6. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Kongresi
(1 – 3 Kasım 2019 / Şanlıurfa)
(UBAK)
6th International Scientific Research Congress
(1 – 3 November 2019 / Şanlıurfa)
(UBAK)
FEN VE MÜHENDİSLİK BİLİMLERİ
Science and Engineering
Bildiri Tam Metin Kitabı
Proceeding Book
Editör / Editor
Yayın Koordinatörü/ Broadcaste Coordinator•
Muhammet ÖZCAN
Yayın Yönetmeni / General Publishing Director •
Dr. Öğr. Üyesi Tülay GÜRSOY
Editör / Edited by •
Dr. Öğr. Üyesi Tülay GÜRSOY
Kapak Tasarım / Cover Design
Yasemin ULUTÜRK
İç Tasarım / Interior
Yasemin ULUTÜRK
Birinci Basım / First Edition• ©
Kasım 2019 / November 2019 - Şanlıurfa
ISBN: 978-605-978-605-7736-33-8
© copyright
Telif ve hukuki hakları UBAK’a aittir ASOS YAYINEVİ
1st Edition / 1.baskı: Kasım/November 2019
Address / Adres: Çaydaçıra Mah. Hacı Ömer Bilginoğlu Cad. No: 67/2-4 MERKEZ/ELAZIĞ Mail: asos@asosyayinlari.com Web: www.asosyayinlari.com İnstagram: https://www.instagram.com/asosyayinevi/ Facebook: https://www.facebook.com/asosyayinevi/ Twitter: https://twitter.com/Asosyayinevi
KURULLAR
ONUR KURULU BAŞKANI
Harran Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Mehmet Sabri ÇELİK
DÜZENLEME KURULU
Prof. Dr Bekir Erol AK, Harran Üniversitesi Doç. Dr. Emel İSLAMOĞLU, Sakarya Üniversitesi Doç. Dr. Aydın İZGİ, Harran Üniversitesi
Prof. Dr. Ergin KARİPTAŞ, Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Prof. Dr. Asım OLGUN, Uludağ Üniversitesi
Prof. Dr. Seyit Ahmet OYMAK, Harran Üniversitesi
Dr. Öğr. Üyesi Yasemin U. SAKARYA, İstanbul Sağlık Bilimleri Üniversitesi Doç. Dr. Mehmet Emin ÜNER, Harran Üniversitesi
BİLİM KURULU
Doç. Dr. Mine AKGÜN, Uludağ Üniversitesi
Prof. Dr. Ali Payıdar AKGÜNDÜR, Kırıkkale Üniversitesi Doç. Dr. T. Çetin AKINCI, İstanbul Teknik Üniversitesi Dr. Rovida ALMOMANİ, Jordan University
Prof. Dr. Dilek ANAÇ, Ege Üniversitesi
Dr. Akhenak ATMANE, Centre Universitaire Tipaza Prof. Dr. Ozan AVİNÇ, Pamukkale Üniversitesi
Doç. Dr. Zehra Şapçı AYAS, Van Yüzüncüyıl Üniversitesi Prof. Dr. Salih AYDEMİR, Harran Üniversitesi
Prof. Dr M. Emin AYDIN, Necmetin Erbakan Üniversitesi Prof. Dr. Senar AYDIN, Necmetin Erbakan Üniversitesi Doç. Dr. Vezir AYHAN, Sakarya Üniveritesi
Doç. Dr. Zayde AYVAZ, Çanakkale Onsekizmart Üniversitesi Doç. Dr. Khalid M. Al- BATAYNEH, Yarmouk University
4
Dr. Khaldon BODOOR, Jordan University Prof. Hüsamettin BULUT, Harran Üniversitesi
Doç. Dr. Ali Savaş BÜLBÜL, Kahramanmaraş Sütçüimam Üniversitesi Prof. Dr. Miriş Mirmusa CAFEROV, Bakü Devlet Üniversitesi
Doç. Dr. Erhan CENGİZ, Alanya Alaaddin keykubat Üniversitesi Prof. Dr. Mustafa DEĞİRMENCİ, Harran Üniversitesi
