Devlet Tiyatroları Genel Müdürü Raik Alnıaçık "Hızlı bir tempoda çalışacağım" diyor:"Yitirdiklerimizi yeniden kazanacağız"

SAYFA 8

Sanat • Kültür • insan

15 M ART PA ZA R 1987

Devlet Tiyatroları Genel Müdürü RaikAlmaçık “Hızlı bir tempoda çalışacağım ” diyor

C

___ ■ ■ |

____ ■ ____ ■ ___ ■

_________■ _ ı ______

| ___ ________ ________ V

___ | ij|

Yitirdiklerimizi yeniden kazanacağız’

DİN ÇER S EZG İN

* * D E V L E T

Tiyatrolan’nda vakıf kurulmak üzere. Tiyatromuzun ça­

lışmasına, maddi ve manevi güç katacak, onu güçlendirecek nite­

likte, yıllardır yapmak isteyip ..yakmadıklarımızı gerçekleştirebi­

leceğimiz bir vakıf olacak bu. İnanıyorum ki bu valaf, her yitirdiği­

mizi daha güçlü olarak bize yeniden kazandırabilecek.”

K

men olarak imza atmış, bir o kadar oyunda oynamış, üç yıl yöneticilik yapmış Raik Alnıaçık; bütün bu de­

neyimlerinden, birikimlerinden sonra şöyle söylüyor: “ Tiyatro çetin bir cevizdir.”

Göreve başlayışından 21 gün sonra yaptığı­ mız söyleşide; içten, sıcak, kimseyi incitmeme­ ye çalışan bir tavır içindeydi yeni genel müdür. Bu nedenle sorularımızı yanıtlarken, alınma­ lara yol açmayacak, kimseyi kırmayacak bir özenle sözcüklerini seçiyordu. Sorularımız ve Sayın Genel Müdür'ün yanıtları şöyle:

— “ Akademik Tiyatro” , “ Milli Tiyatro” , "Mahalli T iy atro ...” güncelliğini koruvan, tartışmalara yol açan ve günümüzde tiyatro çevrelerini çokça ilgilendiren üç konu. Sizin bu konulara yaklaşmanız, yorumunuz nedir?

“ Sanıyorum ki, ‘Akademik Tiyatro’ kısa­ ca; yöntemleri gelişmeye açık, icrasıyla sevi­ yeli bir üsluba ve kabul edilmiş bir arınmış­ l a erişmiş, uluslararası Perspektive yönelik tiyatrodur. Eğer tiyatroda bu kavramı söz­ lük anlamı içerisinde değerlendirirsek bizi dar bir alana sokar. Bir tiyatro mutlaka milli ol­ malıdır. Tiyatronun kendi tarihinde pırıl pı­ rıl bir ışıktır ulusallık. Uygar toplum vasıf­ ları ilk önce kendini bilmek, kendi sentezine varmakla kazanılır. Bir ülke, kendi yazarla­ rıyla, kendini anlatarak dünyaya açılabilir ka­ nısındayım. Mahalli tiyatro kavramı ise, başlı başına bir tartışma konusu. “ Her mahallin bir tiyatrosu olsun” anlamı mı taşıyor? Yok­ sa 1978’lerdeki anlamı ile “ Yerel Tiyatrolar” platformu mu oluşturulmak isteniyor? Her ilde, her ilçede, keşke her köyde bir tiyatro­ muz olsa... önem li olan bunların yönetim ve öz yapısının biçimleridir. Bana kalırsa, Ana­ yasal kavramlar içinde, özgür bir tiyatro, her yerde tiyatrodur.”

‘‘Yeniliğe açığız”

—Tiyatronun iki işlevini; eğlendirme ve eğilmeyi nasıl algılıyorsunuz, bu açıdan re­ pertuar açısından getireceğiniz değişiklikler var mı?

