BOTON DONYA ANIYOR..
D U R U M
m m m oBAŞIMIZDA O VARMIŞ GİBİ...
4 A Kasım, bir fâninin ölüm yıldönümü, bir yaş günü olma-
/ İ l malıdır. Bu, asırlık bir milleti, yepyeni bir hayat düzeni
ne getirmek, ondan yepyeni bir devlet kurmak isteyen
dehanın, mazide kalmış hatıralariyU değil, halde yaşayan ve istik
balde yaşaması gereken felsefesi ile anıldığı bir giin olmalıdır•
Başka bir deyimle her 10 Kasım'da, mazide kalmış Atatürk'ü
tekrarlamak yerine, Atatürkçülüğü bugünün ve yarının şartla-
riyle mütalea etmek, bu felsefeye ve bu ideale ne derece sadık
kalabildiğimizin muhasebesini yapmak çok daha yerinde bir dav
ranış olur.
Nedir Atatürkçülük?
Şimdi, bâzı çıkarcıların kendi arzularına göre yorumlamaya
çalışıp, soysuzlaştırmaya kalkıştıkları bu felsefenin en doğru ta
rifi şu olacaktır:
Türk milletini asırlardanberİ uyuşturmuş ve geri bırakmış
şarklılıktan ve dogmatik inançlardan kurtaracak* onu batı me
deniyetinin en ileri, en şerefli ülkeleri arasına yükseltecek
bir
batılılaşma hareketi...
Atatürk bu harekete, fesi fırlatıp, arap harflerini
kovup,
çarşafları çıkartıp, şeriatı reddedip, tekkeleri kapatıp, takvimleri
değiştirip, batıdaki kanunları kabul ederek Önce sosyal ve hu
ku k alanında başlamıştı. Sonra güzel sanatlara geçmiş, heykel ve
resim yapmayı günah addeden, bu gibi sanat eserlerine değer ve
renleri kâfir ilân eden, batı müziğini dinlemek istemeyen zihni
yeti değiştirmişti. Cumhuriyetle başladığı siyasî batılılaşmayı ise
çok partili demokratik düzen ile tamamlamak istemiş, fakat er
ken giriştiği teşebbüsünü tekrarlamaya hayatı yetmemişti.
Atatürkçülüğün nasıl bir batılılaşma hareketi olduğunu or
taya açıkça koyan bu kısa hatırlatmanın iki sonucu
üzerinde
durulabilir:
Q Atatürk'ün sosyal alanda, siyasette ve sanatta yaptığı devrim-*
lerin milletçe benimsenmediği, bunların zorla kabul ettiril
meye çalışıldığı ve ilk fırsatta hepsinin yıkılacağı iddia edilmîştk
Aradan uzun yıllar geçti. Bugün başımızda fes yok şapka var.
Arap harfleriyle değil lâtîn harfleriyle yazıyoruz. Tekkeler açıl
madı, takvimler değiştirilmedi, şeriat geri dönmedi. Heykel
ve
resim sergileri yurdun dört köşesinde açılıyor, batı müziği her \
tarafta çalmıyor. Başımızda ne bir halife var, ne de bir salta- i
nat... Şu halde Atatürk’ün batılılaşma devrimlerinin
milletçe i
benimsenmediği, zorla kabul ettirildiği ve ijk fırsatta yıkılacağı :
konusundaki iddialar iflâs etmiştir. Gerçi, özellikle demokratik \
düzene geçildikten sonra bâzı kıpırdanışlar ve bir takım tavizci
davranışlara rastlanmıştır. Fakat bunlar devrimi erin temeline
inmek şöyle dursun, her defasında karşılarına çıkan Atatürkçü
hüviyetler karşısında sinmişler, ezilmişlerdir.
Bu husus, Atatürk devrimlerinin kökleştiğini ve değiştirile
meyeceğini gösterdiği gibi, şarkın yobazlığından kurtulmuş, batıya
yönelmiş ilerici kuşakların Atatürk'ten aldıkları emaneti başarı
ile savunmaya muktedir olduklarını da ortaya koymaktadır.
Atatürk’ün hayatta kaldığı kısa süre zarfında başardığı dev
rimler, batı medeniyetinin en ileri ülkeleri arasında yer al
mamızı sağlayacak batılılaşma hareketinin başlangıcıydı. Amaç,
onlara ulaşmak ve onlarla beraber ilerlemekti.* Bu
bakımdan
Atatürkçülük Atatürk’le beraber başlayan ve biten bir
hareket
değil, dinamizmini ilelebet muhafaza edecek bir felsefedir.
