ALMANLARDAN KALAN GÖK DÜRBÜNÜ
Gök Bilimleri bölümünde, 1925 yılında Almanlardan kalan 62 yıllık gök dürübünü hala kullanılıyor. Dev dürübünle sadece güneşteki olaylar inceleniyor. Yetkililer güneşin yüzeyin de 11 yılda bir bazı lekelerin oluştuğunu söylüyorlar..
Kandilli'de; güneşi gözlediğimiz, toprağı dinlediğimiz yerdeyiz
yaşam tetikte
--- — ^— ■ ... " ■ '■" ■ ■ iRasathane kampüsûnde iM kuruluş faaliyet halinde: Kandilli
Rasathanesi Deprem Araştırm a Enstitüsü ile Gök ve Yer
Bilimleri Araştırm a ve Uygulama Merkezi. Bu merkezdeki, 62
yıllık Alm an yapımı gök dürbününün “gözleri” yalnızca güneşi
izliyor ve inceliyor.
Rengin UZ
R
a d y o d ahaber bültenlerinde , televizyon ve gazetelerde , ba zen “Adapazarı'nda dün sabaha karşı 3.2 şiddetinde bir yer sarsın tısı meydana geldi. Merkezi, Kandilli Rasathanesine 70 ki lometre uzaklıktaki...” şeklin de haberler duyarız, okuruz. Adına pek aşina olduğumuz Kandilli Rasathanesinin somutvarlığını, sisli bir sonbahar sa bahı keşfe çıktık.,.
Kandilli sırtlarındaki rasat haneye doğru yükseldikçe, ısı düşüyor... Belli ölçüde hissedi yoruz bunu. Rasathane bina ları sisler içinde... içerdeki ça lışmaları gezip görmeden önce, Rasathane Müdürü Muammer Dizer'den, aydınla tıcı bilgi almak istiyoruz. Muammer Dizer, 1970'den beri müdürlüğünü yaptığı kuru mu tanıtıyor bize:
“Kandilli Rasathanesi, 1911 yılından beri bugünkü yerinde çalışmalarını sürdü rüyor. Rasathane, en büyük değişimini planlı döneme gir dikten sonra buldu. YÖK ya sası ile beraber, Kandilli Ra sathanesi Boğaziçi Üniversi- tesi’ne bağlandı. Bugün, ra sathanemiz kampüsünde iki kuruluş faaliyet halindeler. Kandilli Rasathanesinin de vamı olan Gök ve Yer Bilim leri Araştırma ve. Uygulama
Merkezi ile lisansüstü düzey de eğitim ve öğretim veren Kandilli Rasathanesi Deprem Araştırma Enstitüsü. Ensti tüde, özellikle astroloji, geo- fizik, jeodezi ve deprem mü hendisliği konularında master ve doktora verilmektedir. Bu enstitünün en büyük avantaj larından biri, Kandilli Rasat hanesi gibi bu konularda de neyimi olan bir labaratuvarda çalışılmasıdır.”
SİSMOLOJİ LABORATUVARI
Sismoloji bölümü, Kandilli Rasathanesi'nin en büyük la- boratuvarlarından biri. Ülke düzeyine yayılmış deprem is tasyonlarına sahip. Dünyanın hiçbir yerinde depremin önce den anlaşılamadığını, bunun imkânsız olduğunu söyleyen Muammer Dizer, Kandilli Ra sathanesinin Sismoloji ile il gili önemli bir çalışması oldu ğunu da açıklıyor: “İlk kade mede, ülkenin deprem özelli ğini tanımak gereklidir. Dep remsellik çalışmaları ülkemiz için zorunlu bir çalışmadır. Ülkemizin depremsel özellik lerinin ortaya konması, tah min konusunun çözümüne yardımcı olacaktır. Türkiye' nin Orta ve Doğu Anadolu bölgesinde hiçbir deprem şe bekesi yoktur. Bu nedenle de o bölgelerin depremselliği hakkında kesin bir bilgiye sa hip değiliz. Boğaziçi Üniver sitesi ve Kandilli Rasathanesi 1988'den itibaren Devlet Planlama Teşkilatı nın deste ği ile bu bölgelerde Deprem Şebekesi kuracaktır. Bu şe bekede kullanılacak âletler, rasathanemizde üretilmek tedir.”
