Pelvik İskion-Pubis Kol Stres Kırığı
(Bir olgu sunumu eşliğinde literatür^taraması)Stress Fracture of the Ischion and Pubic Ramus -Hayati
ÖZTÜRK *, Ünal DÖKÜCÜ **, Mustafa EROĞLU **
ÖZET
65 yaşında bayan bel işçisinde nontravmatik sağ iskion-pubis kolu kırığı saptandı. Patolojik kırıkla ilgili herhangi bir belirti, bulgu ve hikaye bulunamadı. Literatürde meslek hastalı-ğı olarak bir başka örneğine rastlayamadıhastalı-ğımız için olguyu yayınlamayı uygun gördük.
Anahtar Kelimeler: pelvis, bel işçisi, stres kırığı.
SUMMARY
A sixty-five year old woman, who is a spade worker, was found to have a nontravmatic fracture of right ramus ischion-pubis. She had not any sign, symptom ör history related to the pathologic fracture. We reported this case because of we did not find a similar öne as an occupational disease in the literatüre.
Key vvords: pelvis, spade vvorker, stress fracture
C. Ü. Tıp Fakültesi Dergisi 23 (3): 160-162, 2001
GİRİŞ
Stres kırıkları, kemiklerin alışık olmadığı tekrarlayıcı ve uzun süren egzersizler sonucunda oluşur (1,2). Sık-lıkla askerler, dansçılar ve koşucular gibi alt extremitelerini daha çok kullanan bireylerde görülmek-tedir (2,4). Pelvis stres kırıklarının görülme oranı, tüm stres kırıkları içinde %1 - 2 arasındadır (3).
Bu çalışmada kırık lokalizasyonunun ve mesleğinin ilginç olması nedeni ile tedavi ettiğimiz bir olguyu lite-ratür taraması eşliğinde sunmayı amaçladık.
160
OLGU SUNUMU
65 yaşında, 266292 dosya numaralı, bayan hasta-mız; üç haftadır devam eden sağ kalça ağrısı nedeni ile 1.11.2000 tarihinde polikliniğimize başvurdu. Travma öyküsü olmayan hastamız, son bir aydır bel ile pancar sökümünde yoğun olarak çalışmış. Ağrı nedeni ile bir devlet hastanesine ve özel polikliniğe başvurmuş. Antienflamatuar ilaç tedavisi uygulanmış, fakat fayda görmemiş.
Klinik muayenede; kalça hareketleri tam, sağ kalça iç-ön bölgede derin palpasyonla ağrı mevcut. Ağrı otu-rurken az, yürürken ve yatarken artıyor. Pelvik
Yrd. Doç. Dr. C.Ü.Tıp Fak. Ortopedi ve Travmatoloji AD, Sivas. Arş. Gör. Dr. C.Ü.Tıp Fak. Ortopedi ve Travmatoloji AD, Sivas.
Öztürk ve ark.
kompresyon biiateral (-), indirekt ağrı (-), oklava testi (-), düz bacak kaldırma (-), lasegue (-), Fabere testinde sağda uyluk medialinde ağrı (+) idi.
Radyolojide pelvis ön-arka grafide; sağda ramus superiorda ve ramus inferiorda fraktür hattı izlenmekte-dir. Biiateral eklem mesafeleri tabiiizlenmekte-dir. Kemik yapılar osteoporotik görülmektedir (Resim 1).
Resim I. Pelvis ön-arka grafide; sağda ramus superiorda ve ramus inferiorda fraktür hattı izlenmekte.
Laboratuvar incelemesinde; CBC değerleri: nor-mal, biyokimya değerleri: nornor-mal, serbest T3 - T4 ve TSH: normal, parathormon intakt: normal, sedimantas-yon hızı: 28mm/saat (N:10) yüksek, CRP: 12.8 (N: 0-6.0) yüksek, idrar analizi: normal, idrar kültürü: norma!, 24 saatlik idrarda Ca atılımı: 52.0 (N:8.4-10.2) yüksek olarak tespit edildi.
DEXA incelemesinde (8.11.2000/ KM 00055): Ol-gunun normal sınırlarda kemik mineral yoğunluğu ile uyumlu grup içerisinde yer aldığı tespit edildi. Tc" ile y a pıl an t üm vücut kem ik si nt igr afi si nde (14.12.2000/SAK 00074): Tanımlanan lezyonun fraktür ile uyumlu olduğu düşünüldü. Diğer vücut kemiklerinde aktivite dağılımı beklenen düzeyde ve simetridedir. Sağ iskion ve pubis kolunda iki odak halinde uptake'de artış mevcut idi.
Laboratuvar tetkikleri, dexa ve sintigrafi değerlen-dirmeleri sonucunda, hastanın sağ iskion-pubis koldaki kırığı, mesleğinden dolayı stres kırığı olarak değerlendi-rildi. Hasta üç hafta cilt traksiyonu ile inmobilize edildi. Üç hafta sonra koltuk değneği ile mobilize edildi. Sekiz hafta sonraki kontrol grafilerinde yoğun kallus dokusu ile kaynama gözlendi (Resim 2). Hasta günlük aktivitelerine döndü.
Resim II. Aynı vakanın 8 hafta sonraki kontrol grafilerinde; yoğun kallus dokusu ile kaynama gözlendi.
TARTIŞMA
Stres kırıkları, kemiklerin alışık olmadığı tekrarlayıcı ve uzun süren egzersizler ve aktiviteler sonucunda olu-şur (1.2.12). Bizim olgumuzda bir ay süresince yoğun olarak bel ile pancar sokum işinde çalışmıştır.
