haber
NAZIM HİKMET AİLESİNİN SOYAĞACI
HîtTTHg;
- K
Nazım Hikmet, hem anne, hem baba tarafından
Osmanlı döneminin önemli ailelerinin çocuğuydu.
Soyağacını üçe böldük. Ailenin ataları ağaçların
gövdesinde yer alıyor. Her isimden çıkan dallar, o
kişinin çocuklarını belirtiyor.
Arzu Yaltırım Nazım Yaltırım Aslı Yaltırım Hikmet Yaltırım Ergtil Yaltırım < -i İ Ü k t d Mk Nazım Hikmet 1. eşinden
PAZAR, 18 Şubat 2001
3
Samiye Yaltırım Şeyda Yaltırımt
Metin 2. eşinden Melda 2. eşinden Samiye Yaltırım 1. eşindenh
Celalettin Ezine Nermin Hanım Mehmet Ali Aybar t o\v
Orhan Ezine/
i Hikmet Nazım Bey 1. Cellle Hanım 2. Cavide Hanım Mediha Ezine Memduh Ezine Şair Nazım Paşa Samiye Hanım Çelebi Hikmet Bey Alp Arslan Nimet Hanım Vali Rahmi Beyy
Cetile Hanım Hikmet Nazım Bey Mustafa Gabi Yenge 1. Nüzhet Hanım 2. Lena Hanım 3. Plrave 4. Münevver 5. VeraSOYAĞACINI NASIL OKUYACAKSINIZ?
Örneğin Leyla Hanım ve eşi Ferik Enver Paşa'nın
çocukları, beş dalla gösteriliyor: Celile Hanım (ve eşi
Hikmet Nazım Bey), Mustafa (ve eşi Gabi Yenge),
Münevver (ve iki eşi Kadri ile Samih Rifat Beyler), Sara
Hanım ve Şehit Mehmet A li.
Memet
M a n im ve
« P aM-: ■.¿■■
h h p
-Hüsnü Aşk Samih Rifat HMünevver 1. Kadri 2. Samih Rıfat
' Y ” :; Ali Fuat Cebesoy A Muhsin Bey Leyla Hanım Ferik Enver Paşa Şehit Mehmet Ali j Zekiya Hanım ¡imali Fazıl Paşa Münevver Nazım Hikmet
M
Ayşe Hanım Dündar Baştimar Albay Mehmet Ali LV Münevver 1. Kadri 2. Samih Rifat I Mustafa Gabi Yenge Hayriye Hanım Hüseyin Hüsnü Paşa■ Renkte yazılanlar çocukları İfade eder.
■ Renkte yazılanlar gelinleri veya damatları ifade eder. Resimler Beyoğlu Yapı Kredi Sanat Galerisindeki Celile Hanım'ın resim sergisinden alınmıştır.
A
Celile Hanım Hikmet Nazım Bey Adviye Hanım Ferik Enver Paşa Leyla Hanım Mustafa Celalettin i Paşa ı Sıdık* Hanım ım m S m m Şehit Mehmet AliGrafik: Oktay Can
Şairin soyağacı ünlü ressam, şair, yazar, politikacı ve askerlerle dolu
azım'ın gen haritası
Müşir Mehmet Ali Paşa
(Nazım'ın dedesi)
Celile Hanım in annesinin babası. Aslen Alman'dı. Tanzimat döneminde Ali Paşa onu Berlin'de çocukken görüp yanına almıştı. 1845'te Müslüman oldu. Tarihimizde 93 Harbi olarak bilinen 1877 Osmanlı-Rus Savaşında Tuna Ordulan'mn Başkomutanlığını yaptı. Bu yüzden halk arasında "Macarlı" olarak anıldı.