BAYAN JEOFİZİKÇİLER
Kandilli Rasathanesi'nin Sismoloji bölümünde, 19 yıldır Jeofizik mühendisi olarak çalı şan Esen Alsan'ın üç yıldan beri de iki gene yardımcısı var, Seyhan Püsktilcü ile Nur can Meral. Genç jeofizikçiler, deprem kayıtlarını aldıkları, haftada bir kez nöbete kaldık ları küçük odalarında düzenli bir çalışma ortamındalar. Bu mesleği seçtikleri için mem nunlar. Gün oluyor, ellerinden, bizim hiç fark etmediğimiz . deprem, verileri «açiyor. Bizim
RASATHANE MÜDÜRÜ
Kandilli Rasathanesi 1911 yılından bu yana bugünkü yerinde çalışmalarını sürdürüyor. Rasathanenin 1970 yılından beri mü dürlüğünü yapan Muammer Dizer, en büyük değişimi planlı döneme girdikten sonra geçirdiklerini söylüyor...
rasathaneye gittiğimiz günün sabahı da G em likle küçük bir deprem olduğunu söylüyorlar.
62 YILLIK GÖK DÜRBÜNÜ
Gök Bilimleri Servisi baş kanı Dr. Atila Özgüç'le birlik te, rasathanenin ilginç bir bö lümüne giriyoruz. Burada, kü çük bir odada, Kandilli Rasat hanesi'nin 1925 yılında Alman lar tarafından yapılan gök dür bünü duruyor.
Şu anda yalnız güneşi in celemek için kullanılan, rasat hanenin bu en eski gök dürbü nünü incelerken, Dr. Atila Öz- güç'ten güneşin yüzeyinde, 11 yılda bir, bazı lekelerin oluştu ğunu, güneşteki olayların arttı ğını, güneşin, kelimenin tam anlamıyla “heyecanlandığını” öğreniyoruz. Yapılan hesapla ra göre, güneş 11 yıllık bu he yecanlanma dönemine 2 yıl
önce başlamış. Maksimum noktaya da 90-91 yılında gele cekmiş.
Bir başka bölmede, güneş fiziğinin gözlem laboratuvarın- da, güneşin görüldüğü her gün, güneşin fotoğrafları belirli aralıklarla saptanıyor. Bunun için daha modern gök dürbün leri kullanılıyor.
Fizikçi ve araştırmacı Ta mer Ataç, burada yaptıkları işi kısaca şöyle özetliyor: “Güneş üzerinde gözlenen aktif böl gelerde meydana gelen par lamalar fotoğraflarla belirle nerek veri merkezlerinde ya yınlanmak üzere gönderiliyor. Saptanan ilginç olaylar araş tırılıyor”.
Bir başka dünya, Kandilli Rasathanesi... İstanbul'un dı şında bir dünya, güneşi, yıldız ları gözlediğimiz, toprağı dinle diğimiz...
DEPREM KAYITÇILARI
Rasathanenin sismoloji bölümünde (Soldan sağa) Seyhan Püskülcü, Nurcan Meral ve 19 yıldır jeofizik mühendisi olarak çalışan Esen Alsan, deprem kayıtlarını tutuyorlar.. Haftada iki gün nöbete de kalan jeofizik ekibi, bizim rasathaneyi ziyaret ettiğimiz gün de Gemlik'te küçük bir deprem olduğunu belirttiler.. (Fotoğraflar: Sinan ÖZBALKAN)
