Köy basını

Mornura lletiEin Dergisi, Sqr:4, Ekim 1993

KOY

BASINI

"

Bastnda

Kiiy

Ve

K0yiin Yeri"

"

Basrnda

K0ylii Imajr

Ve Basrn

Kbylere

Ne

Verdi?"

Yasin

DILEK

MARMARA

UNIVERSITESI

Iletigim FaliUltesi

Gazetecilik B0ltim

ii

II.Srnrf

Olrencisi

"

K0ylii Milletin

Et'endisidir. "

Mustata

Kemal Atatiirk'tin

bu sozii

ile

vitrine

qrkartrlmrqtr kdyli..i.

Kdylii milletin

el'endisiydil giinkii Tiirkiye

Cumhuriyeti\rin

1930'lu yrllarda, ni.ifusunuu gok

biiyiik

bir

bOliirnii -7060 civarr-

koylerde

ya;ryordu.

Sanayi toplumuua daha uzuu

yrllu

vardr.

Ama

1950'li ytllarda

Mars-hall Yardrmlan

ile

(Maraqal Y:udrm). Marshitll'itr traktorlerine yenik dii;;en

kOyliiler . evlerini . barklannr brralilp "qehcrin"yolunu

tuttular.

K0yden kcn-te niifusun o/o20 sikaymrgtr, Eski kentlilcr

ile

yeni kentlilerin birbirine kay-naqmrlafl ile

bir

karmaqa qrlimrl ve "Arabesk Toplum Manzaralan"

Tiiflii-ye'nin yeni bunaltmtntn doru$u olmuqtu. Daha soma bu bunahm :lahmacuu ve harnburgerin doniiqmiig.

miizikte,

giyimde.

kuEarnda "smokitr ve uzun

don" manzaralan olugmuqtu.

Ttirkiye'nin

yeni

kimli$i

o(aya

qftmr$tr.

Evet.

kdyliide

k0ytinde koyunu. danast' topra$r

ile ulraqryor

ve bu arada "Entbnnasyon

Devrimi"

gerqcklegiyordu. 1970'li yrllarda, tek kanalh siyah bcyaz dostumuz televizyon Tiirkiye'ye

giriyor

ve "Euformasyon

Dev-rimi"nin

basamalmt teqkil etliyordu.Telcvizyonun giin geEtikge artan hego-mauyasl krsa siir:ede kflylerimize kadar yayrhyor. ak;am davardan, tarladan donen

"milletin

efendileri". "Kaynanalar " ve "Dallas"

dizisini

izlemek igirt

televizyonun baqrna oturuyorlardr.Televizyonu olmayanlar da, srk stk kom-gu ziyaretlerine gidiyor ,

koyiin

dedikodusu kendisini "Suellen ve

Ceyarln"

dedikodulanru brrahyordu.

Sabah saatlerinde .

TRT

'nin Ankara Radyosu\rdaki _{o meEhur sinyal} miizi-[i de artilr eski itibannr yitirmig ve _{radyolar k6y muhtarlannur odalanna} hapsedilmigti.

Kdy

imamlanna da _{glin dolmugtu. Zir:,,vaazlarda, televizyona} gatr_

yorlar. "Zinanur artrg'nr" da Dallas'a ve Flamingo yoluna ba$lamrglardr.

ve

kara kutunun onlenemez yiikseliqi devam etti. Sadece Tiirkiye'de clegil ,

Afri-ka'da

illiel

bir

yerli kabile ,

olalan

gOglerini Dallas dizisinin son bOliimunii

kagumamak igin onbeq gtin erteleyebiliyordu. Turkiye'de ve Ozellikle kOy-lerde de aynl manzaralar yaqanryordu.

Kara

Kutu'da'Renkli

Kutu'ya gidig "Ea! _atlama " olarak

adla'd'h-yordu Tiirkiye'de.

ve

birgtin geldi kanallar golaldr. "star

_l"

ile baglayan yeni

bir medya krsa bir siire sorra koye giriyor ve "Demokratili _di.inyarun,

rekabe-te dayah iletigim araglan" krrsal bolgelere kadar da ulaEryordu.

Elektri$in,

kOylere gitmesi ile bu devrim koklU

bir

giig kazanryordu.

Evet.

bir masal [ru.

Tiirk

kdyliistiniin masal. Ashnda,

ko'uyu

kOylii gehirli _bazrnda incelemenin yanhg

olacalr

diigiincesinde

idim.

Fakat. hala niifusuu 7o36'srnm koylerde yaEadrlr bir iilkede , "basnda koylu irnair ve

ba-un koylcre ne verdi? Kdye ydnelik ne gibi

yaynlar

yaprldr?" konulannrn bu-giine dek incelenmeyiqi bu alanda b0yiik bir eksiklik oklugu kanaatini olug-turdu.

Tiirkiye

insanr ve

ozellikle

krrsal _{kesimin, kolay iletigim olan} gorsel medya

ile

tanrqmasr ne getir

rnigti

iletigim di.inyasrna?