Mustafa Celalettin Paşa
(Nazım'm dedesi)
Celile Hanım'ın babasının babası. Gerçek adı Constantin Borcenski'ydi. PolonyalIydı. 1848 Polonya İhtilali sırasında ülkesi Rusya'nın
işgaline uğrayınca çocuk yaşta bir siyasi mülteci olarak İstanbul'a geldi. Hatta gemiden denize atlayıp yüzerek Boğaz kıyısına sığındığı söyleniyor. Müslüman oldu, Mühendishane Mektebini bitirdi, paşalığa kadar yükseldi. Harita çizmekte ve resim yapmakta ustaydı. O da torunlarına resim yeteneğiyle siyasi muhalefet eğilimini aktardı...
Şair Nazım Paşa
(Nazım'm dedesi)
Nazım'm babasının babasıydı. Uzun süre valilik yaptı. Ama asıl edebiyat yeteneğiyle, şiirleriyle, yazılarıyla tanınmıştı. İki torunu Celalettin Ezine ve Nazım Hikmet'e bu yazarlık ve şairlik genlerini bıraktı.
Celile Hanım
(Nazım'm annesi)
Ferit Enver Paşa ile Leyla Hanım'ın kızıydı. İyi bir ressam olduğu biliniyordu Celile Hanım'ın. Ama ilk kadın ressamlar kuşağının ileri gelenlerinden olduğu asla. Padişah II. Abdülhamid'in yaverliğini yapan babası Ferik Enver Paşa sayesinde padişahın ressamı Fausto Zonaro’dan dersler almıştı. Döneminin öteki kadm ressamları gibi, portreler üzerinde yoğunlaştı. Çıplak modellerle çabştı. Güzelliğiyle ün salmıştı. Şair Nazım Paşa'nın oğlu Hikmet Nazım Bey'le evlenmişti. Boşandılar. Celile Hanımla ilgili dedikodular boldu. Yahya Kemal’in ona aşık olduğu biliniyordu. Hatta Celile Hanım yüzünden intihar etmeye bile kalkışmıştı. Soyadı yasasmdan sonra "Uğuraldım" ismini aldı. Oğlu açlık grevindeyken, 1950'de açtığı kampanya sırasında elinde taşıdığı levhanın üstüne "Nazmı Hikmet'in annesi ressam Celile" şeklinde bir imza koymuştu. Nazım'm
resme olan eğilimini, Celile Harum'dan aldığı genler mi açıklıyor?
Ali Fuat Paşa (Cebesoy)
(Nazım'm annesinin kuzeni) Kurtuluş Savaşının ünlü paşalarından Ali Fuat Cebesoy, Nazım'm annesi Celile Hanım'ın teyzesinin oğluydu. Kurtuluş Savaşında Batı Cephesinin ilk komutanlığını yaptı. Ancak, Cumhuriyet’in ilanından sonra Atatürk'ün gözünden düştü, ilk muhalefet partisi olan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasının kurucuları arasındaydı. İzmir suikastinden sonra Kazım Karabekir Paşa tümüyle gözden
« «
u ,
iki akraba, bir süre birlikte Üsküdar
PaşakapısıCezaevfndeyattılar*
L J nlü şair Nazım Hikmet son günlerde yeniden gündemde. Vatandaşlığının
T ibk iv eistiâ S ^ b t f S t e e n e i .edilip edilmemesi tartışılıyor. Bir yandan da annesi ressam Celile Hanım'ın
eserleri İstanbul Yapı Kredi Sanat Galerisi'nde sergileniyor. Bize ilham veren bu
sergi oldu. Celile Fİanım, aile bireylerinin etkileyici portrelerini yapmıştı. Nazım
Hikmet'in ailesi Osmanlı ve Türkiye tarihinde iz bırakmış çok sayıda ünlüyle
doluydu. Soyağacı, genetik bilimindeki son buluşları doğrular nitelikteydi.
Ailedeki ressamlık, şairlik ve siyasi muhaliflik sanki genlerle taşınıyordu.