Doç. Dr. M. Fatih DİLEKOĞLU, Harran Üniversitesi Doç. Dr. Ali Rıza DİNÇER, Namıkkemal Üniversitesi Prof. Dr. Cengiz DOĞAN, Harran Üniversitesi Prof. Dr. Nükhet DOĞAN, Gazi Üniversitesi
Doç. Dr. Fikriye Tüncel ELMALI, Yıldız Teknik Üniversitesi Doç. Dr. Uçman ERGÜN, Afyon Kocatepe Üniversitesi
Doç. Dr. Ayten Erol GÖRÜR, Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Prof. Dr. Nevin ERYÜCE, Ege Üniversitesi
Prof. Dr. Erhan ESER, Gazi Üniversitesi Prof. Dr. Metin GÜRÜ, Gazi Üniversitesi Doç. Dr. Murat KALE, Düzce Üniveristesi
Doç. Dr. Duran KATAR, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Prof. Dr. Rabah Ali KHALİL, University of Mosul
Prof. Dr. Zeki KIRAL, Dokuz Eylül Üniversitesi Doç. Dr. Serpil Koral KOÇ, Uludağ Üniversitesi Doç. Dr. Özcan KÖYSÜREN, Ankara Üniversitesi Dr. Riad MERİEM, Centre Universitaire Tipaza Doç. Dr. Vanina MİHAİLOVA, Plovdiv University Prof. Dr. Bülent OKUR, Ege Üniversitesi
Prof. Dr. Asım OLGUN, Uludağ Üniversitesi
Dr. Mine Nazan Kerimak ÖNER, Kocaeli Üniversitesi Doç. Dr. M. Şükrü ÖZÇOBAN, Yıldız Teknik Üniversitesi Prof. Dr. Mahmure Üstün ÖZGÜR, Yıldız Teknik Üniversitesi Prof. Dr. Ayşegül PEKSEL, Yıldız Teknik Üniversitesi Prof. Dr. Ahmad A. Al-RHAYYEL, Yarmouk University Prof. Dr. Haythem A. Bany SALAMEH, Yarmouk University Prof. Dr. Mahmut SELVİ, Gazi Üniversitesi
Doç. Dr. Remzi TUNTAŞ, Van Yüüzncüyıl Üniversitesi Prof. Dr. Sinan UYANIK, Harran Üniversitesi
SEKRETERYA
Esra TÜRE Emine KAPKA
FARKLI ÜLKELERDEN KATILIMCILAR
Kasim M. Al-abbassi / University of Mosul, Irak
Assoc. Prof. Ivana Cacciatore / University "G. d'Annunzio" of Chieti e Pescara, İtaly Hafize Çınkır, Viyana Üniversitesi / Avusturya
Prof. Dr. Cemal Esen / Bochum Ruhr Ünivversitesi, Almanya Doç. Dr. Vesel Hoxha / IGJEUM, Arnavutluk
Prof. Dr. Antonio Di Stefano / Università degli Studi G. d'Annunzio Chieti e Pescara, İtalya
Amina Mudhafar Al.Nima / University of Mosul, Irak Montaha Thabit, University of Mosul, Irak
İçindekiler
Önsöz ... 11
Alaattin SEVEN, Veysel GÜMÜŞ, Oğuz ŞİMŞEK / AZ EĞİMLİ
AÇIK KANAL AKIMININ RANS İLE İKİ BOYUTLU SAYISAL
ANALİZİ ... 13
Aykut ONURSAL, Serdar SELAMET / TÜRKİYE’DEKİ
ÜNİ-VERSİTELERDE YANGIN MÜHENDİSLİĞİ MÜFREDAT
PROGRAMI ... 29
Bayram POYRAZ / NANOSELÜLOZ BAZLI POLİESTER
KOMPOZİTLERİN ÇEKME DAYANIMLARININ
İNCELEN-MESİ ... 45
Bayram POYRAZ / Sİ BAZLI POLİMİTİN KİMYASAL
ÖZEL-LİKLERİNİN İNCELENMESİ ... 51
Burak AYVA / ROBOTİK ÇOK KATLI OTOPARKLARDA
KULLANILAN FARKLI SPRİNKLER YANGIN SÖNDÜRME SİSTEMLERİNİN SİMÜLASYON BAZLI
KARŞILAŞTIRIL-MASI ... 55
Esameddin Saed MULAPEER, Kasim MERMERDAŞ, Zeynep ALGIN, Nadhim Hama SOR, Şevin EKMEN / BAZALT VE
ÇE-LİK ELYAF İLE TAKVİYE EDİLMİŞ GEOPOLİMER HARCIN
MÜHENDİSLİK ÖZELLİKLERİ ... 77
Hatice GAZİ, Seda ÖNCÜ-DAVAS, Cenk ALHAN /