Duruma bu açıdan bakınca, bugün batılı ileri
ülkelerden
hangi alanlarda geri kaldığımızı tesbit etmek ve eksikliklerimizi
tamamlamak için ne yaptığımızı, ne yapmamız gerektiğini bilmek
lâzımdır. Batı medeniyetinin bugünkü temel vasıflarından biri,'
} Devamı Sa. 7, Sil. 2 de
Kemal A ta tü rk 'ü n v e fa tın ın 25 İnci y ıld ö n ü m ü n ü anm a tö ren in e iştirak edebilm ekten şeref d u y m aktayım . A tatü rk ad ı insana b u yüz y ı lın büy ü k in sa n la rın d an b irin in ta rih i başa r ıla r ın ı, T ü rk h alk ın a ilham v e re n lid e rli ğini, m odern dü n y ay ı ileri görüşlü a n la y ı ş ın ı ve b ir askerî lid er o larak k u d re t ve y ü k se k cesaretini h a tırla tm a k ta d ır... Ç ökün tü h alin d e bulunan bir im p arato rlu k tan lıür bir T ü rk iy e ’n in doğm ası, y eni T ü rk iy e ’n in
/ O B ü tü n dünya 10 K asım da, biz A lm a n la rın da dostluk ve saygı ile bağlı olduğum uz b ir in san ın , h a y a tın ı v e eserlerin i tak d irle an m ak tad ır... A tatü rk b ir a s k e r olarak, am ansız ve h a ttâ bâzı a n la rın d a üm itsiz gözüken b ir m ü ca deleden m u z a ffe r ç ık m ış ve sonra da devlet soru m lu lu ğ u n u ü zerin e alm ıştır. 29 Ekim 1923 te T ü rk iy e C um h u riy etin i ilânı, onun diplom atik d e h â s ın ın b ir eseridir. Bundan başka, T ü rk D e v le tin in dem okratik gelişm
e-M ustafa K em al A ta tü rk ’ün Ölü- B ü n n ıü n ü n 25. y ıld ö n ü m ü dolayı- siy le h â tır a s ın ı tazim le anarım . A tatü rk ’ün ad ı bizce, h em en hem en 50 yıl önce p arlak b ir T ü rk ask erî k u m a n d a n ı ola rak biliniyordu. B a rış ı ta k ib e n ona büyük m illî lid erle r a ra sın d a ta rih te k i daim î ye rin i k a z a n d ıra n d evletçilik s ıfa tla rıy le A ta tü rk 'ü ta n ıd ık . B ugün, T ü rk iy e , B a tı İ tti fa k ı içinde İn g iltere ile o rta k lık y ap m ak ta-/ O Y irm ibeş sene evvel e b ed iy ete İn-tik a l eden b ü y ü k lid e r v e T ü rk i y e C um huriyetinin k u ru c u su A ta tü rk için m illetim ve kendim n â m ın a size ve T ü rk m illetine en sıc ak h islerim izi ifa de e tm e k te n b ü y ü k b ir zevk ve g u ru r d u y m a k ta y ım ... K em al A tatü rk , y a ln ız b u a srın en b ü y ü k a d a m la rın d a n b iri değildir. Biz P a k is ta n ’d a O’n u , gelm iş geçmiş b ü tü n çağ la r ın en b ü y ü k ad a m la rın d a n b iri olarak görüyoruz. A sk erî b ir dehâ, doğuştan b ir
li-/ * > T u n u s m illeti bugün, a sırlık bağlarla bağlı bulunduğu kardeş ve asil T ü rk m illeti ile, M ustafa K em al’in u n u tu lm az h â tır a s ın ı canlandırm ak ve tazim etm ek üzere h ü rm e tk a r bir d ü şü n ce İçinde b irleşm ektedir.
M illetim iz «Gazı» niıı ölm ez eseri İçin en büyük h a y ra n lığ ı du y m ak ta, h â tıra sın a da en büy ü k h ü rm eti beslem ektedir. Biz O 'nun şahsında, savaş m e y d an ların d a, büy ü k bir asker olduğunu ispat ettik ten sonra, h erşe- yin tam am en kaybolduğu zannedildiği bir
K em al A tatü rk v ey a bizim O ’n u o zam anlar ta n ıd ığ ım ız a d 'y - la Kem al P aşa, gençlik g ü n le rim de, benim k a h ra m a n ım d ı. Biz o ta rih lerde kendi b ağ ım sızlık h arek etim izle son derece m eşguldük ve ben, diğer birçok kim selerle b irlik te hapishane h a y a tım a başla m ıştım . K em al P a şa ’n ın T ü rk iy e ’yi yabancı hâkim iyet ve n ü fu zu n d an k u rta rm a k
yolun-Bu a sk er - devlet ad am ı, çağ ım ı- zın en b ü y ü k lid erle rin d en biri İdi. K endisi, T ü rk iy e ’n in d ü n y a n ın en ileri m em lek etleri a ra sın d a h a k e t tiği y eri alm asın ı sa ğ lam ıştır. Keza O, T tirk - lere, b ir m illetin b ü y ü k lü ğ ü n ü n tem el ta ş ı n ı teşkil eden, k e n d in e güvenine ve d ay an
-h ü rriy e t ve b a ğ ım sız lığ ın ı şerefli b ir şekil de ilân ve o zam andan beri m uhafaza e t mesi A ta tü rk ’ün v e T ü rk h a lk ın ın işidir. Şüphesiz ki, T ü rk iy e C um h u riy etin in doğu şu ve o zam andan b eri A ta tü rk 'ü n ve T ü r k iy e’nin giriştiği derin ve geııiş devrim ler
} Devamı S a. 7, Sü. 4 de
Amerika
Cumhurbaşkanı
KENNEDY
“ 9
sini engelleyen, m aziden k alm a b âzı gele nek, örf ve âdetlerin de d eğiştirilm esi v e ya b e rta ra f edilmesi gerekiyordu. Cesurâne ve azim kârane ideallere sa h ip ti ve yılm ak bilm eyen b ir y a ra tıc ılık la eserlerin i gerçek leştirm eğe b aşlad ı... A tatürk, biz A lm
anlar-} Devamı Sa. 7, Sü. 4 de
Batı Almanya Başbakanı
ERHARD
9 9
d ır... M utlu işbirliği; Miyiik anlam da A ta tü rk 'ü n çalışm a la rın ın neticesidir. A ta tü rk ’ ün ölüm ünün 25. y ıldönüm ünde, O ’n u k a h ram an asker olarak saygı ile yâd eder, m o d ern T ü rk iy e’nin A ta’sın ı, d ev let adam ı A tatü rk 'ü , ta k d ir ve şü k ran la anarız*
İngiltere Başbakanı
HOME
9 9
d er ve b ü y ü k bir v atan p erv er olan Kemal A tatürk, m em leketinizi yeniden büyüklük yoluna koydu. O, y aln ız sizin m illetinizin sevgili lideri değildi. D ünyadaki b ü tü n Mtis- lüm anlar gözlerini sevgi ve h a y ra n lık İlişle riy le O’na çevirm işlerdi. O. M üslüm an
dün-} Devamı Sa. 7, Sü. 4 de
Pakistan
Cumhurbaşkanı
EYÜP HAN
9 9
anda, m illetinden üm idini kesm eyi ve m ağ lûbiyeti kabul etm eyi şiddetle reddeden T a n rın ın seçtiği b ü y ü k insanı tebcil ediyo ruz. O, güçleri birleştirm eyi, k ır ılm ış cesa retleri yükseltm eyi bilmiş ve talih i zorlaya rak, milli ülkenin b ü tü n lü ğ ü n ü te k ra r tesis ve m em leketinin bağım sızlık ve eğem enliğl-
â Devamı Sa. 7, Sii. 6 da
Tunus
Cumhurbaşkanı
BURGİBA
§ 9
daki faaliyetleri ve m ücadelesi ile İlgili h a b erleri hapishanede dahi büy ü k b ir alâk a ve h eyecanla takip etm ekte İdik. A nadolu’da Y unanlılara k arşı k azan ılan b ü y ü k zaferin h ab eri hapishanede bize geldiği zam an bun
^ Devamı Sa. 7, Sil. 6 da
Hindistan Başbakanı
NEHRU
m a d uygusunu verm iştir. Ben A ta tü rk 'ü n sadık a rk a d a şla rın d a n biri olm akla büy ü k İftih ar d u y u y o ru m .'
