Cumhuriyet Üniversitesi
Tıp Fakültesi
119
Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Yenidoğan Servisinde Gerekli Hemşire
Sayısının Belirlenmesi
The Assessment of Number of Nurses in Accordance With Dependency of the Patients in Neonatology
Unit
Derya BÜYÜKKAYHAN *, Dilara İÇAĞASIOĞLU **, Hayri TOKSOY **, Nazlı ALKAN ***,
Yasemin ŞİMŞEK ****
* Uzman Dr. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı
** Prof. Dr. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı
*** Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Yenidoğan Servis Hemşiresi
**** Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Hemşirelik Esasları Yüksek Lisans Mezunu.
ÖZET
Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Yenidoğan Servisinde hastaların hemşire bakımına bağımlılık düzeylerine göre gereken hemşire sayısının belirlenmesi amaçlandı.
Üç ay boyunca yenidoğan servisinde izlenen 179 hasta, hemşire bakımına bağımlılık düzeylerine göre gruplandırıldı. Hastaların bağımlılık düzeylerinin belirlenmesinde Rasch kriterleri kullanıldı.
Bu dönemde bir hastaya düşmesi gereken hemşire sayısı 1.8 ve Yenidoğan Ünitesinde çalışması gereken hemşire sayısı 17.82 olarak belirlendi. Aynı dönemde Yenidoğan Ünitesinde 8 hemşire çalışmakta idi.
Sonuç olarak Cumhuriyet Üniversitesi hemşire kadrosunda artış sağlanması halinde öncelik verilmesi gereken yerin Yenidoğan Ünitesi olduğu ortaya kondu.
Anahtar kelimeler: Yenidoğan servisi, hemşire sayısı
SUMMARY
It was aimed to investigate number of nurses in accordance with dependency level of the patients in Cumhuriyet University Neonatalogy Unit.
179 patients who were observed in the Neonatology Unit during three months period were divided into groups due to their dependency level. Rasch criteria were used to assess the dependency level of the patients.
It was found that an average of 1.8 nurses were need for each patient and 17.82 nurses were need to work in the Neonatology Unit in this period. Neverthless, there were 8 nurses in the Neonatology.
It was concluded that there should be a priority for the Neonatology Unit in the case of an increase in the number of the nurses in Cumhuriyet University and in their permanent positions.
Key words: Neonatology unit, nurse
C. Ü. Tıp Fakültesi Dergisi 24 (3):119 – 122, 2002
GİRİŞ
Neonatoloji Ünitelerinde yenidoğan bakımı I, II
ve III. düzey olarak sınıflandırılmakta, bakım
düzeylerine göre olması gereken özel eğitimli personel
sayısı(doktor, hemşire, teknisyen), ekipman ve
finansman gereksinimleri çok kesin şekilde
tanımlanmaktadır.
I.düzey anne yanında izlenebilen 2000g’ın
üzerindeki prematüreler ve yalnızca fototerapi alan
bebeklerden oluşmaktadır.
Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Yenidoğan Servisinde Gerekli Hemşire Sayısının Belirlenmesi
120
II. düzeyde gestasyonel yaşı 32 haftadan büyük
prematüreler, grade 1 asfiktik bebekler, hafif-orta
derece respiratuar distres sendrom(RDS)’ lu bebekler ,
şüpheli yenidoğan sepsisi olan bebekler izlenmektedir.
III. düzey 32 haftadan ve 1500 g’dan küçük
prematüreler, ağır RDS, persistan pulmoner
hipertansiyon ve majör konjenital anomalili bebekleri
kapsamaktadır.
I. düzeyde 6-8 bebeğe bir hemşire, II. düzeyde
3-4 hastaya bir hemşire, III. düzeyde 1-2 hastaya bir
hemşire olması halinde hemşirelik hizmetleri aksamadan
sürdürülebilmektedir. Yenidoğan Ünitesinde hemşirenin
sayısının yanısıra, yenidoğan konusunda deneyimli
olması da vazgeçilmez bir unsurdur(1-3).
GEREÇ ve YÖNTEM
Bu çalışmada Haziran 2002 ve Eylül 2002
tarihleri arasında yenidoğan servisine yatan 179 hasta
bağımlılık düzeylerine göre tablo 1’deki Rasch Skala
kriterleri(4, 5) kullanılarak gruplandırıldı (Tablo 3).
Hemşirelik bakımına ihtiyaç duyulan süreye göre, bir
hemşireye düşmesi gereken hasta sayısından(Tablo 2)
yola çıkılarak gruplara göre gerekli hemşire sayısı
belirlendi(Tablo 3). Serviste çalışması gerekli toplam
hemşire sayısının belirlenmesinde(Tablo6) bağımlılık kat
sayısı(Tablo4) ve doluluk oranından(Tablo 5)
yararlanıldı(6, 7). Elde edilen veriler SPSS (ver 9.05)
programına yüklenerek değerlendirildi.