Stres kırıklarının görülme sıklığı koşucularda yak-laşık %10 civarındadır (5.6). Pelviste görülme oranı ise tüm stres kırıkları içinde %1 ile %2 arasındadır (3). Biz de pancar sokum işçilerinde geniş çaplı bir tarama ya-pıp, bu konuda bir oran vermeyi planlıyoruz.
En sık görülen yerler; tibia, fibula, femur, kalkaneus, metatarslar ve pelvis kemikleridir (1.2.3.5.6). Üst ekstremitede stres kırıkları çok daha seyrektir. Te-nis, yüzme ve beyzbol gibi kol ağırlıklı sporlarda oluşabi-lir (7).
Askerler, dansçılar, koşucular, jimnastikçiler, tenis-çiler ile dalma ve ağırlık kaldırma sporları ile ilgilenen bireylerde sıkça görülmektedir (1.2.5.6.9). Özellikle bayan askerler, uzun mesafe koşucuları ve dansçılarda pelvis stres kırığı daha yoğun olarak görülmektedir (2.4.8.9). Bizim vakamızda bayandır ve kırığı pelvistedir.
Fluoride ve kortizol tedavisindeki osteoporotik ba-yanlar ile romatoid artritlilerde sık görülmektedir (3.9.10.11).
Klinik olarak kasık ve kalça çevresinde ağrı görü-lebilir. Bizim olgumuzda da sağ kasıkta palpasyonla ağrı tespit edilmiştir.
Radyografide akut fazdaki kemik değişiklikler na-diren görülebilir. Çok ince bir radyolusent defekt bulu-nabilir (1.2.3). Olgumuzda sağda ramus superiorda ve ramus inferiorda fraktür hattı izlenmektedir.
16
1
Pelvik İskion-Pubis Kol Stres Kırığı
İskeletal sintigrafi, bu minimal değişikliklerin er-ken tespitinde kullanılır. Stres kırığında kemiğin dış korteksinde lineer band görünümünde artma gözlenir. Yaralanma devam ederse kemik korteksin tamamı bo-yunca uzanan uptake artışı gözlenir. Bu stres kırığı olan taraftaki kemik tamirinin göstergesidir (1.2.8.9.12). Olgumuzun Tc" il e yapılan tüm vücut kemik sintigrafisinde sağ iskion ve iliopubis kolunda iki odak halinde uptake'de artış mevcuttur.
Tedavisi genellikle konservatiftir. Psoas ve priformis kaslarında germe, ultrason ve yüksek hızlı, düşük amplitüdlü chiropractic manuplasyonları içerir. İstirahat ve bunu takiben dereceli olarak aktiviteye dönme ile efektif olarak tedavi edilebilir (2.3.5). Biz de hastamızı cilt traksiyonu ile üç hafta immobilize ettik. Üç hafta sonra koltuk değneği ile mobilize edildi. Sekiz hafta sonraki kontrol grafilerinde yoğun kallus dokusu ile kaynama gözlendi. Hasta günlük aktivitelerine dön-dü.
Sonuç olarak; pancar sökümünde çalışan bel işçilerinde gün içi ritmik stressler pelvisfe iskion-pubis kolunda stres kırığına neden olabilmektedir. Kasık ve kalça ağrısı ile başvuran bel işçilerinin muayenesinde ve tanıda stres kırıkları hatırlanmalıdır. Tanıya gidilemeyen vakalarda ise sintigrafi çekilmesi gerektiğine inanmakta-yız. Tedavide ise yatak istirahat! yeterli olmaktadır.
KAYNAKLAR
1. Callaghan J., Rosenberg G., Rubash E. The Adult Hip. Lippincott -Raven Ppublishers, Philadelphia, New York, s: 384, 1998.
2. Browner D., Jüpiter B., Levine M., Trafton G. Skeletal Travma Second Ed. Saunders Company, Philadelphia, s:2280-81, 1998.
3. J.M. Lapp. Pelvic stres fracture: assessment and risk factors. J.ManipulativePhsiol Ther, Jan:23(l):52-5, 2000. 4. Kelly EW, Jonson SR, Cohen ME, Shaffer R. Stres
fracture of pelvis. Mil Med, Feb: 165(2): 142-6,2000. 5. Yalman A . Stres kırıklarcyerleri ve riskleri. Spor ve Tıp.
Kasım -Aralık: 11-12;22,2000
6. Mc. Bryde AM Jr: Stres fracture, in Baxter DE: The Foot and Ankle in Sports. l_t. Louis, Mosby-Year Book, s:81- 93, 1995.
7. Brukner P: Stres fractures of the upper limb. Sports Med 26(6): 415-24, 1998
8. Hill PF,Chatterji S, Chambers D, Keeling JD. Stres fracture of the pubic ramus in female recruits. J. Bone Joınt Surg Br May, 78(3): 383-6, 1996.
9. O'Brien T, Wilcox N, Kersch T. Refractory pelvis stres fracture in a female long-distance runner. Am J. Orthop, Sep, 24 (9):710-3, 1995.
10. Licate AA. Stres fractures in young athletic women: case reports of unsuspected cortizol-ınduced osteoporosis. Med Sci Sports Exerc,Sep, 24(9):955-7, 1992.
11. Schnitzler CM, VVİng JR, Mespuita JM, Gear AK, Robson H, Smyth AE. Risk factors forthe development of stres fractures during flouride therapy for osteoporosis. J. Bo ne Miner Res, Mar, 5 suppl 1:195-200, 1990.
12. Canale S. T., Campbeil's Operative Orthopaedics 9 th. ED. Mosby Company, St. Louise, Baltimore, s:2517, 1998.
Yazışma Adresi
Yrd.Doç.Dr. Hayati ÖZTÜRK
