* Sorumlu yazar: Tel: 0424 237 00 00 /4527 e-posta: agirgin@firat.edu.tr
Geliş Tarihi: 06.06.2013 Kabul Tarihi: 04.07.2013
Relationship between fish length and otolith biometry of Spiny gurnard living in the Mediterranean were examined. A total of 443 specimens were collected in Northeast Mediterranean region during January 2012-December 2012. Total 443 length and weight of the specimens were measured. The right and left otoliths of each individuals were removed and then otoliths length and wide were measured. The mean right and left otoliths weight were determined respectively 0,0042-0,0042g; otoliths wide 3,577-3,575 mm; otoliths length 5,050-5,047 mm. Relationship between otolith biometry and fish length were not determined important (P>0,05).
Keywords: Spiny gurnard, right and left otoliths, Iskenderun Bay.
Relationship between Fish Length and Otolith Dimensions in the Population of Lepidotrigla dieuzeidei (Blanc & Hureau, 1973) from Mediterranean
Dikenli kırlangıç balığı sırt kısmı rinin önünde diken yoktur. Göğüs yüzgeci uzun kırmızı, karın tarafı soluk renkte, pektoral olup anüse kadar devam eder. Kabuklular yüzgecin distali siyahımsıdır. Baş ile gövde özellikle amphipodlarla beslenir (Akşıray, arasındaki girinti derin değil ve spinasızdır. 1987). Günümüzde kırlangıç balıklarının diğer Maksimum uzunluğu 20 cm olup demersal bir türleri ile ilgili; İskenderun Körfezi, Marmara türdür. Ülkemizde Ege denizi ve Doğu Denizi, İzmir Körfezi ve Adriatik Denizinde Akdeniz'de dağılım göstermektedir. Gözle- yaşayan Chelidonichthys lucerna (Linnaeus,
Abstract
Akdeniz'de yaşayan Lepidotrigla dieuzeidei'nin otolit biyometrisi ve balık uzunluğu arasındaki ilişki incelenmiştir. Toplam 443 kırlangıç balığı Ocak 2012-Aralık 2012 tarihleri arasında Akdeniz'in kuzeydoğu kesimlerinde yakalanmıştır. Balık örneklerinin total boy ve ağırlıkları ölçülmüştür. Her bir balığın sağ ve sol bölge otolitleri çıkarılmıştır. Otolitlerin ağırlıkları tartılarak, boyutları ölçülmüştür. Populasyonun tüm bireylerinde sağ ve sol otolit ağırlıkları sırasıyla ortalama 0,0042-0,0042 g; sağ ve sol otolit genişliği 3,577-3,575 mm; sağ ve sol otolit boyları 5,050-5,047 mm olarak belirlenmiştir ve aralarındaki büyüklük farkının istatistiksel açıdan önemli olmadığı (P>0,05) bulunmuştur.
Anahtar Kelimeler: Dikenli kırlangıç balığı, sağ ve sol otolit, İskenderun Körfezi Özet
Araştırma Makalesi Research Article
Akdeniz'deki Lepidotrigla dieuzeidei (Blanc & Hureau, 1973)
Populasyonunda Otolit Biyometrisi-Balık Uzunluğu Arasındaki İlişki
1 1 1
Asiye BAŞUSTA *, Ebru İ. ÖZER , Hülya GİRGİN
1
Fırat Üniversitesi, Su Ürünleri Fakültesi, Temel Bilimler Bölümü, Elazığ
Giriş
1758)’nın yaş, büyüme, beslenme ve üremesi larından İskenderun Körfezi mevkiisin den gibi bazı biyolojik özellikleri (İşmen vd., 2004; yakalanmıştır. Trol ağları 44 mm göze Uçkun ve Toğulga, 2007), Edremit Körfezi'nde açıklığında olup 3 saat sonunda 2.5 knots Triglidae familyasına ait türlerin yaş ve hızıyla çekilmiştir. Türlerin teşhisi Golani vd. büyüme özelliklerinin incelenmesi (Uçkun, (2006)'ne göre yapılmıştır. Toplam 443 adet 2005) gibi birçok çalışmalar mevcuttur. balık örneğinin total boyları (TL)±1 cm olarak, Lepidotrigla dieuzeidei türü ile ilgili sadece ağırlıkları ise ±1g hassasiyetle belirlenmiştir. Başusta vd. (2013a) tarafından boy-ağırlık Her bir balığın sağ ve sol otolitleri ayrı ayrı ilişkisi ve maksimum uzunluğu belirlenmiştir. çıkarılmıştır.
