• Sonuç bulunamadı

EĞİTİM FAKÜLTESİ KİMYA EĞİTİMİ ANABİLİM DALI ÖĞRENCİLERİNİN HİDROJEN ENERJİSİ KONUSUNDA BİLGİ BİRİKİMLERİNİN SAPTANMASI

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "EĞİTİM FAKÜLTESİ KİMYA EĞİTİMİ ANABİLİM DALI ÖĞRENCİLERİNİN HİDROJEN ENERJİSİ KONUSUNDA BİLGİ BİRİKİMLERİNİN SAPTANMASI"

Copied!
85
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

EĞİTİM FAKÜLTESİ KİMYA EĞİTİMİ ANABİLİM DALI ÖĞRENCİLERİNİN HİDROJEN ENERJİSİ KONUSUNDA

BİLGİ BİRİKİMLERİNİN SAPTANMASI

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Hazırlayan DUYGU TAŞER

(2)

Gazi Üniversitesi

Eğitim Bilimleri Enstitüsü Müdürlüğü’ne;

Duygu TAŞER’e ait ‘‘EĞİTİM FAKÜLTESİ KİMYA EĞİTİMİ ANABİLİM DALI

ÖĞRENCİLERİNİN HİDROJEN ENERJİSİ KONUSUNDA BİLGİ BİRİKİMLERİNİN SAPTANMASI ” adlı çalışma jürimiz tarafından Kimya Öğretmenliği Bilim Dalında YÜKSEK LİSANS TEZİ olarak kabul edilmiştir.

Başkan(Danışman): Prof. Dr. Mehmet Levent AKSU

Üye: Doç. Dr. Mehmet YILMAZ

Üye: Yard. Doç. Dr. Halil DİNDAR

Bu tez, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü tez yazım kurallarına uygun olarak yazılmıştır.

(3)

ÖNSÖZ

Tez çalışmamın her safhasında ilgisini ve engin bilgisini benden esirgemeyen bana çok destek olan kendisi ile çalışma fırsatına sahip olmaktan çok mutlu olduğum hocam sayın Prof. Dr. M. Levent AKSU’ya teşekkürlerimi sunarım.

Çalışmalarımda her zaman yardıma koşan hocam sayın Doç. Dr. Mehmet YILMAZ’a ve manevi desteklerinden dolayı aileme teşekkür ederim.

(4)

ÖZET

Bu araştırma Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Ortaöğretim Fen ve Matematik Alanları Eğitimi Kimya Öğretmenliği öğretmen adaylarının hidrojen enerjisi hakkındaki bilgi ve tutumlarını ölçmek amacıyla yapılmıştır . Bu amaçla 15’i I.sınıf , 29’u II.sınıf , 28’i III sınıf, 45’i IV.sınıf ve 5’i de 5 sınıf olmak kaydıyla toplam 130 öğrenciye konu ile ilgili 18 soruluk bir anket uygulanmış ve elde edilen sonuçlar yüzde olarak değerlendirilmiştir.

Elde edilen sonuçlar değerlendirildiğinde; Kimya öğretmen adaylarının büyük bir kısmı “Hidrojen temiz bir yakıttır” yönergesine katılmaktadır (%63). Öğretmen adaylarını büyük bir bölümü dünyadaki enerji kaynaklarının sınırsız olmadığının farkındadır .Kimya öğretmenlerinin büyük bir kısmı (%66) hidrojen yakıt olarak

kullanıldığında atık olarak su oluşacağını bilmektedir. Ancak yinede %22 ‘lik bir

kısmın bu hususta şüpheleri vardır .Kızlar erkeklerden daha şüpheci yaklaşmaktadır ; Kimya öğretmen adaylarının yarısında fazlası dünya rezervlerinin %70’ini elimizde tuttuğumuz bor madeninin hidrojen yakıt pilleri açısından öneminin farkında değildir.

Çıkan sonuçlara dayanarak aşağıdaki öneriler yapılabilir: okul müfredatlarında özellikle ilköğretim 5. sınıftan itibaren Fen ve Teknoloji derslerinde hidrojen enerjisinin önemi vurgulanmalı konunun önemini yansıtan okuma parçaları konulmalı ve konu ile ilgili araştırmalara yer verilmelidir . Hidrojen enerjisinin kullanımı açısında yurdumuzda çok miktarda bulunan bor madeninin önemi vurgulanmalıdır . Özellikle mühendislik eğitimi veren fakültelerde yakıt pilleri teknolojileri ve kullanımları ile ilgili dersler konulmalıdır . Hidrojen enerjisinin çevre açısından en temiz enerji olduğu konusu vurgulanarak ilgili mercilerin bu konuya ilgilerinin çekilmesi sağlanmalıdır . En son olarak da bilinçli bir politika ile halk bu konuda bilgilendirilmelidir

(5)

ABSTRACT

PROSPECTIVE CHEMISTRY TEACHERS’ BEHAVIOR AND INTEREST ABOUT HYDROGEN ENERGY

This study was carried out to determine the knowledge and attitudes of pre service chemistry teachers studying in Gazi University , Faculty of Education on hydrogen energy . A 18 item multiple choice test was applied to 15 1st year , 29 2nd year, 28 3rd year , 45 4th year and 5 5th year a total of 130 students. The data were evaluated on percentage basis .

The evaluation of the data revealed that 63% of the pre service teachers agree with the statement “hydrogen is a clean fuel “. Majority of the pre service teachers are cognizant of the fact that the energy sources of the world is not infinite . Sixty six percent of them know that the only waste resulting after the combustion of hydrogen is water. However 22 % mostly girls have still doubts about this fact. More than half of the chemistry pre service teachers are not aware that Turkey holds 70% of boron reserves which is very important as regards to hydrogen fuel cells.

Based upon data obtained following proposals could be made : The importance of hydrogen energy must be emphasized in Science and Technology course starting from the 5th grade by giving articles and making activities related to this topic . The importance of boron which is abundantly found in Turkey and very important as regards to the utilization of hydrogen energy should also be stressed. The fact that hydrogen energy is the cleanest mode of energy as regards to environment should be pointed in order to draw the attention of the authorities to this topic. Finally the public must be informed about this subject starting from the primary education

Key Words : Hydrogen energy , chemistry education , pre-service chemistry

(6)

TABLOLAR LİSTESİ Tablo 1 48 Tablo 2 49 Tablo 3 50 Tablo 4 51 Tablo 5 52 Tablo 6 53 Tablo 7 54 Tablo 8 55 Tablo 9 56 Tablo 10 57 Tablo 11 58 Tablo 12 59 Tablo 13 60 Tablo 14 61 Tablo 15 62 Tablo 16 63 Tablo 17 64 Tablo 18 65

(7)

İÇİNDEKİLER BÖLÜM I GİRİŞ 1 1.1. Problem Durumu 1 1.1.1. Bilim ve Teknoloji 2 1.1.2. Enerji ve Eğitim 4

1.1.3. Eğitim ve Öğretmen Yeterlilikleri 6

1.1.3.1. Öğretmenler ve Hidrojen Enerjisi 8

1.2. Araştırmanın Amacı 9 1.3. Araştırmanın Önemi 9 1.4. Varsayımlar 10 1.5. Sınırlılıklar 11 1.6. Tanımlar 12 BÖLÜM II KAVRAMSAL ÇERÇEVE 15 2.1. Fen Eğitimi 15

2.1.1. Fen Eğitiminin Amaçları 18

2.2. Etkili Fen Eğitimi Nasıl Olmalıdır? 23

2.3. Etkili Fen Eğitimi İçin Nitelikli Öğretmen Yetiştirme 23

2.3.1. Öğretmen Adaylarında Bulunması Öngörülen Yeterlilikler 25

2.4. Hidrojen Enerji ve Sürdürülebilir Kalkınma 35

2.4.1. Dünya Enerji Durumu ve Geleceğe Yönelik Planlar 41

2.4.2. Hidrojen Enerjinin Diğer Enerji Çeşitleri Arasındaki Yeri 44

BÖLÜM III YÖNTEM 59

3.1. Araştırma Modeli 59

3.2. Evren ve Örneklem 59

3.3. Veri Toplama Araçları 60

3.4. Veri Toplama Araçlarının Hazırlanışı 60

3.5. Veri Toplama Araçlarının Uygulanışı 61

3.6. Verilerin Analizi 61

BÖLÜM IV BULGULAR VE YORUMLAR 62

4.1. Öğretmen Adaylarının Ankete Verdikleri Yanıtların Dağılımı 62

4.2. Ankete Verilen Yanıtlara İlişkin Bulgu ve Yorumlar 63

4.2.1. Soru 1’e Verilen Yanıtlara İlişkin Bulgu ve Yorumlar 63

4.2.2. Soru 2’ye Verilen Yanıtlara İlişkin Bulgu ve Yorumlar 63

4.2.3. Soru 3’e Verilen Yanıtlara İlişkin Bulgu ve Yorumlar 64

(8)

4.2.5. Soru 5’e Verilen Yanıtlara İlişkin Bulgu ve Yorumlar 65

4.2.6. Soru 6’ya Verilen Yanıtlara İlişkin Bulgu ve Yorumlar 65

4.2.7. Soru 7’ye Verilen Yanıtlara İlişkin Bulgu ve 4.2.8. Soru 8’e Verilen Yanıtlara İlişkin Bulgu ve Yorumlar 66

4.2.9. Soru 9’a Verilen Yanıtlara İlişkin Bulgu ve Yorumlar 67

4.2.10. Soru 10’a Verilen Yanıtlara İlişkin Bulgu ve Yorumlar 67

4.2.11. Soru 11’e Verilen Yanıtlara İlişkin Bulgu ve Yorumlar 68

4.2.12. Soru 12’ye Verilen Yanıtlara İlişkin Bulgu ve Yorumlar 68

4.2.13. Soru 13’e Verilen Yanıtlara İlişkin Bulgu ve Yorumlar 69

4.2.14. Soru 14’e Verilen Yanıtlara İlişkin Bulgu ve Yorumlar 69

4.2.15. Soru 15’e Verilen Yanıtlara İlişkin Bulgu ve Yorumlar 70

4.2.16. Soru 16’ya Verilen Yanıtlara İlişkin Bulgu ve Yorumlar 70

4.2.17. Soru 17’ye Verilen Yanıtlara İlişkin Bulgu ve Yorumlar 71

4.2.18. Soru 18’e Verilen Yanıtlara İlişkin Bulgu ve Yorumlar 71

4.2.19. Soru 19’a Verilen Yanıtlara İlişkin Bulgu ve Yorumlar 72

4.2.20. Soru 20’ye Verilen Yanıtlara İlişkin Bulgu ve Yorumlar 72

4.2.21. Soru 21’e Verilen Yanıtlara İlişkin Bulgu ve Yorumlar 73

4.2.22. Soru 22’ye Verilen Yanıtlara İlişkin Bulgu ve Yorumlar 73

4.2.23. Soru 23’e Verilen Yanıtlara İlişkin Bulgu ve Yorumlar 74

4.2.24. Soru 24’e Verilen Yanıtlara İlişkin Bulgu ve Yorumlar 74

4.2.25. Soru 25’e Verilen Yanıtlara İlişkin Bulgu ve Yorumlar 75

BÖLÜM V SONUÇLAR VE ÖNERİLER 76 5.1. SONUÇLAR 76 5.2. ÖNERİLER 78 KAYNAKÇA 80 EKLER 87

(9)

1. GİRİŞ

Bu bölümde araştırmaya konu olan problem durumu açıklanmış, problem cümlesi, alt problemler, araştırmanın amacı ve önemi, varsayımlar, sınırlılıklar ve tanımlar verilmiştir.

