MESLEKÎ VE TEKNİK LİSE ÖĞRENCİLERİNİN FEN DERSLERİ (FİZİK - KİMYA - BİYOLOJİ) BAŞARILARININ YAPAY SİNİR AĞLARI İLE
TAHMİNİ VE BAŞARISIZLIK İÇİN ALINACAK TEDBİRLER (TÜRKİYE - MALEZYA KARŞILAŞTIRMASI)
Ali YAĞCI
Yüksek Lisans Tezi Biyoloji Anabilim Dalı Genel Biyoloji Programı Dr. Öğr. Üyesi Mustafa ÇEVİK
T.C
KARAMANOĞLU MEHMETBEY ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
MESLEKÎ ve TEKNİK LİSE ÖĞRENCİLERİNİN FEN DERSLERİ (FİZİK – KİMYA - BİYOLOJİ) BAŞARILARININ YAPAY SİNİR AĞLARI ile
TAHMİNİ ve BAŞARISIZLIK için ALINACAK TEDBİRLER (TÜRKİYE-MALEZYA KARŞILAŞTIRMASI)
YÜKSEK LİSANS TEZİ ALİ YAĞCI
Anabilim Dalı: Biyoloji Programı: Genel Biyoloji
Tez Danışmanı: Dr. Öğr. Üyesi Mustafa ÇEVİK
Bu çalışma Yükseköğretim Kurulu (YÖK) tarafından MEV-2016-58 no’lu Mevlana Değişim Programı kapsamında proje olarak desteklenmiştir.
i ÖZET
Yüksek Lisans Tezi
MESLEKÎ VE TEKNİK LİSE ÖĞRENCİLERİNİN FEN DERSLERİ (FİZİK – KİMYA - BİYOLOJİ) BAŞARILARININ YAPAY SİNİR AĞLARI İLE
TAHMİNİ VE BAŞARISIZLIK İÇİN ALINACAK TEDBİRLER (TÜRKİYE - MALEZYA KARŞILAŞTIRMASI)
Ali YAĞCI
Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
Biyoloji Anabilim Dalı
Danışman: Dr. Öğr. Üyesi Mustafa ÇEVİK Mayıs, 2018, 140 Sayfa
Gelişen teknoloji ve küreselleşme ile birlikte her alanda büyük ve hızına yetişilmez değişiklikler meydana gelmektedir. 21. yüzyılın getirdiği bu yenilik ve değişimlere ayak uydurabilmek için eğitim standartları artırılmaktadır. Yaşadığımız bu çağda hayatın her alanında başarılı olmak, bireyler için büyük önem teşkil etmektedir. Özellikle fen eğitimindeki başarının, ülkelerin ekonomik ve teknik alanlarda ilerlemelerine sağladığı katkı büyüktür. Okullarda verilen fen eğitiminin önemi açısından ise meslekî ve teknik anadolu liselerde (MTAL) eğitimin ilk basamağından itibaren fen eğitiminin (Fizik, Kimya ve Biyoloji) başarısı hayati öneme sahiptir. Çünkü öğrencilerin branşlaşma öncesinde ve sonrasında fen derslerindeki başarıları veya başarısızlıkları meslekî anlamda donanımlarının göstergesi olacaktır. Bu yüzden, ülkemizde MTAL’lerde öğrenim gören öğrencilerin başarı tahminleri geleceğimizi önemli ölçüde etkileyebilecek faktörlerin başında gelmektedir. Aynı şekilde Güney Asya’nın ve belki de Batı dünyasının bir çok ülkesinde teknoloji, malzeme üretimi ve teknik eğitim alanında gelişmiş ülkelerin MTAL’lerinde öğrenim gören öğrencilerin akademik başarılarının gerekçelerini öğrenmek de bize yol gösterici olacaktır. Teknoloji alanındaki gelişmişlik düzeyi, teknik eğitimin kalitesiyle doğrudan ilişkilidir. Bu yüzden teknik eğitimin ilk basamağından itibaren fen eğitiminin (Fizik, Kimya ve Biyoloji) başarısı oldukça önemlidir. Geleceğe daha sağlam adımlarla bakabilmek, hayatın bizlere getirdiği risklerin farkına varabilmek, karşılaşılan problemlerle başa çıkabilmek ve ayakta durabilmek için bilimsel başarı tahminlerinin önemi bütün dünyaca kabul edilmiş bir gerçektir. Gelişen teknoloji ile birlikte akademik başarı tahminlerinde kullanılan ve insanoğlunun doğayı merak etme ve keşfetme çabalarının son ürünü olan Yapay Sinir Ağları (YSA) bunların başında gelmektedir. Bu bağlamda, çalışmanın amacı Türkiye’deki MTAL’lerde öğrenim
ii
görmekte olan öğrenciler ile Güney Asya’nın en gelişmiş ülkelerinden biri olan Malezya’da meslekî ve teknik liselerde öğrenim görmekte olan öğrencilerin fen dersleri (fizik, kimya ve biyoloji) başarılarının yapay sinir ağları ile tahmin edilerek karşılaştırılması ve öğrenci başarısızlıklarının tespit edilerek gerekli tedbirlerin neler olması gerektiğidir.
Araştırmamızda, Türkiye’de MTAL’de 10. ve 11. sınıfta öğrenim görmekte olan 922 öğrenci ile Malezya’da MTL’de öğrenim gören 1050 öğrenciyi kapsamaktadır. MTAL’lerde öğrenciler 10. sınıftan itibaren branşlaşmaktadır. Araştırmaya katılan öğrencilerin akademik başarı tahminlerinde bulunabilmek için 9. Sınıf fen derslerinin (Fizik, Kimya ve Biyoloji) yıl sonu ortalamaları “0” veya “1” olarak kodlanmış ve çıktı olarak kabul edilmiştir. Yine bu başarıyı etkileyen ve literatür/uzman görüşü destekli tespit edilen parametreler ise girdi olarak YSA’ya yüklenmiş, her ders ve her iki ülke için ayrı ayrı modellemeler oluşturulmuş ve sonuçta başarıyı negatif yönde etkilediği düşünülen parametrelerden yola çıkarak alınması gereken tedbirler her iki ülke için de ayrı ayrı belirtilmiştir.
Araştırma sonunda, YSA ile Türkiye’de MTAL’de öğrenim gören öğrencilerin fen derslerinin akademik başarısızlıklarının tahmini sırasıyla %96.0 fizik, %98.9 kimya ve %99.1 biyoloji için tespit edilmiştir. Malezya için YSA ile yapılan tahminde %99 fizik, %98.8 kimya ve 89.5 biyoloji için tahminde bulunulmuştur. Ulaşılan sonuçlarla her iki ülkedeki MTAL öğrencilerinin fen derslerinin akademik başarılarını etkileyen faktörler ile alınması gereken tedbirler de karşılaştırılmıştır. İki ülkedeki MTAL’lerde fen derslerinin başarısızlıklarının tahminleri ve bunun önüne geçmek için alınması gereken tedbirlerin alanyazına katkısının büyük olacağı düşünülmektedir. Yine, geleceğe dönük başarıların sağlanabilmesi için alınacak tedbirlerin önceden belirlenmesinin, Milli Eğitim Bakanlığı’nın (MEB) ulusal ve uluslararası arenada zirveye tırmanışında önemli katkılarda bulunacağı ön görülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Meslekî ve Teknik Lise, Fen Dersleri Başarısı, Yapay Sinir Ağı, Türkiye Malezya Karşılaştırması
iii ABSTRACT
Ms Thesis
ESTIMATION OF THE VOCATIONAL HIGH SCHOOL STUDENTS’ SCIENCE COURSES (PHYSICS - CHEMISTRY - BIOLOGY) ACADEMIC
ACHIEVEMENTS WITH ARTIFICIAL NEURAL NETWORK AND
PRECAUTIONS TO AVOID FAILURE (TURKEY - MALAYSİA COMPARISON)
Ali YAĞCI
Karamanoğlu Mehmetbey University Graduate School of Natural and Applied Sciences
Department of Biology
Supervisor: Dr. Lecturer Mustafa ÇEVİK May, 2018, 140 pages
Along with the developing technology and globalization, big and speedy changes are happening in all fields. Training standards are being increased to keep up with these innovations and changes brought by the 21st century. It is very important for the individual to be successful in every field of life in this epoch. Especially the success in science education, has a big contribution of the progress of countries in economic and technical fields. In terms of importance of science education that is given in schools, the success of science education (Physics, Chemistry and Biology) from the first step of education in vocational and technical high schools (VT) has vital importance. This is because the success or failure of students in science courses, before and after branching, will be a demonstration of their professional means. Therefore, the success predictions of the students who are studying at the VTs in our country are one of the factors that can significantly affect our future. Likewise, it will lead us to learn the reasons for the academic achievements of students who are studying in VTs of developed countries in the field of technology, materials production and technical education in South Asia and possibly in many countries of the Western world. The level of development in the field of technology is directly related to the quality of technical education. Therefore, the success of science education (physics, chemistry and biology) is very important since the first stage of technical education. The importance of scientific success predictions, to look at the future in a more robust way, to recognize the risks that life brings to us, to cope with the problems faced and to survive, is a truly accepted reality. Artificial Neural
iv
Networks (ANN), which are used in the prediction of academic success with the developing technology and which are the last product of the efforts of mankind to wonder and explore nature, are at the beginning of these. In this context the aim of this work has to be a comparison of successes in science course (physics, chemistry and biology) of predictions with ANN between students who are studying at VT and students who are studying at VT in Malaysia which is is one of the most developed country in South Asia, and what measures should be taken to determine student failures.
