a
TILGANTV ARDINDAN
l
o < t», g ^
Hacırahmanlı orada kaldı
MÜRŞİT
BALABANLILAR
Şimdiki Kadıköy yeni iskelesinin Adalar İskelesi olduğu zamanlar da, oradan Eminönü’ne de bir va pur kalkardı. Adı ‘dokuz yirmi’- ydi. Genellikle Cağaloğlu yolcula rını taşıyan 9.20, akşam dönüşte 5.45 adını alırdı. Vapurun değişme yen üst güverte yolcuları arasında mimar Selçuk Batur, grafik sanat çısı Ferit Erkman, yayıncı Mehmet
Ali Yalçın, ressam Mehmet Sön mez, yazar ve eleştirmen Murat Belge, şair Eray Canberk, yazar ve
çevirmen Attila Tokatlı ve daha birkaç edebiyatçı bulunurdu. Yaz kış üst güvertede gidip gelinir, ne şeli espriler, azıcık da dedikodu ya pılırdı.
Orada kenarda güleç yüzüyle biri dururdu hep: Yusuf Atılgan. He nüz onu tanımadığım 1975 ya da 1976’da günlerce, aylarca sessizce onu izlemiş, sonunda Ferit Erk- m an’a sormuştum, “ kim bu” di ye. O tanıtmıştı bana onu. Oysa birkaç kez sohbet etmiştik o güne kadar.
Aradan yıllar geçti. 1983 yılında Murat Belge, Yusuf Atılgan’ın ki taplarını biz basacağız dediğinde çok sevindim. O zaman İletişim Yayınlan’ndaydım. Yusuf Atılgan elinde naylon torbasıyla çıkageldi bir gün. “ Aylak Adam” ın düzel tilmiş kopyasını getirmişti. Azıcık sohbet ettik, kendisine yeni çıkan kitaplardan gönderilmesini rica ederek ayrıldı.
“ Aylak Adam” ın yeniden basıl
masına en çok heyecanlananlardan biri de Mehmet Sönmez oldu. “ Ka
pağım ben yapayım, Mürşit” dedi.
Kitabın dizgisi bitmiş, baskı başla mış, ama kapak bir türlü çıkmıyor du Mehmet Sötımez’den. Neyse so nunda geldi. Sönmez orijinalini im zalayıp Yusuf Atılgan’a vermemi rica etti. Biz kapağı onun istediği gibi basamadık ama, çizgileri gö rünce Mehmet Sönmez’in neden bu kadar kıvrandığını da anladım. Ni tekim sonraları Yusuf Atılgan, “ Ne
güzel, tam da düşündüğüm gibi”
demişti.
Yusuf Atılgan’ı son olarak evin de ziyaretim önceki yıl olmuştu.
“ Anayurt Oteli” filme alınmış, ki
tabın yeni baskısı yayımlanmıştı. M oda’daki “ Burası benim inim” dediği çalışma evinde saatlerce ko nuştuk. Kaç kaset doldurdum, şim di hatırlamıyorum.
Sade bir biçimde, oldukça az eş yayla döşenmiş evinde rafta duran sıra sıra Birinci paketlerini açıyor, sohbet-röportaj arası anlatıyordu.
“Anayurt Oteli” nin filmini beğen
mişti. Ama yeni yazmakta olduğu roman bir türlü ilerlemiyordu. Çok şikâyetçiydi. İşkence altında ölümü anlatacaktı romanında. Tahta ağız lığının ucuna taktığı Birincileri ar dı ardına tüttürüyor, sıkıntısını ol dukça açık bir şekilde belli ediyor du.
Titiz bir yazardı Yusuf Atılgan.
“ Mürşit” demişti o sohbette, “Ben Vüs’at O. Bener’i çok beğenirim. Onun ‘Buzul Çağının Virüsü’ adlı kitabım okuyordum geçenlerde. Bir yerde bir cümleye rastladım, bana tanıdık geldi. Bir de baktım, aynı cümleyi ben de kullanmışım. He men karaladım” . Sonradan ve ha
bersizce yazılan bir cümlenin ne sa kıncası olabilirdi ki. Ama o öyle düşünmüştü.