Bu arada gazetelerin masalura da balimak gerekiyor.

Bu arada gazeteler . krsrr _{d0ngiilerini stirdiirtiyor} ve

belli balh

mer-kezlerde tekelleqmeler oludien . ihtilallerin etliisi ile de , gazetecilik

;Bulvar

gazetecili$ine"

dolru

ilertiyordu.Televizyon ise , gazete satr$lanrn

biiytik bir

drbe

irdirmi$

. teknoloii yenilemesine ve 60 milyon niifusa ragmen gazete satr$lafl 3 milyonu agamryordu.

Ve Lotarya. Helikopterden

gans kolyesine,

iskambil kalrdrndan.

Kur'an Tefsirine. arabaftr. telcvizyonlar gazete timjml pek olumlu

bir

rpekilde

etliileyemiyordu.

Konumuz. kOy ve krsal kesirn

oldulu

igin tekrar koye dbniiyoruz' Te-levizyon. bu kadarrahat bir gekilde koye girerekell , gazeteler ise koyden ve

kOyliiden uzakla;ryordu.

Tiirkiye'de

k0yde grkan ve kOylere

dalrtrlan

bir

gazete de hiq olmadt.

1940'h yrllarda

illi

olarali "Ulus Gazetesi", "Karagoz" eki ile kdylere

ula:;maya gahqtr. "Karagoz" de. haberler basitc indirgenmig . Ttirkiye ve

diin-yanrn onemli geliqmcleri .

iinlii

gOlge ustalan Hacivat ve

Karagoz'ilrt

a-ta ile

hcdef

killc

olan

"galrlJr erkana" aktanlmaya

galtplmtqtt'

Ulus gazetesinin bu eki ile

ilgili

anilannt alllatan. Ulus'un eski genel yayrn yOnctmeni ve daha sonra

birlok

yabanct basrn kuruluqunda gahqmrq

' basrn konseyi eski genel sekreteri Seyfbttin Turan. o giinleri 56yle anlatryor-du: "Kdyc yonelik gazetecilik. benim hatizalanmda 'Karag0z'ile canlaruyor. Ben. Bursahut Karacabey ilgesinde do$dum. Karacabey pazzurnda , yo$urt ve patatcs satrcrlanullr yanrnda Ulus'un Kiuagoz'il satllrr ve o gtinlerin mek-teplileri olar:rk biz

biiyiik

bir

ilgi

gOsterirdili. Daha sonra "Muhtiu Dayr". "Sa-ban" gibi gazctelcr qrktt. Bu gazetelerin imajr

.

1940'h

yrllurndirlii

k<ly

ensti-t6leri f

ikrini

sabitlegtirmek ve giiglendirmekti. Ama tazla uzurt siirmedi. O

yrllardan sonra bu konuda qok ciddi bir gahqma da olmadt ." diyordu.

GerEckten dc Tiirk basrn tarihinde , kOye yOnclik citldi bir qllh;rna ya-prlamunrS vc kolay iletiqirnin temeli

olan

televizyonun o

sihirli

diinyasrna

koyliiler

yalntz baqllnna brakrlmrglardr.

1990 yrlurda, Eskigehir merkezinde bir kOy gazelesi Erkartmayr

kafa-lannr _{koyan $aban}

Kzrlda!

ve arkadaqlan . bu ir;ini z-orlu . dikenli. siup

kaya-Lklar{an gegtikten sonra lraganh olacaklanttt

biliyorlanft.

Onlar.

"milletin

el'entlileri " oliur kOyliilerirt basrndalii imajrnr vc trastntn koye ne vctip

verme-dilini

biliyoLlardr. Vc

ternel

felsefeleri de _{Euydu: "Sahipsiz kahnrq} bir kitle-ye . yrllar sorur sahip grkrnal: ve ell az tii,lietilcn maddcttilt ka-[rt

oldufu

bu

iil-kede . k0ytefi: gazete

ula$trmali

ve okutmak Halig'te bahk tutmaya

benzi-yor."diyorluih.

$aban

Krzrlda!

ve arkadaqlafl 1991 yrlurur bai;urda

Eski;e-hir merkczli . Kiitahya. Afyon.

Bilecik illerine

yayilr yapmayr planhyart

bir

gazete

kuruyorlar

"Koye Haber" adh gazete 15

giinliik

yayrn pericxlu ile

giri-yor basn piyasasura . _$ekil olarali Cumhuriyct gazetesinin mizampajrnr yan-srran gazete ile 2600 koye ginneyi baSaran "K6ye Habcr" 'in

ilk

yazrsr r;oyle

idi:

Gitmesek de gelmesek de O kOy bizim

koyiimiizdiir

BIZ

o

KOYE GIDECEGIZ...

Muhtarlar. _{imamlar. o,[retmenler ve kriy ihtiyar heyetlerini .}

_fikir

0n-deri olarali

ilm

eden gazete

ilk

saynrnda muhtarlara sesleniyor:

"Her

_tiirlii

_{soruuuuuzu bize yaztn} .