1.1. Problem Durumu

Eğitim, insanoğlunun var olduğu andan bu yana süregelen, düşünen, yaratıcı, yararlı davranışlar geliştiren, çevrelerine ve tüm iyi değerlere sahip çıkan, koruyan insanlar amaç edinmiş karşılıklı bir etkileşim sürecidir.

Türk eğitim sisteminin temel amacı; Atatürk ilke ve inkılaplarına bağlı, düşünme, algılama ve problem çözme yeteneği gelişmiş, demokratik değerlere bağlı, yeni fikirlere açık, kişisel sorumluluk duygusuna sahip, milli kültürü özümsemiş, farklı kültürleri yorumlayabilen, çağdaş uygarlığa katkıda bulunabilen, bilim ve teknoloji üretimine yatkın ve beceri düzeyi yüksek bilgi çağı insanı yetiştirmektir (MEB, 1981:5, DPT, 2000:96).

21. yüzyılda insanlığın sahip olduğu bilgi sınır tanımamaktadır. Ancak bu sınırı belirleyici bir etmen vardır ki o da eğitimdir. Ülkelerin sosyal, kültürel ve ekonomik alanda kalkınması ancak çağdaş bir eğitimle ve iyi eğitim almış bireylerle olanaklıdır (YÖK/DÜNYA BANKASI, 1997).

Bilimin ve teknolojinin baş döndürücü bir hızla geliştiği dünyamızda, ilköğretimden yüksek öğretime kadar her kademede iyi bir eğitim programına ihtiyaç duyulmaktadır. Bunun için her derece ve türdeki ders programları ve eğitim metotlarıyla ders araç ve gereçleri, bilimsel ve teknolojik esaslara ve yeniliklere, çevre ve ülke ihtiyaçlarına göre sürekli olarak geliştirilmek zorundadır (Atila, 2005).

1.1.1. Bilim ve Teknoloji

Günümüzde bilim ve teknoloji, bilim ve araştırma bilim ve sanayi gibi çift kavramların kullanımı artmıştır. Çünkü bilim, teknoloji ve araştırma birbirinin

(10)

verilerini kullanmaktadır (Atila, 2005).

Bilim, ‘geçerliliği kabul edilmiş sistemli bilgiler bütünü’ olarak tanımlanabilir (Karasar, 2004).

Teknoloji ise bilimsel bilginin uygulanmasıdır. Çağdaş teknoloji, toplanan bilimsel bilginin yeni ürün ve sanayi süreçleri elde etmek üzere bir şekilde uygulanması olarak tanımlanabilir (DPT, 1994:18).

Endüstri devrimiyle birlikte Avrupa’da eğitim, bilim ve teknolojinin niteliklerinde yeni gelişmeler olmuştur. Bilim modern toplumlarda toplumsal önemini artırmış ve bilgi toplumu kavramı ilk kez ortaya çıkmıştır (Aktan ve Tunç, 1998:118).

Bilim ve teknolojinin günlük yaşamımızın bir parçası olduğu ve onları anlamak zorunda olduğumuz gerçeği unutulmamalıdır. Günümüzde yaşanan toplumsal refah ve üretim bolluğunun esas kaynağı bilim ve teknolojidir (http:// yayim.meb.gov.tr/yayimlar/160/akbas.htm).

Son yıllarda bilimsel, teknolojik, ekonomik ve politik gelişmeler sonucu ortaya çıkan ‘küreselleşme’ ve bu değişimden kaynaklanan problemlerin çözümü ‘sürdürülebilir kalkınma’yı gerekli kılmıştır (TAEK Bülten, 2002:2).

Son yıllarda Türkiye’nin bilim ve teknolojideki yerine buna bağlı olarak dünya ölçeğinde rekabet gücüne bakıldığında azımsanmayacak bazı gelişmeler kaydedilmiş olsa da bu politika belgelerinde ortaya konulan hedeflerin gerçekleştirildiğini söylemek çok güçtür. Türkiye daha önceki dönemlerde birçok yol ayrımına gelmiş, doğru yolu seçmeye niyetlenmiş, ancak bunu gerçekleştirememiştir (TÜBİTAK, 2004:12).

1.1.2. Enerji ve Eğitim

Enerji, gelişmiş ve gelişmekte olan toplumlarda ekonomik etkinliklerin olmazsa olmaz koşulu olduğu gibi barınma, korunma ve beslenme gibi yaşamın

(11)

temel unsurlarını içeren yaşam kalitesini yükselten ve ülkelerin milli güvenliğini ilgilendiren bir güçtür (TAEK, 2000).

Eğitim, bireyin ve toplumun gelişmesi, ekonomik kalkınmanın desteklenmesi, kültürel değerlerin gelecek nesillere aktarılması bakımından olmazsa olmaz, vazgeçilemez, ertelenemez bir süreçtir (http://yayim.meb.gov.tr/ yayimlar/sayi23/günay.htm).

Enerji yüzyıllar boyu insanoğlunun öncelikli olarak gündemini işgal eden bir konudur. İnsanoğlunun dünya üzerinde yaşamaya başladığı andan itibaren uygar ve çağdaş medeniyetlerin boy gösterdiği günümüze kadar pek çok sıcak ve soğuk savaşın temel nedeni enerji paylaşımı ve kullanımına dayanmaktadır.

Enerji küreselleşen dünyamızda, serbest Pazar ekonomisi koşulları altında fiyatı belirlenen yatırımı ve ticareti yapılan ekonomik bir değerdir. Ülkeler enerji planlamalarını yaparken bu küresel kuralı kabullenmek topluma ucuz, temiz ve güvenilir bir enerji sunmak zorundadır.

Her toplumun kendine özgü bir eğitim sistemi vardır. Bu sistem o toplumun sosyal, ekonomik ve kültürel özelliklerine ve öz değerlerine göre biçim alır ve kurumsallaşır. Eğitim sistemi içinde yer alan programlar, toplumla karışık olduğu ve toplumun ihtiyaçlarına yettiği ölçüde kabul görür ve toplum içerisinde geçerli olan değerleri yansıtır. O toplumun ihtiyacı olan istendik davranışları geliştirmeye katkıda bulunur (Atila, 2005).

Bir toplumun eğitim ve enerji politikası o toplumun teknolojik, endüstriyel, sosyal ve kültürel zeminini oluşturur. Toplumların enerji ve eğitim alanındaki yeterlilikleri teknoloji, endüstri, sosyal ve kültürel alanlardaki gelişmişliklerinin bir göstergesidir. Çevreye karşı olumlu yönde geliştirilecek sorumluluk duygusu, sürdürülebilir kalkınmaya uygun yapılacak enerji atılımları iyi bir eğitim almış bireylerden oluşan toplumlarda mümkündür. Öyleyse yenileşmenin temelinde eğitim, gelişmenin temelinde de enerji yatmaktadır.

(12)

1.2 Yenilenen İlköğretim Müfredat Programında Hidrojen Enerjinin Yeri

1.2.1 Fen Müfredat Programına getirilen yenilikler.

Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programı’nın vizyonu; bireysel farklılıkları ne olursa olsun bütün öğrencilerin fen ve teknoloji okuryazarı olarak yetişmesidir. Fen ve teknoloji okuryazarlığı için aşağıdaki boyutlar düşünülebilir:

1. Fen bilimleri ve teknolojinin doğası 2. Anahtar fen kavramları

3. Bilimsel Süreç Becerileri (BSB)

4. Fen-Teknoloji-Toplum-Çevre (FTTÇ) ilişkileri 5. Bilimsel ve teknik psikomotor beceriler 6. Bilimin özünü oluşturan değerler 7. Fen’e ilişkin tutum ve değerler (TD)

1.2. 2.Genel Prensipler

1.2.2.1 Az Bilgi Özdür

Ünitelerde öngörülen kazanımlar, pek çok sayıda bilgi ve kavramı, yüzeysel ve birbirinden ayrık biçimde, özümsenmesi imkânsız bir hızla işlemek yerine, az sayıda kavram ve bilginin gerçek bir öğrenmeye imkân verir tempoda sunumunu sağlayacak şekilde seçilmiştir.

1.2.2.2 Fen ve Teknoloji Okuryazarlığı

Ünitelerde kazanımlar ve etkinlikler seçilirken fen ve teknoloji okuryazarlığının yedi boyutu gözetilmiş, öğrencilerin fen ve teknoloji okuryazarı

(13)

bireyler olarak yetişmeleri için programın elverişli bir çerçeve oluşturmasına özen gösterilmiştir.

1.2.2.3 Öğrenme Sürecine Yaklaşım

Programda, yapılandırıcı (constructivist) öğrenme yaklaşımı öncelikli olup öğrenmenin her bireyin zihninde, çoğu zaman o bireye özgü bir süreç sonunda gerçekleştiği görüşüne ağırlık verilmiştir. Bu anlamda, öğretim programında öğrenciyi fiziksel ve zihinsel olarak etkin kılan, yapılandırıcı yaklaşıma uygun çeşitli öğretim stratejilerine yer verilmiştir

Bu yaklaşım ana hatları ile benimsenerek hazırlanan Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programının öğrenme ile ilgili kabullenişleri şöyle özetlenebilir :

●Öğretme ve öğrenme arasındaki ilişki her zaman doğrusal ve birebir değildir. Bilgi ve beceriler, öğretim uygulamaları ile öğretmenden öğrenciye olduğu gibi aktarılamaz.

●Sınıfta farklı şekilde öğrenmeye ihtiyacı olan öğrenciler vardır. Bu öğrenciler, farklı öğrenme metotları ile öğrenebilir, bilgilerini arkadaşları ile paylaşarak içselleştirebilirler.

●Öğrenme pasif bir süreç değil, öğrencinin öğrenme sürecine katılımını gerektiren etkin, sürekli ve gelişimsel bir süreçtir. Bu yüzden, öğretim sürecinin çoğunlukla “öğrenci merkezli” olması gerektiği genel kabul görmüş bir gerçektir.