Emekli Orgeneral
MAC ARTHUR
9 9
TÜRKİYE MİLLÎ TALEBE
FEDERASYONU
TEMSİLCİLERİ,
ATATÜRK'ÜN EN YAKIN
ARKADAŞI BAŞBAKAN
İNÖNÜ'YÜ ZİYARET
EDEREK, KENDİSİNE
SAĞDAKİ RESM
GÖSTERMİŞLER VE
FOTOĞRAFIN YANINA
DUYGULARIN
YAZMASIN
DİLEMİŞLERDİR
İNÖNÜ ŞU CÜMLEY
YAZMIŞTIR
BAŞBAKAN İNÖNÜ'NÜN
ATATÜRK HAKKINDA
KALEME ALDIĞI BİR
MAKALEYİ BUGÜN
İKİNCİ SAYFAMIZDA
«DÜŞÜNENLERİN
DÜŞÜNCELERİ»
SÜTUNUNDA
BULACAKSINIZ.’
H V t ' r i , ' i, ^ <;»<■. -a*
*
*
*
*
SAYFA i 2
M İ L L İ Y E T *
10 K A SIM 1983 9 * 9 9-D U S U N E N L P R I N -D Ü Ş Ü N C E L E R !
AZİZ A TA TÜ R K
A
YRILIŞININ 23 Ilu l y ıld ö n ü m ünde büyük A ta tü rk ’ü yal- nız m illetçe değil diînyac* anıyoruz.in sa n lık tarltıinln m üstesna »İması A ta tü rk 'ü bugün tıep b e rab er h a tır lam ayı, bütün m illetler kendiler) H in ödev sa y m a la rd ır. Bu asil d u y . « u lard an dolayı T ü rk h a lk ı a d ın a d e rin ve samimi Ş ü k ra n larım ızı su n m ay ı kendim ize k ıy m e tli b ir bor*
dayarız.
C um huriyetim izin k u ru cu su , in san lık tarihinin seçkin sim ası A tatü rk h a k k ın d a UNESCO’n u n tesebbiisü İle m edenî âlemce gösterilen bu âlicenap ilgi, T ü rk m illeti o larak hepim izi m in n ettar etm iştir. Bu 25 İnci y ıld a in sa n lık âlem inde A ta tü rk ’e gösteri le n sevgi İle teselli b u lu y o r v e h e - y eean duyuyoruz.
A tatü rk ’ü bugün, m illi m ücadele m izin tem eli ve baş k o m u tan ı olarak yüreğim izin biilün m îıınell ile a n ı yoruz. Milli m ücadele dediğim iz k u r tu lu ş destanım ız, ne k a d a r an latılsa, z ih in lerd e vücut bulm ası g ereken b ü tü n u n su rla rı İle ca n la n d ırıla n la r.
A tatü rk in k ılâ p la rın ın geniş m and a m ı ve m illi bünyedeki derin te s ir le rin i kavram ak İse, ancak 23 y ıld an » eri geçirdiğim iz o lay ları h e r "safha sın d a k ısaca gözden geçirm ekle m üm kündür.
Milli m ücadele, düşm an İstilâsın ın güçlüklerinden fazla, m em leketin iç Çekişmeleriyle Önem k azan m ış bir olaylar d evridir. Bu savaşın, üm itsiz b ir çaba olduğunu İddia edenler çok tu r. Galip devletler bundan em indi le r ve bizim kendi aram ızd ak i k a v g a n ın T ü rk iy ey i çökerteceğine kesin o larak İn a n ıy o rla rd ı, H esap e d iy o r la rd ı kİ, k en d ilerin in silâha sa rılm a la r ın a liizum k alm ak sız ın bizim için h a z ırla d ık la rı âklbet, y aln ız içim iz d ek i vuruşm a ile gerçekleşecekti.
İyice h a tırla rım , h a ttâ B üyük M il le t Meclisi h ü k ü m eti k u riılu p işe baş la d ık ta n sonra bile, galip dev letlerin tem silcileri m em leketin h er köşesin d e m ücadele siyasetinin anarşi g ird a b ı İçinde sönüp biteceğini sö y le rler di. Ben A ta tü rk 'ü n em rin d e ve Bıi- yttk M illet Meclisi k a rşısın d a d o ğ ru d an doğruya sorum lu G enelkurm ay B aşkanı o larak İtilâf dev letlerin in o rd u la rı tem silcileri İle görüşm iişüm - d ü r. B ir d efasın d a k a rşım ız d a k i te m .
sllcl m illi o rd u n u n üniform ası olm ak lâzım geldiğini bize söyledi. A tatürk k en d isin e derhal, silâ h lıla rın s ır tın daki elbisenin Ü niform aları olduğu cev ab ın ı Verdi.
B ir başka seferinde, b ir büyük devlet, askeri tem silcisinin a ram ızd a k i m eseleleri görüşm ek üzere A
nka-k e ri zaferim iz de, hem en üm itsiz b ir h a y a l o larak İzlenm iştir. Bu zafer, hiç »İr h o ib în ş a rtla rın a uym ayan, m üstesna zo rlu k lar İçinde K azanıl m ıştır. B irinci D ünya H arbi soııün. da silâh larım ız ve cephanem iz geniş ölçüde m üsadere edilm işti. K a ç ırıla bilen m a h d u t ölçüde silâh tar ve
cep-Yazarı :
İSMET İNÖNÜ
/ a ’y a gelm esin« İzin v erip verm iye-ceğtm lzi K ız ıla y ’ın a ra c ılığ ı ile sor d ular. Ü m ide k a p ıla ra k hem eıı m u v afak at cevabı verdik. T em silci İn e b o lu 'd an A n k ara'y a k a d a r itib a r ve ik ra m içinde geldi. A ltı, y edi giın •tire n geliş seyahatinde h e r y a ttığ ı köyde A nkara İle görüşüp m eselele ri h alled ecek lerin i söyledi ve bir üm it dalgası içinden geçerek bizim baş kentim ize geldi. Temsilci, kendisi ile k a rşı k arşıy a bulunduğum uz ilk o tu ru m d a G enelkurm ay Başkanı olarak, bana ne görüşm ek istediğim i sordu. H ayret ifade ettim . Bizimle görüşm e y e istek gösterenin k en d ileri o ld u ğ u nu, bizim d âv âm ızın belli b u lu n d u ğunu, o n ların bu hususta bir anlaş- ‘ m a tek lifi getireceklerini beklediği m izi söyledim . Tem silci g ülerek ve y a rı eğlenir bir eda ile, b eyhude ıığ- ra ştığ ım ız ı bildirdi. K endilerinin konuşm a ed asın ı pek güzel a n la d ı ğ ım ı, başka tü rlü konuşm aya sıra gelinceye k a d a r beklem ek g erek tiğ i ni ifade ettim . O gün adam A n k ara- dan a y rıld ı, inebolu’ya k a d a r u ğ ra d ığ ı h e r köyde, bütün m eseleleri halletm ek için geldiğini, fak at A nka ra 'd a bir görüşm e ve anlaşm a istid a dı görm ediğini belirtti. Bu geliş ve gidişi, Anadolu İçinde üm itleri k ıra n b ir ustaca propaganda fırs a tı olarak k u llan m ışlard ı.