YAKIN-FAY YER HAREKETLERİ İÇİN EŞDEĞER AZALAN SİNUZOİD PULS MODELİNİN SİSMİK İZOLASYONLU BİNALARIN KAT
TEPKİ SPEKTRUMLARI AÇISINDAN ETKİNLİĞİ ... 89
Ilgın Gökaşar, Onur Şahin, Ali Atilla Arısoy / ULAŞIM
SİS-TEMLERİNİN YAŞAM ALANI TERCİHİNE ETKİSİNİN
İNCE-LENMESİ ... 107
Mehmet SÖYLEMEZ / ALTINŞEHİR (ADIYAMAN)
Mehmet SÖYLEMEZ / KİL İÇERİĞİNİN
ZEMİN-GEOTEKS-TİL ARAYÜZEYİNDEKİ KAYMA PARAMETRELERİNE
ET-KİSİ ... 129
Mustapha Muazu JODI, Serdar SELAMET / YANGIN
KOŞUL-LARI ALTINDAKI YÜKSEK KATLI KONUTLARDA
TAH-LİYE ... 143
Onur ŞAHİN / MİNİBÜS TAŞIMACILIĞINDA DİNAMİK
Çİ-ZELGELEME MODELİ ... 159
Hüseyin ÜNLÜ, Saadet Arzu Berilgen / FARKLI ZEMİN
TİPLE-RİNDE ŞAFT DAVRANIŞININ NÜMERİK ANALİZLERLE
İN-CELENMESİ ... 167
Emre AKARSLAN, Fatih Onur HOCAOĞLU / NARX VE
RE-LİEFF YÖNTEMLERİNİN KOMBİNASYONU İLE SAATLİK
YÜK TAHMİNİ ... 175
Erol AYAZ, Fatih Onur HOCAOĞLU / GÜNEŞ PANELİ
CAM-LARININ PERFORMANSA OLAN ETKİLERİNİN
ARAŞTIRIL-MASI İÇİN BİR DENEY DÜZENEĞİ ... 185
Fatih SERTTAŞ, Fatih Onur HOCAOĞLU / YÜKSEK
GERİ-LİM KABLOLARINDAKİ KISMİ BOŞALMALARIN
DENEY-SEL OLARAK TESPİTİ ... 193
Hande UFAT / BİNALARDA OPTİMUM YALITIM
KALINLI-ĞININ BELİRLENMESİ VE GERİ ÖDEME SÜRELERİ:
MAR-MARA BÖLGESİ ÖRNEĞİ... 203
M. Ayhan ÇETİN / TRAFİK KAZASI OLUŞUMU
ETKENLE-RİNDEN YARARLANARAK MAKİNE ÖĞRENME
YÖNTEM-LERİ İLE KAZA ŞİDDETİ TAHMİNİ ... 217
Muhammet Serdar BAŞÇIL / KAN BASINCI ÖLÇÜMÜ İÇİN
ARDUINO TABANLI BİR SİSTEM TASARIMI ... 225
Tuba Nur SERTTAŞ, Fatih SERTTAŞ / RÜZGAR GÜCÜ
TAH-MİNİNE YAPAY SİNİR AĞLARI YÖNTEMİ İLE BİR
YAKLA-ŞIM ... 233
Ahmet ÇELEBİ, Murat Can DURUEL / DEPREM SONRASI
ACİL SAĞLIK HİZMETLERİNİN YÖNETİMİ VE GÜNCEL
UY-GULAMALAR ... 247
F. Olcay TOPAÇ, Canan ETYAM / ATIK AKTİF ÇAMURUN
HİDROJEN PEROKSİT İLAVELİ HİDRODİNAMİK
KAVİTAS-YON YÖNTEMİ İLE DEZENTEGRASKAVİTAS-YONU ... 257
F. Olcay TOPAÇ / FENOLLE KİRLENMİŞ TOPRAKLARIN
EV-SEL NİTELİKLİ ARITMA ÇAMURU UYGULAMASI İLE
8
Murat Can DURUEL, Ahmet ÇELEBİ / İŞYERİ AFET VE ACİL
DURUM PLANLARININ ÖNEMİ VE YÖNETİMİ ... 283
Tuğba Nur ÇEVİK / Çiğdem KIVILCIMDAN MORAL / AĞIR
METALLERİN ALGİNAT-NANO KOMPOZİT BONCUKLARI
İLE GİDERİMİ: pH VE ADSORBENT BİLEŞİMİNİN ETKİSİ ... 295
Vesel HOXHA / GEOLOGICAL OVERVIEW OF PESHKOPIA
AND DUMREA EVAPORATIC FORMATIONS ... 305
Bayram Ali MERT / PATLATMA KAYNAKLI ÇEVRESEL
ET-KİLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ: HATAY İLİ MERKEZ
KU-RUYER KÖYÜ KALKER OCAĞI ÖRNEĞİ ... 313
Elif Semin CEYLAN, Bayram Ali MERT / SONDAJ
UYGULA-MALARINDA ÇİMENTO HARÇ KATKISI: PİRİNÇ KABUĞU
KÜLÜNÜN MEKANİK DAYANIMA ETKİLERİ ... 329
Eyyub URAL, Aydın DİKİCİ / SERALARDA FOTOVOLTAİK
SİSTEMLERİN KULLANIMI ... 341
Ayşen DUMAN, Bülent OKUR, Bülent YAĞMUR / ARITILMIŞ
EVSEL ATIKSUYUN KİLLİ BİR TOPRAĞIN