●Bilgi ve anlayışlar her birey tarafından kişisel ve sosyal olarak yapılandırılır. Ancak ortak fiziksel deneyimlerde, dil ve sosyal etkileşimler nedeniyle bireylerin yapılandırdığı anlam kalıplarında ortak yönler vardır ve bu anlam kalıplarının olabildiğince yakınsatılması, okul ortamında da sağlanabilir.

●Fen öğretimi, mevcut kavramlara eklemeler yapılması veya genişletilmesi olmayıp, bunların köklü bir şekilde yeniden düzenlenmesini gerektirebilir.

●İnsanlar, dünyayı anlamlandırmaya çalışırken yapılandırdıkları yeni bilgileri değerlendirerek özümler, düzenler veya reddedebilirler.

(14)

1.3.1 Yaklaşımın Genel Kazanımları

1.3.1.1 Fen- Teknoloji-Toplum-Çevre (FTTÇ) Kazanımları

Bu kazanımlar aşağıdaki şekilde listelenebilir :

1.Teknolojinin aynı konuda tarih içinde farklılıklar gösterdiğini, değişim geçirdiğini ve yeni geliştirilen teknoloji ürünlerinin öncekilerden izler taşıdığını fark eder ve bu durumu örneklerle açıklar.

2.Teknolojik tasarımın tasarım özelliklerini belirlemek, ön tasarım ve iş bölümü yapmak, model ve simülasyondan faydalanmak, deneme üretimi ve ürünün değerlendirilmesi gibi çeşitli aşamalardan oluşan bir süreç olduğunu anlar.

3.Teknoloji ürünleri geliştirmede ;hayal gücü, yaratıcı düşünme, kültür ve gelenekler, matematiksel bilgi, doğanın işleyişi hakkında fen yoluyla elde edilen bilgiler ile insanların fark edebilme ve kaynağı ne olursa olsun başlangıçta tamamen ilişkisiz görünebilen bilgi, olgu ve malzemeleri bir teknolojik ürün yapmak amacıyla bir araya getirebilme yeteneği gibi birçok kaynaktan yararlanıldığını anlar.

4.Teknolojik ürünlerin; çoğu zaman bütünü oluşturan parçalardan oluştuğunu ve bu parçaların zaman içinde dış etkenlerle veya birbirleriyle etkileşimleri sonucu aşındığını veya tahribata uğradığını fark eder.

5.Bilim ile uğraşanların tek tip insanlar olmadığını anlar.

6.Kadınların ve erkeklerin kuramsal ve uygulamalı fen bilimlerini meslek olarak seçip alanlarında yükselebildiklerini anlar.

(15)

meslektaşlarla sürekli iletişim içinde bulunmak) anlar.

8.Farklı tarihsel ve kültürel geçmişleri olan insan topluluklarının bilimsel düşüncelerin gelişimine yaptıkları katkıları örneklerle açıklar.

9.Kendi alanlarında dünya çapında üne sahip Türk bilim adamlarına ve bilime katkılarına örnekler verir.

10.Bilimsel araştırmalarda kullanılan, bilimsel araştırmaları ilerleten, destekleyen veya mümkün kılan teknolojilere örnek verir.

11.Bilimdeki gelişmelerin; teknolojinin gelişmesine, teknolojide yeni icatlara ve uygulamalara yol açtığına örnekler verir.

12.Atıkların (evsel, sanayi, tıbbî, kurumsal vb.) çevreye verebileceği zararları önlemek için uygun bir şekilde geri dönüştürülmesi veya imha edilmesi gerektiğini; teknolojik sistemlerin oluşturduğu atıkların (kimyasallar, plâstikler, metaller vb.) yönetiminin önemli bir toplumsal sorun olduğunu anlar.

13.Teknolojik ürün ve sistemleri kullanarak doğal kaynaklar, canlılar ve

habitatların (yaşam alanlarının) nasıl korunabileceğini ve çeşitli ürün ve sistemlerin kullanımından kaynaklanan zararlı atıkların nasıl azaltılabileceğini açıklar.

14.Modern teknolojik sistemlerle küresel çevre problemleri arasındaki bağlantıları belirler ve çevre problemlerini çözmek için önerilerde bulunur.

15.Yerel, ulusal ve küresel çevre sorunlarını bilir ve olası çözüm yollarını ve sonuçlarını tartışır.

(16)

16.Çevreyi ve yabanî hayatı koruma yöntemlerini bilir ve tartışır.

17. Çevreyi ve yabanî hayatı korumada hem bireylerin hem de toplumun sorumlu olduğunu bilir.

18.Doğal kaynakların korunması ve geliştirilmesi gerektiğini bilir.

19.Çevrede sadece yapay ürünlerin değil, şartlara göre doğal ürünlerin de olumsuz etkisinin olabileceğini anlar.

20.İnsanların ve toplumun çevreyi nasıl etkilediğini bilir.

21.Çevre koruma il ilgili faaliyetlerin öneminin bilincine varır ve bu faaliyetlere katılır.

22.Fen ve teknoloji uygulamalarının birey, toplum ve çevre üzerine olumlu veya olumsuz etkiler yapabileceğini anlar.

23.Fen ve teknolojinin olumsuz etkilerine yine fen ve teknolojideki gelişmelerle önlem almanın olası olduğunu, böylece bu etkilerin azaltılabileceğini veya giderilebileceğini anlar.

24.Bilimin ve teknolojinin gelişmesinde önemli bir sürükleyici gücün bireysel, toplumsal ve çevresel ihtiyaçlar olduğunu fark eder.

25.Geçmişten günümüze geliştirilen teknolojilerin insanların bireysel ve toplumsal yaşam ve çalışma tarzlarını ve çevreyle etkileşimlerini nasıl değiştirdiğini örneklerle açıklar.

(17)

26.Belirli bir bilimsel veya teknolojik gelişimin bireye, topluma ve çevreye olumlu veya olumsuz, öngörülen veya öngörülmeyen etkileri olabileceğini örneklerle açıklar.

27.Bireyin teknoloji geliştirirken veya kullanırken sonuçları hakkında kendine, topluma, çevreye ve yasalara karşı sorumluluk hissetmesi gerektiğini anlar.

28.Fen ve teknolojiye dayalı mesleklere ve bu mesleklerde çalışan kişilere (kadın ve erkek), olabildiğince kendi yakınları veya tanıdıkları arasından örnek verir.

29.Farklı kültürlerden birçok kadın ve erkeğin fen ve teknolojiye geçmişte ve günümüzde katkıda bulunduğunu ve bulunmaya devam edeceğini fark eder.

30.Gıdalar, evde ve okulda günlük kullanılan araç, gereç ve malzemeler ile dayanıklı tüketim mallarına karşı bir fayda, kalite ve maliyet anlayışı geliştirir.

31.Teknolojinin kendi başına ne iyi ne de kötü olduğunu ancak ürünlerin ve sistemlerin kullanımı hakkındaki kararların istendik veya istenmedik sonuçlara yol açabileceğini fark eder ve örneklerle açıklar.

32.Ulusal ve uluslar arası kalite tescil kuruluşlarının görevlerini bilir ve bunların ürünler üzerinde kullanılan sembollerini tanır.

1.3.1.1 6, 7 ve 8. Sınıf Düzeyi İçin “Fen-Teknoloji-Toplum-Çevre” Kazanımları

Bu kazanımlar ;

1.Bilimsel bilginin gelişiminde deney yapar, delil toplar, olaylar ve kavramlar arasında ilişki kurar, olası açıklamalar önerir ve hayal gücünün rolünü tanımlar ve

(18)

örneklerle açıklar.

2.İnceledikleri doğal olaylar hakkında geçmişte ve günümüzde ortaya atılmış ve kabul görmüş olan düşünceleri ve teorileri belirler ve karşılaştırır.

3. Bilimsel bilginin, yeni kanıtlar ortaya çıkması durumunda nasıl değişip geliştiğine örnekler verir.

4.Bilimsel bilginin oluşturulmasında ve başkalarına açıklamak amacıyla sunumunda modellerden yararlanmanın yeri ve önemini bilir.

5.Birçok teknolojik ürün veya sistemin sorun, gereksinim veya talepleri karşılamak amacıyla geliştirilebileceğini; ancak teknolojinin daima her sorun veya gereksinime yönelik mutlak çözümler üreterek bunları ortadan kaldıramayacağını anlar.

6.İşlev, güvenlik, maliyet, estetik ve çevresel etkiler vb. açılardan hiçbir teknolojik tasarımın mükemmel olmadığını; kullanılan materyallerin özelliklerinin ve doğa kanunlarının teknoloji ürünlerini sınırlandırdığını anlar.

şeklinde özetlenmiştir

1.3.2 Bilimsel Süreç Beceri (BSB) Kazanımları

1.3.2.1 4 ve 5. Sınıf Düzeyi İçin “Bilimsel Süreç Beceri” Kazanımları

(19)

BECERİ BECERİYE YÖNELİK KAZANIM

GÖZLEM

1. Nesneleri (cisim, varlık) veya olayları çeşitli yollarla bir

veya daha çok duyu organını kullanarak gözlemler.

2. Bir cismin, şekil, renk, büyüklük ve yüzey özellikleri gibi

çeşitli özelliklerini belirler.

KARŞILAŞTIRMA-SINIFLAMA

3. Nesneleri sınıflandırmada kullanılacak nitel ve nicel

özellikleri belirler.

4. Nesneler veya olaylar arasındaki belirgin benzerlikleri ve

farklılıkları saptar.

5. Gözlemlere dayanarak bir veya birden fazla özelliğe göre

karşılaştırmalar yapar.

6. Benzerlik ve farklılıklara göre grup ve alt gruplara ayırma

şeklinde sınıflamalar yapar.

ÇIKARIM YAPMA 7. Olmuş olayların sebepleri hakkında gözlemlere dayanarak açıklamalar önerir.

TAHMİN 8. Gözlem, çıkarım veya deneylere dayanarak geleceğe yönelik olası sonuçlar hakkında fikir öne sürer.

KESTİRME

9. Olay ve nesnelere yönelik kütle, uzunluk, zaman, sıcaklık

ve adet gibi nicelikler için uygun birimleri de belirterek yaklaşık değerler hakkında fikirler öne sürer.

(20)

DEĞİŞKENLERİ BELİRLEME

10. Verilen bir olay veya ilişkide en belirgin bir veya bir kaç

değişkeni belirler (4. ve 5. sınıf).

11. Verilen bir olaydaki bağımlı değişkeni belirler (sadece 5.

sınıf).

12. Verilen bir olaydaki bağımsız değişkeni belirler (sadece 5. sınıf).

13. Verilen bir olaydaki kontrol edilen değişkenleri belirler (sadece 5. sınıf).

DENEY TASARLAMA 14. Bir tahminin doğruluğunun nasıl test edilebileceğine yönelik basit bir deney önerir.