İstan b u l'u n bâzı a y d ın la rı ve he m en b ütün yetkilileri, d ü n y a n ın en büyük k u d retlerin e karşı uğraşılm az d iy o rla rd ı. A tatürk onlara hiçbir za m an in an m am ıştır. A tatü rk bu ü m it siz sa y ıla n m iieadeleyi m illete m alet- m iştir.
Milli m ücadele a ç ıld ık ta n sonra
as-h an e m uas-harebe m e y d a n la rın a sırtta ta ş ın a ra k , k ağ n ı arab ası ile g ö tü rü lüyordu. M illi m ücadele boyunca, hiç b ir yerde, bu a srın bir m eydan mu*^ h arebesini id are edecek m ik tard a cephane b u lu n ıtu ru lam am ıştır. En m uvaffak bir seferin ta b ia tın d a bile m evcut olan b a şa rısız lık ve aksi olay g ü n leri k arşısın d a, b ir kısm ı a y d ın diye bilinen k aram sar çevre
ler, İşte adam lar hayal peşindedir ler, d iyorlardı. Kesin netieeli büy ü k m eydan m uharebeleri bu m alzem e ile k a z a n ılm ıştır. A tatürk, zaferi sağla yan bu ord u n u n teşkilinde ve sefer lerin acı g ü n lerin e d ayanm akta, n e tice g ü n lerin d e kesin v uruşlu sevk-I idarede, h a k k ıy le b aşkom utanlık e t m iştir. Üm itsizlik a n la rım yenm iş, v a s ıta sız lık ve im k ân sızlık u n su rla rım tesirsiz b ıra k m ıştır.
A tatü rk , bu m illî ve ask eri b a şa rı yı C um huriyetle miihürlfemiştir. Ha life olm ak, Padişah olm ak, kendisi için kolay bir şey olduğu halde b u n la ra İltifat etm em iştir. C um huriyet ilâ n ım ay n ı a y d ın çev re le r şa şk ın
lık la k a rşıla m ışla rd ır. O ta rih le rd e bâzı İstanbul g azetelerinin, bâzeıı iyi niyetle a ld ık la rı vaziyet u n u tu lm a m ıştır. P ad işa h lık tan vazgeçip C um h u riy e te geçtiğim izde perişan olacağı m ızı, m ahvolacağım ızı, karg aşalık la haşa çıkam ayacağım ızı, henüz bu se viyede o lm ad ığ ım ızı, bizim için b u n u n bir liiks olduğunu, hâzen hulûs ile y azıp çizm ekte idiler. A tatürk b u n lara da a ld ırm a m ıştır. Milli m ü cadelenin b ü tü n bu devreleri, ay rı a y rı, z ay ıf irad eli çev relerin önem li tesirleri içinde ve b u n la r yenilerek b a ş a rılm ıştır.
İstanbul ATÂ'yı
böyle uğuriamışlı
1 9
*
*
*
*
*
*
*
+
5*
*
*
*
*
*
*
*
*
K&aıtn 1938. Sisli, puslu, Ağlayan bir İsta n b u l s a bahı. İsta n b u l b u g ü nAta na vedâ edecek.
Fedîiten, yetm işe herkes
sokakta... Boğazlarda dti~ tü m le n e n ve birazdan çözülecek olan h ıç k ır ık lar... Saat 7.58. B üyük blünün ta b u tu b aşında silâh ark ad aşla rı el b ağ la m ış d u ruyor. O rgene ral F a h re ttin Altay, K or general H alis B ıy ık ta y , Salih O m ıırtak, K urtcebe N oyan, Ekrem B aydar, Osman Doğan, H akkı O zgener, Zeki E rkoçay, M ustafa H ayri Ertoy, Salim Cevad Ayalp, K e m al B alık esir, Enis E r koçay, Ziya Ekinci, Is- h ak Avni A kdağ ve N u ri Y am ut. M eşâleler a r tık to n ış ık la rım sa ç ı yor, k u m an d an lar a ğ lı yor. T abut k o lların d a n
tu tu la ra k salonun o rta lın a getiriliyor. Cenaze n am azı k ılın a c a k , imam Islâm T etkikleri E n sti tü sünden Ord. Prof. Şe- ra fe ttin BalKaya. M üez zin H afız Y aşar O kur. M eşalelerin a y d ın la ttığ ı •âlonda giir ve lâhûtl •es yükseliyor: '«Tanrı U ludur, T a n rı U ludur, T a n rı U ludur.» Nam aa k ılın ırk e n d u y u lan te k ses çözülen h ıç k ırık la rd ır. T abut g e n e ra lle rin elleri üstünde.