FİZİKOKİMYA-SAL ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE ETKİSİ ... 353
Gül İMRİZ / BİTKİ PATOJENLERİNİN BİYOLOJİK
KONT-ROLÜ VE ETKİ MEKANİZMALARI ... 367
Gül İMRİZ / TOPRAKTA PESTİSİT KALINTILARININ
BİYO-REMEDİASYONUNDA BİTKİ BÜYÜMESİNİ DESTEKLEYEN
RİZOBAKTERİLERİN ROLÜ ... 379
Nuran TAPKI, Nurcan ERTÜRKÜNER / HATAY İLİNDE
TÜ-KETİCİLERİN ORGANİK ÜRÜN TERCİHLERİ VE ORGANİK
ÜRÜNLERDE ARANAN ÖZELLİKLER ... 389
Hasan HACIFAZLIOĞLU, Ayda AKIN / ATIK BİTKİSEL YAĞ
İLE KÖMÜRÜN FLOTASYONUNDA SICAKLIĞIN ETKİSİ ... 407
Yıldırım İ. TOSUN / MİKRODALGA İLE TEMİZ İÇME SUYU
ALANLARINA YAKIN BÖLGELERDE RADYOAKTİF VE EN-DÜSTRİYEL TEHLİKELİ ATIKLARIN ASFALT
TOPAKLAN-MASI VE GEO-BARİYER İLE KAPLANTOPAKLAN-MASI ... 415
Dilara KOÇAK, Bora YAY, Utku ŞENTÜRK, Aydoğan ÖZDA-MAR / DAİRE YÜZEYLİ PLAKALARIN ÇARPAN HAVA JETİ
İLE SOĞUTULMASINDA DENEYSEL VE NÜMERİK BİR
ARAŞTIRMA ... 425
Mustafa Alper YERLİKAYA, Ahmet TANDIROĞLU /
FARKLI BİOKÜTLELER KULLANAN BİOKÜTLE DESTEKLİ JEOTERMAL ENERJİ SANTRALİNİN TERMODİNAMİK
Osman BALCI, Dilara KOÇAK, Hakan YAVUZ, Utku ŞEN-TÜRK, Aydoğan ÖZDAMAR / OTOMOBİL JANTLARINDAKİ
ÜST MAÇA OFFSET BÖLGESİNİN ÇARPAN HAVA JETİ İLE
SOĞUTULMASINDA DENEYSEL ARAŞTIRMA ... 449
Atilla EVCİN, İsmail YILDIZ / SOL-JEL YÖNTEMİYLE
ÜRE-TİLEN NANO BOYUTLU HİDROKSİAPATİTE BORİK ASİT
KATKISININ ETKİLERİNİN ARAŞTIRILMASI ... 457
Ceyda BİLGİÇ, Ayşe ÇİFTÇİ / KAOLİN'DEN ALKALİ
FÜZ-YON YÖNTEMİYLE ZEOLİT A SENTEZİ VE
KARAKTERİ-ZASYONU ... 469
Gencay SARIIŞIK, Ronay KIZILELMA / YÜKSEK ISIYA
DA-YANIKLI SERAMİK YENİ ÜRÜNLERİN GELİŞTİRİLMESİ ... 483
Gencay SARIIŞIK / VOLKANİK KAYAÇLARIN SERAMİK
FI-RIN RAF PLAKASI OLARAK KULLANILABİLİRLİĞİNİN
ARAŞTIRILMASI ... 497
Hakan AKCAY, Derya YILTAS-KAPLAN / PERFORMING
CLASSIFICATION FOR ANOMALY DETECTION IN
SOFTWARE DEFINED NETWORKING ... 513
Selin AĞCA BAŞ, Bahar ÖZYÖRÜK / PATLAYICI
HAMMAD-DESİ TEDARİKÇİ SEÇİMİ VE SİPARİŞ MİKTARI BELİRLEN-MESİ İÇİN AHP İLE ENTEGRE EDİLMİŞ BİR HEDEF
PROG-RAMLAMA MODELİ ... 525
Beyhan GERGERLİ, Baha ŞEN, Fatih V. ÇELEBİ /
PARKIN-SON’S DISEASE BASED ON ARTIFICICIAL NEURAL
NETWORK AND SUPPORT VECTOR MACHINE ... 543
İsmail TARHAN / ZEYTİNYAĞI DEODERİZE
DİSTİLATIN-DAKİ FİTOSTEROLLERİN MONOLİTİK KOLON ve
KEMO-METRİ KULLANILARAK BELİRLENMESİ ... 557
Mine Nazan KERİMAK ÖNER / ŞANLIURFA İLİ BİYOKÜTLE
KAYNAKLARI ve BİYOEKONOMİK ÇIKTILARI ... 573
Mehmet YÜKSEL, Fatih KARAOĞLAN / ELEKTRİK ALAN
ŞİDDETİNİN BELİRLENMESİ ÜZERİNE BİR ÖN ÇALIŞMA ... 585
Yılmaz EMRE / BALIKLANDIRMA UYGULAMALARINDA
STRATEJİK YAKLAŞIMLAR IŞIĞINDA BAZI
GÖLLERİ-MİZDE UYGULANABİLECEK PRATİK BİR YÖNTEM ... 593
Eray TULUKCU / ÇAY OLARAK KULLANILAN BAZI TIBBİ
BİTKİLER VE SAĞLIĞIMIZDA YERİ ... 601
Serap SAMSUN / NEVŞEHIR İLİ SU ÜRÜNLERİ
