Kadınlarda
Normal Hipofiz
GlandınBT
KrİterlerİLEYLA ALPAl<SLANa), KAYA KANBEROGLUa), NECDETOKBAY'), FÜRÜZAN NUMANa) OKTAY ÇOKYÜKSEL b)
a) İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Radyodiagnostik Anabilim Dalı
b)t.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Radyodiagnostik Anabilim Dalı ve Adli Tıp Kurumu, İstanbul, Türkiye
CT CRITERIA OF THE NORMAL PITUITARY GLAND Summary
In this study high resolution, direct coronal, contrast enchanced computed tomographic scans were obtained in 40 women in order to detennine the size, the configuration of the superior surface and the density of the nonnal pituitary gland.
Kcy words: Piluitary g/and - Size, configuralion, density - CT
Özet
Bu çalışmada nonnal hipofiz glandının BT kriterlerini saptamak amacıyla 40 kadın olgu BT ile direkt koronal planda ve kontrasılı olarak incelenmiştir.
GİRİŞ
Günümüzde bilgisayarlı tomografi (BT), hipofiz glandın görüntüleme yöntemleri
arasında en ön sıraya geçmiştir (1,2). Hipofiz tümörlerinin, özellikle
mikroadenom-larının doğru olarak teşhis edilebilmeleri için normal hipofiz glandın yüksekliğinin, üst kontur konfigürasyonunun, glandın kontrast fiksasyon özelliklerinin ve variasyonlarının
bilinmesi gerekir. Hipofiz gland patolojilerinde meydana gelen hormonal bozukluklar vücudun birçok sistemlerinde olduğu gibi kemik gelişimini de etkiler. Adli Tıp'ta kemik
yaşının çelişkili olduğu durumlarda, hormon değerleriyle birlikte hipofiz glandın da
değerlendirilmesi uygun olur. Bu çalışmamızda, kadınlarda normal hipofizin BT kriterlerini saptamak amacıyla, hormona! şikayetler açısından asemptomatik 40 kadın hastayı inceledik ve bulgularımızı literatürle karşılaştırdık.
Adli Tıp Derg., 5, 135 - 138 (1989)
ADL
İ TIP DERGİSİ
Journal of Forensic Medicine
Adli Tıp Dergisi 1989; 5(3-4): 135-138136 L. ALPARSLAN, K. KANBEROGLU, N. OKBA Y, F. NUMAN, o. ÇOKYÜKSEL
GEREÇ VE YÖNTEM
Olgularımızın tamamı nazofarenks, orbiıa ve posterior fossa incelemeleri istenen veya epilepsi nedeniyle
araştırılan 18~60 yaş grubundaki 40 ka dm hastadan seçilmiştir. Hastaların endokrinolojik ve jinekolojik herhangi bir şikayeıi olmamasına dikkat gösterilmiştir. Çalışmanın amacı anlatılarak deneklcrin onayları alınmıştır.
BT incelemeleri Somatom 2, Siemens ve CGR CE 12000 cihazları ile koronal planda 1 ve 2 mm.'lik kollimasyonlar kullanılarak yapılmıştır. İncelemeye 300 mg/ml konsantrasyondaki 100 ml konvansiyonc! iyotlu kontrast maddenin 10 ml'lik bölümü bolus olarak verildikten sonra başlanmış, geri kalan kontrast maddenin verilişi çekim esnasmda tamamlanmıştır. Sella anterior klinoidlcrden posterior klinoidlere kadar allanmadan taranmıştır. llipofiz glandın vertikal yüksekliği orta hatta en yüksek görüldüğü yerde ölçülmüştür.
BULGULAR VE TARTIŞMA
çalışmamızda, hipoüz glandın yükseklik ölçüm değerlerinin 2-S mm arasında dağılım gösterdiği saptanmıştır. Ortalama gland yüksekliği S.06 mm olarak
bulunmuştur (SD
=
LSS). Elde ettiğimiz ortalama değer Chambers (3) ve Peyster (4)'indeğerlerine çok yakındırCChambers S.3 ± 1.7 ; Pcystcr 4.S ± 1.7).2 mm ve altındaki
gland yükseklikleri cmpty sella olgularında görülmüştür. Swartz ve ark.(S) üst sınırı
9.7, Wolpart ve ark.(2) 9 mm olarak bildirmektedir. Ancak bizim 40 olgumuzda
ölçtüğümüz en yüksek değer S mm' dir. Bu çalışmada hipoüz gland yüksekliği yaş gruplarında farklılık gösterdiği ve yaş ilerledikçe ortalama gland yüksekliğinin azaldığı
gözlenmiştir. Bu seride 2 olguda empty se Ila ve i olguda parsiyel empty se Ila
saptanmıştır; bu olgular, en ileri yaş grubu olan 36-60 yaş grubunda yer almaktadır.