BULGULAR
179 hastanın Rasch kriterlerine göre %41.9
unun alt düzey bağımlı hasta, %29 unun orta düzey
bağımlı hasta, %20 sinin üst düzey bağımlı hasta ve
%8.94 ünün en üst düzey bağımlı hasta olduğu
gözlendi(Tablo 3).
Üç aylık süre içinde yatan toplam 179 hasta
sayısı için gerekli toplam hemşire sayısı 77.61 bulundu
(Tablo 3).
Toplam hemşire sayısı toplam hasta sayısına
bölünerek bir shift için bağımlılık katsayısı 0.40 olarak
saptandı. Hastanemizde 24 saatte üç çalışma shifti ve
1.5 izin shifti ile beraber 24 saatte toplam 4.5 shift
çalışılmaktadır. Bu nedenle bir shift için bağımlılık
katsayısı 4.5 ile çarpılarak 24 saat için bağımlılık
katsayısı 1.8 olarak bulundu. Farklı bir ifade ile 24
saatte bir hastaya gereken hemşire sayısı 1.8 olarak
saptandı(Tablo 4).
Tablo1. Rasch Skalasının Alt Parametreleri.
Puan
Servise kabul edilme 3
Taburcu edilme 2 Şuursuz 24 İnkontinans 18 Oryantasyonu Bozuk 15 İzolasyon 9 Kısmi hareketsizlik 9 Tam Hareketsizlik 24 Monitöre bağlı 24 Respiratöre bağlı 24 Kapsamlı yara-deri bakımı 24
Total vücut temizliği gereksinimi 4
Beslenme sondası ile beslenme 3
Oral beslenme 10
Aldığı-çıkardığı izlemi 2
Numune toplanması 2 Endotrakeal tüp bakımı 8 Kısmi yara-deri bakımı 8
Oksijen tedavisi 6
2 saat arayla yada daha sık vital bulgu izlemi 12
I.V. girişimler 12
Özel Eğitim Gerekli 12
Tanı testi hazırlığı 3
Özel emosyonel destek 12
Yenidoğan servisinin toplam hemşire
gereksinimini belirlemek için servisin doluluk oranı
saptandı. Yenidoğan servisinde 11 küvöz, 1 açık yatak
ve 8 kot olmak üzere toplam yatak sayısı 20’idi. Üç ay
boyunca izlenen toplam hasta sayısı, toplam gün
sayısının toplam yatak sayısı ile çarpımına bölünerek
doluluk oranı saptandı(Tablo 5). Doluluk oranı %9.9
olarak bulundu. Doluluk oranının 24 saat için bağımlılık
katsayısı ile çarpılması ile yenidoğan servisinde çalışması
gereken toplam hemşire sayısı 17.82 olarak belirlendi
(Tablo 6).
Büyükkayhan ve ark.
121
Tablo2. Rasch kriterlerine göre bağımlılık sınıflaması
Bağımlılık düzeyi Altdüzey bağımlı Ortadüzey bağımlı Üst düzey bağımlı Enüst düzey bağımlı
Toplam puan 25-48 49-120 121-159 160↑
Bir hemşireye düşmesi gereken hasta sayısı 5.25 3 1.5 1
Tablo3. Rasch kriterlerinden aldıkları puanlara göre hasta gruplarımızın dağılımı
Bağımlılık düzeyi Alt düzey Orta düzey Üst düzey Enüst düzey Toplam
3 aylık dönemin hasta sayısı 75 52 36 16 179
Hastaların % lik dağılımı 41.9 29 20 8.94 100
Hasta sayısına göre gerekli hemşire sayısı 14.28 17.33 24 16 71.61
Tablo 4 Hastalarımızın bağımlılık katsayısı
Bir shift için bağımlılık katsayısı Gerekli toplam hemşire sayısı / toplam hasta sayısı
Shift için bağımlılık katsayısımız 71.61 / 179 0.40
24 saat için bağımlılık katsayısı 1 shift için bağım. katsayısı X toplam shift sayısı
24 saat için bağım. katsayısımız 0.40 X 4.5 1.8
Tablo 5. Servisin doluluk oranı
Toplam hasta sayısı / (servisin yatak sayısı X toplam gün sayısı ) Doluluk oranı
179 / ( 20 X 90 ) % 9.9
Tablo6. Serviste çalışması gereken toplam hemşire sayısı
Doluluk oranı X 24 saat için bağımlılık katsayısı Serviste çalışması gereken toplam hemşire sayısı
9.9 X 1.8 17.82
TARTIŞMA
Ülkemizde 5 yaş altı bebek ölümlerinin %85’ i
yenidoğan döneminde olmaktadır. 1999 yılının
verilerine göre 1000 bebekten 42.7 si yaşamın ilk bir
ayında kaybedilmektedir. Bir yılda ülke genelinde
kaybedilen yenidoğan sayısı yaklaşık Marmara
Depreminde kaybedilen vatandaşlarımızın sayısına
denktir. Yenidoğan ölümleri ile neredeyse Türkiye’de her
yıl sessizce Marmara Depremi olmakta veya hergün bir
uçak düşmektedir(8,9). Daha intrauterin dönemin
üçüncü ayında dokunulduğu zaman hisseden, parmak
izleri beliren ve dünyadaki 6 milyar insandan biri olma
ayrıcalığını kazanan yenidoğana karşı
sorumluluğumuzun ne kadar büyük olduğu açıktır(10).