M erdivenler a ğ ır ağıı iniliyor. Sessizliği btı k o m u t »esi bozuyor î
«— Süngü ta k l T üfek asi Selâm durU
Y arattığ ı O rdu, Ata'-
tın ı selâm lıyor. Tubut
top a rab asın a konuyor. 43. ATâym, 18. b ataiy ı k u m an d an ı Teğm en Ke mal A ta’s ım ıı n â ’şını teslim alıy o r. D enizden top sesleri, gökten uçak g ü rü ltü leri geliyor. M e rasim k u m an d an ı O rge neral F a h re ttin Altay K ortej h a re k e t etti. Dol- m ahahçe S a ra y ın ın d ıı bahçesinde, m erd iv en lerde gözlerinden sicim gibi y aşlar a k a n b ir K u leli selâm d u ru y o r. Bu K ulelili A ta tü rk ’ün «Sı ğ ırtm a ç M ustafa» sid ir. A ltı slyalı k ataııam n çektiği top arabası S ara yın k ap ıs ın d a n çık ark en kuledeki saat dokuz b u çuğu çalıyor, ik i h ad e me geleneğe u y arak k a p ın ın önünü sü p ü rü y o r lar. Sonra ağlayarak k a p ın ın İki btiyük k a n a d ı n ı k ap ıy o rlar. A rtık İsti kam et S ara y b u n ıu 'd u r.
İstanbul, İstan b u l olalı böyle b ir k a la b a lığ ı, böy le b ir göz y a ş ın ı görm e m iştir. «Atam! Atam!» f e rta d la r ı y eri göğü in letiyor. \ raşlı, nine, iki b ü klüm dede, çocuğu genci hepsi ağ lıyor. Ata gidiyor! B ir daha İs ta n bul A ta’y ı görem iyecek- tir. T ophanede bir nine
Böyle ağladık
Ê ÊË
ok gibi fırlıy o r, O’nun tabutuna sarılıy o r, beş yaşında b ir çocuk ta b u tu n üstündeki atlas b ay rağı öpüyor.
Saat 12.17. B üyük ölü yü taşıy a n to p arab ası G iilhane P a rk ın d a n iç e ri giriyor. Z a fe r m u h ri bi S a ra y b u m u r ıh tım ın a bağlı d u b ay a yanaşıyor. D enizciler A ta’la rım tes lim alacak lar. T abut el le r ü stü n d e Z afer m u h ri bine gidiyor. Saat tam 13 te Z afer m uhribi h a rek et ediyor. Saat 13.27. Z afer açık ta bekleyen Yavuz'a yanaşıyor. A t lastan albayrağa sarılı tab u t Yavuzda m or k a dife İle kaplı sehpaya “konuyor. YaVuz 101 p a re top a tışm a başlıyor. O 'nu yabancı D evletlerin
Böyle yandık
savaş gem ilerinden a t ı lan to p la r ta k ip ediyor. Boğaz... A sırlık Boğaz! G ü m b ü r güm b ü r s a rs ılı yor. Ve saat 15.40 da Y avuz su la rı y a ra yara yola ç ık ıy o r. YavuzTın düm en suyunda H am idi- ye v ar. H am idiye’yi In g iltere 'n in Malaya, R us ya’n ın Moskova, A lm an y a’n ın Emden, Y unaııis- ta n ın Hiro, F ra n san ın Emil B ertin, Rom aııya- nın Recina M aria savaş gertıilerl tak ip ediyor.
Havada m a rtıla r u ç u yor ve ölüm süz A ta h e pimize sesleniyor: «— B enim nâçiz v ü c u dum elb et b ir g ü n to p ra k o la c a k tır. F a k a t T ü rk iy e C u m h u riy eti ilel ebet p ây id ar k alacak tır.»
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
- ¥- 1
ROCHE
M Ü ST A H Z A R L A R I
SANAYİ LIMITED ŞİRKETİ
Propaganda teşkilâtı için, İstanbul veya taşrada istihdam edilecek
KALİTELİ ELEMANLAR ARAMAKTADIR.
— Akademik sıfatı olan,
— Akademik sıfatı olmamakla beraber, pıodem
çalışma metodlarına intibak edebileefek vasıflan
haiz biılunan,
<
\
— Genel iş tecrübesine’ sahip,
— Tercihan yabancı dil bilen,
— Azamî 35 yaşında ve dinamik karakterde,
— Askerlik hizmetini ifa etmiş
namzetlerin müracaatlarını münhasıran yazılı olarak, mufassal tercüme! hal, fotoğraf! ve net ücret
talepleri ile P.K. 272 Şişli adresine .KALİTE, rumuzu altmda yapmaları rica olunur. (Müracaatla
r ı n
gizliliği firmanın teminatı altındadır.)-
İLANCILIK 6167 - 16298OKULA GİTMİYENLERE j SENE BEKLİYENLERE
İN G İLİZ C E v< D A K TİLO
Ayrıca MEKTUPLA EĞİTİM
H
/a
e
L
gr a p h o
-
e n g l i s h
İNGİLİZCE
FRANSIZCA
broşür isteyiniz
Sıraselviler cad. No.
50
TAKSİM
RFKI.AM CIl.IK 5094 — 16319
POLYSTYRENE
Antichoc alıcılarına
Tel: 22 54 87 - 22 96 12
İLANCILIK 6123 - 16300SEKRETER ARANIYOR
B ir A nonim Ş irk e tin sekreterliğini yapacak, İngilizce m uhaberata b ih a k k ın v a k it elem an aran ıy o r. T aliplerin k ısa h al tercüm eleriyle talep ettik le ri ü c re ti PJC. 22 TOPHANE adresine y azm aları ric a olunur.
MİLLİYET: 16318
BALLY KROM
TEPSİLERİ PASLANMAZ. K u ru tu , 1944 — Tel: 22 60 76 İLANCILIK 6168 - 16299ALKOM
ALÜMİNYUM MUTFAK EŞYALARI MERKEZ: Bakırcılar. Fual Paşa Cad. No 60 Kat 1
8EYAZIT - İSTANBUL Tal 23 26 26 $UB* î AHMET SîNDAR Ketenciler Sabuncu Han
No. 14 • 16 Tal 22 76 68
İL A N C IL IK 5264 — 16305
Bütün b u -fe v k a lâ d e işler, İçerde ü m itsizlik ten gelen büyük endişeler ve çekingenlikler arasın d a y ü rü rk en , B üyük M îllet M eclisinde çetin b ir m u rak ab e m evcuttu. Çok //am an bu m u rak ab e ve onun neticesi ofarı şid detli çatışm alar, m u harebelerin 1da- fesi Ve neticesi üzerinde y a p ılırd ı. A tatü rk ’ün tu tu m u b âzılafın ea so n u cu olm ayan hayaller için ve y alnız k e n d i hâk im iy etin i y ü rü tm e k hevesi İle İnat etm ekten başka bir »ebehe bâğlanm azdı. Millî m ücadele, zafer, C um huriyet, A ta tü rk ’ün şahsında, iradesinde ve bütün zahm etlerinde b ir ideal gayreti şeklini alm ıştır.