DENEY MALZEMELERİNİ VE ARAÇ-GEREÇLERİNİ

TANIMA VE KULLANMA

15. Öğretmen gözetiminde basit araştırmalarda gerekli

malzeme ve araç gereçleri seçer; becerikli, emniyetli ve etkin bir şeklide kullanır.

ÖLÇME

16. Cetvel, termometre, tartı aleti ve zaman ölçer gibi basit

ölçüm araçlarını tanır.

17. Büyüklükleri uygun ölçme araçları kullanarak belirler. 18. Büyüklükleri birimleri ile ifade eder.

BİLGİ VE VERİ TOPLAMA

19. Değişik kaynaklardan yararlanarak bilgi ve veri toplar

(örneğin çevrede gözlem, sınıfta gözlem ve deney, fotoğraf, kitaplar, haritalar veya bilgi ve iletişim teknolojileri).

VERİLERİ KAYDETME

20. Gözlem ve ölçüm sonucunda elde edilen araştırmanın

amacına uygun verileri yazılı ifade, resim, tablo ve çizim gibi çeşitli yöntemlerle kaydeder.

VERİ İŞLEME VE MODEL OLUŞTURMA

21. Deney ve gözlemlerden elde edilen verileri derleyip,

işleyerek gözlem sıklığı dağılımı, çubuk grafik, tablo ve fiziksel modeller gibi farklı formlarda gösterir.

(21)

YORUMLAMA VE SONUÇ ÇIKARMA

22. İşlenen verileri ve oluşturulan modeli yorumlar. 23. Elde edilen bulgulardan desen ve ilişkilere ulaşır.

SUNMA

24. Basit gözlem ve araştırmaları ve elde ettikleri sonuçları

sözlü, yazılı ve/veya görsel malzeme kullanarak uygun şekillerde sunar ve paylaşır.

1.3.2.2 6-8 Sınıf Düzeyi İçin “Bilimsel Süreç Beceri” Kazanımları

Bu kazanımlarda aşağıdaki tabloda toplanmıştır :

BECERİLER BECERİYE YÖNELİK KAZANIM

GÖZLEM

1. Nesneleri (cisim, varlık) ve olayları duyu organlarını veya gözlem araç gereçlerini kullanarak gözlemler.

2. Bir cismin şekil, renk, büyüklük ve yüzey özellikleri

gibi duyusal özelliklerini belirler.

3. Gözlem için uygun ve gerekli araç,gereci seçip bunları

beceriyle kullanır.

KARŞILAŞTIRMA-SINIFLAMA

4. Nesneleri sınıflandırmada kullanılacak nitel ve nicel

özellikleri belirler.

5. Nesneler veya olaylar arasındaki belirgin benzerlikleri

ve farklılıkları saptar.

6. Gözlemlere dayanarak bir veya birden fazla özelliğe

göre karşılaştırmalar yapar.

7. Benzerlik ve farklılıklara göre grup ve alt-gruplara

ayırma şeklinde sınıflamalar yapar.

ÇIKARIM YAPMA 8. Olmuş olayların sebepleri hakkında gözlemlere dayanarak açıklamalar yapar.

TAHMİN 9. Gözlem, çıkarım veya deneylere dayanarak geleceğe yönelik olası sonuçlar hakkında fikir öne sürer.

(22)

KESTİRME

10. Olay ve nesnelere yönelik kütle, uzunluk, zaman,

sıcaklık ve adet gibi nicelikler için uygun birimleri de belirterek yaklaşık değerler hakkında fikirler öne sürer.

DEĞİŞKENLERİ BELİRLEME

11. Verilen bir olay veya ilişkide en belirgin bir veya birkaç

değişkeni belirler.

12. Verilen bir olaydaki bağımlı değişkeni belirler. 13. Verilen bir olaydaki bağımsız değişkeni belirler. 14. Verilen bir olaydaki kontrol edilen değişkenleri belirler.

HİPOTEZ KURMA

15. Verilen bir olaydaki bağımsız değişkenin bağımlı

değişken üzerindeki etkisini denenebilir bir önerme şeklinde ifade eder.

DENEY TASARLAMA 16. Kurduğu hipotezi sınamaya yönelik bir deney önerir.

DENEY MALZEMELERİNİ, ARAÇ VE GEREÇLERİNİ TANIMA VE KULLANMA

17. Basit araştırmalarda gerekli malzeme, araç ve gereçleri

seçerek emniyetli ve etkin bir şekilde kullanır.

DENEY DÜZENEĞİ KURMA

18. Verilen malzemeleri kullanarak kurduğu hipotezi

sınamaya yönelik tasarladığı deneyi gerçekleştireceği bir düzenek kurar.

DEĞİŞKENLERİ KONTROL ETME VE

DEĞİŞTİRME

19. Hipotezle ilgili olan değişkenlerin dışındaki değişkenleri sabit tutar.

20. Bağımsız değişkeni değiştirerek bağımlı değişken

üzerindeki etkisini belirler.

İŞLEVSEL TANIMLAMA

21. Değişkenlerin birden fazla anlama gelebileceği, sınırları

tam çizilmemiş durumlarda araştırmanın amacına (hipotez) uygun değişkenleri kesin olarak ve ölçme kriteri ile birlikte tanımlar.

(23)

ÖLÇME

22. Cetvel, termometre, tartı aleti ve zaman ölçer gibi ölçme

araçlarını tanır.

23. Büyüklükleri,uygun ölçme araçları kullanarak belirler.

24. Büyüklükleri, birimleri ile ifade eder.

BİLGİ VE VERİ TOPLAMA

25. Değişik kaynaklardan yararlanarak bilgi (çevrede,

sınıfta gözlem ve deney yaparak, fotoğraf, kitap, harita veya bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanarak) toplar.

26. Kurduğu hipotezi sınamaya yönelik nitel veya nicel

veriler toplar.

VERİLERİ KAYDETME

27. Gözlem ve ölçüm sonucunda elde edilen araştırmanın amacına uygun verileri yazılı ifade, resim, tablo ve çizim gibi çeşitli yöntemlerle kaydeder.

VERİ İŞLEME VE MODEL OLUŞTURMA

28. Deney ve gözlemlerden elde edilen verileri derleyip

işleyerek gözlem sıklığı dağılımı, çubuk grafik, tablo ve fiziksel modeller gibi farklı formlarda gösterir.

29. Grafik çizmeyle ilgili kuralları uygular.

YORUMLAMA VE SONUÇ ÇIKARMA

30. İşlenen verileri ve oluşturulan modeli yorumlar. 31. Elde edilen bulgulardan desen ve ilişkilere ulaşır.

SUNMA

32. Gözlem ve araştırmaları ve elde ettikleri sonuçları sözlü,

yazılı ve/veya görsel malzeme kullanarak uygun şekillerde sunar ve paylaşır.

(24)

1.3.3.1 4 ve 5. Sınıf Düzeyi İçin “Tutum ve Değer” Kazanımları

Bu kazanımlarda aşağıdaki tabloda listelenmiştir: DÜZEY TUTUM VE DEĞERLER TD-1. ALGILAMA

(Dikkatini vermesi ve sabit tutması)

• Kendini vererek dinler.

• Çevresinde olayları/etkinlikleri takip eder. • Öğrenmeye ve anlamaya isteklidir.

• Açık fikirlidir. • Ön yargıları yoktur. TD-2. TEPKİDE BULUNMA (Karşılık vermesi ve bundan tatmin olması)

• Kendisine ve çevresine karşı ilgi ve merak duyar. • Kendi başına fikir üretir.

• Görevleri isteyerek gönüllü olarak yapar

• Bilim ile ilgili meslek ve hobi edinmeye ilgi duyar. • Sorumluluklarını yerine getirmeye gayret eder. TD-3. DEĞER VERME (Hareketlere, olaylara ve nesnelere önem ve değer vermesi)

• Denemeye sürekli isteklidir (İç motivasyonu vardır).

• Demokratik süreçlere güven duyar.

• Mantığa, bilime ve teknolojiye güven duyar.

• İnsanlığın refahına katkı sağlayan gelişmeleri ve kişileri takdir eder.

• Temiz ve sağlıklı yaşamaya gayret eder ve/veya böyle yaşayanları takdir eder.

• Kendisine ve çevresine saygılı davranır (Gürültü yapmaz, çevresine zarar vermez, başkalarının hakkını çiğnemez, âdil ve dürüsttür.)

(25)

TD-4. ÖRGÜTLEME (Tutarlı bir değer sistemi oluşturması)

• Olayların sonucunu göz önüne alarak hareket eder (Dikkatlidir, titizdir, hareketlerinin doğurduğu sorumlulukları kabul eder.).

• Problemlerin çözümünde, sistematik planlamanın önemini kabul eder.

• Kendisini tanır ve kendisine güvenir (Öz güvenlidir, zayıf ve güçlü yönlerini bilir.).

• İş birliği yapar.

• Sorumluluklarını yerine getirir. TD-5. YAŞAM TARZI GELİŞTİRME (Değer sisteminin hareketleri uzun zaman kontrol etmesi sonucunda hayat stili geliştirmesi)

• Kendisini ve çevresini sürekli sorgular. • Sağlıklı yaşam alışkanlıklarını devam ettirir.

• Her şeyin sevgi, barış ve mutluluğa hizmet için olduğunu fark eder.

• Öz disiplinlidir (Otokontrollüdür, her şeyi zamanında yapar, kendini değerlendirir, samimidir, tutarlıdır.).

• Kendisi ve çevresi için güvenlik önlemleri alır.

1.4 .İlköğretim Fen ve Teknoloji Dersi Kapsamında Enerji Konusu

1.4.1 4. ve 5. Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi Kapsamında Enerji Konusu

Konu ; Madde ve Değişim ÖğrenmeAlanı,nda yer alan Maddenin Değişimi ve Tanınması adındaki 2.Ünitede, Güneş ve Enerji alt başlığında yer almıştır.

Bu sınıf seviyesinde yer alan mevcut kazanımlar ise şöyledir.

1.4.1.1 Mevcut Kazanımlar

(26)

●Güneş enerjisinin yeryüzüne ışınlarla ulaştığını bilir.

●Güneş ışınlarının ulaştıkları maddeyi ısıttıklarını deneyle gösterir(BSB-14,15,19).

●Güneş enerjisinin ısı enerjisine dönüştüğü sonucunu çıkarır(BSB-7,22,23, FTTÇ-15).

●Isınmak için kullanılan yakıtları listeler (BSB-36,FTTÇ-29).