Our research includes 922 students who are studying 10th and 11th grades at VT in Turkey and 1050 students who are studying in Malaysia. At VT students are branching from the 10th grade. Year-end averages of the 9th grade science courses (Physics, Chemistry and Biology) were coded as ‘’0’’ or ‘’1’’ and accepted as output in order to be able to estimate the academic achievement of the students participating in the research. Again, the parameters that are influenced by this success and supported by the literature/expert opinion are loaded into ANN as input, and individual models for each course and both countries are established and as a result, the measures to be taken from the parameters that are considered to affect success in negative direction, separately. At the end of the research the academic failure estimates of science courses of students who are studying at VT in Turkey with ANN, were determined for 96.0% physics, 98.9% chemistry and 99.1% biology, respectively. Estimates with ANN for Malaysia were 99% for physics, 98.8% for chemistry and 89.5 for biology. The results have also compared the factors that affect the academic achievement of the science courses of VT students in both countries and the precautions that should be taken. In VTs in the two countries are expected to contribute significantly to the forecasts of science lessons and the precautions to be taken for their failures. It is also anticipated that National Education (NE) will make important contributions at its summit climb in the national and international arenas, in order to ensure the future successes.
Keywords: Vocational and Technical High School, Science Courses Achievement, Artificial Neural Network, Malaysia vs. Turkey
v ÖN SÖZ
Bu çalışmanın kapsamını oluşturan Yapay Sinir Ağları (YSA) ile tanışmamı sağlayan, bu süreçte beni cesaretlendiren ve çalışmamın her aşamasında yardımlarını hiçbir zaman esirgemeyen bilgi ve yönlendirmeleri ile katkı sağlayan Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi (KMÜ) Temel Eğitim Bölümü öğretim üyesi tez danışmanım Dr. Öğr. Üyesi Mustafa ÇEVİK’e tüm içtenliğimle teşekkürlerimi sunarım.
Bu çalışma MEV-2016-58 No’lu Meslekî ve Teknik Anadolu Lise Öğrencilerinin Fen Dersleri (Fizik- Kimya- Biyoloji) Başarılarının YSA ile Tahmini ve Başarısızlık için Alınacak Tedbirler (Türkiye-Malezya Karşılaştırması). YÖK-Proje Tabanlı Mevlana Değişim Programı doğrultusunda araştırmaya katkı saylayan KMÜ Temel Eğitim Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Cihat ABDİOĞLU, KMÜ Matematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Bölümü öğretim üyesi Dr. Öğr. Üyesi Murat İbrahim YAZAR’a ve Malezya Teknoloji Üniversitesi (UTM) Mühendislik ve İleri Teknoloji Bölümü Dr. Asnul Dahar Bin Minghat’a, UTM Teknik ve Meslekî Eğitim Bölümü Dr. Amirmudin Bin Udin’e ve Dr. Adnan Bin Ahmad’a sonsuz teşekkürlerimi sunarım.
Benden yardımlarını esirgemeyen değerli Biyolog Yasin BİLEKYİĞİT ve Ömer Talha ÇETİNER’e sonsuz teşekkürlerimi sunarım.
Hayatımın her aşamasında olduğu gibi yüksek lisans eğitimim sırasında da maddi manevi her türlü desteğini benden esirgemeyen, gösterdikleri sabır ile yanımda olan annem ve babam, Şükriye-İsmail YAĞCI’ya en içten duygularımla çok teşekkür ederim.
Ali YAĞCI Mayıs, 2018
vi İÇİNDEKİLER Sayfa ÖZET ... i ABSTRACT ... iii ÖN SÖZ ... v İÇİNDEKİLER ... vi ÇİZELGELER DİZİNİ ... ix ŞEKİLLER DİZİNİ ... x GRAFİKLER DİZİNİ ... xiii ALGORİTMA DİZİNİ ... xv
SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ ... xvi
1. GİRİŞ ... 1
1.1.Türkiye’de Eğitim Sistemi ... 2
1.2.Malezyada Eğitim Sistemi ... 4
1.2.1.Malezyada Okul Sisteminin Süreçi ... 5
1.2.2.Malezya’daki Mesleki ve Teknik Lise Sistemine Genel Bakış ... 7
1.2.3.Malezyada Eğitim Sisteminin Süreç Açısından Boyutu ... 10
1.2.4.Türkiye ve Malezya Eğitim Sistemlerinin Karşılaştırılması ... 11
1.3.Eğitimde Mesleki ve Teknik Liselerin Yeri ve Önemi ... 14
1.4.Mesleki ve Teknik Liselerinde Fen Bilimleri Eğitimi ... 16
1.5.Yapay Zekâ ... 18
1.5.1.Yapay Zekânın Gelişim Süreci ... 19
1.5.2.Yapay Zekâda Yaklaşımlar ... 24
1.5.3.Yapay Zekânın Amaçları ... 24
1.5.4.Yapay Zekânın Teknikleri ... 25
1.6.Yapay Sinir Ağları ... 25
1.6.1.Yapay Sinir Ağların Tanımı ... 26
1.6.2.Yapay Sinir Ağlarının Genel Özellikleri ... 26
1.6.3.Yapay Sinir Ağlarının Avantajları ve Dezavantajları ... 28
1.6.3.1. Yapay Sinir Ağlarının Avantajları ... 28
1.6.3.2. Yapay Sinir Ağlarının Dezavantajları ... 29
1.6.4.Biyolojik Nöron Yapısı ve İşlevi... 30
vii
1.6.6.Katmanlar ... 38
1.6.7.İletişim ve Bağlantı Çeşitleri ... 39
1.6.8.Yapay Sinir Ağlarının Sınıflandırması ... 40
1.6.9.Yapısına Göre Yapay Sinir Ağları ... 41
1.6.9.1. İleri Beslemeli Yapay Sinir Ağları ... 41
1.6.9.1.1. Tek Katmanlı İleri Beslemeli Yapay Sinir Ağları ... 42
1.6.9.1.2. Çok Katmanlı İleri Beslemeli Yapay Sinir Ağları ... 42
1.6.9.2. Geri Beslemeli Yapay Sinir Ağları ... 42
1.6.9.2.1. Tam Geri Beslemeli Yapay Sinir Ağları ... 44
1.6.9.2.2. Kısmi Geri Beslemeli Yapay Sinir Ağları ... 44
1.6.10. Öğrenme Algoritmasına Göre Yapay Sinir Ağları ... 44
1.6.10.1. Danışmanlı Öğrenme Algoritmasına Göre Yapay Sinir Ağları ... 45
1.6.10.2. Takviyeli Öğrenme Algoritmasına Göre Yapay Sinir Ağları ... 46
1.6.10.3. Karma Stratejili Öğrenme Algoritmasına Göre Yapay Sinir Ağları ... 46
1.6.10.4. Danışmasız Öğrenme Algoritmasına Göre Yapay Sinir Ağları ... 47
1.6.11. Öğrenme Zamanına Göre Yapay Sinir Ağları ... 47
1.6.11.1. Statik Öğrenme Zamanına Göre Yapay Sinir Ağları ... 47
1.6.11.2. Dinamik Öğrenme Zamanına Göre Yapay Sinir Ağları ... 48
1.6.12. Yapay Sinir Ağların Uygulama ve Kullanım Alanları ... 48
1.7.Araştırmanın Amacı ... 50
1.8.Sınırlılıklar ... 51
1.9.Tanımlar ... 51
2.KURUMSAL TEMEL VE KAYNAK ARAŞTIRMASI ... 52
2.1.Dünyada Yapay Sinir Ağları Kullanarak Yapılan Eğitim Çalışmaları ... 52
2.2.Türkiyede Yapay Sinir Ağları Kullanarak Yapılan Eğitim Çalışmaları ... 58
2.3.Malezyada Yapay Sinir Ağları Kullanarak Yapılan Eğitim Çalışmaları ... 64
3. YÖNTEM ... 68
3.1. Çalışmanın Modeli ve Çalışma Grubu ... 68
3.2. Veri Toplama Aracı ... 68
3.2.1. Öğrenci Faktörleri ... 69
3.2.2. Öğretmen ve Okul Faktörleri ... 69
3.2.3. Ebeveyn Faktörleri ... 69
viii
3.4. Verilerin Analizi ... 71
3.4.1. MATLAB2016a Programı ile Akademik Başarı Tahmini Yapay Sinir Ağı Mimarisi ... 72
3.5. Çalışmanın Gelişim Süreci ve Uygulama Basamakları ... 75
4. BULGULAR ... 76
4.1. Türkiye’de Mesleki ve Teknik Anadolu Lise Öğrencilerin Yapay Sinir Ağı Analizi ile Fizik Dersi Başarısının Tahminine İlişkin Bulgular ... 76
4.2. Türkiye’de Mesleki ve Teknik Anadolu Lise Öğrencilerin Yapay Sinir Ağı Analizi ile Kimya Dersi Başarısının Tahminine İlişkin Bulgular ... 82
4.3. Türkiye’de Mesleki ve Teknik Anadolu Lise Öğrencilerin Yapay Sinir Ağ Analizi ile Biyoloji Dersi Başarısının Tahminine İlişkin Bulgular ... 87
4.4. Türkiye’deki Mesleki ve Teknik Anadolu Lise Öğrencilerinin Fen (Fizik, Kimya ve Biyoloji) Derslerindeki Akademik Başarıyı Etkileyen En Önemli Faktörler ve Başarısızlıklarının Önüne Geçilmesi İçin Alınması Gereken Tedbirler ... 92
4.5. Malezya’da Mesleki ve Teknik Anadolu Lise Öğrencilerin Yapay Sinir Ağı Analizi ile Fizik Dersi Başarısının Tahminine İlişkin Bulgular ... 93
4.6. Malezya’da Mesleki ve Teknik Anadolu Lise Öğrencilerin Yapay Sinir Ağı Analizi ile Kimya Dersi Başarısının Tahminine İlişkin Bulgular ... 99