KOOPERA-TİFLERİNE ÜYE BALIKÇILARIN SOSYO-DEMOGRAFİK
10
Yunus KAYA, Nizar POLAT / UYDU GÖRÜNTÜLERİYLE
BUĞDAY BİTKİSİNİN İNCELENMESİ ... 617
Nilüfer KART AKTAŞ, Elif SUBAŞI / KENTSEL GELİŞİM
SÜ-RECİNDE KENT PEYZAJLARI: ŞANLIURFA ÖRNEĞİ ... 629
Timur KAPROL / MİMARLIK EĞİTİMİNDE ‘’KÜLTÜR
MEKÂNI TEMALI - KENTSEL ÖRÜNTÜ’’ ÜRETİMİ ÜZERİNE
ÖNSÖZ
6. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Kongresi (6. UBAK) Tam Metin Kitabını sunmak bizim için bir onurdur. Amacımız; uluslararası tanınan bilim insanlarının yeni çalışmalarını, meslektaşları ile bölgesel öğrencilere tanıtan ve Türkiye’de gerçekleştirilen başarılı akademik çalışmaları dünyaya gösteren bilimsel bir platform oluşturmaktır.
Kongremizde, çoklu disipline sahip araştırmalar üzerinde çalışan bilim insanlarının artan sayısı ve yeni projelere bağlı olarak mevcut araştırmayla ilgili fikirleri paylaşmak için ortak bir etkinlik oluşturulması amaçlanmıştır. Bu hedefler doğrultusunda sempozyuma temel bilimler ve mühendislik-mimarlık alanlarında çalışan bilim insanlarının bildirileri kabul edilmiştir.
Tam Metin Kitabı, 01-03 Kasım 2019 tarihleri esnasında Şanlıurfa-TÜRKİYE’de düzenlediğimiz VI. Bilimsel Araştırmalar Kongresi’ne sunulan Temel Bilimler ve Mühendislik-Mimarlık bildirilerinden hakem sürecinden olumlu rapor alan 54 bildiriden oluşmaktadır. Tam Metin Kitabında, dünyadaki ve ülkemizdeki temel bilimler ile mühendislik-mimarlık alanlarında bilim insanlarının çok etkili görüş ve en yeni tesbitlerini bulabilirsiniz.
En sıcak teşekkürlerimizi, kongremize davet edilen tüm konuşmacı, yazar ve katılımcılara davetimize katıldıklarından ve 6. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Kongresine katkı sunduklarından dolayı gönderiyoruz.
Saygılarımla…
6. UBAK Tam Metin Kitabı Editörü
ELEKTRİK ALAN ŞİDDETİNİN BELİRLENMESİ
ÜZERİNE BİR ÖN ÇALIŞMA
Doç.Dr. Mehmet YÜKSEL
Çukurova Üniversitesi
Doç.Dr. Fatih KARAOĞLAN
Çukurova Üniversitesi
ÖZET: Bu çalışmada, Çukurova Üniversitesi yerleşkesi içerisinden se-çilen 46 farklı noktada elektrik alan şiddetleri 10 MHz ~ 8 GHz frekans aralı-ğında anlık olarak ölçülmüştür. Elde edilen değerler kullanılarak 2018 yılı Ha-ziran ayına ait elektromanyetik alan şiddeti haritası hazırlanmıştır. Ayrıca, öl-çüm sonuçları Uluslararası İyonlaştırıcı Olmayan Radyasyondan Korunma Ko-mitesi (ICNIRP-International Commission on Non-Ionizing Radiation Protec-tion) tarafından belirlenen limit değerler ile karşılaştırılmıştır. Ölçülen en bü-yük değerin (705,60 mV/m) ICNIRP tarafından belirlenen limit değerlerin al-tında olduğu tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimler: Elektromanyetik radyasyon (EMR), Elektrik alan şiddeti (E), Baz istasyonu, EMR ölçümü.