Buradaki kazanımlardan öğrencilerin fosil yakıtların oluşturduğu tehdidi tam olarak anlamaları mümkün görülmemektedir. Ayrıca ilgili sınıfta yenilenebilir enerji kaynaklarına yeterince yer verilmemiştir. Oysa yazılı ve görsel basından sürekli duyulan “Hidrojenle çalışan arabalar,hidrojen yakıtı” gibi ifadeler öğrencilerde büyük merak uyandırmaktadır. Öğrenci ilgilerinin yönlendirilmesi ve merak duygularının tatmin edilmesi için kazanımların aşağıdaki şekilde değiştirilmesi önemlidir. Önerilen yeni kazanımlara BSB (Bilimsel Süreç Beceri) ve FTTÇ(Fen - Teknoloji-Toplum-Çevre) kazanımları da eklenerek konunun kitaplarda yer alacak şekli yönlendirilmiştir.

1.4.1.2 Önerilen Yeni Kazanımlar

●Bu kaynakları Fosil ve yenilenebilir olarak sınıflandır.Hidrojen enerjinin bu kaynaklarla olan ilişkisini fark eder (BSB-1,22,23 FTTÇ-17,24,25).

1.4.2 7.Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi Kapsamında Enerji Konusu

Konu;Fiziksel Olaylar öğrenme alanında yer alan,Kuvvet ve Hareket ünitesinde işlenmiştir.Kazılması gereken davranışlar programda aşağıdaki şekilde yer almıştır.

1.4.2.1 Mevcut Kazanımlar;

●Enerji dönüşümlerinden hareketle ,enerjinin korunduğu sonucunu çıkarır.

(27)

(FTTÇ-7,30,33,34; TD-3).

Talim Terbiye Kurulu tarafından hazırlanmış mevcut kazanımlarda “çeşitli enerji türleri” olarak kapalı bir şekilde yer alan ifadenin biraz daha açılması ve vurgu yapılması gerekli enerji türlerinin isminin anılması gerekir.Aksi takdirde bu kazanımlar doğrultusunda hazırlanan ders kitaplarında konu çok dar ele alınacaktır.Bu nedenle kazanımların aşağıdaki şekilde açıklayıcı hale gelmesi öngörülmüştür.

1.4.2.2 Önerilen Yeni Kazanımlar;

●Enerji dönüşümleri sırasında, çevresel problemlerin meydana gelebileceğini,bu nedenle yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımının önemini fark eder (FTTÇ;7,17,19,30).

●Hidrojen enerjinin çevresel problemlerin çözümüne sağlayacağı katkıları bilir.

●Çeşitli enerji türlerini araştırır, bunlar arasındaki dönüşümlere örnek verir (FTTÇ-7,30 ,33,34 TD-3).

●Hidrojen Enerjinin, gelecekteki kullanımı ile ilgili araştırma yapar(BSB,25,32,FTTÇ-7,19,30,35).

1.4.3 8.Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi Kapsamında Enerji Konusu

Konu;Canlılar ve Hayat öğrenme alanında yer alan Canlılar ve Enerji İlişkileri adındaki 6.Ünitede, Yenilenebilir ve Yenilenemez Enerji Kaynakları alt başlığında ele alınmıştır.

(28)

1.4.3.1 Mevcut Kazanımlar;

●Yenilenebilir ve yenilenemez enerji kaynaklarına örnekler verir.

● Yenilenebilir ve yenilenemez enerji kaynaklarının kullanımına ilişkin araştırma yapar ve sunar (BSB – 1, 6, 25, 27, 32; FTTÇ – 24, 26).

●Yenilenebilir ve yenilenemez enerji kaynakları kullanmanın önemini vurgular (FTTÇ – 24).

●Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımına örnek olabilecek bir tasarım yapar (FTTÇ – 1, 8, 9).

● Geri dönüşümün ne olduğunu ve gerekliliğini örneklerle açıklar (FTTÇ – 18, 19).

●Yaşadığı çevrede geri dönüşüm uygulamalarını hayata geçirir (FTTÇ – 20 , 27,33; TD – 1).

Kazanımlarda hidrojen enerjiden doğrudan ve dolaylı olarak

bahsedilmemiştir. Bu nedenle kazanımların aşağıdaki şekilde değiştirilmesi önemlidir.

1.4.3.2 Önerilen kazanımlar;

●Yenilenebilir ve yenilenemez enerji kaynakları kullanmanın önemini vurgular ve Hidrojen Enerjinin bu kaynaklarla ilişkisini açıklar (FTTÇ – 24).

●Hidrojen enerji kullanımının çevresel etkilerini fark eder.(BSB-1,8,9;FTTÇ 29,30,36

İlgili müfredat programının Orta öğretim bölümü henüz hazırlanma aşamasında olduğundan kazanımlar için öneri getirilmemiştir.Ayrıca kazanımlarda meydana

(29)

gelecek değişimin ders saatlerinde konulara göre yapılan dağılımını değiştireceği de unutulmamalıdır.

1.5 Eğitim ve Öğretmen Yeterlilikleri

Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı’nda, teknoloji kültürünün topluma kazandırılmasında eğitimin rolü üzerinde durulmuş ve eğitim kurumlarına düşen görevler şöyle sıralanmıştır:

-Soru soran, eleştiren, tartışmasını bilen, merak eden, bireye saygılı, özgürcü düşünüp yaratabilen insan yetiştirmek ilke olmalıdır.

-Araştırmacının seçilmesi ve yetiştirilmesinde ilköğretimden başlanmalıdır.

-Eğitim kurumları ve programları bilim ve teknoloji politikaları ile tümleşik olmalıdır.

-Eğitim takım çalışmasına yatkın i ve karmaşık problemleri çözmek üzere disiplinler arası projeleri yürütebilecek insanlar yetiştirmelidir (DPT, 1994:12).

Bilim ve teknoloji alanında kültürlü bir toplum olmanın yolu iyi bir eğitim veren eğitimciler ve eğitim kurumlarına sahip olmaktır . Dünyada hızla değişen bilimsel ve teknolojik gelişmelerin genel mantığını kavrayamayan, anlamlandıramayan insanların ise teknolojik kültüre katkı yapmaları beklenemez.

Günümüzde bilginin hızla artmakta ve değişmekte olması bireyleri kendini sürekli yenileyen ve geliştiren meslek insanları olmaya zorlamaktadır. Bu noktada söz konusu gelişmeler ve yenilikler bilim çağı eşiğinde öğretmen eğitiminde de bir dizi yenilikleri beraberinde getirmekte, öğretmeni daha işlevsel görevler ve değişik roller beklemektedir (Özdemir, 2006:9).

1739 Sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu 43. madde öğretmenlik mesleğini şöyle tanımlamaktadır “Öğretmenlik devletin eğitim, öğretim ve bununla ilgili yönetim görevlerini üzerine alan özel bir ihtisas mesleğidir. Öğretmenler bu

(30)

görevlerini Türk Milli Eğitimi’nin amaçlarına ve ilkelerine uygun olarak ifa etmekle yükümlüdürler. Öğretmenlik mesleğine hazırlık; genel kültür, özel alan eğitimi ve pedagojik formasyon ile sağlanır”.

Etkili bir öğretmen yalnızca öğretimin nasıl çözüleceğini bilen değil, bildiklerinden hangisini belli bir anda uygulayabileceğine karar veren ve uygulayan öğretmendir. Çoğu zaman birbirinin yerine kullanılan bu kavramlar aslında birbirinden farklıdır. Örneğin yeterlilik işlerin doğruluğu, etkililik ise doğru işlerin yapılması ile ilgilidir (Açıkgöz, 1996:91).

Milli Eğitim Temel Kanunu’nun 43. maddesinde ‘öğretmenlik mesleğine hazırlık; genel kültür, özel alan eğitimi ve pedagojik formasyon ile sağlanır’ denilmektedir. Bu yasal düzenlemeye göre öğretmenlerin hizmet öncesinde üç boyutta bilgi ve beceriye sahip olmaları beklenmektedir. Bunlar:

●Genel kültür

●Alan bilgisi

●Öğretmenlik meslek bilgisidir.

1.5.1 Öğretmenler ve Enerji

Atila (2005)’nın ‘Ortaöğretim Kurumlarında Görev Yapan Öğretmenlerin Nükleer Konulardaki Bilgi Birikimi’ adlı çalışmasında elde edilen sonuçlara göre, genel olarak, ortaöğretimde görev yapan öğretmenlerin nükleer konularda yeterli bilgi birikimine sahip olmadığı ve TAEK’in görevlerinden biri olan nükleer konularda halkın bilgilendirilmesi hususunda bu kuruma çok fazla görev düştüğü anlaşılmaktadır.

Teknoloji ve enerji konusunu topluma anlatmada en önemli görev öğretmenlere düşmektedir. Bireyin toplumda sahip olduğu mesleğe göre farklı eğitimlerden geçmesi gerekmektedir. Bu nedenle bilerek veya bilmeyerek öğretmenlik mesleğini seçmiş olanlar zor bir meslek seçtiklerini bilmek

(31)

durumundadır. Öğretmen kendi eğitimi sırasında öğrendiklerini öğrencilerine aktarmakla yetiniyorsa işini gereği gibi yapmamaktadır (Atila, 2005).

Günümüzde bilgi sürekli olarak kendini yenilemektedir. Bunun sonucu eğitim programları artık bilgiyi öğrenciye aktarmak yerine, bilgiye ulaşma yollarını öğrenciye öğretmek esası üzerine yoğunlaşmıştır. Buna paralel olarak, bir teknolojiyi öğrencilerine anlatan bir öğretmenin asıl görev ve sorumluluğu, o teknoloji konusunda öğrencinin kendi fikrini geliştirmesini sağlamak olmalıdır.

1.6 Araştırmanın Amacı

Bu araştırmanın genel amacı Gazi Üniversitesi Kimya Öğretmenliği 1., 2., 3., 4. ve 5. sınıf öğrencilerinin hidrojen enerjiye karşı olumlu ve olumsuz düşüncelerini ortaya çıkarmak ve enerji ihtiyacının karşılanmasında hidrojen enerjisinin önemini belirtmektedir.

Bu genel amacı gerçekleştirmek için aşağıdaki sorulara cevap aranacaktır: 1.Hidrojen enerjisinin olumlu ve olumsuz yönleri nelerdir?

2.Kimya öğretmen adaylarının hidrojen enerjisine karşı ilgi ve tutumları nasıldır?

1.7 Araştırmanın Önemi

Hidrojen son derece verimli ve temiz bir enerji şekli olmasından dolayı son yıllarda büyük önem kazanmış ve 21.yüzyıla adını vermiştir. Yapılan çalışmalar özellikle ufak skala enerji uygulamalarında bu teknolojinin özellikle çevresel boyutta büyük avantaj sağlayabileceğini ortaya koymaktadır.