Bunun dışında bu tür ile ilgili herhangi bir Otolit çapı veya otolit genişliği (OG), çalışma mevcut değildir. otolitin dorsoventral doğrultusundaki eksenin Balıkçılık biyolojisi çalışmalarında uzunluğu ile otolit boyu (OB), otolitin kemikli balıklar için otolitlerle yapılan anteriorden posteriore doğru yatay ekseni çalışmalar önemli yer tutmaktadır. Yaş belirlen- boyunca Nikon YS2 marka mikroskopta mesinde doğru bir sonuca ulaşmak için otolit mikrometre ile ölçülmüştür. Sağ ve sol morfolojilerinin bilinmesi önemlidir. Otolitler otolitlerin ağırlıkları (OA) ayrı ayrı Radwag AS yaş tayini dışında stokların hesaplanmasında ve 220/C/2 marka hassas terazi ile ± 0,0001g ayrımında da kullanılmaktadır. Mide analiz hassasiyetle tartılmıştır (Şekil 1). Total boy ile çalışmalarında çıkan otolitlerden canlının otolit boyu arasındaki ilişki y=ax+b denkle-hangi türle beslendiği ve canlının boyutu mine göre hesaplanmıştır. Erkek ve dişi birey-hakkında bilgi vermektedir. Otolit morfolojisi lerin otolit biyometrisi arasında farkın önem ayrıca filogenetik ilişkilerin belirlenmesinde, kontrolü t-testi ile belirlenmiştir.
ekomorfoloji gibi çalışmalarda da kullanıl-maktadır (Tuset vd., 2008).
Otolit biyometrisi ile ilgili birçok çalışma mevcut olup bunlardan; Trac-hurus mediterraneus (Bostancı, 2009), Lutjanus bengalensis (Jawad vd., 2011), Scophthalmus maeoticus (Samsun ve Samsun, 2006), Citharus linguatula (Cengiz vd., 2012), Salmo trutta macrostigma (Başusta vd., 2013b) türlerinin otolit biyometrisi ile ilgili yapılan bazı çalışmalardır.
Bu çalışmada balığın total boy ve ağırlığı ile otolit ağırlığı, otolit genişliği ve otolit boyu arasındaki ilişki denklemlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır.
Bulgular Materyal ve Metot
Çalışmada 252 dişi ve 191 erkek olmak Bu araştırmada, balık örnekleri Ocak
üzere toplam 443 balık örneğinin total boy ve 2012-Aralık 2012 tarihleri arasında trol ağları
ağırlıkları ile standart sapmaları Tablo 1'de ile 80-100 m derinliklerden Kuzeydoğu
verilmiştir. Total boy dişilerde 7,2 - 14,3 cm Akdeniz'in 36 10 811 035 25 672
koordinat-Şekil 1. L. dieuzeidei'nin sağ ve sol otolitinin genel görünüşü (Olympus szx 16).
erkek 7,6-14,7 cm; ve ağırlıklar dişilerde 2,28- otolit genişliği sol otolit genişliğinden, sağ 26,49 g; erkeklerde 2,47-31,51 g arasında otolit boyu sol otolit boyundan daha büyük dağılım göstermektedir. Tablo incelendiğinde bulunmasına rağmen aralarındaki farkın dişi ve erkek bireylerin ortalama total boyları istatistiksel açıdan önemsiz olduğu belirlen-(P>0,05) ve ağırlıkları belirlen-(P>0,05) arasındaki miştir (P>0,05).
farkın istatistiksel açıdan önemsiz olduğu Dişi ve erkek bireylerin ortalama otolit
bulunmuştur. ağırlığı, genişliği ve boyu sırasıyla
0,0041-Eşey farkı gözetmeden populasyonun 0,0044 g (P>0,05); 3,550-3,616 mm (P>0,05) tüm bireylerinin sağ ve sol otolit ağırlıkları ve 4,999-5,118 mm (P>0,05) olarak 0,0042-0,0042 g (P>0,05); sağ ve sol otolit hesaplanmıştır (Tablo 3). Erkek bireylerin otolit genişlikleri 3,577-3,575 mm (P>0,05); sağ ve ölçümleri dişi bireylerinkinden daha büyük sol otolit boyları 5,050-5,047 mm (P>0,05) bulunmuş ve aralarındaki farkın istatistiksel olarak bulunmuş ve Tablo 2'de verilmiştir. Sağ açıdan (P>0,05) önemsiz olduğu bulunmuştur.
Tablo 1. L. dieuzeidei'nin dişi ve erkek bireylerinin total boy (cm) ve ağırlık (g) dağılımları
Tablo 2. L. dieuzeidei'nin sağ ve sol otolit ağırlığı (g), boyu ve genişliği (mm)
Otolitlerin uzunluk, genişlik ve ağırlık-larının büyümesi ile balık örneklerinin uzunluk ve ağırlık büyümesine karşı lineer regras-yonları hesaplanmış ve Şekil 2-11'de veril-miştir.
