46
De¤iflik Gruplarda Hepatit B Seroprevalans› (*)
Hakan ÖZB‹LGE (**), Mustafa ULUKANLIG‹L (**), S TAfiÇI (**),G ASLAN (**).
ÖZET
Hepatit B virus infeksiyonlar› halen ülkemizde önemli bir sa¤l›k sorunudur. Bu çal›flmada fianl›urfa yöresinde Hepatit B bulafl›nda riskli olabilecek gruplar›n tesbiti ve korunma önlemlerinin al›nmas› amaçlanm›flt›r. Çal›flma gruplar›; fianl›urfa Çocuk Esirgeme Kurumu, K›z Yetifltirme Yurdu, hastane personeli, hastane check-up poliklini¤i olarak belirlenmifltir. Toplam 275 bireyden al›nan serumlar mikroELISA yöntemi (Organon Tektime cihaz› ve kitleri) ile HBsAg ve Anti-HBs yönünden taranm›flt›r. HBsAg pozitifli¤i toplam 31 (%11-27) kiflide ve Anti-HBs pozitifli¤i toplam 58(%21.09) kiflide bulunmufltur. HBsAg pozitifli¤i Çocuk Esirgeme Kurumu’nda 7(%10.60), Yetifltirme Yurdu’nda 58(%7.14), hastane Personelinde 8(%14.81), Check-up poliklini¤ine baflvuran kiflilerde ise 31(%11.27) oran›nda bulunmufltur. Sonuç olarak bölgemizde çocuk populasyonundaki yüksek HBsAg pozitiflik oran› bebeklik döneminde yap›lacak afl›laman›n özellikle toplu yaflanan yerlerdeki gereklili¤ini ortaya koymaktad›r. Hastane personelindeki yüksek HBsAg pozitifli¤i sa¤l›k personelinin e¤itimine daha fazla önem verilmesini gerektirmektedir.
Anahtar Kelimeler: HBsAg, anti-HBs, hepatit B tafl›y›c›l›¤›
SUMMARY
Seroprevalance of Hepatitis B in Different Groups Hepatitis B virus infections are still a major nealth problem in Turkey. In this study, we aimed to determine and to protect the risk groups for hepatitis B infections in fianl›urfa region. fianl›urfa orphanage and hospital personnel and check-up clinics were included in the study. 275 samples were screened for HBsAg by microELISA technique (Organon tech-time apparatus and. ) While 31 subjects (11.27%) were found positive for HBsAg, Anti-HBs positivity was found in 58 subjects (21.09%). 7(10.60%) in orhanage, 8(14.81%) in hospital personnel, and 31(11,27%) in check-up clinics were found positive for HBsAg. High HBsAg positivity especially in children population, makes the vaccination of children necessary during infancy. On the other hand, it is obviously important to educate hospital personnel to decline the high rate of HBsAg positivity.
Key words: HBsAg, anti-HBs, hepatitis B carriag
e
G‹R‹fi
Dünyada 300 milyondan fazla insan›n HBV
tafl›y›c›s› oldu¤u ve her y›l 250.000 den fazla insan›n
bu infeksiyon nedeniyle öldü¤ü bildirilmektedir.
Hepatit B virüs infeksiyonunun Türkiye’de
prevalans›n›n %4-10 aras›nda de¤iflti¤i ve en az her
üç kifliden birinin HBV ile infekte oldu¤u
bildirilmifltir(1). Bizim çal›flmam›zdaki amaç
fianl›urfa bölgesinde Hepatit B bulafl›nda riskli
olabilecek gruplar›n tesbiti ve bu konuda korunma
önlemlerinin al›nmas›d›r.
GEREÇ ve YÖNTEM
Araflt›rmam›zda 4 farkl› grup yer alm›flt›r. fianl›urfa
Çocuk Esirgeme Kurumundan 66 çocuk, K›z
Yetifltirme Yurdundan 70 ö¤renci, hastane
personelinden 54 kifli, hastanemizin check-up
poliklini¤ine baflvuran yetiflkinlerden rastgele
seçilen 85 kifli olmak üzere toplam 275 kifli
çal›flmaya al›nm›flt›r. Bu kiflilerin serumlar›nda
ELISA
yöntemi ile HBsAg ve Anti-HBs
araflt›r›lm›flt›r. Çal›flmam›zda Organon marka ELISA
kitleri ve Organon tektime cihaz› kullan›lm›flt›r.