Ancak konu daha çok yeni olduğundan hidrojen enerjinin büyük avantajları daha henüz tam olarak kavranılamamıştır. Bir öğretmenin veya öğretmen adayının toplumun bütününü ilgilendiren bu konuda ilgisiz, bilgisiz ve yetersiz olması kabul edilemez.

(32)

1. Hidrojen enerjisinin olumlu ve olumsuz yönlerinin herkesin anlayabileceği bir dille ortaya konulması,

2. Hedef kitlenin, kimya öğretmen adaylarının, hidrojen enerjisi konusunda mevcut bilgi birikimini ve düzeyini ortaya koyması,

1.8. Varsayımlar

1. Araştırmanın uygulama sürecinde, gönüllü katılımcı olan öğretmen adaylarının istenmeyen etkenlerden eşit düzeyde etkilenecekleri,

2. Öğretmen adaylarının kendilerine verilen ölçme araçlarını içtenlikle cevapladıkları,

3. Araştırma için seçilen grubun belirlenen sınırlar içinde alındıkları evreni temsil ettikleri,

4. Uygulama sürecinde öğretmen adayları arasında olumlu ya da olumsuz etkileşim olmadığı,

5. Veri toplama araçlarının öğretmen adaylarının bilgisini makul seviyede ölçebilecek güce sahip oldukları,

6. Araştırmada kullanılan her türlü yöntem ve metodun amaca uygun ve problemin çözümü için yeterli olduğu,

7. Veri toplama aracının, araştırmacının amacına uygun ve yansız olduğu kabul edilmiştir.

1.9. Sınırlılıklar

Veri toplama aracı, öğretmen adaylarına uygulanan anketteki sorularla sınırlıdır.

1.10. Tanımlar

(33)

değişikliğini meydana getirme sürecidir (Demirel, 2000).

Öğretim: Bireyde davranış değişikliğinin okulda planlı ve programlı bir şekilde

yapılması sürecidir (Demirel, 2000).

Öğretmenlik: Milli Eğitim Temel Kanununun 43.maddesinde öğretmenlik;

‘Devletin eğitim-öğretim ve bununla ilgili yönetim görevlerini üzerine alan özel bir ihtisas mesleğidir.

Bilimsel / Teknolojik Okur-Yazarlık: Bilimsel ve teknolojik tartışmaları anlama,

verileri yorumlama ve bu bilgileri çeşitli demokratik forumlarda uygulama yeteneğidir (YÖK-Dünya Bankası, 1997).

Fen Okur-Yazarlığı: Fen kavram ve teorilerini bilmek, günlük hayatta karşılaşılan

olayları fen ile açıklayabilmek, bilimsel bilginin değişebilirliğini anlamak, fen ve teknoloji kavramlarını ve bu kavramların birbiri ile ilişkisini bilmektir (Kocabaş, 2004).

Öğretmen Adayı: Üniversitelerin eğitim fakültelerinin son sınıfında okuyan

öğrencilerdir.

Hidrojen: Hidrojen 1500'lü yıllarda keşfedilmiş, 1700'lü yıllarda yanabilme

özelliğinin farkına varılmış, evrenin en basit ve en çok bulunan elementi olup, renksiz, kokusuz, havadan 14.4 kez daha hafif ve tamamen zehirsiz bir gazdır. Güneş ve diğer yıldızların termonükleer tepkimeye vermiş olduğu ısının yakıtı hidrojen olup, evrenin temel enerji kaynağıdır. -252.77°C'da sıvı hale getirilebilir. 1 kg hidrojen 2.1 kg doğal gaz veya 2.8 kg petrolün sahip olduğu enerjiye sahiptir. Ancak birim enerji başına hacmi yüksektir.

Hidrojen doğada serbest halde bulunmaz, bileşikler halinde bulunur. En çok bilinen bileşiği ise sudur. Isı ve patlama enerjisi gerektiren her alanda kullanımı temiz ve kolay olan hidrojenin yakıt olarak kullanıldıgı enerji sistemlerinde,

(34)

atmosfere atılan ürün sadece su ve/veya su buharı olmaktadır. Hidrojen petrol yakıtlarına göre ortalama 1.33 kat daha verimli bir yakıttır. Hidrojen; bilinen en hafif gazdır ve yanıcı özelliğe sahiptir. En önemli özelliği yanarken, diğer yakıtların çıkarttığı karbondioksit gibi zararlı gazları çıkarmaması ve geriye sadece saf su bırakmasıdır.Hidrojenden enerji elde edilmesi esnasında su buharı dışında çevreyi kirletici ve sera etkisini artırıcı hiçbir gaz ve zararlı kimyasal madde üretimi söz konusu değildir. Hidrojen gazı farklı yöntemlerle elde edildigi gibi su, günes enerjisi veya onun türevleri olarak kabul edilen rüzgar, dalga, ve biyokütle ile de elde edilebilmektedir . Arastırmalar, mevcut koşullarda hidrojenin diğer yakıtlardan yaklaşık üç kat pahalı olduğunu ve yaygın bir enerji kaynağı olarak kullanımının hidrojen üretiminde maaliyet düsürücü teknolojik gelismelere bağlı olacağını göstermektedir. Bununla birlikte, günlük veya mevsimlik periyotlarda oluşan ihtiyaç fazlası elektrik enerjisinin hidrojen olarak depolanması günümüz için de geçerli bir alternatif olarak değerlendirilebilir. Bu tarzda depolanan enerjinin yaygın olarak kullanılabilmesi örneğin toplu tasıma araçlari için yakıt piline dayalı otomotiv teknolojilerinin geliştirilmesine bağlıdır.

Hidrojen Üretimi : Doğada bileşik biçiminde bol miktarda bulunan hidrojen serbest

biçimde bulunmadığından, doğal bir enerji kaynağı değildir. Hidrojen, birincil enerji kaynakları ile değişik hammaddelerden (bitkiler, su, kömür veya doğal gaz gibi) üretilebilmekte ve üretiminde dönüştürme işlemi yer almaktadır. Aslında hidrojen kullanımı sonucunda açığa çıkan enerji, üretimi sırasında yatırılan enerjidir. Bu nedenle hidrojenin nasıl üretildiği büyük önem taşımaktadır.

Hidrojen enerjisi: Hidrojenin doğrudan yakıt pillerinde yakıt olarak kullanılması

sonunda elde edilen enerji. 1774'te meşhur Fransız kimyager Lavosière hidrojenin ayrı ve en hafif bir eleman olduğunu, yanınca su buharı meydana getirdiğini deneyle gösterdi. Ona ‘Su doğuran' manasına gelen hidrojen adını verdi.

(35)

ihtiyacını karşılayacak. Gelecekte vapur ve trenler, artık kömür depoları yerine, gaz tankları taşıyacaklar. Gaz tanklarındaki sıkıştırılmış gazlar borularla yanma ka-zanlarına akacak Su, geleceğin kömürüdür". Fransız bilimkurgu yazan Jules

Verne'nin, 1875 yılında Paris'te yayınlanan "Sırlar Adası" adlı kitabında, mühendis Cyrus Smıth'e ifade ettirdiği bu sözleri, belki de 120 yıl sonra gerçekleşecekti. 1973 enerji krizinin başlamasından sonra enerji ile uğraşan bilim adamları çareler aramaya başladı. 1974 Mart ayında organize edilen "The Hydrogen Economy Miami Energy (THEME)" Konferansının açılış konuşmasında T.Nejat Veziroğlu fosil yakıtların tükenmesine ve bunların çevreye verdiği zararların önlenmesine çözüm olarak "Hidrojen Ekonomisi /Hidrojen Enerji Sistemi "fikrini ilk kez ortaya attı .Bu fikre aynı düşünüş çizgisinde olan bir avuç bilim adamı da katıldı. THEME Konferansının ikinci günü bu grupla bir toplantı yaptı ve Hidrojen Enerjisi fikrini yaymak için bir dernek kurmayı müzakere etti.Ekseriyet bu fikri kabul etti ve o yıl dernek kuruldu.Derneğin ilk işlerinden birisi 2 yılda bir Dünya Hidrojen Enerjisi Konferansları tertip etmek ve diğeri de "International Journal of Hydrogen Energy" isimli bilimsel dergiyi çıkartmaktı. Hidrojenli yakıt pillerinden yüksek randımanlı (termik santrallerin 2 misli randımanla) elektrik üretmek mümkündü ayrıca çok temiz ve randımanlı bir yakıttı . Bu yüzden enerji , otomobil firmaları hidrojene ilgi göstermeye başladı. Hidrojenin bazı genel yakıtlarla karşılaştırılması aşağıda verilmiştir .

(36)

Bazı yakıtların özelliklerinin karşılaştırılması

Özellik Benzin Metan Hidrojen

Yoğunluk (kg/m3 ) 4,40 0,65 0,084

Hava içindeki diffüzyonu (cm2/s) 0,05 0,16 0,61

Sabit basınçtaki spesifik ısı kapasitesi( Jg/K)

1,20 2,22 14,89

Havadaki ateşleme sınırı (% hacim) 1,0-7,6 5,3-15,0 4,0-75,0 Havadaki ateşleme enerjisi (mJ) 0,24 0,29 0,02

Ateşleme sıcaklığı (oC) 228-471 540 585

Havada alev sıcaklığı (oC) 2149 1875 2045

Patlama enerjisi (gTNT/ kJ) 0,25 0,19 0,17 Alev yayılganlığı (%) 34-42 25-33 17-25 Görüldüğü üzere hidrojen emsal yakıtlara nazaran çok üstün özelliklere sahiptir.

Ayrıca evrende en çok bulunan madde %92 ile hidrojendir. Dünyadaki en büyük kaynağı ise sudur.

Nükleer santrallere gelince 100 birim nükleer enerjiden 30 birim enerji elde edilir. Hidrojen sisteminde nükleer enerjiden %60 daha randımanlıdır. Ayrıca çevre açısından da en dost yakıt hidrojendir.

(37)

Yakıt: İdeal bir yakıt

-Kolayca ve güvenli olarak taşınabilmeli, -Taşınırken enerji kaybı hiç veya cok az olmalı,

-Her yerde kullanılabilmeli ve depolanabilmeli (Örneğin sanayide, evlerde, taşıtlarda),

-Kendini yenileyebilmeli, tükenmez olmalı, -Temiz olmalı,

-Birim kütleye yüksek kalori değerine sahip olmalı,

-Değişik şekillerde kullanılabilmeli (Örneğin kimyasal yolla veya doğrudan), -Güvenli olmalı,

-Kolaylıkla ısı, elektrik, mekanik enerjiye dönüşmeli, -Çevreye hiç zarar vermemeli,

-Çok hafif olmalı,

-Çok yüksek verimle enerji üretebilmeli, -Karbon içermemeli,

-Ekonomik olmalıdır.