40 olgumuzun IS'inde (% 4S) gland üst konturu konkav, 12'sinde (% 30) düz, IO'unda (% 2S) konveks olarak izlenmiştir (Resim 1). Empty sella ve bir parsiyel cmpty sella konkav grupta değerlendirilmiştir (Resim 2). Yaş gruplarına ayırdığımızda,
konveks glandların genç, konkav glanların ise ileri yaşlarda toplandığı dikkati çekmektedir (Tablo i).
Hipofiz glandın kontrast fiksasyon sonrası yoğunluk paterni ise 3 grupta
toplanmıştır; olgularımızın 2'sinde heterojen, 36'sında hafifçe heterojen, birisinde homojen izlenmiştir. Fokal hipodans alan sadece bir olguda saptanmış, ancak geç fazda kontrast fikse etmemesi ve sekonder mikroadenom bulguları görü1memesi nedeniyle, mikroadenom olarak yorumlanmamıştır. Hipofiz glanddaki hipodans alanlar, mikroadenomlar dışında, Rathkc elclt kistlerine, infarktlara, metastazlara, epidermoid kistlere veya abselere bağlı olarak görülebilirler (2,S).
Bu çalışmanın konularından birisi de variasyonlardıf. İnfundibular deviasyon, sella
tabanında ve gland yüksekliğinde asimetri saptayabildiğimiz variasyonlardıf. Eksentrik pozisyonda veya deviye infundibulum % 10 olguda görülmüştür. Bu olguların ikisi
Kadııılarda Normal Hipofiz Glandm BT Kriterleri 137 empty sella olgularıdır. % 10 olguda hipofiz gland yüksekliği asimetrik olarak izlenmiş,
ancak bu olgularda başka bir özellik saptanmamıştır. Sella tabanında asimetri, olguIann
% 20'sinde gözlenmiştir. Bu olgularda sfenoid korpusunun pnömatizasyon ve septasyo-nunda da asimetri olduğu görülmüştür.
SONUÇ
Bulgularımızı toplu olarak ele alırsak, bu çalışmada doğurganlık çağındaki kadında
hipofiz gland yüksekliğinin 2-8 mm arasında normal kabul edilebileceği ve ortalama değerin 5.06 mm (SD
=
1.55) olduğu ortaya çıkmaktadır. Yüksek ve konveks glandlann görülme oranı genç yaşlarda, konkav glandlar ve empty sella görülme oranları ileri yaşlarda artmaktadır. Hipofiz gland bolus kontrastlı incelemelerde hafifçe heterojen görülmektedir.Infundibular deviasyon, hipofiz gland yüksekliğinde ve sella tabanında asimetri nonnal kişilerde de seyrek olmayarak görülmektedir.
Resim 2. 8 mm. yüksekliğinde üst konturu konveks hipofiz gl andı
Resim 1. Parsiyel empty sella ve infundibular
deviasyon
138 L. ALPARSLAN, K. KANBEROGLU, N. OKBAY, F. NUMAN, O. ÇOKYÜKSEL Tablo ı. Hipofiz glandı üst kontur konfigurasyonunun yaş gnıplanna göre dağılımı
Yaş Grupl arı
Kontur Olgu Sayısı
18-35 36-60
Konveks 10 7 3
12 7 5
Kookav 18 5 13
Wiener, S.N., Rzeszotarski, M.S., Droege, R.T., Pearlstein, A.E., Shafron, M. (1985) A.J.N.R., 6,
717-722.
2 Wolpert, S.M., Molitch, M.E., Goldman, lA., Wood, I.B. (1984) AIR., 143, 377-381.
3 Chambers, e.F., Turski, P.A., LaMasters, D., Newton, T.H. (1982) Radiology, 144, 190-113.
4 Peyster, R.G., Hoover, E.D., Viscarello, R.R., Moshang, T., Haskin, M.E. (1983) A.I.N.R., 4, 411-414.
5 Swartz, I.D., Russell, K.B., Basile, B.A., O'Donnell, P.c., Popky, G.L. (1983) Radiology, 147, 114-117.
Ayrı baskı için:
Yard.Doç.Dr. Leyla Alparslan
İstanbul Üniversitesi
Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Radyodiagnostik Anabilim Dalı,
Cerrahpaşa, İstanbul, Türkiye
