a buımuştarrnr.

Gruplardan elde edilen NH3-N değerleri silc yemleri arası nda benzer bulunurke n, BSYŞPP s

i-lajına ait NH3-N değeri çayır kuru otuna ait de -qerleroen daha üstün bulunmuştur (P<O.05). Bu

de-ğerler mısırsilajr, BSYŞPP

suah,

KOYŞPPP snej ve çayı rkuruotutüketen gruplardasırası ile9.87,21.66, 12.25ve5.66 mg/100 ml olarak belirlenmiştir. Grup-lardanelde edilenrumen NH3-Ndeğerlerinin tamamı

optima! mikrobiyel protein sentezi için öngörülen 5 mg/l 00 ml değerlerinden (Satter ve Retter. 1975; INRA, 1978;Alawave Hemingway,1986) daha yük -sekbulunmuştur. BSYŞPPsilajı tüketen gruptaki

de-ğerin rakamsal olarak diğerlerinden yüksek olması, sözkonususilaja%1 düzeyinde katılanüreninsilajın

a

zot

içeriğini artırmış olmas ı ndan kaynaklanmıştır.

Şeker pancarı posasına ilave azot kaynağı olarak üre, yumurta tavuğu gübresi yada soya küspes i tü-keten hayvanlarda rumen NH3-N değerleri sırasıyla 17.1,16.9 ve 22.6 mg/1Oomlolarak bulunmuştur( Le-terme veark., 1992).

Gruplardan elde edilen laktik asit ve propiyonik

asitdeğerle ri birbirineyakın iken,asetik asitdeğerleri arasında farklılık saptanmıştır (P<O.D5). Bu pa -rametre ba kımından KOYŞPP silajı tüketen grubun, diger kaba yemleri tüketen gruplardan daha düşük oldugu belirlenmiştir. Gruplardan elde edilen asetik asit değeri yukarıdaki sıraya göre 178.89, 146.69, 74.85 ve 155.39 mmol /100 ml olarak bulunmuştur (Tablo4). Denemede asetilc asitdeğerleri gerek rak

-tik asit ve gerekse propiyonik asit değerlerinden

daha yüksek bulunmuştur (Tablo 4). Yapılan ça

-lışmalarda {Chamberlain ve Thomas, 1979; Riis, 1983)'da rumen sıvı sı uçucu yağ asitleri profilinin

kaba yem tüketen hayvanlarda dikkat çekici olduğu;

yüksek düzeydekiselulozun asetik asit sentezini

art-tırdığı vepropiyonikasitmiktarını azalttığı (Kaulmann veark..198D;Leterme ve ark., 1992) bildirilmektedir.

Rumen sıvısı örneklerinden butirik asite ait pik eldeedilememıştir. Bu bulgu rumensıvısındakibutirik asit miktarının çok düşük oluşu şeklinde yo

-rumlanm ışlır. Çünkü butirik asit standart

çö-zeltisindenanlamlı birpikinelde edilmiş olması cihaz ya da kolondan kaynaklanan bir hatanın olmad ığını

göstermişti r.

Çalışmada, yernlemeden3saat sonra alınankan

örneklerinde serum total protein , üre-N, çllkoz. kal -siyum, fosfor, kolesterol ve trigliserid cuzevtenne ba

-krlmrştrr. Gruplar arasında total protein, glikoz, kal

-siyum ve trigliserid düzeyleribakımı nd an herhan gı bir

farklılığa

r

astlanmazken.

üre-N, fosfor ve kolesterol

bakımından farklılıklar gözle nmiştir (P<D.05), (Tablo

5). Fosfor bakımından fakir bir yem maddesi olan

şekerpancarı pasas ını nbuöz e ll i ği. busilajlan tüketen

hayvanıara da yansı mı ş ve bu suejlan tüketen hay

-vanların kan serumu fosfordüzeyidiğerkaba yemlere

oranla düşük bulunmuştu r. Nitekim , kan serumu nda

normal fosfor düzeyi 4-12 mg/10D ml olara k ö n-görülmektedir (ŞeneI. 1 986) . KOYŞPP

siteimd

e n

elde edilendeğernormaldeğerlerin altsın ırınayakın (4.35) bulunurken, BSYŞPP silajında alt sını rdan da daha düşük(2.90)bulunmuştur. Bu sonuçlar,şeker pancarı

posası içeren resyonlarta beslenen hayvan ların fosfo r

yönünden desteklenmesi gerektiğini göstermesi ba

-kımında n önem libulunmuştur.