A Preliminary Study on Determination of Electric Field Strength ABSTRACT: In this study, electric field strengths were measured ins-tantly in the frequency range of 10 MHz ~ 8 GHz at 46 different points selected within the Çukurova University campus. An electromagnetic field strength map for June 2018 was prepared by using the obtained values. Futhermore, the me-asurement results were compared against the limit values determined by the International Commission on Non-Ionizing Radiation Protection (ICNIRP). The maximum measured value (705.60 mV / m) was found to be below the limit values determined by ICNIRP.
Keywords: Elektromagnetic radiation (EMR), Electric field strength (E), Base stations, Measurement of EMR.
Mehmet YÜKSEL – Fatih KARAOĞLAN
586 1. GİRİŞ
Günümüzde, bilimsel çalışmaların baş döndürücü hızına ve üretilen bilginin teknolojiye aktarım sürecine bağlı olarak birçok cihaz yaşam alanlarımızda yerini almakta ve bu cihazların kullanımları gün geçtikçe yaygınlaşmaktadır. Evlerimizde kullandığımız çamaşır, bulaşık makinesi, mikrodalga fırın, televizyon ve kablosuz ağ cihazları gibi birçok ürünle birlikte sosyal ağ, video, müzik, oyun vb. kullanımları bize sunan gezgin iletişim sistemleri ve özellikle akıllı cep telefonları artık hayatı-mızda bir “ihtiyaç” haline gelmiştir. Bunun yanısıra radyo/TV vericileri, trafo mer-kezleri, radar, cep telefonları için kurulan baz istasyonları ve tıbbi cihazlar yaşam alanlarımız için birer elekromanyetik alan kaynakları konumundadırlar (Cansız vd., 2014:294; Karadağ vd., 2014:314; As vd., 2018:76). Yaşam alanlarımızda yoğun olarak kullanılan ve sırasıyla, 1800-2200 MHz, 1000-3600 MHz ve yaklaşık olarak 2,45 GHz frekans aralıklarında çalışan cep telefonları, dizüstü bilgisayarlar ve kab-losuz ağlar birer mikrodalga radyasyon kaynağıdır (Sağır ve Okur, 2019:103; Nishi-yama ve Kato, 2014). Elektromanyetik radyasyon kaynaklarının yaygın kullanımına bağlı olarak bir çok görsel ve yazılı medya kaynağı tarafından özellikle baz istasyon-ları ile ilgili yapılan haberlerin toplumu endişelendirdiği bir gerçektir. Hatta düşük serviyelerde bile maruz kalınan elektromanyetik radyasyonların insan sağlığı üzerine etkileri ile ilgili toplumsal endişe giderek artmaktadır (Sienkiew, 1998).
Elektromanyetik radyasyon kaynaklı kirlilik birçok araştırmacı tarafından me-rak konusu olmuş ve konuyla ilgili olame-rak –elektromanyetik radyasyonlar her ne ka-dar iyonlaştırıcı olmayan radyasyonlar olsa da– kanser-baz istasyonu sayısı ilişkisi (Yasser vd., 2001), elektromanyetik radyasyon ile stres (Megha vd., 2012), başağrısı, yorgunluk, anksiyete, konsantrasyon eksikliği (Soderqvist, vd., 2009; Behari, 2010; Megha vd., 2012) gibi birçok değişken kullanılarak incelenmiş ve tartışılmıştır. Bu çalışmaların yanısıra bir çok araştırmacı yaşam alanlarında ve özellikle baz istasyon-ları çevresinde elektromanyetik radyasyon ölçümleri yaparak kirlilik haritaistasyon-ları oluş-turmuşlar ve elde ettikleri değerleri Uluslararası İyonlaştırıcı Olmayan Radyasyon-dan Korunma Komitesi (ICNIRP-International Commission on Non-Ionizing Radia-tion ProtecRadia-tion) tarafından belirlenen eşik değerler ile karşılaştırmışlardır (Karadağ vd., 2014:314).
Çukurova Üniversitesi yerleşkesi içerisinde bulunan 46 farklı noktada yapılan ölçümlerle gerçekleştirilen bu çalışmanın öncelikle üniversite kampüsünün ortalama elektrik alan şiddetini –elektromanyetik radyasyon, EMR– belirlemek ve buna bağlı olarak ölçüm sonucunda elde edilen değerleri ICNIRP tarafından belirlenmiş olan limit değerler ile karşılaştırarak üniversite kampüsünün EMR haritasını çıkarmaktır.