4.7. Malezya’da Mesleki ve Teknik Anadolu Lise Öğrencilerin Yapay Sinir Ağı Analizi ile Biyoloji Dersi Başarısının Tahminine İlişkin Bulgular ... 104
4.8. Malezya’daki Mesleki ve Teknik Anadolu Lise Öğrencilerinin Fen (Fizik, Kimya ve Biyoloji) Derslerindeki Akademik Başarıyı Etkileyen En Önemli Faktörler ve Başarısızlıklarının Önüne Geçilmesi İçin Alınması Gereken Tedbirler ... 109
4.9. Türkiye ve Malezya’da Mesleki ve Teknik Anadolu Liselerde Öğrenim Gören Öğrencilerin Fen (Fizik, Kimya ve Biyoloji) Derslerinin Başarılarını Etkileyen Faktörlerin Karşılaştırması ... 111 5. SONUÇ VE TARTIŞMA ... 112 5.1. Öneriler ... 115 6. KAYNAKLAR ... 117 EKLER ... 128 ÖZGEÇMİŞ ... 138
ix
ÇİZELGELER DİZİNİ
Çizelge Sayfa
Çizelge 1.1 : Türkiye ve Malezya eğitim sistemlerinin karşılaştırılması ... 11
Çizelge 1.2 : Türkiye ve Malezya eğitim sistemlerinin amaç, yapı ve süreç yönünden karşılaştırılması ... 13
Çizelge 1.3 : Okul türlerine göre başvuran aday sayıları ve mf puanları (ösym, 2017)….16 Çizelge 1.4 : LYS testlerinin ortalama ve standart sapmaları (ösym, 2017) ... 17
Çizelge 1.5 : Yapay sinir ağları ile biyolojik sinir sisteminin benzerlikleri ... 38
Çizelge 3.1 : Türkiye’de geçme notu………...70
Çizelge 3.2 : Malezya’da geçme notu ... 70
Çizelge 4.1 : Fizik dersi için yapay sinir ağ modeli sonucu elde edilen sınıflandırma..…79
Çizelge 4.2 : Kimya dersi için yapay sinir ağ modeli sonucu elde edilen sınıflandırma...84
Çizelge 4.3 : Biyoloji dersi için yapay sinir ağ modeli sonucu elde edilen sınıflandırma ... 89
Çizelge 4.4 : Çalışmanın geneli için yapay sinir ağ modeli sonucu elde edilen sınıflandırma ... 92
Çizelge 4.5 : Yapay sinir ağına göre akademik başarının belirleyicisi olan en önemli faktörler ... 93
Çizelge 4.6 : Fizik dersi için yapay sinir ağ modeli sonucu elde edilen sınıflandırma .. 96
Çizelge 4.7 : Kimya dersi için yapay sinir ağ modeli sonucu elde edilen sınıflandırma ... 101
Çizelge 4.8 : Biyoloji dersi için yapay sinir ağ modeli sonucu elde edilen sınıflandırma ... 106
Çizelge 4.9 : Çalışmanın geneli için yapay sinir ağ modeli sonucu elde edilen sınıflandırma ... 109
Çizelge 4.10 : Yapay Sinir ağına göre akademik başarının belirleyicisi olan en önemli faktörler ... 110
x
ŞEKİLLER DİZİNİ
Şekil Sayfa
Şekil 1.1 : Malezya’da yüksek öğretim yolu ... 9
Şekil 1.2 : Yapay zekâ bilimsel alan ilişkisi (Nabiyev, 2005) ... 19
Şekil 1.3 : Yapay zekâ yaklaşımındaki gruplar ... 24
Şekil 1.4 : İnsan beyni ... 31
Şekil 1.5 : Beyin üzerindeki beş temel duyu bölgesi ... 31
Şekil 1.6 : Sinir sisteminin blok gösterimi ... 32
Şekil 1.7 : Nöronlar ... 33
Şekil 1.8. : Yapay sinir ağı mimarisinin temel elemanları ... 34
Şekil 1.9 : İki çıkış katmanlı bir yapay sinir ağının çalışma prensibi ... 35
Şekil 1.10 : Sinir sisteminin blok diyagramı ... 36
Şekil 1.11 : Yapay nöronun genel yapısı ... 36
Şekil 1.12 : İki çıkışlı çok katmanlı bir yapay sinir ağı ... 37
Şekil 1.13 : Yapay sinir ağlarının ağ yapıları ... 40
Şekil 1.14 : İleri beslemeli yapay sinir ağlarının yapısı ... 41
Şekil 1.15 : İleri beslemeli yapay sinir ağ için blok diyagram ... 42
Şekil 1.16 : Geri beslemeli yapay sinir ağlarının yapısı ... 43
Şekil 1.17 : Geri beslemeli yapay sinir ağ için blok diyagram ... 44
Şekil 1.18 : Danışmanlı öğrenme algoritmasına göre yapay sinir ağ için blok yapısı...45
Şekil 1.19 : Takviyeli öğrenme algoritmasına göre yapay sinir ağ için blok yapısı ... 46
Şekil 1.20 : Danışmansız öğrenme algoritmasına göre yapay sinir ağın blok yapısı ... 47
Şekil 3.1 : Matlab2016a programı ile akademik başarılarının tahmini yapay sinir ağ mimarisi .……….. 72
xi
Şekil 3.2 : Türkiye için tasarlanan sistemde eğitim, doğrulama ve test oranları ... 73 Şekil 3.3 : Malezya için tasarlanan sistemde eğitim, doğrulama ve test oranları ... 74 Şekil 4.1 : Türkiye’de mesleki ve teknik lise öğrencilerinin fizik dersi için matlab2016a programı ile yapılan başarı tahmininde tasarlanan ağa ait verileri ……..…..76 Şekil 4.2 : Türkiye’de mesleki ve teknik lise öğrencilerinin fizik dersi için matlab2016a
programı ile yapılan başarı tahmininde tasarlanan ağa ait eğitim arayüzü ... 77
Şekil 4.3 : Türkiye’de mesleki ve teknik lise öğrencilerinin fizik dersi için matlab2016a programı ile yapılan başarı tahmininde tasarlanan ağa ait karmaşık matrisi ... .78 Şekil 4.4 : Türkiye’de mesleki ve teknik lise öğrencilerinin kimya dersi için matlab2016a programı ile yapılan başarı tahmininde tasarlanan ağa ait veriler ... 82 Şekil 4.5 : Türkiye’de mesleki ve teknik lise öğrencilerinin kimya dersi için matlab2016a
programı ile yapılan başarı tahmininde tasarlanan ağa ait eğitim arayüzü ... 83
Şekil 4.6 : Türkiye’de mesleki ve teknik lise öğrencilerinin kimya dersi için matlab2016a programı ile yapılan başarı tahmininde tasarlanan ağa ait karmaşık matrisi ... 84 Şekil 4.7 : Türkiye’de mesleki ve teknik lise öğrencilerinin biyoloji dersi için matlab2016a programı ile yapılan başarı tahmininde tasarlanan ağa ait veriler ... 87 Şekil 4.8 : Türkiye’de mesleki ve teknik lise öğrencilerinin biyoloji dersi için matlab2016a programı ile yapılan başarı tahmininde tasarlanan ağa ait eğitim arayüzü ... 88 Şekil 4.9 : Türkiye’de mesleki ve teknik lise öğrencilerinin fizik dersi için matlab2016a
programı ile yapılan başarı tahmininde tasarlanan ağa ait karmaşık matrisi ... 89
Şekil 4.10 : Malezya’da mesleki ve teknik lise öğrencilerinin fizik dersi için matlab2016a programı ile yapılan başarı tahmininde tasarlanan ağa ait veriler ... 94 Şekil 4.11 : Malezya’da mesleki ve teknik lise öğrencilerinin fizik dersi için matlab2016a
programı ile yapılan başarı tahmininde tasarlanan ağa ait eğitim arayüzü ... 95
Şekil 4.12 : Malezya’da mesleki ve teknik lise öğrencilerinin fizik dersi için matlab2016a
programı ile yapılan başarı tahmininde tasarlanan ağa ait karmaşık matrisi ... 96
xii
Şekil 4.13 : Malezya’da mesleki ve teknik lise öğrencilerinin kimya dersi için matlab2016a programı ile yapılan başarı tahmininde tasarlanan ağa ait veriler ... 99 Şekil 4.14 : Malezya’da mesleki ve teknik lise öğrencilerinin kimya dersi için matlab2016a programı ile yapılan başarı tahmininde tasarlanan ağa ait eğitim arayüzü ... 100 Şekil 4.15 : Malezya’da mesleki ve teknik lise öğrencilerinin kimya dersi için matlab2016a programı ile yapılan başarı tahmininde tasarlanan ağa ait karmaşık matrisi ... 101 Şekil 4.16 : Malezya’da mesleki ve teknik lise öğrencilerinin biyoloji dersi için
matlab2016a programı ile yapılan başarı tahmininde tasarlanan ağa ait veriler ... 104 Şekil 4.17 : Malezya’da mesleki ve teknik lise öğrencilerinin biyoloji dersi için matlab2016a programı ile yapılan başarı tahmininde tasarlanan ağa ait eğitim arayüzü ... 105 Şekil 4.18 : Malezya’da mesleki ve teknik lise öğrencilerinin biyoloji dersi için matlab2016a programı ile yapılan başarı tahmininde tasarlanan ağa ait karmaşık matrisi ... 106
xiii
GRAFİKLER DİZİNİ
Grafik Sayfa
Grafik 4.1 : Türkiye’de mesleki ve teknik lise öğrencilerinin fizik dersi için matlab2016a
programı ile yapılan başarı tahmininde tasarlanan ağa ait performans grafiği ... 79