Şeker pancarı posasr uygun bir şekilde si

-loland ı ğı takdirde , yüksek verim li süt ineklerin in be

s-lenmesinde,nişasta içeren enerji kaynakları na oranla daha güvenli birenerji kaynağ ıd ır (Formigani ve ark" 1993). Yapılan çalışmalarda (Kamphu es ve arx., 1983; Andries ve ark., 1984: Karaıozos ve

Gi-ouzefjannıs. 1988) şeker pancarı pesası tükete n hay-vanlarda (süt ineğive besi sığı rları )herhangibirsağlık problemi ile karşı/aşılmadığ ı, özellikle rumen laktikas i-dozis ve bununla ilişki li olarak rumenmukozası yada karaciğerde patolojik ya da anato mik bir değişikliğin gözlenmediğibildirilmektedir.

Ancak,Hervieu (1992), şekerpancarı pasasını n rasyonun % 38'inden tazfasuu oluşturmas ı du -rumunda, rumendeki fazla asidi uza klaştırma k için yeme NaHC03katılmasını n, ayrıca şekerpancarı po -sasmcakt kalsiyum sülfat miktarın ın fazlalığından do -layı 80-100 mg/kg KM çinko ilavesinin faydalı

ola-cağınıbildirmektedir.

Sonuç olarak, buçalış mada. yaş şeker pancarı

posasının kuru madde düzeyinin % 2D'ye yük

-seltilmesi ve melas ile desteklenmesi durumu nda ka

-lifel

i

bir silaj elde edildiği ve bu silajın besleyici de -ğerinin, mısır silajı ile eşdeğer kabul edilebileceği sonucunavarılmıştır.

Kaynak la r

Akkılıç M.,Sürmen,S. (1979). 'YemMaddeleri veHayvan BeslemeLaboratuvarKitabı"AÜ.VeterinerFak.YayınlarıNO: 357AÜ.Basımevi.Ankara.

Alawa, J.P.andHemingway, RG.(1986). Thevoıontarv in -takeanddigestibilityofsırawdiets andtheperformance of wet-hersheep as influenced by lormaldehyde treatment ol soya.

i ('\ı{,GlIRB LL CÜ:'\ER.Df>GRt!ER

beanmeal.Amm.Prod., 42, 105-109.

Andries.J.I.,Brabarıder,D.L •Soover,J.L andBuysse,F.X.

(1964).EnsiIedpressedsugar beetpulptoappetrte lor

dairy

COWS. RE!V!Je.de-I'Agriculture.37(4). 1011·1023.

AnOrWn(1998).TurkiyeŞekerFabrikala n Genel MüdCir1Uğ(ı FabnkaKayrılan.

Bahır reshi.M.,5iddiqui.M.M.andOureshi. M.B. (1989).

Sugarteetpulpproclı:tiorı and ıt's leeding potential for ıac­

ıatıngcows.SartıadJournalolAgriCullure.S(4).351-357.

Btıanachharya. A.N.arıd llbaÔ::ıah, W.F. (1970)_ Feedlıg

hıgh

evet

ol beet pulp in high ccocennaıe daiıy rations.

J.DaiıySCi..54.95-99.

Bhajtactıharya.AHandSleiman.FT.(1970 ).See! pufpasa

grain reptacementfordairy cows and sheep. J.DairySeL. 54, 89·94

Bolal.D.. Coşku n, B" Deniz,S.ve Bayto k.E.(1995). "H ay'-van Besleme ve BeslenmeHastanuan DersNotları" YYU . Veteriner FakültesiYayı nları, Van.

Ohamber tam, D. and Thomas. P.(197 9). Rumnal nilrogen

rretaccıem and lhe passage ol amino ecoes LO Lhe

du-odenum in sheep rece iving diet containing hay and coo

-ceruratesın vencceproportiorıs.J.

se

.

FoodAgric..30.

6

n ·

686

Cordiez.E.,Larroot.O.,Bienlar,J.M.•Pondant. A. and

Ea-naeme.C.V. (19 78).FAO AnmalProductiorıandHeaIL Paper

12RuııinantNutrilion:

seeerer

Artıdesfrom lhe World

Ani-malgewewFoodandAgricUtureOrganizationolthe United

Natcos.Roma

Collyn. B..Boucque.C..Aerts.J..Fiems,L and Buysse.F. (1980).Lavaleoralımenlairdespulpessuıpresseesensaees.

Rev.Agnc.BrusselS. 33.953-970.

Demirel. M.

ve

Bclet.D.(1997).Kuruıuimuşşeker pancarı

po-sasıvetapiokakatkrhkarmayemereüreveniasin ilavesinin

rumendekimibesin maddelerininyı kılım ıüzerine etkisi.Tr.J.

ofVeterinaryandAnim. SO., 21,371·378.

Denız. S..Demirel, M.Tunce r,Ş.D" Kaplan. O. veAksu,T.

(1997). Değişi k şekillerde üreiilen şeker pancarı posası s

i-la)ln ı nsütineğıvekuzurasyonları ndakullanılma olanakları.1. Kahtelişeker pancarı posasıs'lajmtnelde edilmesi. Türkiye 1. Silaj Kongresi, 16-19EylüL. Bursa.