Şekil 2. Otolit ağırlığı-ağırlık ilişkisi.
Şekil 3. Otolit ağırlığı-total boy ilişkisi.
Şekil 4. Otolit boyu-Total boy ilişkisi.
Şekil 5. Otolit genişliği-Total boy ilişkisi.
Şekil 6. Otolit genişliği-Total boy ilişkisi (dişi).
Şekil 8. Otolit ağırlığı-Total boy ilişkisi (dişi). Şekil 11. Otolit boyu-Total boy ilişkisi (erkek).
Eşey farkı gözetmeden ve her iki eşeyde de yapılan otolit biyometrisi ile balık uzunluk arasında OA-TB r=0,895; OB-TB r=0,842; OG-TB r=0,851 korelasyon katsayısı yüksek olan ilişkiler tespit edilmiştir. Dişi ve erkek bireylerde bu ilişki katsayılarına bakıldığında erkek bireylerde OG-TB r=0,866; OB-TB r=0,864, dişi bireylerde ise bu değerlerin OG-TB r=0,839; OB-OG-TB r=0,825 olduğu bulunmuştur. Bu değerlere bakıldığında erkek bireylere ait korelasyon (r) değerlerinin dişi bireylerin korelasyon katsayısına göre daha büyük olduğu görülmektedir.
Tartışma ve Sonuç
Balıkların sağ ve sol otolitlerinin uzunluk, ağırlık ve genişlikleri incelendiğinde sırasıyla 5,05+0,0405 - 5,04+0,0404 mm; 0,004+0,00011 - 0,004+0,0001 mm; 3,57+0,0291-3,57+0,0291 mm olarak ölçülmüştür. Örneklerimize ait sağ ve sol otolitlerin ortalama genişlikleri ve ağırlıkla-rının aynı, otolit boylaağırlıkla-rının ise birbirlerine çok yakın değerlerde olduğu bulunmuştur. Otolit ağırlığı, genişliği ve boyu açısından sağ ve sol bölge otolitlerine bakıldığında istatistiksel açıdan önemli bir farkın (P>0,05) olmaması, bu tür ile ilgili yapılacak otolit biyometri çalışma-Şekil 9. Otolit ağırlığı-Total boy ilişkisi (erkek).
larında sağ ve sol otolitlerin birbirinden ayırt edilmeden kullanılabileceğini göstermiştir. Otolit ölçümleri ile ilgili başka türlerle yapılan çalışmalara baktığımızda (Atılgan vd., 2012) istatistiksel bakımdan önemli bir farkın olmadığını ve çalışmamız ile paralellik göster-diği bulunmuştur.
katsayılarına (r=0,842, r=0,912) bakılarak doğrusal ilişkiler bulunmuştur. Yapılan birçok çalışmada balık boyu ile otolit boyu arasında kuvvetli bir doğrusal ilişkinin olduğu bildiril-miştir (Can, 2000). Bu nedenden dolayı birçok araştırmacı balık boyu ile otolit boyu arasındaki ilişkiye dikkat çekerek bu ilişkinin Dişi ve erkek bireylerin otolit ölçümleri yaş tayininde kullanılması üzerinde durmuş-ile total boy arasındaki korelasyon katsayısı lardır. Otolit morfolojisi balık türlerinin sırasıyla; OG-TB 0,839-0,866 mm ve OB-TB tanımlanması gibi çalışmalarda da kullanıl-0,825-0,864 mm olarak hesaplanmıştır. Otolit maktadır (Tuset vd., 2008). Jawad vd. (2011) ve ağırlığı ve total boy arasındaki korelasyon dişi Cengiz vd. (2012) yaptıkları çalışmada otolit bireylerde r=0,884 ve erkek bireylerde r=0,912 ağırlığı ile balık yaşı arasında kuvvetli bir
2 2
ve “b” değerleri dişi bireylerde 3,6575, erkek ilişkinin olduğunu (R =0.84, R = 0.85) bireylerde 3,7321 bulunmuştur. belirtmişlerdir.
Bu çalışmanın sonuçlarına bakıldığında Sonuç olarak, Kuzeydoğu Akdeniz'deki erkek bireylerin otolit ölçümlerinin dişi kırlangıç balığının boy ve ağırlığı ile otolit-bireylerin otolit ölçümlerinden daha büyük lerinin boy, genişlik ve ağırlıkça büyüme-sinin olduğunu göstermektedir. Eşeyler arasındaki ilişkisi belirlenmiştir. Fakat bu tür ile ilgili otolit ölçümlerinin farkı bu konuda yapılan başka bir araştırma olmadığı için karşılaştırma diğer çalışmalarla paralellik sağlamaktadır yapılmamıştır. Bu çalışma, ileride yapılacak (Bostancı vd., 2012). Balık boyu ve ağırlığı ile olan çalışmalara ışık tutması bakımından önem otolit boyu ve ağırlığı arasında korelasyon taşımaktadır.