Grafik 4.2 : Türkiye’de mesleki ve teknik lise öğrencilerinin fizik dersi için matlab2016a programı ile yapılan başarı tahmininde tasarlanan ağa ait korelasyon analizi grafiği ... 80 Grafik 4.3 : Türkiye’de mesleki ve teknik lise öğrencilerinin fizik dersi için matlab2016a programı ile yapılan başarı tahmininde tasarlanan ağa ait roc eğri analizi grafiği ... 81 Grafik 4.4 : Türkiye’de mesleki ve teknik lise öğrencilerinin kimya dersi için matlab2016a programı ile yapılan başarı tahmininde tasarlanan ağa ait performans grafiği ... 85 Grafik 4.5 : Türkiye’de mesleki ve teknik lise öğrencilerinin kimya dersi için matlab2016a programı ile yapılan başarı tahmininde tasarlanan ağa ait korelasyon analizi grafiği ... 86 Grafik 4.6 : Türkiye’de mesleki ve teknik lise öğrencilerinin kimya dersi için matlab2016a programı ile yapılan başarı tahmininde tasarlanan ait roc eğri analizi grafiği ... 86 Grafik 4.7 : Türkiye’de mesleki ve teknik lise öğrencilerinin kimya dersi için matlab2016a programı ile yapılan başarı tahmininde tasarlanan ait performans grafiği ... 90 Grafik 4.8 : Türkiye’de mesleki ve teknik lise öğrencilerinin kimya dersi için matlab2016a programı ile yapılan başarı tahmininde tasarlanan ağa ait korelasyon analizi grafiği ... 91 Grafik 4.9 : Türkiye’de mesleki ve teknik lise öğrencilerinin kimya dersi için matlab2016a programı ile yapılan başarı tahmininde tasarlanan ağa ait roc eğri analizi grafiği ... 91 Grafik 4.10 : Malezya’da mesleki ve teknik lise öğrencilerinin fizik dersi için matlab2016a programı ile yapılan başarı tahmininde tasarlanan ağa ait performans grafiği ... 97 Grafik 4.11 : Malezya’da mesleki ve teknik lise öğrencilerinin fizik dersi için matlab2016a programı ile yapılan başarı tahmininde tasarlanan ağa ait korelasyon analizi grafiği ... 98
xiv
Grafik 4.12 : Malezya’da mesleki ve teknik lise öğrencilerinin fizik dersi için matlab2016a programı ile yapılan başarı tahmininde tasarlanan ağa ait roc eğri analizi grafiği ... 98 Grafik 4.13 : Malezya’da mesleki ve teknik lise öğrencilerinin kimya dersi için matlab2016a programı ile yapılan başarı tahmininde tasarlanan ağa ait performans grafiği ... 102 Grafik 4.14 : Malezya’da mesleki ve teknik lise öğrencilerinin kimya dersi için matlab2016a programı ile yapılan başarı tahmininde tasarlanan ağa ait korelasyon analizi grafiği ... 103 Grafik 4.15 : Malezya’da mesleki ve teknik lise öğrencilerinin kimya dersi için matlab2016a programı ile yapılan başarı tahmininde tasarlanan ağa ait roc eğri analizi grafiği ... 103 Grafik 4.16 : Malezya’da mesleki ve teknik lise öğrencilerinin biyoloji dersi için matlab2016a programı ile yapılan başarı tahmininde tasarlanan ağa ait performans grafiği ... 107 Grafik 4.17 : Malezya’da mesleki ve teknik lise öğrencilerinin biyoloji dersi için matlab2016a programı ile yapılan başarı tahmininde tasarlanan ağa ait korelasyon analizi grafiği ... 108 Grafik 4.18 : Malezya’da mesleki ve teknik lise öğrencilerinin biyoloji dersi için matlab2016a programı ile yapılan başarı tahmininde tasarlanan ağa ait roc eğri analizi grafiği ... 108
xv
ALGORİTMA DİZİNİ
Algoritma Sayfa
xvi
SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ
Kısaltmalar Açıklama
AB Avrupa Birliği
ACS Ant Colony System
AIDS Acquired Immune Deficiency Syndrome
ANN Artificial Neural Networks
AUC Area Under Curve
BIT Bilgi Teknolojisi Lisans
BMOT Teknoloji Yönetimi Lisans
BMM Multimedya Lisans
CART Sınıflama ve Regresyon Ağacı
CATPAC Anlamsal ağ analizi
CGPA Kümülatif Not Ortalaması
CSRE Civil Servant Recruitment Examination
ÇKYSA Çok Katmanlı Yapay Sinir Ağ
ECG Elektrokardiyografi
EEG Elektroensefalografi
GBYSA Geri Beslemeli Yapay Sinir Ağı
İBYSA İleri Beslemeli Yapay Sinir Ağlar
LR Lojistik Regresyon
LRA Lojistik Regresyon Analizi
xvii
KMO Kaiser-Meyer-Olkin testi
KR-20 Kuder-Richardson 20
LYS Lisans Yerleştirme Sınavı
MATLAB Matrix Laboratory
MEB Milli Eğitim Bakanlığı
MF Matematik – Fen Bilimleri
MIT Massachusetts Institute of Technology
MNNT Matlab Neural Networks Toolbox
MSE Ortalama Kare Hata
MR Manyetik Rezonans Görüntüleme
MTL Meslekî ve Teknik Lise
MTAL Meslekî ve Teknik Anadolu Lise
NPRTOOL Neural Pattern Recognition
NPIC Bütünleşik İlköğretim Programı
NDUM Malezya Milli Savunma Üniversitesi
PMR Ortaöğretim Değerlendirme Sınavına
ÖSYM Öğrenci Seçme ve Yerleştirme
RTYSA Radyal Tabanlı Yapay Sinir Ağı
RUR Rossum’un Evrensel Robotları
RMSE Ortalama Hata Kareleri Kökü
SPSS Statistical Package for the Social Sciences
STPM Sijil Tinggi Persekolahan Malaysia
ROC Receiver operating characteristic
TDK Türk Dil Kurumu
xviii
TRAINSCG Scaled Conjugate Gradient
UITM Universiti Teknologi MARA
UTM Universiti Teknologi Malaysia YSA Yapay Sini Ağ
YÖK Yüksek Öğretim Kurulu
YY Yüzyıl
1 1. GİRİŞ
Küreselleşen dünyada neredeyse her alanda ortaya çıkan ve hız kazanan gelişmeler, ülkelerin eğitim ihtiyaçlarını ve hedeflerini de değiştirmeye, geliştirmeye yönlendirmektedir. Ekonomik ve teknolojik gelişmelere paralel olarak çağın gereklerine uygun değişimi takip edecek ve gelişmelere öncülük edecek nesillerin yetiştirilmesinde hiç şüphesiz eğitimin önemi yadsınamaz (TIMSS, 2016).
Bir ülkede toplum eğer kendini geliştirmek ve kalkındırmak istiyorsa, her şeyden önce bireylerine kaliteli, disiplinli ve sağlıklı bir eğitim vermesi gerekmektedir. Geleceğe sağlam adımlarla ilerlemesi istenilen gençlerin akademik başarıları için daha fazla önem ve özen gerekmektedir. Günümüzde pek çok ülkenin eğitim sisteminde öğrencilerin; önce insan anlayışına sahip bireyler, karşılaştığı problemler karşısında çözüm üreten, ekonomik ve sosyal gelişmelere katkı sağlayan, 21. yüzyıl becerilerine sahip bireyler olarak yetiştirilmesi hedeflenmektedir. Bu dönemim gereklilikleri ve teknolojideki gelişmelerle birlikte düşünen, sorgulayan, araştıran ve buluş yapabilen öğrencilere olan ihtiyaç gün geçtikçe artmaktadır. Hızla gelişen ve ilerleyen dünyada pek çok değerin değiştiği ya da farklı yaklaşımların ortaya çıktığı görülmektedir. Bunlardan biri de günümüzde öğrencilerin Fen bilimleri, Teknoloji, Mühendislik ve Matematik derslerinde öğrendikleri bilgileri bir bütünün parçaları olarak görmelerini sağlayan STEM (Science, Technology, Engineering, Mathematics) eğitimidir. Bu eğitim yaklaşımı gibi diğer modern yaklaşımlar dünyada birçok ülkenin öğretim programlarına dâhil edilmektedir. 21. yüzyılda dünya ülkeleri, bilim ve teknolojideki hızlı baş döndürücü gelişmelerin meydana getirdiği gelişmelere bağlı olarak eğitim sistemlerini sürekli olarak güncellemektedir. Dijital çağ ya da bilgi çağı olarak nitelendirilen bu dönemde bireylerin nitelikleri, bilgi, bilim ve iletişim çağına bağlı olarak güncellenmesi gerekmektedir (Erginer, 2006).
Bu bağlamda milletin refah ve mutluluk seviyesini artırmak; millî birlik ve bütünlüğü sağlamak için iktisadi, sosyal ve kültürel kalkınmayı desteklemek, hızlandırmak, nihayet Türk milletini çağdaş uygarlığın yapıcı, yaratıcı ve seçkin bir ortağı yapmak eğitim sistemimizin temel amacı olarak nitelenmiştir (MEB, 2016).
2
Genel olarak eğitim sistemlerinde öğretmen, öğrenci ve eğitim programı üç temel öğedir. Eğitimin etkili olabilmesi ve amaçlarını en üst seviyede gerçekleştirebilmesi ise, bu öğeler arasındaki uyuma bağlıdır. Öğrenci, öğretmen ve eğitim programı arasındaki bu üç yönlü ilişkinin belirli niteliklere sahip olması gerekmektedir. Çünkü bunlardan birisinin istenen niteliklerden yoksun olması eğitim sürecini doğrudan etkilemektedir. Bu üç öğeden birisi olan öğretmen öğesinin, diğer iki öğe olan öğrenci ve öğretim programlarını etkileme gücü diğerlerinden daha etkilidir. (Altunoğlu ve Atav, 2005; Sözer, 1991; Oktar ve Bulduk, 1999).