Elektrik Alan Şiddetinin Belirlenmesi Üzerine Bir Ön Çalışma
2. MATERYAL VE METOD
Çalışmaya konu olan ve Seyhan nehrinin eski yatağını temsil eden Kuvaterner yaşlı Taraça birimi ve onun altında sığ deniz koşullarını yansıtan Handere formasyo-nunda yer alan Çukurova Üniversitesi yerleşkesi içerisinde 46 farklı noktada elektrik alan şiddetleri ölçülmüştür. Ölçüm yapılan noktaların çoğu fakülte, derslik, idari bi-rimler, kafeler gibi aktif olarak kullanılan yaşam alanlarından oluşmakta olup yerleş-kenin tamamı ölçümlere dahil edilmiştir. Ölçümlerin yapıldığı konumlar Şekil 1’de görülmekte olup tüm ölçümler 2018 yılı Haziran ayında aynı gün içerisinde 10 MHz ~ 8 GHz frekans aralığında anlık olarak yapılmıştır.
Şekil 1. Çukurova Üniversitesi Yerleşkesi Ölçüm Noktaları
Elektrik alan şiddeti ölçümleri, frekans menzili 10 MHz ~ 8 GHz geniş bant aralığında bulunan, üç kanallı ölçüm probu ile yönsüz (izotropik) ölçüm yapılabilen TES 593 Elektrosmog Meter cihazı kullanılarak yapılmış olup ölçüm cihazı Şekil 2’de görülmektedir. Ölçüm değerleri mV/m olarak alınmış olup en büyük ortalama değerler (Max. Average) kaydedilmiştir.
Mehmet YÜKSEL – Fatih KARAOĞLAN
588
Ölçümler sonucunda elde edilen veriler, Esri ArcGIS 10.2.2.3552 ArcMap for Desktop (ESRI, 2019) yazılımında jeoistatistik analist, ara değer bulma (interpola-tion) yöntemi ile radyal temel fonksiyon kullanılarak Çukurova Üniversitesi yerleş-kesinin haritalandırılmasında kullanılmıştır.
Şekil 2. TES 593 Elektrosmog Meter cihazı.
3. BULGULAR, TARTIŞMA VE SONUÇLAR
3.1. Çukurova Üniversitesi Yerleşkesine Ait Ortalama Elektrik Alan Şid-deti
Üniversite yerleşkesinde 46 farklı noktada ölçülen elektrik alan şiddetine ait değerler, en küçüğü 2,70 mV/m ve en büyüğü 705,60 mV/m olmak üzere bu iki değer arasında değişmekte olup bu değerlerin ortalaması 97,41 mV/m olarak hesaplanmış-tır.
3.2. Ölçüm Sonuçları ve ICNIRP Limit Değerleri ile Karşılaştırılması
Üniversite yerleşkesinde 10 MHz ~ 8 GHz frekans aralığında ölçülen en küçük elektrik alan şiddeti değeri 2,70 mV/m iken en büyük elektrik alan şiddeti değeri ise 705,60 mV/m’dir. Maruz kalınabilecek elektrik alan şiddetlerinin hem tek cihaz hem de ortam için ICNIRP tarafından belirlenmiş olan limit değerleri farklı frekans ara-lıkları için Tablo 1’de sunulmuştur.
Elektrik Alan Şiddetinin Belirlenmesi Üzerine Bir Ön Çalışma
Tablo1. Elektrik Alan Şiddeti Limit Değerleri (f: Frekans) (ICNIRP, 2003, 2009)
Frekans Aralığı Tek Cihaz E (mV/m) Ortam E (mV/m) 10-400 MHz 6200 21000 400-2000 MHz 305*f1/2 1030*f1/2 2-60 GHz 13500 45750
Tablo 1’de de görüldüğü gibi yerleşke içerisinde ölçülen en büyük elektrik alan şiddetine ait değer (705,60 mV/m) ICNIRP tarafından belirlenen limit değerlerin altında olup sağlık açısından herhangi bir tehdit oluşturmadığı söylenebilir.
3.3. Çukurova Üniversitesi Yerleşkesi Elektrik Alan Şiddeti Haritası
Çukurova Üniversitesi yerleşkesine ait 46 farklı konumda anlık olarak ölçülen elektrik alan şiddeti verileri kullanılarak yerleşkenin elektromanyetik alan şiddeti ha-ritası Esri ArcGIS 10.2.2.3552 ArcMap for Desktop yazılımı ile oluşturulmuştur. Ha-ritalandırma işlemi için ilk olarak ölçüm alanının shape dosyası oluşturulmuş daha sonra ölçüm yapılan her bir konum ile ölçülen değerler GCS_WGS_1984 koordinat sistemi kullanılarak eşleştirilmiştir. Haritalandırmanın son adımında ise ArcMap ya-zılımı ile Şekil 3’te de görülen analiz adımları yardımıyla haritalandırma işlemi ta-mamlanmıştır.
Mehmet YÜKSEL – Fatih KARAOĞLAN
590
Şekil 4’te Çukurova Üniversitesi yerleşkesine ait elektromanyetik alan şiddeti haritası görülmektedir. Ölçülen elektrik alan şiddeti değerleri haritadan da anlaşıldığı üzere 2,7 mV/m ile 705,60 mV/m değerleri arasında değişmekte olup ICNIRP tara-fından belirlenen limit değerlerin altındadır.