Bebek ölümlerinin azaltılmasında; antenatal izlem
oranının arttırılması, doğum odası koşullarının
düzeltilmesinin yanısıra yenidoğan servislerinin
gereksinimlere göre düzenlenmesi zorunludur(11).
Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Yenidoğan Servisinde Gerekli Hemşire Sayısının Belirlenmesi
122
Oysa ülkemizde üniversite hastaneleri kendilerinin ve
bölgelerinin özellikleri, yapıları ve büyüklükleri dikkate
alınmaksızın ancak kendilerine izin verilen kadro kadar
hemşire çalıştırabilirler.
Cumhuriyet Üniversitesi Yenidoğan Servisinde II.
düzey izlem gereken bebek sayısı günde 10-16, III.
düzey izlem gereken bebek sayısı 2-5 arasında
değişmektedir. Buna rağmen bazı shiftlerde yatan tüm
bebeklerin izlemi bir hemşire tarafından yapılmaktadır.
Çalışmamızın yapıldığı dönemde bir hastaya düşmesi
gereken hemşire sayısı 1.8 ve yenidoğan servisinde
çalışması gereken toplam hemşire sayısı 17.82 olarak
bulundu. Aynı dönemde ve halen yenidoğan servisinde
toplam 8 hemşire çalışmaktadır. Sonuç olarak
üniversitemiz hemşire kadrosunda artış sağlanması
halinde öncelik verilmesi gereken yerin yenidoğan
servisi olduğu kanısındayız.
KAYNAKLAR
1. Field D.Organization of perinatal care. In: Rennie JM,
Roberton NRC, editors: Textbook of Neonatology. 3th .ed. London: Churchill Livingstone; 2000.p:35-42.
2. Türk Neonatoloji Derneği Bülteni. 2000; 2: 10-13.
3. Samancı N. Yenidoğan Ünitelerinin Organizasyonu. Dağoğlu T, editör: Neonatoloji. İstanbul: Nobel Tıp Kitapevi;2000.
4. Odacıoğlu Y, Oral N, Günay R. Osmangazi Üniversitesinde Hasta Bağımlılık Düzeylerine Göre Hemşirelik Hizmetlerinin Planlanması. Üçüncü Ulusal Sağlık ve Hastane Yönetimi Sempozyumu; 2000. p:315-319.
5. Tekin N, Akşit A, Kırel B. Osmangazi Üniversitesi Tıp
Fakültesi Neonatoloji Ünitesinde Hasta Bağımlılık Düzeylerine Göre Gereken Hemşire Sayısının Belirlenmesi. 45. Milli Pediatri Kongresi; 2001. p: 85
6. Uyar G. Hemşirelik ve Yönetim. Ankara. 1993.
7. Argon A, Uyer O. Hasta Sınıflama Sistemleri. Vehbi Koç
Vakfı Yayınları; 1996. p 64-65.
8. Arsan S. Temel Yenidoğan Sağlığı ve Temel Yenidoğan
Bakımı. 11. Ulusal Neonatoloji Kongresi. Samsun; 2001. p 7-13.
9. Türk Neonatoloji Derneği Çok Merkezli Çalışma Grubu:
Türkiye’de Perinatal Mortalite: 1999. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi 2000; 43: 315.
10. Baki C, Ovalı F. Fetal ve Neonatal Etik. Dağaoğlu T,
editör: Neonatoloji. İstanbul: Nobel Tıp Kitapevi; 2000. p:16-20.
11. Sağlık Bakanlığı AÇSAP Genel Müdürlüğü, Perinatal ve Neonatal Ölümlerin Önlenmesi Projesi; 1999. Ankara.
Yazışma Adresi :
Dr. Derya BÜYÜKKAYHAN