Çal›flan bireylerin yafl ve cinsiyet özellikleri ise
Tablo 1 de gösterilmifltir.
(*) XXVII. Türk Mikrobiyoloji Kongresi (1996, Antalya)’nde sunulmufltur
(**) Harran Üniversitesi T›p Fakültesi Mikrobiyoloji Anabilim Dal›, fiANLIURFA
47
BULGULAR
De¤iflik gruplardaki HBsAg ve Anti-HBs
mark›rlar›n›n durumu Tablo 2’de özetlenmifltir.
Tablo 2. Çeflitli gruplarda hepatit B mark›rlar›n›n durumu
TARTIfiMA
Bölgemizde yap›lan çal›flmalarda HBsAg pozitifli¤i
%6.9 ile %20 aras›nda de¤iflik oranlarda
bulunmufltur (2,3,4,5,6).
HBV
infeksiyonlar›n›n en s›k bulafl yolu
parenteraldir. Ancak HBsAg portörlerin
tükürüklerinde, ter, semen ve vajinal s›v›lar›nda da
bulunmaktad›r (7.8). Bu nedenle aile içi bulafl ve
anneden bebe¤e geçifl s›kl›kla rastlan›ld›¤› gibi toplu
olarak yaflan›lan yerlerde ortak kullan›lan
malzemelerle ( kontamine vücut s›v›lar›n›n
bulaflmas›na yol açacak difl f›rças›, oyuncak, vs...) de
bulaflma riski vard›r. Böyle risk alt›ndaki gruplarda
(hemodializ hastalar›, genelev kad›nlar›, hastane
çal›flanlar›, ailesinde HBV infeksiyonu olanlar,
ö¤renci yurtlar› vs.) HBV infeksiyonu taramalar›
yap›lmakta, bu konuda e¤itim verilmekte ve afl›lama
programlar› uygulanmaktad›r.
‹zmir’de yap›lan bir çal›flmada HBsAg tafl›y›c›l›k
oran› hemodializ uygulanan hastalarda %20,
hemflirelerde %7 olarak tesbit edilmifltir (9). Yine
‹zmir’de yap›lan bir baflka çal›flmada hastane
personelinde HBsAg pozitifli¤i %3.1 olarak tesbit
edilmifltir (10). S›rmatel ve arkadafllar› yapt›klar› bir
Tablo1. Çal›flma gruplar›n›n özellikleri
Gruplar Yafl ort. Kad›n Erkek Toplam Hasta ÇEK 10.52 20 46 66 K›z yurdu 154.43 70 0 70 Hast.Per. 28.76 32 22 54 Check-up 38.25 49 36 85 Toplam 23.24 171 104 275
çal›flmada HBsAg pozitifli¤ini hastane personelinde
% 6.1, polis koleji ö¤rencilerinde %3.4 olarak
saptam›fllard›r (4). Bizim çal›flmam›zda hastane
personelinde HBsAg pozitifli¤i %14.81 olarak
bulunmufltur. Bu yüksek pozitifli¤in; HBV
infeksiyonunun bölgedeki oran›n›n di¤er bölgelere
göre daha yüksek olmas› sebebiyle ( bu check-up
polikli¤ine baflvuran rastgele seçilmifl olan grupta da
görülmektedir) hastane personelinin de HBV
infeksiyonu ile daha fazla karfl›laflt›¤› ve hastal›ktan
korunma önlemleri konusunda personelin yeterince
önlem almamas›na ba¤l› oldu¤u düflünülmüfltür.