Bütün bunların ışığında eğitim sistemlerini incelemek, bir toplumun ne düzeyde geliştiği konusunda araştırmacıya ön bilgi sağlayabilmektedir. Bu bağlamdan eğitim sistemlerinin amacı, ülke yurttaşlarını millî bilinç doğrultusunda eğiterek yurttaşları çağdaş uygarlık düzeyine eriştirmek olduğu söylenebilmektedir (Polatcan ve Polatcan, 2015). Bu bağlamda çalışmanın bu bölümünde Türkiye’nin eğitim sistemi ve Güneydoğu Asya’nın gelişmiş ülkelerinden biri olan Malezya’nın eğitim sistemi incelenmiş ve karşılaştırılmıştır. Böylece özellikle mesleki ve teknik anadolu lise (MTAL) karşılaştırmasını yaparak çalışmanın temellendirilmesinde yardımcı olacaktır.
1.1. Türkiye’de Eğitim Sistemi
Türkiye’deki eğitim esas şeklini 1. Dünya savaşı sonunda, daha çok 1923-1930 yılları arasındaki Cumhuriyet reformları çerçevesi içerisinde kazanmış ve günümüze kadar da önemli bir değişikliğe uğramaksızın gelişimine devam etmiştir. Türk milli eğitim sisteminin genel yapısı 1739 sayılı milli eğitim temel kanunu ile belirlenmiştir. Türk milli eğitim sistemi, örgün eğitim ve yaygın eğitim olmak üzere, iki ana bölümden kurulur. Örgün eğitim, okul öncesi eğitimi, ilköğretim, ortaöğretim ve yükseköğretim kurumlarını kapsamaktadır. Yaygın eğitim, örgün eğitimin yanında veya dışında düzenlenen eğitim faaliyetlerinin tümünü kapsamaktadır.
Eğitimde teknoloji kullanımı yaygınlaştırılarak eğitimin niteliği iyileştirilmeye çalışılmış ve çağın gereksinimleri göz önünde bulundurularak güncellemeler yapılmıştır. Eğitim programındaki güncellemeler, sonuç ve içerik odaklı yaklaşımlar ile birleştirilmiştir. Program geliştirme ve hazırlanma süreci, öğrenci merkezli öğrenme disiplinine sahip ve süreç odaklı gibi eğitsel yaklaşımlar ön stratejik planda yer almıştır.
3
Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), 2004-2005 eğitim ve öğretim yılında öncelikle ilköğretim programlarını, daha sonra da ortaöğretim programlarını yeni bir anlayışla uygulamaya koymuştur. MEB bu yıllarda öğretim programlarını yapılandırmacı eğitim yaklaşımını merkeze alıp değiştirmiştir. Yapılandırmacı eğitimin en önemli özelliği, öğrenenler yeni fikirleri öncül bilgileri ile birleştirerek yapılandırılmasını anlatmaktadır. Yani oluşturmasına, yorumlamasına ve geliştirmesine fırsat vermesidir. Yapılandırıcı eğitim, belirli bir bilgiyi aktarmayı değil, etkili düşünme, tartışma, soru çözme ve öğrenme becerilerinin öğrencilere kazandırılmasını etkinliklerle bünyesinde barındırır. Öğretmenler, aynı zamanda öğrencilerin düşünme becerilerini geliştirmelerinde ve anlama kabiliyetlerini geliştirmelerinde rehberlik yapmaktadır.
Türkiye’de yapılan ihtiyaç analizleri sonucunda diğer derslerle beraber fen bilimleri derslerinin geliştirilmesinin de kararı alınmış ve bu doğrultuda MEB tarafından 2005-2006 eğitim ve öğretim yılında yapılandırmacı yaklaşımı temel fen eğitiminin verildiği birinci kademe ilköğretim (4 ve 5. Sınıf), ikinci kademe ortaöğretim (6, 7 ve 8. Sınıf) Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programları’nda değişiklikler yapılmıştır. Daha sonra Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı’nın 07.06.2005 tarih ve 184 sayılı kararı ile ortaöğretimin yeniden yapılandırılma sonucunda liseler dört yıla çıkartılmıştır.
2012-2013 eğitim ve öğretim döneminde Türkiye’de zorunlu eğitimin 8 yıldan 12 yıla çıkarılması ve eğitim sisteminin 4+4+4 şeklinde düzenlenerek 6287 sayılı Kanun ile eğitim sisteminde büyük bir değişiklik yapılmıştır.
Yeni yapıda, hedeflenen esnek program anlayışı ve çocukların gelişim özellikleri esas alınarak bu kademelendirme göz önüne alınarak yapılmıştır. Birinci dört yıl, öğrencinin okula alıştığı ve temel becerileri kazandığı evredir. İkinci dört yıl, öğrencinin yeteneklerini sınadığı ve geliştirdiği bir kademedir. Üçüncü dört yıl ise öğrencinin yetenek, gelişim ve tercihleri doğrultusunda genel eğitim veya mesleki ve teknik eğitim alacağı kademedir (MEB, 2012).
Üçüncü dört yıl olarak bahsedilen eğitim kademesi yani ortaöğretim (lise) düzeyinde temel olarak iki farklı eğitim kurumu bulunmaktadır. Bunlar genel ortaöğretim kurumları ve meslekî ve teknik ortaöğretim kurumlarıdır. Ancak bunların içindeki türlere geçildiğinde tür ve program bazında farklılıklar çoğalmaktadır. Son yıllarda bu türlerin
4
azaltılması ve programların güncellenerek artırılması yönünde bakanlık tarafından yapılan bir çalışma devam etmektedir (MEB, 2012).
1.2. Malezyada Eğitim Sistemi
Bağımsızlığa giden yıllarda, Malezya liderleri ve Malezyalılar arasında, sömürge eğitim sisteminin ülkenin ihtiyaçlarını karşılayacak bir ulusal eğitim sistemine sahip olmasının ne kadar önemli olduğu konusunda artan bir farkındalık vardır. Bu, 1956 tarihli Razak Bildirgesi aracılığıyla Ulusal Eğitim Politikası'nın farkındalığına dayanmaktadır ve Eğitim Yönetmeliği 1957'de kabul edilmiştir. Bu eğitim politikası 1960 yılında Rahman Talib Raporu ile sonuçlanmıştır. Rahman Talib’in raporu, 1961 yılında Eğitim Yasasında devam ediyor ve kabul edilen ilk yasal metindir. Bu yasa, eğitim sistemi felsefesinin oluşumu ve gelişiminde önemli ve etkin bir rol oynamıştır (URL-1).
Günümüz eğitim sisteminin oluşumu ise 1979’lu yıllardan itibaren başlayan reformlara dayanmaktadır. Böylece, birleşik ve disiplinli bir toplum yaratma ve eğitimli insanların ulusal kalkınma ihtiyaçlarını karşılama hedefine ulaşılabilirdir. Malezya 1996 yılında eğitimde yenilikçi bir yaklaşımla, eğitim sisteminin nihai yapısını oluşturmuştur (Zakaria, 2000). Merkezî hükümet tarafından 1996 eğitim yasasına paralel olarak 1996-2000, 2001-2010, 2011-2020 ve 2013-2025 eğitim gelişim planları hazırlanmış ve planlanmıştır (Polatcan ve Polatcan, 2015). Eğitim gelişim planlarının hazırlanmasındaki amaç mükemmeliyet, okullarda eğitim-öğretim koşullarının değiştirilmesi; yöntem, yetenek, sorumluluk, ülkenin teknolojik gelişmelerine ve bilime bağlı olarak eğitim sistemini sürekli bir biçimde güncellemesi olduğu söylenebilmektedir (Jen ve Huang, 2000). Malezya’da devam etmekte olan eğitim reformları hareketiyle, bireylerin zeki, insan haklarına saygılı, dürüst, psikolojik ve ruhsal yönden sağlıklı, heyecanlı ve fiziksel olarak dengeli olabilmeleri için bireysel potansiyellerini geliştirmeyi hedeflemektedir. Ayrıca kendisine, ailesine, milletine ve ülkesine yararlı ve saygılı bir birey olarak yetiştirilmeleri esas alınmaktadır. Malezya’da eğitim programındaki düzenlemeler, yeni konuların tanıtımı, süreç odaklı ve öğrenci merkezli öğrenme gibi eğitsel değişimler ön planda tutulmuş ve ulusal eğitim programı, eğitimde olumlu davranış, bilgi ve beceri birleştirilerek düzenlenmiştir.
5
Eğitim düzeyinin artmasıyla, bireyin yaşadığı toplumun ekonomik, sosyal ve kültürel gelişiminde önemli bir rol oynadığı kabul edilmektedir. Malezya Eğitim Bakanlığı, eğitim sistemini geliştirmek amacıyla, hazırlamış olduğu 2025 ulusal eğitim planında; eğitim sistemine ilişkin sorunları anlama, öğrencilerin açık bir vizyon oluşturmaları için gerekli ilkelere ulaşabilmesi ve Bakanlığın kapsamlı dönüşümünü gerçekleştirmesi gibi yenilikçi hedefler bulunmaktadır (URL-1).
1991 yılında Malezya hükümetinin açıkladığı 2025 vizyonunda, Malezya’nın endüstriyelleşmesi ve ekonomik gelişimi, eğitim alanında öğrenci kalitesinin ve fen bilimleri gibi kritik derslerdeki öğrenci performanslarının arttırılması, ulusal birliği, kaliteli yaşamı, sosyal uyum ve adaleti, siyasi istikrarı, inanç değerlerine sahip ve ulusal güveni sağlamayı amaçlamaktadır.