D aha İzm ir’e girdiğim iz günlerde A tatü rk büy ü k siyasi ve içtim ai İs lâh at görevine sıra geldiğini bize söylüyordu. Mîllî m ücadeleye, zafere ve C um huriyete inanm am ış bulunan-» la r elb ette *ki gözlerinin önünde ve kendi İd d iaların a rağm en b aşarılm ış bu eserler k a rşısın d a şa şk ın d ıla r, ama in a tla rın d a İsrar ediyorlardı. A tatü rk , İslâhata sü r'atle girişti ve ilk y ılla r a ra lık verm eksizin devanı etti.
\
B undan sonra, iç h ay atım ızd a, in k ılâ p la rı tu ta n la rın ve b u n ları y a d ırg a y a n la rın gizli aşikâr çatışm ası devri devam etm iştir. G erçekten de A ta tü rk ’ün m ücadelesi ve İslâhatı, b ir m illet için anlaşılm ası kolay o l m ayan esaslı m eselelerdir. Bugün h arflerin i değiştirm ek isteyen yüz . m ilyonlarca insan v a rd ır ki, h a rf devrim i gibi bir fevkalâde teşebbüsü söylem eye dahi cesaret edem ezler. N itekim bizde, h arf devrim îndeıı son ra, onun lüzum una in an an lar bile, onu kendi nefislerinde tatbik edem e m işlerdir. Her devrim gibi ve h er devrim den çok h arf devrim i y en il mez savunucusunu yeni yetişen genç n esillerde bulm uştur. Ama bu nesil ler k u v v et ve k u d re t sahihi oluncaya k a d a r devrim ler asıl teh lik elerin i ge çirm işlerdir.
O ta rih le rd e g eleneklere tabiî ve beşerî olarak bağlanm ış bu lu n an iyi niyet sahipleri bile devrinıleri haz m etm iş ve h er m ukavem etten vaz geçmiş değillerdi. D evrim ler g erçek leştirild ik ten sonra, A ta tü rk ’ün k u v vetli ve k a ra rlı idaresinden k u r tulunca b u n ların ne olacağı ve m em lek etin nasıl bir k arg aşalığ a s ü rü k leneceği iyi n iy et sahipleri ta r a fın dan endişe İle hususî m aksat sahip le ri ta ra fın d a n ise üm itle d ü şü n ü l m ekte idi. Fski hanedan ve ta ra fta r la rı, A tatürk devrinin köksüz bir h â dise olduğuna, o a y rıld ık ta n sonra geçmişe dönüleceğine, h er yeni şeyin sona ereceğine, A ta tü rk ’ün yeni r e jim i zor k u llan arak ay ak ta tu ttu ğ u n a in a n ıy o rla rd ı. Bu h esap ların hiçbiri doğru çıkm am ış, bir A tatü rk m ace ra sın ın değil, bir A tatü rk G ençliği nin m evcudiyeti bir defa dalıa ispat edilm iştir.
M em leket 1938 den sonra d e v rim le r, rejim değişikliği, m edeni k anun üzerinde bir m ünakaşaya girm edi. D enilebilir kİ, T ü rk iy e'd e k i tem el İs lâ h a tın ilk çetin im tih an ı bu olm uş tu r. B undan 1938 senesine k a d a r ge çirilm iş olan çetin çekişm elerin ve ilk günlerin silâh a rk ad aşla rı a r a s ın da belirm iş siyasî k ırg ın lık la rın , d er hal yüksek ve derin bir v atan sev er lik duygusu ile, A ta tü rk ’ün idealle rin in fesat gayesi güdenlere karşı sav u n u lm ası için, ortadan k a ld ır ıl m ası başlıca rolii o y n am ıştır. C um h u riy e tin ilân ın d a, sam im iyetle h a rek etin aleyhinde vaziyet alınış olan la r bile Cum huriyetin e tra fın d a bir leşm işlerdir.
A tatürk’ün a y rılışın d a n k ısa b ir süre sonra, İkinci D tiiy a H arbi pak ladı. A ta tü rk ’ün b ıra k tığ ı C um huri yet, bünyesinde ve an lay ışın d a u k a d a r sağlam İşledi ki, altı sene sü re n D ünya H arbi birçok devleti u ç u ru m a götürdüğü halde, T ü rk iy e bu hengâm eden selâm etle ç ık tı. Eğer rejim sağlam tem ellere dayanm ış o l m asaydı, eğer devrim ler köksüz b u lunsa idi, böyle bir netice alınm az, başgösteren ve başgösterecek çeşitli cerey an lar, m em leketi m utlaka fe lâ kete sü rü k ler, ona ve buna gülen sa vaş şa n sları te h lik eli k a rışık lık la r doğ u ru rd u . Ama Cum huriyet, A ta türk ilkeleri e tra fın d a birlik ve be rab erlik le devam etm iştir.
B undan sonra Cum huriyet, dem ok rasi h a y a tın a kendisine güvenerek girm iştir, in a n ıy o rd u k ki. A ta tü rk ' ün tem el İslâhatı ile C um huriyet devrim i kendisini koruyacak gürbüz hale gelm iştir. Bu inanç, n eticede İsabetli ç ık m ıştır. 1945 ten itib are n geçen d evirde çok p artili siyasî h a yat, siyasi re k a b e t alanında, eski y e ni h e r polem ik v asıta sın a kendisini k a p tırd ığ ı zam an A tatürk İslâhatına da d o k u n u ld u ğ u olm uştur. A ncak, cem iyette k u d retli bir tepki g ö rü l müş, siyasî polem iklerin bu konuda k â rlı olm aları ih tim a li' gittikçe azal m ış, hiçbir zam an açık tan açığa A tatü rk ve İslâhatı aleyhinde b u lu n m aya kim senin gücü yetm em iştir. Z a m an, A tatü rk İslâhatı aleyhindeki si yasî te lk in le ri istifadeli bir y a tırım olm aktan ç ık a rm ıştır. Bu, devrim le- rin başarı ile sonuçlanan asıl Çetin im tih a n ıd ır.