Des Visser. H.and Hindle, V.(1990). Dried beetpulp and maize silage as substrtutes forconc rates in dairy cows

ra-tıons 1. Feed value.leed intake. milk production and milk

ccrrccsıncn. Neıtı.J.Agric.SeL.38.77-88.

Duzgüneş. O.,Kesici.T_veGCilbüz.F.(1983)."istatistik

Me-lOl1atl1",AÜ Ziraat FakühesiYayınlarıNo:861. Ankara. ErgtiI. M. (1988). "Yernler Bılgısi ve Tekn%ıiSı~

E.

O

.

Ba-sımevı.ızmır.

Formıgoni.A.. Piva.A.andHunlinglon.J. (1993 ).Useof si-!agemadelrom pressed sugarbeetpuipintheciedotdaıry CQWS. Informa lo reAgrario.49(1 5).47·50.

Grut>er. L. Steinwerıder, R., Ha usler,

J

.

and Kraut:er, B.

(1992).PrOductıonand utilizationolmıxedlodder beelslages

ın alpıneregOlls.2. Utilzation ol mixed fodder beet silageslor leedıngdaırycows.WirtsdıallseigeneFuner.38(3),155-1 78 .

5

4

ı-erveu, J. (1992). At Gngnon: a coreete diet based on

coreressedensiIed sugarbeetpuip.Chevre.No.192,28-29.

INRA. (1978). -Abmetatıon des Bovıne. Owo el

Caoros

".

IN AA Putı«:ations. Paris.

Kamptıues, J. ,Dayer.M. and Meyer, H. (1983).Silage aus

unlerschiedlich melassierlen presschirıitzerı in der Rm

-demıanl. WırtschaftseigenePutter. 29(2).110-12 7.

Karalozos,A andGiouzeljarınis.A.(1988).A roteonthe use ol sugar-oeer pulp silage and moIasses in die!ot laetatırıg dairy cows.Anim.FeedSel.Technoi..20.13-18.

xaraıazos. A. and Gkiouzelgiannes.A. (198 7). The eHectot

sugg a r beet pulp silage on milk prod uction of cows. Ep it-heoreseZootehnikesEpisternes .6.59· 72.

Kaufma nn.W.,Hagemeister.H.andDirksen.G.(1980). Aoap -talion to changes indielarycomposition,reve!and frequencyot

leedıng.ln:Y.Ruckebus h and P.Thı vend (Ed.) Digestıve

Physiology and Metabolism in Rum inants. Prc. Vth Int.Sym

po-sium on Digestive Physiolog y. Cıe rmont-Feranda-? Sep-terroer.1979.MTP Prees. Larcaster.UK.pp.587-602. Leterme.P..Thewis,A.and CUIOI. M.(1992).S~ementalion

olpressedsuçar-oeetpuipsılage wıth rnoıassesandurea.ıa­

yinghenexcreta orsoybeanmealinruminanlnutrition.AnITI. Feed. SO.TedTıoI..39.2()9.225.

longland.A.andlaw.A.(1986).Digestıorıofoeıscorıtaınıng

mOIaSSed or pain sugarbeetpu~ by grO\.fflg pigs. Amm.

Feed

sa

.TechnoI.

,23.63-78.

McDoweI.R.E.and McDaruel.BT (1968 ). lnterbre edma

-Iingsin dairycallle . 1. Yield ıreats. leed ellıcıencytype and

rateofmilking.J.Dairy SO.. 51. 767-777.

Prandini, A.,Ricci. C.,Renzi.lo .luca. S.and Piva.G.(199 3). Useofsilage mad efrom sug arteet puoinIhe oetof dairy eneec.fntonneıoreAgrario, 49(15),61-64.

Riis, P. (1983). Adaplation of metabolism lo various co n-ditions:nutrilional and other enviro me nta lcooonons.ınp.Pns (Edilor), Dynamic Biochemstry of Animal Production (World Animal Science,A3)EJsevvie r,Arnetercampp319-357. Satter.L.D.•and Roller. RE. (1975). Nil rag en Requiremenı

and utilizationin dairy came.J.DaırySet,58. 1219.

ŞeneI.H.S.(1974).Samanvemısı r silaj ınınsülUretımındeka

r-şnaştnmah degerleri.A.Ü.Vete merFakühesi Dergisi. XXi

tt

-2).130-138.

Şenel.HB. (1986). ""Hayvan aesıere".

ru

Vete nner Faklıiıesı Yayınlan No:5,istarV:ıUl.

Tu-cer. Ş.D. (1991). Sığırların Beslenmesi.

iç.

-Sığır

Has-talıkları.

i

kinci

Baskt , TÜM.VET,Hayvancılık

ve

Veterine r H

iz-metleriSan.Tic.ltd.Yayınlan No:3istarbul.

Tyrrel lH.F. and Reid . J.T.(1965). PredictiOll ol theenergy valueotcow's milk.J. Dairy SO.,48. 1215-1223.