Malezya hükümeti 2013-2015 Ulusal Eğitim Palanındaki vizyonunda okullarda öğretme ve öğrenme süreçlerinde teknolojileri kullanarak sanal öğrenme ortamına teşvik etmektedir. Eğitim sisteminde her okula 4G teknolojisi ile internet’e bağlanma ortamı sağlamayı hedeflemektedir (Syed Zin, 2003). Bu tür okulların kurulmasındaki hedef ise, öğrencilerin yaşam boyu öğrenme, öz-yeterlik ve öz-düzenleme gibi becerileri kazanmalarıdır (Halawany ve Huwail, 2008).
Malezya’nın gelecek vizyonunda bireylerin entelektüel, ruhsal olarak sağlıklı ve zeki olabilmeleri için bireylerin potansiyellerini geliştirmeyi hedeflemektedir (Kırtak Ad ve Er, 2011). Bu eğitim felsefesi aynı zamanda, Malezya halkının ruhsal ve duygusal olarak dengeli, bilgili, yetenekli olmasını amaçlamaktadır (Chan, 2002).
1.2.1. Malezyada Okul Sisteminin Süreçi
Malezya’da devlet eğitim kurumları kategorisinde okul düzeyinde Milli Eğitim Sistemi aşağıdaki gibi kategorize edilebilmektedir.
Okul öncesi eğitim; dört ila altı yaşlarındaki öğrenciler için eğitim programı.
İlköğretim; ilköğretim seviyesindeki eğitim kursu altı yıllık bir süre için planlanmıştır
ancak beş ila yedi yıl içinde tamamlanabilir. İki türlü ilköğretim okulu mevcuttur. Birincisi ulusal okullar (Sekolah Kebangsaan) Bahasa Melayu (Malayca) eğitim veren,
6
ikincisi ulusal tip okullar (Sekolah Jenis Kebangsaan) Mandarin dili (Çince) ve Tamilce eğitim verilmektedir.
Orta öğretim; Alt ve üst orta öğretimden oluşur. Ortaöğretim üç şekilde ayrılma
mevcuttur. Akademik okullar, teknik ve meslek okulları ve dini milli okullardır.
Ortaöğretim sonrası Eğitim; Alt ve üst orta eğitimi tamamlamış ancak daha yüksek
eğitim almamış bireyler için eğitimdir.
Devlet destekli eğitim kurumları kategorisinde yapılan okullaşma, Okullar Bölümü’nün Tam Konut Okul Birimi’nin sorumluluğu altındaki tam meskûn okullarla ilgilidir. Okul düzeyinde kurulan diğer eğitim kurumları şunlardır:
Özel Eğitim; Müdürlüğünün sorumluluğu altındaki özel eğitim okullarıdır. Spor okulları; Spor bölümü sorumluluğu altındadır.
Malezya’da okul öncesi eğitimden üniversiteye kadar olan eğitim süreci, federal hükümetin Eğitim Bakanlığı tarafından idare edilmektedir. Üniversite ve lisansüstü eğitimi ise devlet tarafından yükseköğretim bakanlığı yönetmektedir (Polatcan ve Polatcan, 2015). 1960-1990 yılları arasında Malezya’da zorunlu eğitim 9 yıl iken 1990 yılından itibaren eğitim öğretim 11 yıla çıkarılmıştır.
Okul öncesi eğitimden sonra Malezya’da öğrenciler altı yıllık eğitim sürecini kapsayan ilköğretimde bütün okullarda Malayca ve İngilizce zorunludur. Malezya’da 1983 yılından itibaren bütün okullarda Bütünleşik İlköğretim Programı (NPIC) uygulanmaktadır. NPIC eğitim programı öğrencilerin kişisel gelişimini, iletişim becerileri artırmayı ve çevreyi koruma bilinci kazandırmayı vurgulamaktadır. İlköğretim programı üç yıllık iki kısımdan oluşmaktadır. İlk kısımda öğrencilere okuma, yazma ve matematiksel beceriler kazandırılması hedeflenmektedir. İkinci kısımda ise temel bilimler (fen bilimleri, matematik ve sosyal bilimler) konularında eğitim verilmektedir (Polatcan ve Polatcan, 2015). İlköğretim eğitimini tamamlayan öğrencilerin akademik performanslarını ölçme ve değerlendirme amacıyla ilköğretim Değerlendirme Sınavı (UPSR) yapılmaktadır. UPSR sınavı sonuçlarına göre, öğrenci ortaöğretim okullarına tercih yaparak yerleşmektedir. (URL-1).
7
UPSR sonucu ile ortaöğretime yerleşen öğrenciler için beş yıllık zaman dilimini kapsayan iki kısımdan oluşmaktadır. İlk kısım üç yıllık eğitim ve öğretimi içermektedir. Eğitimini ilk kısmını tamamlayan öğrenciler, Ortaöğretim Değerlendirme Sınavı’na (PMR) girmektedir. PMR sınavından başarılı olan öğrenciler ortaöğretimin ikinci kısmını tercih etmektedir. Ortaöğretimin ikinci kısmı ise iki yıllık eğitim sürecini kapsayan akademik, teknik, mesleki ve dini eğitim veren okullardan oluşmaktadır (Polatcan ve Polatcan, 2015).
1.2.2. Malezya’daki Mesleki ve Teknik Lise Sistemine Genel Bakış
Malezya’daki Mesleki ve Teknik Lise (MTL) sistemi, özellikle 1960 yılı Rahman Talib Raporu'nda belirtildiği zaman dikkate alınmaya başlamıştır. 1961 Eğitim Yasası’nda yürürlüğe giren Rahman Talib (1960) Raporu, mevcut ulusal eğitim sisteminin arzularını özetleyerek Razak Raporunda yer alan idealleri adamıştır. Bu raporda dört önemli yön vardır ve bunlardan biri “yetenekli insan gücü için MTL'yi vurgulamaktır” (Esa. Hassan, Hashim ve Hadi, 2012).
Malezya, endüstriyel büyüme ile geleneksel değerler arasında iyi bir denge kurmuştur ve gelişmekte olan teknolojileri hızla benimsemektedir. Yeni teknolojilerin genel olarak daha yüksek bilgi tabanlı bir sisteme ihtiyacı vardır ve muazzam teknik beceriler gerektirir. Bu, teknik insan gücünün istihdam edilmesi, eğitim ve öğretim ile MTL’deki eğitim de önemli bir etkiye sahiptir (İsmail ve Hassan, 2013). Değerler zincirini yüksek gelirli bir ekonomi haline getirmek için, bu hedefe ulaşmada yetenekli işgücü hayati önem taşımaktadır. Sonuç olarak, MTL kayıtlarını artırmak ve genel eğitim ve öğretim kalitesini yükseltmek önemlidir.
MTL, müfredat ve çalışma ortamı arasındaki boşluğu doldurmada önemli bir rol oynar ve ülke ekonomisini iyileştirmek için katalizörlerden biridir. MTL, Bilim ve Teknoloji (Tasarım), bilgi teknolojisi, pazar ve sanayi ve Modernizasyon alanında dikkate alınması gereken dört alan vardır. Bu nedenle, teknik ve meslekî eğitimin güçlendirilmesi ve gelişmiş bir ulusun statüsüne kavuşması için ülkenin ana gündemindedir (Esa. Hassan, Hashim ve Hadi, 2012).
Orta öğretim okullarından gelen öğrencilerin çoğu, yüksek öğrenim kurumlarında çalışmalarını sürdürürken, meslek okulu mezunları genellikle iş piyasasına girerler. Orta
8
dereceli meslek okullarındaki beceri eğitim programları, yarı vasıflı insan gücünün sağlanmasına katkıda bulunmaktadır. Fen ve teknik, insan gücü arzını eğitme ve üretme ihtiyacı doğrultusunda, Matematik, fen ve teknik konularda güçlü bir temeli olan öğrencilerin istihdamı artırılarak, fen ve teknik derslere üçlü düzeyde devam etmeleri sağlanmaktadır (Zakaria, 2000).
1980’lerde MTL sistemine, matematik, fen ve teknoloji ve teknik becerilere öncelik vererek daha çekici ve daha anlamlı hale getirmek için bazı değişiklikler yapılmıştır (Buntat, 2004). Ancak, hızlı teknolojik değişim nedeniyle, MTL sistemi hala yeni binyılın ihtiyaçlarını takip etmek ve karşılamak için yetersiz kalmaktadır. Çok hızlı ve kalıcı değişiklikler MTL’de verilen eğitime bazen endüstri veya işverenlerin ihtiyaçlarını karşılamamaktadır (Esa. Hassan, Hashim ve Hadi, 2012).
Malezya’nın artan sayıda MTL kurumu nedeniyle Mühendislik ve Mesleki eğitim alanında daha eğitimli öğretmenlere ihtiyacı vardır. MTL için çok sayıda ilkokul ve ortaokul öğrencisi seçilmiştir. Yatılı okullarda ve seçilen okullarda sunulan teknik konuların yanı sıra teknik ve mesleki trendleri takip etmek isteyen öğrencilerin sayısı arttıkça öğretmen sayısına ek olarak ihtiyaç duyulmaktadır. Öğrenci sayısındaki artış, kamu algısının, ebeveynlerin ve öğrencilerin mesleki ve teknik becerilerle istihdamın önemi ve ulusal ekonomik kalkınma ihtiyacıyla ilgili olan iş piyasası taleplerine olan önemi nedeniyle değişmiştir. Bu, iş piyasasında parlak bir beklenti ile birleştiğinde, MTL'nin 1990'lardan sonra öğrencilerin tercihi olmasına neden oldu (Esa. Hassan, Hashim ve Hadi, 2012).
Malezya’da Teknik ve Mesleki eğitim, politeknik, genel kolejler ve ustalık eğitim enstitüleri tarafından sağlanan lise eğitimini kapsamaktadır. Hem politeknik ve genel kolejleri, Yüksek Öğretim Bakanlığı Malezya'nın denetimi altındadır.
