U
. Z . 9
9
TT-ekonomi
9
‘Ciné Alhambra’ yandı
ELHAMRA Sineması yandı. Elhamra Sineması ile birlikte bir tarih yandı.
Elham ra’nın geçm işi 1827 yılına uzanır. Guistinia- ni adında bir Cenevizli, Gala- ta ’da çalıştırdığı tiyatroyu kapayarak Pera’ya taşınınca burada Fransız Tiyatrosu a- dını verdiği bir bina yaptır mıştı. Tiyatro 1831 yangının da yandı. Guistiniani yanan binanın yerine aynı yıl içinde yeni bir tiyatro binası yaptır dı. 1861 yılında tiyatronun girişine “Palais de Cristal” Kristal Saray adını taşıyacak bir balo salonu eklendi.
Fransız Tiyatrosu ve Kristal
Saray'ın tam karşısındaki Concordia Ga zinosu yıkılıp, onun yerine Saint Antoine Kilisesi yapımına başlanınca hem tiyatro hem balo salonu bilinmeyen bir nedenle kapandı.
Bina OsmanlI - Avusturya halı ve mo bilya firması tarafından kullanıldı. 1920 yılında binayı alan Arapzade Sadi Bey, (Sait Adapazarlı) yeniletti. Han haline dö nüşen binadaki eski tiyatro salonu 1923 yılında “Ciné Alhambra” (Elhamra Sineması) olarak işletmeye açıldı. 1936 -1 9 4 4 yılları arasında ismi Sakarya Si neması oldu. 1958 yılından sonra bura da Sururi Kardeşler’in İstanbul Tiyatro su temsiller verdi. İstanbul Tiyatrosu 1970’lerde kapanınca salon bir süre kullanılmadı. 1976 yılında tekrar sine ma olarak açıldı. Seks türü filmler göste ren bir sinema olarak işletildi.
Elhamra Sineması'nın içinde bulundu ğu bina Elhamra Hanı olarak bilinen altı katlı kagir bir yapıdır. Hanın alt katları dükkan, üst katları büro olarak kullanıldı. Sayın okuyucularım bu bilgileri sizlere Behzat Üsdiken’in yazdığı Akbank tara fından bastırılan “Pera’dan Beyoğlu'na, 1840 -1955" isimli nefis kitaptan akta rıyorum. Büyük boy 380 sayfalık bu ki tapta Behzat Üsdiken, bir Beyoğlu hay ranı olarak topladığı belgeler ve bilgiler le, kısım kısım Beyoğlu’nu anlatıyor. Meyhanelerini, birahanelerini, lokantala rını, mağazalarını, pasajlarını, kitapçıları nı, fotoğrafçılarını, kiliselerini, okullarını
ve sinemalarını tanıtıyor. Be yoğlu’nu Beyoğlu yapan ünlü aileler hakkında bilgi veriyor.
Sayın okuyucularıma Ak- bank’ın yayınladığı Behzat Üsdiken’in “Pera’dan Beyoğ lu ”na isimli kitabının İstan bul’daki sinemalarla ilgili bö lümünden bazı ilginç bölüm leri daha aktarmak istiyo rum.
Behzat Üsdiken’in yazdığı na göre, Auguste ve Louis Lumière Kardeşler’in ilk kez halka sundukları “cinématog raphe” gösterisi 28 Aralık 1895’te Paris’te Capucino Bulvarı üzerindeki Grand Ca- fe'nin bodrumundaki salon da gerçekleştirildi.
Hareketli resimler ve buna bağlı "si nematograf” gösterileri Paris’ten dünya ya yayılırken, İstanbul’a da atladı. Pe- ra’da Sponeck Birahanesi’nde Roman ya uyruklu Leh Yahudisi Sigmund Wrin- berg halka sinematografı tanıttı.
İstanbul’da ilk sinemayı Pathe - Fre- res firmasının temsilciliğini alan Sig mund Weinberg 30 Ocak 1908’de “Pat he Sineması" adı ile açtı.
1915 yılında bu sinemanın adı “Amp- hi" olarak değişti. Sonra burada Şehir Tiyatrosu’nun Komedi Bölümü temsil ler verdi.
Behzat Üsdiken, İstanbul’daki sine maların açılışını, yıllar içindeki değişimi ni de hikaye ediyor.
1918 -1 9 1 9 yıllarının ünlü sinemaları Américain, Eclair, Electra Orientaux, San tral, Majestik ve Apollon. Hepsini yaban cı uyruklu işadamları açmış, işletiyor. Al- kazar’ın aslı Electra 1918 yılında açıl mış. Eclair (1914) daha sonra Şark ve Lüks Sineması olmuş. Saray’ın açılışı 1913. İsmi, Lüksemburg’dan Glorya’ya, sonra Saray’a dönüşmüş. Taksim’deki Devlet Tiyatrosu'nun sinema olarak kul lanılırken ismi Venüs. Bu sinema 1919 yılında Majik (Magic) ismi ile açılmış.
Eski sinema binalarının, salonlarının çoğu daha sonra başka amaçlarla kulla nılmaya başlamış.
Elhamra’nın yanmasıyla Pera’dan (Be- yoğlu’ndan) bir yıldız daha kaydı.
guras@milliyet.com.tr
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