“ Tiyatro elbette eğiticidir. Ama bir okul niteliği taşımaz. (İlle de eğitici olacağım di­ ye). Onu akademik bir kürsüye çevirecek olursak amacından sapar. Ama tiyatro eğlen­ diricidir de. Eğlendirir, ağlatır, güldürür. Bu eylemini sürdürürken, seyircisine hissettirme­ den eğitir. Tiyatro çetin bir cevizdir. Tiyat­ rodan çıktığım ızdı artık niye güldüğümüzü ya da, içimizdeki düğümlerin nasıl çözülüver- diğini düşünmeye başlarız. İşte tiyatronun zorluğu, yüceliği burada. Amacımız böyle bir repertuvarın oluşmasını sağlamaktır.

— Devlet Tiyatroları'nın bir "v ak ıf" kura­ cağını duyduk. Bu konuyu biraz açar mısı­ nız?

“ Evet, bir ‘ v a k ıf kurulmak üzere. Tiyat­ romuzun çalışmasına, maddi ve manevi güç katacak, onu güçlendirecek nitelikte bir va­ kıf olacak bu. Yıllardır yapmak isteyip de ya­ pamadıklarımızı gerçekleştirebileceğimiz bir güç olacak 'Tiyatro V ak fı.’ İnanıyorum ki, bu vakıf her yitirdiğimizi bize daha da güçlü olarak yeniden kazandırabilecek.”

— Tiyatrodaki çağdaş gelişmelere ve yeni­ lenmelere açık bir ‘deneme’ sahnesi oluştur­ maktan yana mısınız?

“ Her çeşit çağdaş gelişmeye ve yenilenmeye açığız. Bunu belli bir sahnede değil, her sah­ nemizde değerlendireceğiz. Zaten öyle olma­ lıdır. Kalıcı, tiyatronun kendi özüne eş de­ ğerdeki her yenilenme bir kazançtır tiyatro­ muz adına.”

— Yeni yöneticiler gelince, hemen herkes yeni bir kadro oluşumu bekler...

“ Ben yeni değilim ama, yetkilerimin sınır­ ları genişledi. Doğaldır ki, sorumluluklarım

da arttı. Az önce belirttiğim vasıfları gerçek­ leştirmek için hızlı bir tempoda çalışacağım. Bu tempoda olanlar için sorun y o k ...”

— Yetki ve sorumlulukları tek elden mi kul­ lanmaktan yanasınız yoksa yetki ve sorum­ lulukları dağıtmayı mı düşünüyorsunuz?

“ Yetki ve sorumluluklar onu idrak eden­ ler için yüce bir değer taşır. Ama, görevi ye­ rine getirirken, .mutlaka sanatsal bir kadro­ ya ihtiyaç vardır. Tiyatro bir takım işidir.”

— Hizmetiçi eğilim konusundaki görüşleri­ niz nelerdir?

“ Tiyatrodaki personel için hizmetiçi eği­ tim mutlaka gerekli. Ancak, sanatçıların ken­ di sanatlarını daha da geliştirebilmeleri, görgü ve birikimlerini daha da artırabilmeleri için, yurtdışındaki tiyatrolarla profesyonel alışve­ rişlerde bulunacağız. Sanatçı, sanatındaki ge­ lişmeyi ancak, terleyebildiği bir sahnede sağ­ lar. Zaten sanatçı, sahneye konulan bir oyu­ nun ilk prova gününden son gününe kadar bir eğitim içindedir.”

“Danışma Kurulu’na gerek yok”

“ Yurdumuzdaki kaynak okullarda henüz böyle bir eğitim yok. Ama bir sanatçı bu cev­ heri taşıyorsa içinde, onu geliştirmek için mutlaka bir uğraşı verir. Bu konuda da, Dev­ let Tiyatroları’nın imkanlarını, ‘Vakıf’ kana­ lıyla, sanatçıların yararına çaliştıracağız.”

— Yeni yazarların yetişmesi konusunda ve yerli-yabancı yazarların oyunlarının oynan­ ması konusunda nasıl bir oranlama düşünü­ yorsunuz?

“ Genç yazarların özendirilmesinden yana­ yım. Yerli yabancı yazar konusunda, iyi oyun olursa, elbette yerli yazarlar, diyorum.”