Hidrojenin Doğrudan Yakıt Olarak kullanımı: Hidrojenin benzersiz özellikleri

onu hareketli güç üretimi uygulamalarında da hem içten yanmalı hem de elektrik motorları ile çalışan araçlarda kullanılabilir kılmaktadır.

Üstün çevresel özellikleri dışında hidrojenin fakir yanma özelliği nedeniyle şehir içi dur-kalk şeklindeki sürümlere çok uygundur. Japon Mazda şirketi Hidrojenin Wankel motorları için en uygun yakıt olduğunu açıklamıştır. Hidrojen yakıt hücreleri, akülü elektrikli araçlarda bulunan düşük ivme, düşük hız ve kısa menzil sorunların üstesinden gelebilir ve gelmektedir.

Zararlı kimyasallar çıkarmamaları, sessiz çalışmaları, ve yüksek verimlilikleri nedeni ile uzun menzilli olacakları için, Alman Deniz Kuvvetleri gelecek nesil denizaltlarında yakıt hücreli güç üniteleri kullanmaya karar vermiştir.

(38)

1974 yılından önce uzay uçakları yoktu. Ancak olsaydı tabii ki uzay programlarının seçimi olması nedeniyle yakıt olarak hidrojen kullanılacaktı. Bugün hidrojenle çalışan Amerikan uzay aracı uzayı ziyaret ederek yörüngeye izleme ve iletişim uyduları yerleştirmekte, çeşitli bilimsel deneyler gerçekleştirmekte ve uluslararası uzay istasyonunun parçalarını taşımaktadır. Rusya pilot olmaksızın otomatik olarak yere inebilen ve hidrojenle çalışan bir mekik geliştirmiştir.

Hafifliği ve mükemmel yanma özellikleri ile hidrojen uçaklar için ideal bir yakıttır. 1956 yılında Pratt&Whitney hidrojen yakıtlı bir türbo jet motor geliştirdi. Motor bir B-57 bombardıman uçağına takılarak bazı uçuş verileri elde edildi. 1974 yılından sonra hidrojen yakıtlı uçak çalışmaları arttı. 1988 yılında ilk hidrojen yakıtlı yolcu uçağı Moskova yakınlarında uçtu.

Elektrik Üretimi: Hidrojen özellikleri yakalanamayan, benzeri olmayan bir yakıttır.

Benzersiz özelliklerinden biri de yakıt hücrelerinde yüksek verimle elektrokimyasal olarak elektriğe çevrilebilmesidir. Yakıt hücreleri günümüz termik santrallerinin (fosil yakıt yada nükleer ile çalışan) bağlı olduğu Karnot çevrimi limitleri dışındadır. Bundan dolayı, elektrik üretim ekipmanı üreticileri ve enerji endüstrisi araştırma organizasyonları hidrojenli yakıt pilleri ile elektrik üretimine ilgi göstermektedirler. Tokyo elektrik şirketi 4.5 MW’lık Pratt & Whitney yakıt hücresi ile denemelere yıllar önce başladı. şu anda ikinci bir 11 MW’lık üniteyi de devreye aldılar. Westinghouse şirketi 2001 yılından itibaren 1 MW’lık %70 verimli katı oksit yakıt hücreli güç ünitelerini piyasaya surdu. Kullanım verimliliği dışında hidrojen yakıt pilleri temiz (çıkan yan ürün sadece sudur) ve sessizdirler; Büyük çapta elektrik üretimi için kullanılabileceği gibi, dağılmış halde küçük çaplı üretim için de kullanılabilirler. Bu benzersiz özellikleri nedeniyle hidrojen yakıt hücreleri ile güç üretiminin hızla gelişeceği şüphesizdir.

Hidrojenin Depolanması: Hidrojenin depolanması ile ilgili çalışmalar, hidrojenin

daha ekonomik ve emniyetli depolanması yönündedir. Hidrojenin yer altında depolanması, tavsiye edilen ve bazı ülkelerde kullanılan bir yöntemdir. Sıvı olarak depolamada ise, sıvı hidrojen taşıma tanklarına benzer tanklar kullanılır. Hidrojenin

(39)

kullanılacak yerde depolanması için çeşitli teknikler mevcuttur. Bunlar içinde en etkili yöntemlerden biri metal hidrürlerdir. NaBH4, katı halde ağırlıkça %10,5

hidrojen içermektedir. En kolay Hidrojeni taşıma ve depolama yöntemidir.

Hidrojen Enerjisi ve Çevre: Hidrojen karbon içermeyen bir yakıt olduğundan, fosil

yakıtların neden olduğu türden bir kirliliğe yol açmayacaktır. Hidrojenin yanması veya yakıt hücresinde tüketilmesi sonucu son ürün olarak sadece su üretilir.

Yakıt pili: Elektrokimyasal enerjiyi yüksek verimle kullanılabilir enerjiye

dönüştüren sistemdir.

Bu kategori ana olarak cep telefonlarını (enerji tüketimi ortalama 400 mW olan, standby da 50 mW ve görüşme sırasında 1 mW) ve dizüstü bilgisayarları (ortalama 10 W) içermektedir. Buradaki en önemli sorun kullanılan bataryanın ömrüdür . En verimli olduğu söylenen Li-iyon bataryaların yaklaşık 160 Wh/kg’ lık bir enerjisi vardır. Bu telefon için birkaç günlük, dizüstü bilgisayar için 3 saatlik bir enerji demektir. Günümüzde, tüketiciler bunun 3-5 kat daha fazlasını istemektedir. Ancak elektrokimyasal piller zaten şu anda ulaşabilecekleri tüm limitleri zorlamış durumdadırlar. Bu konuda da en gelecek vaat eden alternatif hidrojendir.

Günümüz toplumu birçok potansiyel yakıt pili pazarı vaad etmektedir. Bu uygulamalar normalde üç kategoride incelenir; taşınabilir cihazlar, sabit cihazlar ve taşımacılık.

Uluslararası potansiyel yakıt pili pazarı (sadece “sabit cihazlar “ için) 2030 yılı için 45 milyar Euro olarak tahmin edilmektedir. Hedef fiyat, tüm sistem için kW başına 1000 Euro’dur (1000 Euro/installed kW). Bu sadece şu anki teknoloji ile elde edilen verilerdir ve başta Amerikan firmaları olmak üzere niçin üreticilerin bu konuya eğildiklerini göstermektedir. Bu belki de yakıt pili teknoloji tarafından ele geçirilecek ilk pazar olacaktır.

(40)

Sürdürülebilir Kalkınma: Bugünkü kuşakların, yaşam kalitesini yükseltirken

gelecek kuşaklara yaşam kalitelerini yükseltme şansı verecek bir dünya bırakması olarak ifade edilir. Diğer yakıtların aksine, hidrojen elementlerden üretilen kirletici içermez. Bu nedenle de SO2, CO, CO2, uçucu organik kimyasallar oluşmaz.

2. KAVRAMSAL ÇERÇEVE

2.1. Fen Eğitimi

Fen, fiziksel ve biyolojik dünyayı tanımlamaya ve açıklamaya çalışan bir bilimdir. Fen sadece dünya hakkındaki gerçeklerin bir toplamı değil, aynı zamanda deneysel ölçütleri, mantıksal düşünmeyi ve sürekli sorgulamayı temel alan bir araştırma ve düşünme yoludur.

Fen, zannedildiğinin aksine, sabit ve kesin bir bilgiler bütünü değildir. Buna göre fenin, doğal dünyayı sistematik bir şekilde araştırarak elde edilen organize bir bilgi bütünü olduğu ve sürekli değişim gösterdiği söylenebilir (MEB, 2004).

Fen bilimleri, doğayı ve içerisinde yaşadığımız çevreyi inceleme isteği ile ortaya çıkmıştır. Fen doğadaki düzeni keşfetmek için yapılan çalışmalar ve bu çalışmaları içeren süreçler olarak tanımlanmaktadır (Victor and Kellough, 1997).

Fen bilimleri bireyin günlük hayatta karşılaştığı birçok olayla doğrudan ya da dolaylı olarak kurduğu ilişkidir. Okulda öğrenilen bilgiler, günlük hayatta yaşananlarla ilişkilendirildiğinde, öğrenciler öğrendiklerinin somut örneklerini gördükleri takdirde ilgi ve tutumları artacağından fen bilgisini ve bilimi hissederek, yaşayarak öğreneceklerdir (Ekici, 2004).

Son yıllarda ulusal ve uluslar arası alanda, fen eğitiminde anlamayı sağlamak amacıyla fen müfredatı, fen öğretimi, fen öğretmeni ve fen eğitiminin pedagojisi ile ilgili birçok araştırma yapılmıştır (Veal, 1998; Staley, 2004; Dani, 2004; Gödek, 2002; Uşak, 2005).

(41)

2.1.1 Fen Eğitiminin Amaçları

Milli eğitim, fen bilimleri için genel amaçları aşağıdaki gibi belirlenmiştir : .

Fen Bilimlerinin Genel Amaçları (Tebliğler Dergisi, 2518: 1013)

-Karşılaşılan her türlü sorunun bilimsel yöntemlerle çözülebileceğini fark etmelerini, -Yapıcı yaratıcı, eleştirel ve bilimsel düşüncenin bilim ve teknolojideki gelişmelerin temeli olduğunu kavramalarını,

-Fen bilimlerine, bilim ve teknolojideki gelişmelere merak ve ilgi duymalarını sağlayarak bu konularda belirli düzeyde bilgiye sahip olmalarını, yaptıkları uygulamaları günlük yaşamlarına yansıtmalarını,

-Bilimsel düşüncenin temelini oluşturan gözlem, araştırma, inceleme ve deney yapma becerisini kazandırmalarını,

-Yapacakları etkinliklerle bilgiye kendilerinin ulaşmalarını, edindikleri bilgileri analiz edebilmelerini, bu bilgilerden yaratıcı yönlerini geliştirerek yararlanabilmelerini ve doğru karar vermelerini,

-Saplantılardan uzak, gözlem ve verilere dayalı bilimsel gelişmelerin önemini anlayan, bu gelişmelerin teknolojiye, topluma ve çevreye etkilerini fark edip değerlendirebilen bireyler haline gelmelerini,

-Edindikleri bilgi ve bulguları başkaları ile paylaşabilen, ortak çalışmaya yatkın bireyler haline gelmelerini,

-Çevreyi ve doğal kaynakları tanıma, sevme, koruma ve iyileştirme bilincini kazanmalarını,

-Doğa olaylarını, doğadaki canlılığı, canlılığın çeşitliliğini ve birbiriyle ilişkilerini kavramayı amaçlamaktadır (Bayrak, 2005).