27 M ayıs d evrim i ile m eydana ç ı k an gerçek, yeni nesillerin T iıhların- da A tatü rk İslâ h a tın ın , dem agojile rin üstü n d e d erin bir kökü o ld u ğ u d u r. A tatü rk devrim leriııin ve O’nun eserlerin in B a tılı m ânâda h u k u k n i zam ı ve d em o k ratik idare ile devam etm esi fik ri, b ü tü n k a rşı' g ay retleri y en erek , bu 27 M ayıs devrim inln zafere ulaşm ası felsefesi ve ideali olm uştur.
Şim di m illetçe, yeni hayat ta rz ı n ın ta tb ik a tı içinde yaşıyoruz. Bu ta tb ik a t, sosyal adalet ve sosyal k a l k ın m a n ın ta rtış m a la rı ve tü rlü b a k ım d an ö lçüleri ve tefsirleri içine girm iştir. Bu ta rtışm a la r, isabetli ve m illet ih tiy a c ın a , m izacına uygun h u d u tla r içinde b aşarı istikam eti tu tm u ştu r. T ü rlü aksi gay retleri, ciddî veya yapm a a şırı tem ay ü lleri gittikçe d ah a k o lay lık la seçip a y ıra n b ir sağduyu cem iyetim ize h e r gün biraz d ah a fâzla hâkim o lm ak tad ır. N asıl M illî M ücadelenin olanııvacağı, z aferin k aza m la n ııy a e a ğ ı. C u m h u ri y etin yürüm iveceği, devrim ler!» y a - çam ıvacağı, bazen sam im iyetle en d i şe konusu olm uş ve bu endişe y en il mişse, A ta tü rk ’ü n sağlam tem ellere dayanan ic ra a tın ın m utlaka bir des tek le ay ak ta tu tu lm a sı, açık te j itti in usulleri k a rş ıs ın d a z a rar göreceği fik ri de iyi n iy etlilerin y ü re k le rin den silin ece k tir. Bu hususta geçirdi ğimiz g üçlükleri alt etm ekle h e r gün a rtan b ir isabet görm ekteyiz.
Bugün b ü tü n dünya, eserinin 25 y ıld an sonra sapasağlam ay ak ta d u r m asın ı görm ekle A ta tü rk 'e k arşı k a d ir du y g u ları ile doludur. G erçek ten nice b ü yük eserler v a rd ır kİ, sahibinin h a y a tın d a çökm üşlerdir. Bir k ısm ı da sahiplerinden sonra n a d ire n y aşıy ab ilm işlerd ir. A ta tü rk 'ü n eseri dim dik ayakta d u rd u k tan başka devam lı b ir tekâm ül h alindedir. Ve gelişme y o lu n d ad ır. Bu, in san lık ta rih in d e m üstesna örn ek lerd en d ir.
A ta tü rk ’ü n yıld ö n ü m ü n ü n dünya ölçüsünde bir tak d ir ile anılm ası k arşısın d a teselli ve iftih a r d u y u y o ruz. A ta tü rk ’ün m ücadele n eticeleri ni m illetlerarası sabada m akûl ölçü ler içinde tu tm ası ve d u rd u rm a sı, onun cesaretidir. Ve h a y ra n lık u y a n d ıran b ir başka ta ra fıd ır. A tatürk, z a f e r i' k a z a n d ık ta n sonra, esaslı bir nokta olarak, b ü tü n h ay atın d a in sa n lığ ın b a rış içinde yaşam ası idealinin sam im î ve sarsılm az savunucusu ol m uştur. B ugün dünya O’na, b u ndan dolayı da h a y ra n d ır.
Milletçe, A tâ tü rk 'lt bir defa daha övüuliyoruj«
nıııııııiMiıiiiıııllımııııııııılııiHiıııııııııiMiiii ıııımııımntuniihiut ııuıiımıı ıııııııın ıııımıııııııııııuıuıııımımııııııı mıı tnmııımMimııiMiımıııımmıııııiMiııını,
Kadıköyde şehirler
Arası otobüslerin
Hareket yeri
Değiştirilecek
K ad ık ö y K aym akam lığı, K ad ık ö y ’deki tfapıır iskelesinin ç ık ış ve giriş yerinde bu lu n an «Şehirler arası otobüslerin» h a rek et y erin i, K aym akam lık b in a sın ın a rk asın d a b u lu n an kum luğa nakletm ek k a ra rın ı alm ıştır.
İskeleye g iren ve vap u rd an çıkan yolcular b a k ım ın d a n sık ış ık b ir durum ineydana getiren otobüs gişeleri ile, hem en iskele önüne p ark edilen oto büsleri kum luk k ısm ın a alınca, b uradaki ¿aha n isb eten genişliyeeÇk ve yolcular ra h a ta kavuşm uş o lacak tır.
S E Y H A N
ŞİLEBİNİN
DURUMU İNCELENİYOR
Deniz N akliyat Genel M üdürlüğüne ait «Seyhan» şilebindeki y an g ın söndü rü lm ü ş ve gemi, F ra n sa ’n ın Bone lim a n ın d a r ıh tım a a lın m ıştır. A nbardâki ktisbeleriı» k ız ışm asın d an m eydana ge len y an g ın ta h k ik a tın a b aşlan m ıştır. Gemi m uayeneden sonra ya tam ire a lı n acak. y a h u t da yoluna devam ede
cektir.
-*$• f'/uıı
Atatürkçülük
ve
içyüzü
STOCKHOLM
M
İLLİ buyıamlartla yolların
bir yanından
öteki y$uuna üstü ktrumı yazılı beyaz bez
ler asarlardı. Bunlardan bir tanesi de suy
du: «Düne iyi bak, bugünü iyi anlarsın,.
Bakmasını bilmedikten sonra düne bak, bu
güne bak, yarına bak, neyi anlıyacaksın?
Osmanlı İmparatorluğu
niçin yıkıldı, niçin
Atatürk devrinin
özlemi
hâla içlinizde titri
yor, niçin bugün bir şaşkınlık ve bocalama için
deyiz?
Bunun bize kalırsa bir tek sebebi vardır; biz
parlak sözler söylemesini pek iyi beceriyoruz da,
istatistiklerle diişünmselni kat iyen sevmiyor ve
bütün derdin fakirliğimizden geldiğini bir türlü
anlamak istemiyoruz.