— “ Turne” konusu eskiden beri, tiyatro­ nun bir büyük sorunudur. Bu sorunu nasıl çözümlemeyi düşünüyorsunuz? Devletin ti­ yatrosu, kamuya eşil hizmet vermek zorun­ da. Bu, Devlet Tiyatrolarının kuruluş amaç­ larından en önemlisi. Bu nedenle, bu soruna nasıl yaklaşacağınız gerçek bir merak konu­ su.

“ Turnelerimizin uzun, yıpratıcı aşamasını bizim kuşak yüklenmiştir. Ağabeylerimiz ve bizler, turne sıkıntılarını çok çektik. Şimdi tur­

neler, hafta sonu gezisi gibi. Dün gibi hatırlı­ yorum; 3 aylık, 6 aylık, hatta neredeyse bir se­ zonluk turneler yapardık. Yerleşik kadrolu ti­ yatrolarımız, kendi bölgelerinde gerekli tur­ neleri yapacaklardır. Ç ünküçol ‘taleb’ var.”

— Ya yurt dışı turneler için ne düşünüyor­ sunuz? Sanıyorum 1980’den bu yana turne

yapılmadı...

“ Yurtdışı turne planlarımız var. Özellikle işçilerimizin yoğun olarak çalıştıkları ülkelere turne yapmayı planımıza aldık, bu ilk görev­ lerimizden birisidir. Ayrıca, Avrupa’da yıl­ lardan beri yapılagelmekte olan festivaller­ den de öneri geldiği takdirde elbette ki bu fes­ tivallere de katılarak, oyunlar sunacağız.”

— Eğitim yayınlarını sürdürme ve geliştir­ meyi planlıyor musunuz?

“ Eğitim yayınları sürecek. Ayrıca yerli oyunlarımızla birlikte, çevirileri de basaca­ ğız. Vakıf zaten bunları yapacak.”

—Tiyatro Danışma Kurulu toplamayı amaçlıyor musunuz?

“ Şimdilik gerek yok.”

— Devlet Tiyatrolarına oyun gönderen ve oyunundan yıllar yılı haber alamayan yazar­

lar olduğunu zaman zaman duyarız. Bu ko­ nuya nasıl bir çözüm getireceksiniz? Seçici Kurul’un reddettiği oyunların, red gerekçe­ lerini yazarlarına bildirmekten yana mısınız?

“ Bu soruya daha sonraki bir söyleşimiz­ de yer versek, sanırım sorunuzu daha aydın­ lık bir biçimde değerlendirmiş olurum. Bu ko­ nuda yeterince inceleme yapabilmiş değilim. Yanlış birşey söylemekten kaçınırım. Çünkü bu konu gerçekten önemli bir konu. Gerçek­ ten yazarlarımızın üzerinde titizlikle durduk­ ları bir konu. Ama elbette ki, bize oyun gön­ deren tüm yazarların, oyunlarının red gerek­ çelerini (şayet reddedilmişse) bilmek hakla­ rıd ır.”

— Tiyatro çevreleri, tiyatro içindeki "k lik ’Meşmelere bir çözüm getirileceğine inanmak istiyorlar. Bu sorunla ilgili olarak

söyleyecekleriniz nelerdir?

“ Dünyanın her tiyatrosunda bu tip olay­ lara rastlanır. Oyuncular duygusaldır. Sanat oldum olası, karşıt görüşlerle aşama sağlar. Ama bu karşıt görüşlerden Kurum zarar gör­ memelidir. Sahnelerimiz yıpranmamalıdır. Arkadaşlarıma inanıyorum. Mutlaka benim de içlerinden gelen bir sanatçı olduğumu unutm ayacaklardır.”

Raik Alnıaçık için ne dediler:

Prof. Dr. Metin And (Yazar, Eleştir­ men, DTC Fak. Tiyatro Kürsüsü Öğ. Üyesi)

"Devlet Tiyatroları ndaki gelişmeleri, değişmeleri bugüne değin adım adım iz­ ledim. Kim gelirse gelsin, kurumu kökten değiştirmesi mümkün değlidir. Yıllann ih­ mali sonucu oluşmuş yapısal bozukluk­ ları düzeltmek için ‘sihirbaz değneği’ ge­ reklidir Bu nedenle yeni genel müdür de 'esaslı' bir değişiklik yapamayacaktır. Raik Alnıaçık in bu görev getirilişi olum­ lu bir seçimdir.