Şekil 4. Çukurova Üniversitesi Yerleşkesine ait Elektromanyetik Alan Haritası Şekilde verilen harita, renkler yardımıyla ölçüm değerlerinin kendi içerisinde kıyaslanması açısından faydalıdır. Buna göre koyu kırmızı olarak görülen alanlar di-ğer renklerle verilen alanlara kıyasla elektrik alan şiddetinin daha yüksek olduğu alanlardır. Haritada elektrik alan şiddetinin daha yüksek olarak görüldüğü alanlar üniversite içerisinde kurulu bulunan baz istasyonlarının yanısıra fakülteler, derslik-ler, kafe, yemekhane, kütüphane ve hastahane gibi yaşam alanlarıdır. Bundan dolayı merkezi baz istasyonları olan bu yaşam alanlarında ve çevresinde aktif olarak bulu-nan Wİ-Fİ noktaları ve kullanılan cep telefonlarından kaynaklı sinyaller diğer alan-lara göre daha yüksek elektrik alanların oluşmasında başlıca etken oalan-larak düşünüle-bilir.
Elektrik Alan Şiddetinin Belirlenmesi Üzerine Bir Ön Çalışma
KAYNAKLAR
AS, N., ERDEM, K., KARAN, Y., ve DİZMAN, S. (2018). “Rize İl Merkezinde Bulunan Temel Eğitim Müdürlüğüne Bağlı Okullarda Elektromanyetik Alan Seviyelerinin Belirlenmesi”, 2. Uluslararası Uluslararası Bilimsel Çalışma-larda Yenilikçi Yaklaşımlar Sempozyumu, ISAS 2018-Winter, Samsun-Tür-kiye, Abstracts Book, 3:76-76.
BEHARI, J., 2010. “Biological responses of mobile phone frequency exposure”, In-dian J. Exp Biol. 48, 959–81.
CANSIZ, M., ÇELİK, A.R., ve KURT, M. (2014). “50 Hz Şebeke Frekansında Elekt-rik ve Manyetik Alan Şiddetlerinin Ölçülmesi ve Ölçüm Sonuçlarının ICNIP’nin Halk Maruziyeti Limitlerine Göre Karşılaştırılması”, Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 2014, 20 (8):294-299.
ESRI ArcMap, http://desktop.arcgis.com/en/arcmap/, 01.11.2019.
ICNIRP (2003). International Commission on Non-Ionizing Radiation Protection. “Exposure to Static and Low Frequency Electromagnetic Fields, Biological Effects and Health Consequences (0 Hz-100 kHz)”. International Commission on Non-ionizing Radiation Protection, Munich, Germany, 13, 2003.
ICNIRP (2009). International Commission on Non-Ionizing Radiation Protection. “Exposure to static and low frequency electromagnetic fields, biological ef-fects and health consequences (100 kHz-300 GHz)”. International Commis-sion on Non-ionizing Radiation Protection, Oberschleißheim, Germany, 16, 2009.
KARADAĞ, T., ÖZDEMİR, A.R., ve ABBASOV, T. (2014). “Bir Üniversite Yer-leşkesinde Uzun Süreli Elektromanyetik Alan Ölçümleri ve Kirlilik Harita-ları”, Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 2014, 20 (8):314-318.
MEGHA, K., DESHMUKH, P.S., BANERJEE, B.D., TRIPATHI, A.K., ABEGAONKAR, M.P., 2012. “Microwave radiation induced oxidative stress, cognitive impairment andinflammation in brain of Fischer rats”, Indian J. Exp. Biol., 50, 889–896.
NISHIYAMA, H.I.M., KATO, N., 2014. “Relay-by-smartphone: realizing multihop device-to-device communications”, IEEE Com. Mag. 52, 56–65.
Mehmet YÜKSEL – Fatih KARAOĞLAN
592
SAĞIR, D., OKUR, Z.H. (2019). “Elektromanyetik Alanın Biyolojik Etkileri”, Fen Bilimleri ve Matematik Alanında Araştırma ve Değerlendirmeler, Gece Aka-demi, Ankara.
SODERQVIST, F., CARLBERG, M., HARDELL, L., 2009. “Use of wireless telep-hones and serum S100 B levels: a descriptive cross-sectional study among he-althy Swedish adults aged 18–65 years”, Sci Total Environ. 407, 798–805. YASSER M.M., RANDA M.M., BELACY, A., SOAD, H.A., FADEL, M.A. (2001).
“Effects of acute exposure to the radiofrequency fields of cellular phones on plasma lipid peroxide and antioxidase activities in human erythrocytes”, Jour-nal of Pharmaceutical and Biomedical AJour-nalysis 2001, 26:605-608.