Uğraştık, Nazım Hikmet'in aile bireylerinden, üvey oğlu Memet Fuat'tan yardım
istedik ve şairimizin gen haritasını çıkardık. ■
Ö zgür ÇİLEKNazım Hikmet'in kendi yaptığı portresi
düşerken o bir süre sonra Atatürk'le zoraki de olsa barıştı. Nazım'ı hapisten kurtarmak için çok uğraştı. Atatürk'ün şaire duyduğu sevginin arkasında onun olduğu biliniyor.
Celalettin Ezine
(Nazım'm halasının oğlu)
Ünlü bir yazar ve gazeteci. Yakup ve Ötekiler, Bir Misafir Geldi, Amerika Mektupları, Harp İçinde Avrupa gibi yapıtlarıyla tanınıyor. Gün, Tasvir - i Efkar, Cumhuriyet ve Hürses gazetelerinde yazılar yazdı. Hamle Dergisi'ni çıkardı.
Mehmet Ali Aybar
(Nazun'm büyük teyzesinin torunu) Yarbay Tahsin Bey’üı oğlu.
Sosyalizmle gençken tanıştı. Hür ve Zincirli Hürriyet gazetelerini çıkardı. Nazım'dan bir nesil daha gençti. Ancak
Türkiye İşçi Partisinin bir süre genel başkanlığını yaptı. Hep bir .muhalifti: Çekoslovakya'nın SÖw?tIer tarafından işgaline karşı çıktı.
Oktay Rifat
(Nazım'ın teyzesinin oğlu) Münevver Hanım (Nazım'm eşi değil, teyzesi olan Münevver!) ile Türk Dil Kurumu'nun ilk genel yazmam Samih Rıfat'ın oğlu. Oktay Rifat, Orhan Veli ve Melih Cevdet ile çıkardıkları Garip Dergisiyle şiire yeni bir anlayış getirdi. İşin ilginç yanı, Oktay Rifat,
büyük bir şair olarak ünlü kuzeni Nazım'm gölgesinde kalmadı, kendi yolundan giderek şöhrete ulaştı.
Münevver Andaç
(Nazım'm dayı kızı ve 4. eşi) Kuzeniyle Nazım Hikmet birbirlerine yıllar sonra aşık oldular. Münevver Hanım, şairin oğlu Memet'in annesi. Nazım yurtdışma kaçtıktan bir süre sonra o da Türkiye'yi terketti. Oğluyla Fransa'ya yerleşti. Çok iyi bir çevirmendi. Yaşar Kemal'in bazı romanlarım o Fransızca'ya çevirdi.
Memet Nazım
(Nazım'm oğlu) Nazım'm Münevver
Hanım'dan tek çocuğu. Onda da ailenin ressam genleri var. Elli yaşmda, Fransa'da yaşıyor ve ressamlık yapıyor. Çoğu insan, onu Nazım'm üçüncü eşi Piraye Hanım'ın oğlu Memet Fuat'la karıştırıyor. Nazım'm üvey oğlu olan Memet Fuat, yazar, eleştirmen ve yayıma. Babası sinemacı, tiyatro oyuncusu ve romana Vedat Örfi Bengü.
Ayşe Yaltırım
(Nazım'm yeğeni)
Nazım Hikmet'in kızkardeşi Samiye Hanun'm kızı olan Ayşe Hanım, bugün 64 yaşmda, Kadıköy Bahariye’de oturuyor. O da ressam. Anneannesi Celile Hanım’dan dersler almış. 10'un üstünde sergi açmış. Önümüzdeki yıl da bir sergi açmayı düşünüyor, Ayşe Yaltınm’m oğlu Murat Germen ise ABD'de Massachusetts Institute of Technology (MIT) Mimarlık Bölümü mezunu. Henüz 36 yaşmda.
Okuldaki başarılardan dolayı
Amerikan Mimarlar Birliğinden altm madalya kazanmış. Mimari
fotoğrafçılığıyla uğraşıyor.
f
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