(42)

Kaptan (1998; 22), fen eğitiminin amaçlarını beş ana başlık altında toplamıştır: -Bilimsel Bilgileri Bilme ve Anlama

-Araştırma ve Keşfetme -Tasarlama ve Yaratma -Kullanma ve Uygulama

Fen öğretiminin beş temel amacını Turgut ve diğerleri aşağıdaki gibi sıralamaktadır: -Bilimsel bilgileri bilme ve anlama

-Araştırma ve keşfetme (bilimsel süreçler -Hayal etme ve oluşturma

-Duygulanma ve değer verme -Kullanma ve uygulama:

Bu amaçları gerçekleştirmek ve fen bilgisi derslerinin kalıcı bir şekilde anlaşılması bunların günlük hayatta uygulanabilmesi için öğrenci yaparak yaşayarak öğrenmeli ve yeni bilgileri günlük hayattaki bilgilerinin üstüne yapılandırmalıdır (Uşak, 2005; Özdemir, 2006).

Viktor ve Kellough (1997), orta öğretim düzeyi için fen derslerinin amaçlarının aşağıdaki maddeler şeklinde olması gerekliliğini savunmuştur:

-Bilimsel okur-yazarlık

-Yaratıcı ve eleştirel düşünme gücüyle gerçek problemlere çözüm önerileri getirme ve çözme

(43)

-Çevreyi tanıma ve koruma

-Fen teknoloji ve toplum ilişkisini kavrama -Sürekli değişen çevreye uyum sağlama

-Öğrencilerde yanlış gelişmiş kavramları belirleyebilme -Öğrenci sorularına uygun ve yeterli yanıtlar oluşturabilme

Öğretmen yetiştirme programlarında, öğretmen adayının belirli bir alanda uzmanlık bilgisine sahip olması amaçlanmaktadır. Öğretmenin mesleki başarısı için öncelikle kendi uzmanlık alanını çok iyi bilmesi gerekir. Alanını iyi bilmeyen bir öğretmen, neyi, nasıl öğreteceğini de bilemez. Bu nedenle öğretmenler aynı zamanda konu alanı uzmanı olmak zorundadırlar. Öğretmen, verdiği dersin konularını iyi bilmeli, konu alanındaki gelişmeleri izlemelidir. Ayrıca öğrencilerden gelen soruları yanıtlamak için gerekirse araştırma yaparak bilgisini geliştirmelidir (Erden, 1998;44).

Öğretmen adaylarının sahip olmaları gereken alan bilgisi ve meslekle ilgili bilgi, beceri ve tutumlar yanında bazı alanlarda da ek bilgilere gereksinimleri olmaktadır. Öğretmenlerden beklenen, sadece belirli bir alanda uzmanlık bilgisine sahip olması değil, insanı, toplumu ve dünyayı ilgilendiren sorunları görebilmesi, bunlar için çözüm yoları düşünebilmesi ve olumlu bir dünyanın kurulmasına öncülük etmesi beklenmektedir.Öğretmen, öğrencilerinin sonsuz ilgilerine yanıt verebilmek ve bu ilgilerden yararlanarak onları daha iyi eğitebilmek için kendi ilgi alanlarını sürekli geliştirmelidir.

Etkili bir öğretmende bulunması gereken kişisel ve mesleki nitelikler Erden (1998:39) tarafından şu ana başlıklar halinde incelenmiştir:

-Konu alanı bilgisine sahip olma

-Mesleki beceri ve yeterliliklere sahip olma -Genel kültüre sahip olma

- Öğretmenlik becerilerinden alan bilgisi ile ilgili olanlar:

(44)

-Gerektikçe alanındaki bilgileri daha üst düzeylere çıkarma, -Alanıyla ilgili öğretim programları üzerinde bilgi sahibi olma.

Başarılı bir öğretmen olmanın temel unsurları arasında en önemlilerinden biri genel ve özel alan yeterliklerine sahip olma ve programla ilgili gelişmeleri sürekli izleyerek mesleki gelişimini gerçekleştirmek olarak nitelenmiştir (Leask , 2000). Demirel (2000), öğretmenlerde bulunması gereken yeterlilikleri geniş anlamda sınıflandırmıştır. Bunlardan alan bilgisi ile ilgili olanları şöyledir

Konu alanına ilişkin temel bilgileri (kavram, olgu, ilke, genelleme, yasa, model, kuram v.b.) anlama.

● Konu alanındaki önceki bilgilerini daha üst düzeylere çıkarma. ● Tüm konulara ait öğretim programları üzerinde bilgi sahibi olma.

Her ülke öğretmende bulunmasını istediği temel yeterlilikleri belirleme çabasındadır. İngiltere’de CATE standartlarında (Council for the Accreditation of teacher Education) öğretmen yeterliliğinde program alan bilgisi ve öğrenme içeriği önemli yer tutmaktadır (2004).

Bu nedenle kimya öğretmenleri, bilimin sosyal yaşantımızda oynadığı rolleri insan üzerindeki etkilerini hesaba katarak eğitim ve öğretime yön vermeli, bireyin çevresinde olup bitenlere karşı gösterdiği ilgiye cevap verebilmeli ve bu ilgiyi besleyip geliştirme görevleri olmalıdır.

Tüm bu anlatılanlardan toplum ve dünya açısından öğretmenlerin hayati bir konu olan hidrojen enerjisi konusu ile yeterli bilgi ile donanmış olmaları gerektiği ortaya çıkmaktadır . Konunun müfredat içinde yer alması gerekmektedir

2.2 Hidrojen Enerjisi ve Sürdürülebilir Kalkınma

İlk kez Bruntland Raporu ile 20. Yüzyıl sonunda dünya gündemine giren “Sürdürülebilir Kalkınma” kavramı, “gelecek kuşakların kendi ihtiyaçlarını

(45)

karşılayabilme olanağından ödün vermeksizin bugünün ihtiyaçlarını karşılayabilecek kalkınma” olarak tanımlanmaktadır.

Sürdürülebilir kalkınma kavramıyla ilgili uluslararası düzeydeki ilk bütünsel yaklaşımlar, 1992’de Rio de Janeiro’da gerçekleştirilen “Birleşmiş Milletler Çevre ve Kalkınma Konferansı”nda ele alınmıştır. Konferans’ta, çevre ile kalkınma stratejilerinin tüm alt başlıkları irdelenerek, bunların karşılıklı etkileşimlerinin sorgulandığı bir 21. yüzyıl gündemi (Gündem 21) belirlenmiştir. 26 Ağustos-4 Eylül 2002 tarihleri arasında Johannesburg’da yapılan Dünya Sürdürülebilir Kalkınma Zirvesi ise 10 yıl önce oluşturulan Gündem 21’in ve diğer Rio kararlarının, başta gelişmekte olan ülkeler olmak üzere tüm ülkelerde daha etkin uygulanması için ihtiyaç duyulan mekanizmalara odaklanmıştır. Devlet ve hükümet başkanları tarafından imzalanan Johannesburg Sürdürülebilir Kalkınma Siyasi Bildirisi’nde üretim/tüketim kalıplarının değiştirilmesi, yoksulluğun ortadan kaldırılması, doğal kaynakların korunması ve yönetimi konularında ortak vaatlere yer verilmiş; hedeflere ulaşmada karşılaşılan zorluklar arasında zenginler ve yoksullar arasındaki uçurumun derinleşmesi, biyolojik çeşitliliğin bozulması, küreselleşmenin olumsuz etkileri ve demokratik sistemlere duyulan güvenin azalmış olması sıralanmıştır. Bildiride, insani dayanışmanın önemi ve toplumlar arası işbirliğinin ilerletilmesi gereği vurgulanarak; temiz su, temiz enerji, sağlığın korunması ve sağlık hizmetleri, gıdaya erişimin artırılması ve biyolojik çeşitliliğin korunması alanlarında ortaklıkların kurularak hedeflerin belirlenmesinin

Sürdürülebilir kalkınmayı etkileyen en önemli faktör olan çevre faktörünün yanı sıra enerji temin güvenliği ve kaynakların etkin kullanılması da önem arz etmektedir.

Bitkiler, su, kömür veya doğalgaz gibi kaynaklardan elde edilen hidrojen, enerji kaynağından çok bir enerji taşıyıcısı olarak düşünülmektedir. Hidrojen; sanayide, evlerde ve taşıtlarda kullanılabilen bir yakıttır.Ayrıca hidrojen diğer yakıtlara göre pahalıdır ancak hidrojen çağına adım atılmakla maliyetin hızla düşeceği beklenmektedir. Hidrojen kullanımı sonucunda sadece su oluştuğundan

Şekil

Tablo 1. Kimya öğretmen adaylarının  “Dünyadaki enerji kaynakları sınırsızdır “
Tablo 2. Kimya öğretmen adaylarının    “ Kullandığımız enerji kaynaklarının çoğu  fosil kaynaklıdır” yönergesine  verdikleri cevapların karşılaştırılması
Tablo 3. Kimya öğretmen adaylarının “En pratik kullandığımız enerji elektrik  enerjisidir “   yönergesine  verdikleri cevapların karşılaştırılması
Tablo 4. Kimya öğretmen adaylarının ” Bütün enerjilerin kaynağı güneştir “
+7

Referanslar

Benzer Belgeler

Öğrencilerin cinsel ve üreme sağlıklarına iliş- kin özelliklerine göre cinsel sağlığına ilişkin bilgi düzeyleri ve cinsel sağlığa bakış açıları

● Son yıllarda enerji kaynaklarının giderek azalması, enerji maliyetlerinin artmasına ve yeni enerji kaynaklarının.. ● aranmasına

• Laktoz; Birbirine bağlanmış bir glikoz ve bir galaktoz molekülünden oluşur.Süt şekeri olarak bilinen laktoz; süt, yoğurt, dondurma ve peynir gibi süt ürünlerinde

a) Nehirlerin besleyici tuzlarını bu bölgeye taşıması, b) Tatlısu ile deniz suyu arasındaki dinamik ilişki. Hafif olan ve yüzeyden akan nehir suyu, bir miktar deniz suyunu

Genç yaprakların sarar- ması Yaprak yanıklığı Meyve lekeleri Acidovorax, Burkholderia, Pseudomonas ve Xanthomonas' lar Kanser ve geri ölüm hastalıkları Yara,tomurcuk, yaprak

E ğer küresel petrol, doğalgaz ve kömür rezervleri şu anki hızda yakılmaya devam ederse, atmosferdeki karbon dioksit eşleniği konsantrasyonu 500 ppm (milyonda parçacık)

Konya bölgesinde elektrik da ğıtımını yapan Meram Elektrik ile Güneydoğu’da elektrik dağıtımını yapan Fırat Elektrik’in devredilirken kasas ında “unutulan”

Geliştiri- len sis-toplama sisteminin yaptığı şey esasen suyu damıtmak olduğu için, deniz suyu kullanılan bu enerji santrallerinde içme suyu üretmek. için de yeni