Sijil Tinggi Persekolahan Malaysia (STPM); Malezya Yüksek Okul Sertifika Sınavı
(STPM), Malezya’daki lise eğitimini tamamlayıp üniversite eğitimine başlamak isteyen öğrencilerin girdiği sınav sistemidir. Uluslararası çapta bir çok üniversite tarafından, özellikle de Birleşik Devletler ve İrlanda Cumhuriyeti’nin yanı sıra Milletler Topluluğu dâhilinde de tanınır.
9 Şekil 1.1. Malezya’da yüksek öğretim yolu
Politeknik (Diploma ve Uzmanlık Diploma); Teknik, ticaret ve hizmet alanlarında
yarı-profesyonel düzeyde eğitim ve öğretim ve ortaokul mezunları için yüksek öğrenime alternatif bir yol sağlar.
Topluluk Koleji (Sertifikalar ve kısa kurslar); Çeşitli endüstriyel becerilerde eğitim ve
yeniden eğitim olanakları ve okuldan ayrılanlar ve yerel toplum için yüksek öğrenime alternatif bir yol sağlar. Yaşam boyu öğrenme merkezi, yerel toplumun ihtiyaçlarını ve yaşam kalitesini iyileştirmeyi amaçlayan herkes için eğitim ve öğretim fırsatları sunmaktadır.
10
Malezya Yeterlilik Çerçevesi teknik ve mesleki eğitimin kalitesini sağlamada politeknik ve toplum kolej mezunları için yeterlilik standartları geliştirmiştir. Yüksek Öğretim Bakanlığı şu anda Teknik ve Meslek mezunlarının (Siemens Mekatronik Sistem Sertifikasyon Programı) istihdam edilebilirliğini daha da geliştirmek için ortak ve uluslararası sertifikasyon eğitim programlarını geliştirmeye çalışmaktadır. Yüksek Öğretim Bakanlığı ayrıca Shenzhen Polytechnic, China ile uluslararası ittifaklara başlamıştır.
1.2.3. Malezyada Eğitim Sisteminin Süreç Açısından Boyutu
Malezya Eğitim Bakanlığı’nda karar verme, komite sistemi ile gerçekleşir. Bu komiteler, bölgeler arası ve bölgeler içi karar alma süreçlerini gerçekleştirirler. Bakan başkanlığında bulunan Eğitim Planlama Komitesi (EPC), federal düzeyde en yüksek karar alma merciidir. Eğitim planlama ve araştırma bölümü bu komitede Sekreterya görevini yürütür. Ancak, Bakanlar Kurulunda eğitim politikası konusundaki son karar alınmadan önce değişiklik yapmaya sahip olan Parlamento nihai otoritedir. Eğitim programlarının tasarlanması, güncellenmesi, uygulanması ve değerlendirilmesi dört düzeyde gerçekleştirilmektedir (Galam, 1997);
Bakanlık; federal düzeyinde, eğitim plan ve politikalarını, programlarını uygulama
ve karar almada sorumludur.
Eyalet Eğitim Bölümleri; eyalet düzeyinde, personel ve okul yönetimi ile ilgili
koordinasyon, eğitim programlarının denetimi ve uygulanmasından sorumludur.
Bölge Eğitim Ofisleri; bölge düzeyinde, Eyalet Eğitim Bölümü ile okullar arası
koordinatları sağlamaktadır.
Okul düzeyi; okul yöneticisi, okul yönetici yardımcıları, uzman öğretmenler,
öğretmen ve idari hizmet personelinden oluşmaktadır.
Malezya’nın; küresel düzeyde sürdürülebilir ekonomik kalkınmayı ve rekabete ayak uydurmayı, eğitim yoluyla insan kaynaklarından maksimum düzeyde yararlanmayı amaçladığı ifade edilebilir. Malezya’da bilim ve teknolojideki gelişmelere paralel bir şekilde eğitim ve öğretim sürecine entegrasyonunu sağlamaya yönelik reformlar yapılmıştır.
11
1983, 1996 ve 1999 müfredatlarına eğitim niteliğini iyileştirilmek amacı ile eğitim ve öğretim alanında teknoloji kullanımını yaygınlaştırmak için eğitim programındaki düzenlemeler, içerik ve sonuç odaklı yaklaşımlar ile birleştirilmiştir. Eğitim programı hazırlanmasında hangi yaklaşımların olacağı ve yeni konuların tanıtımı, öğrenci merkezli öğrenme disiplinine sahip ve süreç odaklı gibi eğitimsel yenilikler ön planda tutulmuştur. Programda, eğitimde olumlu davranış, beceri ve bilgi birleştirilerek düzenlenmiştir (Polatcan ve Polatcan, 2015). Reform hareketleriyle Malezya son yıllarda PISA (Programme for International Student Assessment) ve TIMMS (Trends in International Mathematics and Science Study) sınavlarında yüksek performans sergileyen ülkeler arasında yer almıştır.
1.2.4. Türkiye ve Malezya Eğitim Sistemlerinin Karşılaştırılması
Türkiye ve Malezya’daki eğitim sistemi arasında bazı benzerlik ve farlılıklar bulunmaktadır. Bu benzerlik ve farklılıklar Çizelge 1.1’de yer almaktadır. Malezya’da bulunan post-secondary school (üniversiteye hazırlık), fizik, kimya, biyoloji gibi seçmeli derslerin yer aldığı ve öğrencileri bir üst eğitim kademesi olan yükseköğretime geçmeyi amaçlayan üniversite hazırlık dönemidir.
Çizelge 1.1. Türkiye ve Malezya eğitim sistemlerinin karşılaştırılması
TÜRKİYE MALEZYA
Eğitim Sistemi Ulusal Ulusal
Eğitim Dili Türkçe
Malayca İngilizce Çince Tamilce Eğitim Bakanlıkları
Milli Eğitim Bakanlığı (MEB)
Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK)
Eğitim Bakanlığı (Ministry of Education) Yüksek Öğretim Bakanlığı (Ministry of Higher Education) Okul Kademeleri Okul öncesi İlköğretim Ortaöğretim Yükseköğretim
Okul öncesi (Pre-school) İlköğretim (Primary school) Ortaöğretim (Secondary school)
Üniversiteye Hazırlık(Post-secondary school) Yüksekokul (Tertiary education)
12
Türkiye ve Malezya’da, eğitim sistemleri genel itibari ile birbirine çok benzeyen iki ülkedir. Malezya’nın çok kültürlü yapısının sebep olduğu etnik unsurların kendi dillerinde ilköğretim düzeyinde kendi dillerinde eğitim yapma hakkı tanınmaktadır. Bu farklılaşmayı saymazsak eğitimin ulusal olması, bakanlık yapısı ve eğitim kademeleri bakımından iki ülke arasında benzerlik göstermektedir. Fakat Türkiye ve Malezya’daki eğitim sisteminin belki de en önemli farkı fen bilimleri (fizik, kimya ve biyoloji) derslerinin düzenlenmiş oluşudur. Fen bilimleri eğitiminin en önemli dersleri Türkiye ve Malezya’da çok farklı şekillerde okutulmaktadır (Kırtak Ad ve Er, 2012).
Malezya’da, matematik ve fen bilimleri ders konuları Malayca verilmektedir. Ancak, 2002 yılında Akıllı Okul ve İngilizce Eğitim Politikasını hayata geçirilmeye başlanmıştır. Matematik ve fen bilimleri ders branşları için İngilizce eğitim ve öğretim ortamına geçilmiştir. Öğretim ortamı olarak İngilizce dile geçiş kararı, öğrencilerin internet ortamında, makaleleri, araştırmaları ve İngilizce yayınlanan diğer materyallere erişim iyi bir İngilizce öğrenimi ile sağlayacak mantığı temel alınmıştır. İngilizce diline daha az hakim olan matematik ve fen bilimler öğretmenleri, yeterlilik ve pedagojik bir yükseltme programına tabi olmuşlardır. Eğitim politika sonuçları açısından ilk geri bildirim olumlu olmuştur. Ancak bu şekilde müfredat değişikliği sorunlar ile karşılaşmamak için daha fazla araştırmalar yapılması gerekmektedir. Bu branşlar için eğitim müfredat değişikliğine yönelik ebeveynler ve öğretmenler eğitim ortamındaki değişikliğe karşı geniş bir halk direnişi ile karşılanmıştır. Fakat branş öğretmenlerin konuları İngilizce öğretmek için programın uygulanması hükümet ve sivil toplum kuruluşları tarafından verilen sürekli izleme ve destek eğitim politikasına karşı direnişini de azaltmıştır. 21. YY’ın dünya sorunları ve zorluklarını göz önüne alarak Malezya, 2020 yılına kadar STEM odaklı ekonominin zorluk ve taleplerini karşılayabilen gelişmiş bir ülke elde etmek için STEM eğitimini güçlendirmeyi hedeflemektedir (Kementerian Pendidikan Malaysia, 2013). Malezya fen bilimleri eğitiminin kalitesini artırmak ve dinamik tutmak için öğrenci ihtiyaçlarına göre müfredat ve programlarını geliştirmektedirler.
Türk Eğitim Sistemi ile Malezya Eğitim Sisteminin amaç, yapı, süreç açısından karşılaştırılması çizelge 1.2’de gösterilmiştir.
13
Çizelge 1.2. Türkiye ve Malezya eğitim sistemlerinin amaç, yapı ve süreç yönünden karşılaştırılması
TÜRKİYE MALEZYA
A
MAÇ
Eğitimde fırsat eşitliğini sağlamak ve öğrenciyi toplumsal yaşama hazırlamak.
Eğitimle ilgili gelişim ve kalite standartlarını yükseltmek ve ulusal bütünlüğü sağlamak. Ruhen, bedenen ve davranışsal olarak dengeli toplum oluşturmak.
Y
A
PI
Eğitim sisteminde merkeziyetçi bir yapı söz konusudur. Eğitimden sorumlu bakanlık MEB’dir.