Erzurum’da ilkokul çocuklar›nda yap›lan bir
çal›flmada HBsAg pozitifli¤i %7.4 olarak
bulunmufltur (11). Elaz›¤da yap›lan bir çal›flmada
HBsAg pozitifli¤i polis okulu ö¤rencilerinde %6.9,
k›raathane çal›flanlar›nda ise %2 oran›nda
bulunmufltur (13,14). Bizim çal›flmam›zda ÇEK de
%10.60, yetifltirme yurdunda ise %7.147 oran›nda
HBsAg pozitifli¤i tesbit edilmifltir. HBV
infeksiyonunun çocuklardaki seyrinin eriflkinlere
göre daha ciddi seyirli oldu¤u göz önüne al›nd›¤›nda
bizim çocuk yafl grubunda tesbit etti¤imiz bu yüksek
HBsAg de¤erleri bebeklik döneminde yap›lacak
afl›laman›n önemini ortaya koymaktad›r. Ayr›ca
çal›flmam›z kapsam›na al›nm›fl olan çocuk
populasyonunun toplu yaflan›lan merkezlerde
bulunmalar›, virüsun bulafl›m fleklinin önemini de
düflündürmektedir. Bunun yan›nda hastane
personelimizde gözlenen yüksek HBsAg pozitiflik
oran› ise; sa¤l›k personelinin e¤itimine daha fazla
önem verilmesinin gereklili¤ini vurgulamaktad›r.
KAYNAKLAR1. Bal›k ‹: Dünyada ve Türkiye’de Hepatit B Epidemiyolojisi. “ K. K›l›çturgay (ed): Viral Hepatit92 ”, S:62, Viral Hepatit Savafl›m Derne¤i (1992).
2. Berktafl M, Dalk›l›ç E, Yavuz TM, Bozkurt H, Akdeniz H, Türkdo¤an KM, Irmak H: YYÜ T›p Fakültesi Araflt›rma Hastanesi Personelinde Hepatit B Seroprevalans›, Viral Hepatit Derg. 2: 87 (1995). 3.Durmaz R. Durmaz B: Viral Hepatit Ön Tan›l› Hastalarda ve Hastane Personelinde HBsAg Pozitifli¤i, Mikrobiyoloji Bült. 25:261(1991).
4.S›rmatel F, Balc› ‹, Karao¤lu ‹, Karatafl M: De¤iflik Toplumlarda Hepatit B Yüzey Antijeni Tafl›y›c›l›¤›, Viral Hepatit Derg 2: 89 (1996).
5. K›l›ç BN, Dündar ‹H: Çukurova Bölgesindeki Kan
Türk Mikrobiyol Cem Derg 30: 46-48
48
Donörlerinde HBsAg ve Anti-HCV Testlerinin Sonuçlar›, Viral Hepatit Derg. 2:119 (1996).
6. Türkdo¤an KM, Berktafl M, Tuncer I, Akdeniz H, Algül E, fieker M, Mete R ve arkadafllar›: Van Bölgesinde Viral Hepatit B Seroepidemiyolojisi, Viral Hepatit Derg. 1:38 (1996)
7. K›l›çturgay K: Türkiye’de Viral Hepatitler. Genel Durum, Medikal Magazin 91:9 (1993).
8. Yayl› G: B tipi Hepatitlerden Korunma “ G Yayl› (ed). Viral Hepatit B nin Toplumdaki Yeri ve Korunma Simpozyumu” S:31, Haydarpafla Numune Hastanesi, ‹stanbul (1990).
9.Coflkun fi, Keskin M, Önal O : Normal ve Riskli Gruplarda Hepatit B ‹nfeksiyon Prevalans›, Viral Hepatit Derg 2:84 (1996).
10. Ulusoy s, Bilgiç A: Hastane Personalinde Hepatit B Virüs Serolojik Göstergeleri, ‹nfeksiyon Derg 8:5 (1994). 11. Güraks›n A, Ayy›ld›z A, Paç A, Babacan M : Erzurum Bölgesi ‹lkokul Ö¤rencilerinde Hepatit B Prevalans›, ‹nfeksiyon Derg 6:19 (1992).
12. Akbulut A, Kalkan A, Karagöz K, Akbulut HH, Felek S: Polis Okulu Ö¤rencilerinde HBsAg Tafl›y›c›l›¤›n›n Araflt›r›lmas›, Viral Hepatit Derg 2:97 (1995).
13. Akbulut A, Felek S, Karagöz K, Kalkan A, K›l›ç SS: K›raathane Çal›flanlar›nda Hepatit B prevalans›, Viral Hepatit Derg 2:100 (1995).