Koylerimizi

el

birlili

ile

kalkmdrahm."

P.K

I

l8

Ve iicretsiz gOnderiyorlar "KOye Habcri " i. Fiatr 2000

TL

.

tki

ay bo_ yunca gonderiliyor gazete.

Hem _,qazete gOnderiliyor hem de k0ylere gidiliyor. _{Sonugta . hala}

_bir

tane mcktup gelmiyor. _{Gazete tamameu Enformasyon}

_alrrh!r

_{ta;ryor. Hu_} kuk kOgesi var. Bir arazi avukatr yaayot. Doktor. veteriner. ziraat

mtihentlis-leri _{gazetenin yazarlan ve danrymanlan. Ama gazcte gidiyor,}

_bir

_tane

"fecd-back"-geri doniim -gelmiyor.

o

donemlerde baqlayan koy

grzerccilili

konu-su, beni "Koye Haber'e"" KOyc Haberle k6y

yolcululuna iliyor.

Viudrlrmrz ilk k6yde. gazeteci oldu-lumuzu ve k<iy muhtan ire gortiq-mek _{istedigimizi soyliiyoruz. Muhtar ile ihtiyar hcyeti. kOy kahvcsinde}

otu-ruyorlar. Televizyon agrk

,

ama program

TV'den

delil,

vitleoda

"Rain

Man"filmi

izleniyor. Bizleri

gorunce toparlanilryor ve televizyon kapatrh-yor. Tekrar "gazeteciyiz"diyoruz, KOye Habe'diyoruz.

"sizi

_{ancali bu} sahip-sizlikten biz

kurtarabiliriz" diyor

gazetenin yonericileri.

Koyiin

adr "Yukan

sogiitonii".

Eskigehir'e 20 km. uzakrrlita. Ni.ifusu 1000 kiqi.Koye giinde 3 gazete gidyor: Fotospor, Bugiin ve

Tiirkiye...

O ga_

zeteleri ise, kahveci ve

olretmen

aldrrryormuq. Daha sonra aralStrrdrlrmrz

yiiz

kOyiin yetmiqine spor gazetesinin

girdilini

olrenmemiz

ise. lutirotun koylerdeki

giiciinii

de

bir

kez daha sergiliyordu.

KOyli.ilcr "K0ye _{Hatrer"e anlamsrz gozlerle baktrlar. GOzlcri}

_bar'yor.

allllan

ise. "Rain

Man"inbiiyiilii

diinyasrnda kalmrq gibi.

-gazeteyi katlayrp masalanurn iizerine koyuyodardr.

Sonn.

bir

"Mehmet Amca" konugmaya baqladr:

"Millet

bizi oy zama-nr hatrhyor, segim zamaru geliyorlar ve gidiyorlar. Bu sizinki de o hesap, bi-ze gazete satarak para kazanmali istiyorsunuz" devamla "sizin bize

verece-liniz

bir r;ey yok . Veteriner. Ziraat miihendisi falan laf, hiE kimse bir

py

bil-miyor. GcEen yrl buraya bir adam geldi, dogentmig. Aldrm adamr bizim besi ahmna gOtiirdiim. Orada danalar dizilmiq.Doqent bana

ballp

"Bunlar ne ka-dar siit veriyorlar?" diye sormaz mt...Once kafa dolduruyor zannetim,ama bu soruyu

[g

defa sorunca "Biz bu gtine kadar hig danadan siit almadrk, siz bunu

biliyorsanrz O$retin de Olrenelim"dedim.

Kahkahalar yiikselirlien KOye Haber y6neticileri de "Eankh Erkan"tn bu sOzleri ile hayretlere dtiqiiyorlardt.

Qok laf dOkiildii, Eok kOy gezildi, ama sonuq yoktu. K0ye Haber'de idealist kafalarla 6 ay sonra kapattldt.

Karag0z, Muhtar Dayr ve KOye Haber...

Kriylerin okuma orant kag? Vo9U'na ulaqmrg1980 den sonn. Peki ga-zeteler k0ylere ulaqryor mu?

Ulaqmryor. Gazetelerin dalrtrm problemi var. Geltelde gazeteler, kOy

otobiisleri sayesittde

giriyor

kdylere...g0f0rUn ve Olretmenin

isteli

ile

giri-yor.

Gazetelerin kOy sayfalan var mt?

Yok. Zaten. taya olarak adlandrnlan ve imkanstzltklarla Erkan

mahal-li

gazeteleri okumaya gahqan vatantlaqlar. Istanbul'un polis, adliye

haberleri-niokumali zorunda

bralithyor.

Evet, kdy niitusunun a/o36 (D.I.E) ne g0re k6ye yonelili yaynlarda

bii-yiik

ihtiyacur

oldulu

ve kallunma hamleleri iEerisinde

bir

k6yde, bir matbaa