Memleket olarak gerekli üretimi yapamıyo
ruz biz. Osmanlılıktan kalma bir hantallık bu.
Osmanlılar bir çeşit yağmayı teşkilûllandımıış-
lardı. Başlan sıkıştıkça akına çıkar, kuşattıkları
şehirler için askerlere:
— Yağma payı sizin, vergi payı bizim der
lerdi.
Yağma bittikten ve krallık vergiye bağlan
dıktan sonra geri dönerlerdi. İmparatorluk as
lında fazla bir kalkuıma
gösteremediği halde,
bundan genişleyip büyüdü. OsmanlIlarda yarat
ma ve alıp satma; yâni ne üretme, ne de tica
ret fikri pek yoktu.
İkinci Viyana’dan sonra akınlar netice ver
mez olunca gayet tabiî çöküntü başladı.
Atatürk, Osmanlı talancılığını
yaratıcılıkla
değiştirmek istemiş insandır. Bizce onun devri
nin kudreti aslında buradan gelmektedir. Ne ça
re ki bu yaratıcılık
çağımızın modem iktisat
metodlariyla geliştirileceğine, on sekizinci yüz
yılın köhneleşmiş sınıflaşma zihniyetine yöneldi.
O devrin şartlarıyla bu devrin şartları aynı ol
madığı için, çıkmaza girdik.
Biz fakiriz ve üretim gücümüzü
gerektiği
h
gibi kuvvetlendirip değerlendiremiyoruz. Bunu
gerçekten anlayıp boşarıncaya
kadar da daha
biııbir tlirlü mânâsız ve faydasız sıkıntılardım
geçip duracağız.
Politikacılar ikide birde:
— A tatü rk re fo rıh la n tam nfânâslyle h alk a h iç btr zanıaıı m al o lm am ıştır, dtye lcfdia ederler.
Bu İddianın a rk a sın d a k i sinsi g erçeği İM kims* bulup ç ık a rm a k İstemez.
K azançlar h a lk ın güzünden dalm a sa k lan m ıştır. S erm aye, k â r ve spekülâsyon h esapları Üzerinde T ü rk a y d ın la rı ıızun zam an k o m îstu rn lm a m tşttr. Ancak m u ayyen çev relerin sa rfiy a tın ı h alk tan gizlem ek m ü m k ü n o lam am ıştır. H alk İse bu sa rfiy a tın doğurduğu d an slı, şam panyalı üstünlüğü ten k ld etm ek İçin k ıv ra n ırk e n , o lay lara İktisadı açılard an b ak m asın ı bil m ediği İçin, elindeki te k k ita b ı olan K ıtr’âna d ayan m ak zorunda k alm ış Ve:
— B u n la rın y a p tığ ı gâvurluk, dem iştir.
Uö.vlece halk gerici v e h e sa p la rın ı h a lk ta n sa k tı- y arak daha itıce b ir h ay at y a s ıy a n la r da m edeni va AVrnpalı addedilm işlerdir.
A ta tü rk ç ü lü k , h a lk ın , sa rfiy a tı da «gâvurlukla. İtham etm ek ten vazgeçerek m uhatı görm esi İçin âlet edilm ek İstenm iştir.
P o litik a c ıla r b ir y andan İnce h a y a t y a ş ıy a n sın ıfa m ensup o ld u k ları halde, bir y andan da h a lk ın bu, İster İstemez dine siayanarak yapm ak zorunda k ald ığ ı ten k id i d em agojilerle desteklem işlerdir.
H alk ın h ak lı ten k id in i, dinî k ıstaslard an k u rta rıp İktisadi k ıstaslara çevirecek btr k ad ro çık m am ış tır.
Bu kadro ç ik tığ ı zam an A tatü rk 'ü n refo rm ları da, A tatü rk çü lü k dg, dem okrasi de, ü re tim gücünü ııasıl a rttırm a k gerek tiğ in in y o lları da y eril yarin* o tu ra c a k tır.
Mesele sapı sam anı b irb irin e k a r ış tır ıp h e r yıl 1« K asım 'da A tatü rk , dlve y a n ıp yak ılm g değil, bu k ad- ruyu m eydana getirebilm edir.
IIIIIIIIİUIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIİIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIflilllllllllllllllflIllllllllllllllllllllllllllllIIIIIIIII f ||| 11111111111111111111111 ( 11 11 111 f i 1111111 II 1111111111111111 f İlil II 11111III llimiltlâtl û
* U J
oe
< N U JTALİHİNİZ
ELİNİZDEDİR...
APARTMAN DAİRESİ
1 Kişiye
l O O O O O
Lira3
«
1 0 0 0 0
.
1
«
6
«
5 0 0 0
e r «
AYRICA ZENGİN ÇEŞİTLİ PARA İKRAMİYELERİ
S Ü T Ü N B U N L . A H .
ANADOLU
B A N K A S I N
TALİHLİLERİNİ B EK LİYO R
REKLAMCILIK 5050 — 16287Ö L Ü M
Mtilga D ahiliye N ezareti V ilâyet Umum M üdürü m erhum Mehmed L ûtfi ,Mostar ile Meliha M ostarTn oğlu, Ayşe (M uhaddis) M ostarTn eşi, Ahmed ve Zevneb'lıı babası, Dr. Sarnim M dstar ve Ayşe Ç erlk- cioğlu’nuıı ağabeyi. Z iya Çerikcioğlu’n u n d a y ısı, D âne M ostarTn am cası, OECD nezdindekl T ürk D elegasyonu başkam ,
İBRAHİM MÜNİR MOSTAR
4 I I ''1983 günü k alb ln fa rc tu s'ü neticesi fini olarak P a r ls ’t* vefat etm iştir.
Aziz n â ’şı, 11 '11 '1963 P azartesi günü, öğle n am azın ı m ü teak ip Şişli Cam iinden a lın a ra k E dlrnekapı Şehitliğine defnedilecektir.
(BASIN: 20048) 16297
M E V L İ D
M E M D U
1
A Y G Ü N
ve
V E C İ H E A Y G Î İ N ' ü n
Aziz ru h la rın a 13.11.1963 Çarşam ba günü İkLndi n a n a z ın ı m üteakip Şişli Cam iinde k ıra a t e d ilecek 'M ev lid i Ş erife akraba, dost ve d in d aş la rım ız ın teşrifin i rica ederiz.İLÂNCILIK 6194 - 16327