“ Gerçek sevgiyi arayan, böyle- ce korkuluksuz köprüden yuvar- lanmamaya çalışan “ A ylak Adam” küçük bir kasabadaki ote
lin kâtibi olan Zebercet’in cinsel yönü ağır basan yabancılaşmasının ve kimlik arayışının bir anlamda hastalık boyutlarına varan sonuç larının anlatıldığı” Anayurt Oteli; “ Bodur Minareden Öte” ve çocuk
k itab ı “ Ekmek Elden Süt Memeden” bize Atılgan’dan kalan
yapıtlar. Bir de tamamlanmamış romanı. M anisa’nın Hacırahman- lı köyünden çiftçi, sinema ve ede biyat tutkunu Yusuf Atılgan 27 Haziran 1921 ’de başladığı yaşam serüvenini 9 Ekim 1989’da nokta ladı. İki ay önce geçirdiği beyin ameliyatından sağ salim çıkmış, doktorların izniyle köyüne gitme ye hazırlanıyordu. Her yıl giderdi, bu yıl kalbi bırakmadı.
ATILGAN İÇİN NE DEDİLER?
Türk yazınına adını
kazımış bir kişiydi
Kültür Sanat — Yusuf Atılgan’-
ın ölümü üzerine şair ve eleştirmen
Ahmet Oktay, yazar Selim İleri, şa
ir ve çevirmen Cevat Çapan, Atıl- gan’ın “ Anayurt Oteli” romanını beyazperdeye aktaran yönetmen
Ömer Kavur ve yazar Huiki Ak- tunç şunları söylediler.
Ahmet Oktay: Daha ilk roma
nıyla Türk yazınına adını kazmış bir kişiydi. Aylak Adam’da kanıt ladığı ustalığını, yeniliğini Anayurt
Oteli’nde doruğa çıkardığı da ke
sin. Bodur Minareden Öte adlı ki tabında topladığı öyküleri de unu tulmaz ürünlerdir. Piyasa koşulla rına yenilmemeyi, kendi köşesinde sözünü güçlendirmeyi başaran en der yazarlarımızdandı Atılgan. Gerçekten üzüldüm.
Selim İleri: Çağdaş edebiyatımı
za eşsiz iki roman armağan etmiş tir. Özellikle Anayurt Oteli, benim gibi bazı çok kötü okurların ilk okuyuşta kavrayamadığı bu baş ya pıt, cumhuriyet tarihimizin sosyo lojisine sanatın perspektinden ba kıyor, benzeri pek olmayan mo dern bir roman niteliği taşıyordu, ölüm ü için söyleyecek söz bulamı yorum. Çok üzüldüm.
Cetal vapan: İlk kitabı Aylak Adam’la 50’li yılların başında ol
gun bir yazar olarak adını duyur muştu. Daha sonra Bodur Minare
den Öte ve Anayurt Oteli’yle öykü
ve romandaki ustalığını pekiştiren yapıtlar verdi. Bireysel yaşantıyla toplumsal sarsıntıların çakışması nı yansıtan roman ve öykülerinde yerli malzemeyi yenilikçi bir anla tımla okurlarına aktarabilen sayılı yazarlarımızdan biriydi. Ölümü Türk edebiyatı için büyük bir ka- yıp:
Ömer Kavur: Saygıdeğer ve sev
diğim bir insandı. Çelebi bir kişili ği vardı. Yazdıklarına olağanüstü bir özen gösterirdi. Sanıyorum, edebiyatımızda yeni bir akımın ön deri sayılabilirdi. Romanını uyar lamış bir sinemacı olarak ona her zaman için en büyük şükran duy gularımı dile getirebilirim ancak. Edebiyatımız için büyük kayıp.
Hulki Aktunç: Kimileri yol açar,
yol açmaya çalışır. Kimileri açılmış yolları yeğ tutar. Yusuf Atılgan bir çile erbabıdır, birincilerdendir. Ak raba sayardık birbirimizi. Ve bu beni çok mutlu ederdi. Şimdi ko lumun kanadımın kırıldığım hisse diyorum.
İstanbul Şehir Üniversitesi Kütüphanesi Taha Toros Arşivi