Eğitimde yönetsel yapılanma ilköğretim ve ortaöğretimin bağlı bulunduğu Ulusal Eğitim Bakanlığı tarafından yönetilir.
SÜ
R
E
Ç
Okul süreçlenmesi 4+4+4 şeklinde ilköğretim, ortaöğretim ve liseden oluşan 12 yıllık zorunlu eğitim söz konusudur. 4 yıl ilköğretim ve 4 yıl ortaöğretim bitirildikten sonra merkezî sınav yapılmaktadır.
Öğretmen eğitimi 4 yıllık Eğitim
Fakülteleri tarafından
sağlanmaktadır. İhtiyaca göre Fen Fakültesi mezunlarının Pedagojik Formasyon Sertifikası alarak öğretmen atanması sağlanmaktadır.
Okul süreçlenmesi 6+2+3 şeklinde ilköğretim, ortaöğretim ve liseden oluşan 11 yıllık zorunlu eğitim söz konusudur. İlköğretim ve iki kademeli ortaöğretimin bitiş dönemi sonlarında ulusal sınavlar yapılmaktadır.
Öğretmen eğitimi genellikle 3 yıllık bir lisans eğitimi ve 2 yıllık Özel Kolejlerde yetiştirmektedir. Eğitim sonrası öğretmenler yoğun hizmet içi eğitimlere tabi tutulur ve öğretmenler lisansüstü eğitime teşvik edilmektedir.
Çizelge 1.2’ye göre, Türkiye ve Malezya’daki eğitim sistemleri amaç bakımından ulusal bütünlük ve eğitimde fırsat eşitliği ve kaliteyi arttırmayı hedeflemektedir. Her iki eğitim sisteminde merkeziyetçi bir yapı söz konusudur. Türkiye ve Malezya’da eğitim, Eğitim Bakanlığı tarafından yönetilmektedir. Ancak Malezya’da yükseköğretimin yönetimi devlet tarafından Yükseköğretim Bakanlığı yönetilirken, Türkiye’de özerk bir kuruluş olan YÖK tarafından idare edilmektedir. Türkiye’de eğitim sistemi 12 yıllık zorunlu eğitim iken, Malezya’da eğitim sistemi 11 yıllık zorunlu eğitimdir.
14
1.3. Eğitimde Mesleki ve Teknik Liselerin Yeri ve Önemi
Mesleki ve teknik eğitim sistemleri, işgücü piyasasının ve iş dünyasının hızlı değişen talepleri ile bağlantıları için değerlidir. İşgücü piyasasının analizlerine dayanan, bireyleri istihdama yönlendiren, yetkinliğe dayalı ve hareketliliğe dayanan küresel yeniliklere ve değişimlere açık bir yapıya doğru ilerlemektedir. Avrupa Birliği (AB), Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD), Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) ve Dünya Bankası (IBRD) gibi uluslararası kuruluşların hemen hemen hepsi mesleki ve teknik eğitimi ile ilgili çalışmalarında ayrı bir "alan" olarak, ortak stratejiler ve bölgesel ve küresel izleme ağları oluşturmaktadır.
Küresel düzeyde, UNESCO gençlere istihdam, insana yakışır iş ve girişimciliğe katkı olarak dünya çapında mesleki ve teknik eğitimin çekiciliğini destekleyen çok taraflı girişimleri ve işbirlikçi faaliyetleri teşvik edecek ve desteklemektedir.
Mesleki ve teknik eğitim sistemleri, iş gücü piyasasının ve iş dünyasının hızlı değişen talepleri ile bağlantıları için değerli ve önemlidir. Dijital, girişimci, doğacı ve yenilik becerileri de dahil olmak üzere yeni beceriler ortaya çıkmaktadır. Gerçek zamanlı veri ve analizi, değişen beceri ve iş taleplerini zamanında gözlemleyerek geleneksel iş gücü piyasası bilgi sistemlerini tamamlama potansiyeline sahiptir.
UNESCO, mesleki ve teknik eğitim öğretim politikalarını ve sistemlerini iyileştirmek için Üye Devletlere desteği güçlendirmeyi amaçlayan bir mesleki ve teknik eğitim öğretim stratejisi (2010-2015) uygulamaya koydu. 2012'de mesleki ve teknik eğitim öğretimin Üçüncü Uluslararası Kongresi'nde kabul edilen Şanghay fikir birliği, mesleki ve teknik sistemlerinin analizi amaçlanan geliştirme sonuçlarına bağlamak için bir vizyon sağladı ve mesleki ve teknik sistemi reformu ve politika geliştirme için önemli tavsiyelerde bulunmuştur.
2018’de UNESCO, Paris’te Dördüncü Uluslararası Kongre vizyonunda 2030 yılına kadar doğru eğitim için yeni bir vizyonda kaliteli mesleki ve teknik eğitimi, eğitimde sürdürülebilir cinsiyet eşitsizliklerini ortadan kaldırmak ve herkes için hayat boyu öğrenme fırsatları hedeflemektedir.
15
Türkiye’de ortaöğretim seviyesindeki MTAL’lar, ilgili sektör alanlarında istihdam için vasıflı insan gücünün eğitim ve öğretiminin yapılmasını, öğrencilerin sorumlu birer yurttaşlar haline getirilmesini hedeflemektedir (Çevik, 2014).
Mesleki ve teknik eğitimde reform yasası olarak nitelendirilebilecek yasa ise 1986‘da çıkarılan 3308 sayılı Çıraklık ve Mesleki Eğitim Kanunu’dur. Bu kanunu ile MTAL öğrencileri işyerlerinde uygulama yapmaya başlamışlardır (MEB, 2011).
Türk Eğitim Sisteminde 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu; 26 ve 27. maddelerinde yer alan ortaöğretim düzeyi ilköğretime dayalı, en az dört yıllık eğitim-öğrenim veren genel, mesleki ve teknik öğretim kurumlarının tümünü kapsamaktadır. Ortaöğretim yaş grubu 14-17’dir.
Türk Milli Eğitim Sistemi Mesleki Eğitim Kanunu, Madde 3 -j bendi içerisinde orta öğretim düzeyinde yer alan bir başka okul ve kurum türü ise, “mesleki ve teknik eğitim
okul ve kurumları” dır. Bu okul ve kurumlar meslekî ve teknik eğitim alanında, diplomaya
götüren ortaöğretim kurumları ile belge ve sertifika programlarının uygulandığı örgün ve yaygın eğitim-öğretimini içermektedir.
Mesleki ve teknik orta öğretim kurumlarında dokuzuncu sınıf programı tüm alanlarda ortaktır. Öğrenciler onuncu sınıfta seçtikleri alan programına, on birinci sınıfta ise dal programına ayrılarak eğitim-öğretimlerine devam etmektedir. Lise son sınıfta ise üniversiteye giriş sınavlarına girerek yükseköğretim kurumlarına geçiş yapabilmektedirler.
Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) verileri incelendiğinde MTAL’nin yükseköğretime giriş sınavlarında elde edilen başarıları en düşük olduğu görülmektedir. 2017 yılında MTAL öğrenci ve mezunlarından yükseköğretime giriş sınavlarına başvuru yapan bazı okul türleri ne göre MF (Matematik-Fen Bilimleri) puanların ortalama oranları Çizelge 1.3’de gösterilmiştir.
16
Çizelge 1.3. Okul türlerine göre başvuran aday sayıları ve MF puanları (ÖSYM, 2017) OKUL TÜRÜ Aday Sayısı MF Puanları
Ortalama Aday Sayısı
Spor Lisesi 410 162,127 15
Güzel Sanatlar Lisesi 763 167,159 78 Ticaret Meslek Liseleri 34.410 169,147 6.000
Teknik Liseler 36.307 179,339 19.262
Endüstri Meslek Lisesi 32.083 166,357 8.929 Kız Meslek Lisesi 50.675 166,665 6.281 Sağlık Meslek Liseleri 36.541 182,51 23.056 Otelcilik ve Turizm Meslek Liseleri 4.777 166,649 371 Sekreterlik Meslek Liseleri 5 174,428 1 Diğer Meslek Liseleri 17.999 173,518 5.705
Çizelge 1.3’e bakıldığı zaman MF puan türünden sınava giren MTAL türünü göre aday sayısı ve ortalamaları görülmektedir. 182.51 MF puanları ortalaması ile Sağlık Meslek Liseleri MTAL türünde en başarılı olduğu ve 162,127 MF puanları ortalaması ile Spor Lisesi MTAL türünde en başarısız olduğu görülmektedir.
1.4. Mesleki ve Teknik Liselerinde Fen Bilimleri Eğitimi
Eğitimde verimliliğin yükseltilmesi için sorgulanması gereken temel öncelik eğitim programlarının hedefe alınan öğrencilerin kişilik özelliklerine, iş gereklerine ve kurumsal stratejilere uygunluğu ve bu faktörlerin program hazırlanırken ne kadar dikkate alınıp alınmadığıdır (Çevik ve Atıcı, 2015). Genel olarak meslek lisesi öğrencilerinden, yalnızca kültürel ve kişisel gelişimlerini destekleyen eğitimlerini tamamlamaları değil, bunun yanı sıra geleceklerini teminat altına almaları için mesleki eğitimlerini en iyi seviyede tamamlamaları beklenmektedir (Ünal, 2001; Akt: Eker, 2007). Ahşap teknolojileri, metal, elektrik, bilgisayar, otomotiv gibi mesleki yeteneklere göre sınıflandırılan gençler ilgi ve yetenekleri doğrultusunda öğrenim görmelerini sağlayacak bir görev üstlenen bu okullarda yapılan eğitim ve öğretim, öğrencilerin sözel ve sayısal dersleri ihtiyaçlarını karşılamaktan uzak kaldığı görülmüştür. (Yörük, Dikici ve Uysal, 2002; Binici ve Arı, 2004; Şahin ve Fındık, 2008).