Akşiray, F. 1987. Türkiye Deniz Balıkları ve Tayin Fisheries Sciences, 7(1): 22-29. Doi: 10. 3153 / Anahtarı. İ. Ü. Rektörlüğü Yayınları, Istanbul: 811 jfscom. 2013003.
pp. Bostancı, D. 2009. Sarı kuyruk İstavrit Trachurus
Atılgan, E., Başçınar, N. S. ve Erbay, M. 2012. Doğu mediterraneus (Steindachner, 1868)'un Otolit
Karadeniz'deki İstavrit Trachurus mediterraneus Özellikleri ve Bazı Populasyon Parametreleri. Fırat (Steindachner, 1868)' un Otolit Özellikleri ve Bazı Üniv. Fen Bilimleri Dergisi 21 (1): 53-60.
Populasyon parametreleri. Journal of Fisheries Bostancı, D., Yılmaz, S., Polat, N. ve Kontaş, S. 2012. Sciences, 6 (2): 114-124. Doi: 10.3153/jfscom. İskorpit Scorpaena porcus L. 1758'un Otolit
2012015. Biyometri Özellikleri. Karadeniz Fen Bilimleri
Başusta, A., Başusta, N., Çalta, M., Özer, E.İ. ve Girgin, H. Dergisi 2(6): 59-68.
2013a. Cengiz, Ö., İşmen, A., Özekinci, U. ve Öztekin, A. 2012.
Saroz Körfezi'ndeki (Kuzey Ege Denizi, Türkiye) Kancaağız Pisi Balığı'nın, Citharus linguatula Journal of Animal and (Linnaeus, 1758), Total Boy-Otolit Boyu Arasındaki Veterinary Advances, 12 (2): 212-214. doi: 10.3923 İlişki. Marmara Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi,
/java.2013.212.214. 24(3): 68-76. Doi: 10. 7240 / mufbed. 243299.
Başusta, A., Özer, E.İ. ve Girgin, H. 2013b. Munzur Can, M. F. 2000. İskenderun Körfezi'nde ki Kırmızı Mercan Nehri'ndeki Kırmızı Benekli Alabalığın (Salmo (Pagellus eryhtrinus L. 1758) Balığında
Otolit-trutta macrostigma Dumeril, 1858) Otolit Balık İlişkileri. IV. Su Ürünleri Sempozyumu
Boyutları-Balık Boyu Arasındaki İlişki. Journal of Erzurum (28-30 Haziran). 31-38.
Length-Weight Relationship and Condition Factor of Spiny Gurnard (Lepidotrigla dieuzeidei Blanc and Hureau, 1973) Inhabiting Northeast Mediterranean Sea
Golani, D., Öztürk, B. ve Başusta, N. 2006. Fishes of The ve Balık Uzunluğu-Otolit Uzunluğu İlişkilerinin Eastern Mediterranean. Turkish Marine Research Belirlenmesi. Fırat Üniv. Fen ve Müh. Bil. Der., 18
Foundation, Istanbul, Turkey. 24, 259p. (2): 181-187.
Jawad, L.,Mamry, J. ve Al-Busaidi, H. 2011. Relationship Tuset, V. M., Lombarte A. ve Assis, C. A. 2008. Otolith Atlas Between Fish Length and otolith Lenght and Width For the Western Mediterranean, North and Central in the Lutjanid Fish, Lutjanus bengalensis Eastern Atlantic. Scientia Marina, 72S1: 7-198. (Lutjanidae) Collected from Muscat City Coast on Uçkun, D. 2005. Edremit Körfezi'nde Triglidae familyası the Sea of Oman. J.Black Sea/Mediterranean (Kırlangıç balıkları)'na ait Türlerin Yaş ve Büyüme
Environment, 17 (2): 116-126. Özelliklerinin İncelenmesi. E. Ü. Su Ürünleri
İşmen, A., İşmen, P. ve Basusta, N. 2004. Age, Growth and Dergisi, 22 (3-4).
Reproduction of Tub Gurnard Chelidonic-hthyes Uçkun İlhan, D. ve Toğulga, M. 2007. Age, Growth and
lucerna L.1758) in the İskenderun Bay, Eastern Reproduction of Tubgurnard Chelidonichthys
Mediterranean. Turkish Journal of Veterinary and lucernus Linnaeus, 1758 (Osteichthtyes: Triglidae)
Animal Sciences, 28: 289-295. f r o m İ z m i r B a y, A e g e a n S e a , E a s t e r n Samsun, N. ve Samsun, S. 2006. Kalkan (Scophthalmus Mediterranean. Acta Adriat, 48 (2): 173-184.