Atilla Sav (Yazar, Eleştirmen)

“ Devlet Tiyatroları, Atatürk'ün çizdiği ‘sosyal devlet' anlayışı içinde kamu hiz­ meti yapan bir kuruluştur. Halkın hizme­ tinde olan bir kuruluştur. Ülkemizin her yanına eşit hizmet götürmek, bunun yol­ larını bulup geliştirmek zorunda olan bir kuruluştur. Ama görüyoruz ki, Devlet Ti­ yatroları sayıları azaltılarak, kapsamlar daraltılarak A nkara’ya hapsedilmek is­ tenmektedir. Sayın Kültür ve Turizm Ba­ kanı Mesut Yılmaz ile, bakanlık ilgilileri­ nin yaptıkları konuşmalar bu doğrultuda­ dır. Sayın Raik Alnıaçık, bakanın bu ko-

, nuşmasından sonra genel müdürlüğe atanmıştır. Şimdi merak ediyorum: Aca­ ba yeni genel müdür, Devlet Tiyatrolan- nı, kuruluş amacına uygun olarak mı yö­ netecek, yoksa bakanlığın görüşüne uya­ cak mı? Yani kime hizmet edecek?"

Doç. Dr. Ayşegül Yüksel (Yazar, Eleştirmen, Hacettepe Ü.Güzel Sanat­ lar Fak. Öğ. Üyesi)

",Devlet Tiyatroları ne yazık ki, özerk bir devlet kurumu değildir. ' ‘İktidar' ‘m her el değiştirişinde, dünya görüşü ve kültür politikası akımından değişikliğe uğrayan bir bakanlığa bağlı, bir "h ü k ü m e t' kuru- mudur. Devlet Tiyatroları Genel Müdürü olan kişinin görevi, bu sanat kurumunu, iktidarların eğilimlerine göre değil, kuru­ mu ve Türk tiyatrosunu özlenen düzeye getirmek ve akılcı uygulamalara yönel­ mek olmalıdır. Benim için Sayın Raik Al­ maşık’m başarısının ölçütü de bu olacak­ tır.

Yılmaz Onay (Yazar, yönetmen)

"Sürekli olarak Devlet Tiyatrolarının uza­ ğında tutulduğum için bir değerlendirme yapmam güç. Raik Alnıaçık, 1968’de.ye- deksubayda birlikte olduğurAUz bir sa­ natçı arkadaşım. O günlerden sonraki ça­ lışmalarını uzaktan da olsa izlemeye ça­ lıştım. Gerek tiyatro içindeki, gerekse ti­ yatro dışındaki tutarlı sanatçılığa, yazar­ lığa, oyunculuğa kapılannı kapatmazsa, tiyatroya katkı yönünden ülkemizde ge­ lişen olumlu çabaları desteklerse, genel müdürlüğü döneminde tiyatroya yararlı olacağına inanıyorum. ”

TOBAV (Devlet Tiyatroları Opera ve Balesi Çalışanları Yardımlaşma Vakfı)

Sayın Alnıaçık'tan beklentilerimizi şöyle sıralayabiliriz:

• Kurum içinde barışın sağlanması, • S anatsal kalitenin yükseltilm esi, • Devlet Tiyatrolarının yurt ölçüsünde yaygınlaştırılmasının sağlanması, • Dev­ let Tiyatroları Yasası'yla ilgili olarak TO­ BAV‘m yaptığı çalışmanın dikkate alınma­ sı, • Siyasal etkilerden arınmış, her tür­ lü ‘klik'/eşmeyi önleyecek bir yönetim bi­ çiminin yeğlenmesi, • Yerli yazarlara da­ ha bir önem verilmesi, • Tiyatro dünya­ sındaki gelişmeleri izleyen ve onlann en yetkin örneklerinin seyircimize aktanlma- sı ve ulusal tiyaronun oluşması için en kapsamlı çalışmalann yapılması önde ge­ len beklentilerimlzdir. ”

Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi