Anadolu Uygarlıkları Ansiklopedisi'ne doğru :Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü, çeşitli bölümler için bir dizi kitap çıkardı

\

.

Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler

Genel Müdürlüğü, çeşitli bölümler için bir dizi kitap çıkardı.

Anadolu Uygarlıkları

Ansiklopedisine doğru

Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel

Müdürlüğü, çeşitli müzelerimize ait eserleri

belirli konular altında toplayıp kataloglar

halinde yayımlamaya başladı. İlk dört

Katalog“Antalya Museum” , “Roman Coins”

(Roma Sikkeleri), “ Metal Vessels” (Madeni

Gereçler), “ Gods And Goddesses”

(Tanrılar ve Tanrıçalar) adırjı taşıyor.

< Antalya Müzesini tanıtan kitabın kapağında Antalya ElmalI'da bir Frig mezarında bulunan fildişinden yapılmış 'çocuklu bir

ana "belki de bir

'ana tanrıça' heykelciği bulunuyor. Kitap, i. Ö. 8 bin yılından günümüze kadar 10 bin yıllık bir tarihi kronolojiyi sergiliyor.

ÖZGEN ACAR

T

Aynı kitabı uluslararası eski eser ka­ çakçılığında önemli rol oynayan bir başka Amerikalıya gösterdiğimde “Harika bir kitap... Acaba bundan bir tane nasıl edinebilirim? Benzeri başka yayınlar da var mı?" diye soru yağmu­ runa tuttu.

Antalya Museum adlı bu İngilizce kitap “Antalya Müzesi"nce hazırlaır- mıştı. Müze M üdürü Kayhan Dört­ lük ve müze asistanlarının Türkiye’de bu alanda ilk kez yapılan, “bir ekip ça­ lışması" sonucunda hazırlanan kitap, Ankara, Hacettepe ve Bilkent üniver­ sitelerindeki bazı bilim adamlarınca irdelendikten sonra basılmıştı.

Daha sonra Anıtlar ve Müzeler G e­ nel Müdürlüğü’ne atanan Engin Öz­ gen, eşi İlknur Özgen ile birlikte kita­ ba son biçimini vermişlerdi.

Kitap, sadece Antalya Müzesi’nin zenginliğini meraklılara ve turistlere ortaya koymakla kalmıyor, arkeoloji alanında çalışan dünyadaki bilim adamları ile müzecilere önemli bilim­ sel kıyaslama olanaklarını da veriyor.

Yabancı yayıncıların "cafe table bo- ok - kahve sehpası kitabı” dedikleri ni­ telikte bir sanat kitabı türünde basıl­ mıştı. Kitap, turistlerin beraberinde götürebilecekleri boyut ve ağırlıkta­ dır. eşe dosta hediye edilebilecek gü­ zelliktedir. Ayrıca, bilim adamlarına, müzelere, koleksiyonculara, arkeoloji ve sanat tarihi öğretenlere hizmet ve­ recek kalitede bir bilimselliğe sahip­ tir.

Kitabın kapağını Antalya Elmalı’da bir Frig mezarında bulunan fildişin­ den yapılmış “çocuklu bir ana" belki de bir “ana tanrıça” süslüyor.

Kitabı bitirip kapattığınızda ilginç bir sürprizle karşılaşıyorsunuz. Aynı fildişi heykelciğin arkadan çekilmiş fotoğrafı ile tersten yazılmış “Antalya Museum" yazısı arka kapakta güzel bir espriye dönüştürülmüş.

Antalya Müzesi, İ.Ö. 8 bin yılından -Cumhuriyet dönemi de dahil- günü­ müze kadar 10 bin yıllık bir tarihi ki- ronolojiyi sergiliyor. “Metropol müze" olarak uluslararası ödül de almış olan Antalya Müzesini tanıtan kitapta mü­ zenin seçme eserlerine yer verilmiş.

Kitabın sonundaki katalog bölü­ münde her eser hakkında ayrıntılı bil­ gi veriliyor. Ayrıca, çeşitli arkeolojik deyimleri anlatan küçük bir sözlüğün basılması ise okurun çeşitli teknik kavramları anlamasını kolaylaştırıyor. Kitabın sonuna Antalya ve çevresi ha­ ritasında, güncel yer adlarının yanma

antik adlarının eklenmesi de çok iyi düşünülmüş. Ancak ne var ki harita­ da batı komşu Muğla’ya geniş yer ay­ rıldığı halde, Antalya’nın doğusunun makaslanması kitabın içerdiği coğraf­ ya açısından önemli bir eksikliği oluş­ turuyor.

Bu kitabı ilk gördüğümde çok heye­ canlanmıştım. Dört yıl Yunanistan’da yaşamış bir insan olarak, orada müze­ ler ve ören yerleri için yabancı dilde basılan tanıtım kitaplarına imrenir ve bizde benzeri yayınların yapılmayışı­ na da hayıflanırdım.

Antalya Müzesi’nin hazırladığı bu kitabı görünce, böylesine güzel bir başvuru kitabına Türkiye’de de ka­ vuşmamın beni ne kadar sevindirdiği­ ni ve yabancı dostlarımı da ne kadar büyülediğini anlatamam.

Ne zaman yabancı bir arkadaşıma hediye vermek durumunda kallmış- sam, daima “Antalya Museum” kitabı­ nı seçtim. Bu hediyenin ne kadar makbule geçtiğini çok iyi biliyorum. Bir süre sonra kitabın Antalya Müze- si’nde tükendiğini gördüm. Amiyane tabiri ile “leblebigibi satan” bu kitabın ikinci baskısı, parasızlıktan ötürü uzun bir süre yapılamamıştı. Uzun bir aradan sonra nihayet ikinci baskısı pi­ yasaya çıktı.

* * *

“Antalya Museum” kitabından son­ ra bazen kendi kendime ve bazen de yöneticilere bu soruyu sordum:

“Acaba neden öteki müzeler için de benzeri kitaplar basılmaz?"

Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürü Prof. Dr. Engin Özgen üç-beş ay ön­ ce haberi verdi:

"öncelikle, Ankara'daki Anadolu Uygarlıkları Müzesinin geçitli bölümle­ ri için aynı kalitede bir dizi kitabı ya­ yımlamaya bağlıyoruz. Daha sonra sıra öteki büyük müzelerimize gelecek... ”

Gerçekten dizinin ilk kitabı olarak Goods and Goddesses, Türkçesi ile “Tanrılar ve Tanrıçalar" kitabı da An­ talya Müzesi kitabı ile aynı boyda,

bi-Elmalı Definesinden bir sikke.

çimde, içerik yapısında basıldı. Hatta ön ve arka kapak da aynı espri yer alı­ yor.

“Leopar taht”da oturan "ana tanrı­ ça” nvn önden ye arkadan görü­ nüşleri kitabın ön ve arka kapak­ larını süslüyor.

I.Ö. 6. binde Çatalhöyük’te bulunmuş olan bu “ana tanrı-. ça nın ayakları dibinde bir be- J

bek görülüyor. |

Günümüzden sekiz bin yıl önce, bu heykelciği çamurdan! üreten usta, anatanrıçanın insa-\ - noğlu üzerindeki üstünlüğünü, egemenliğini ve doğurganlığını bu görüntü ile simgelemiş. Kutsal olduğu kadar ilkel sanatın en değerli örneklerinden biri olan bu heykelcik, kitabın içinde önden ve arkadan, ayrı­ ca yandan da gösterilerek üç boyutuy­ la okura tanıtılıyor.

Müzenin arkeologlarından Belma Kulaçoğlu’nun hazırladığı bu kitapta, tanrı ve tanrıçalar; ilkel tasarımların­ dan, idolleşmelerinden başlayıp İS. 4. yüzyıla kadar uzanan bir kronoloji içinde anlatılıyor.

Sadece Anadolu Uygarlıkları Müze- si’nde bulunan “tanrı ve tanrıçalara. yer verilen kitapta Helenistik veRoma dönemi yapıtlar, tarih öncesi döneme ait yapıtlarla kıyaslandığında pek de o kadar “eşsiz" değil. “Ulusal Müze" kimliğindeki Anadolu Uygarlıkları Müzesi’nin coğrafi konumundan do­ ğan bu eksiklik, Türkiye’deki öteki müzelerce kapatılıyor. Bununla birlik­ te, aralarında Ankara Yenimahalle çöplüğünde bulunan Ay Tanrısı Men gibi eşsiz heykeller de yok değil.

* * *

Anadolu Uygarlıkları Müzesi ile il­ gili dizinin ikinci kitabı ise Metal Ves­ sels adını taşıyor. “Madeni gereçler" diyebileceğimiz bu kitabın ön ve arka kapağı da öncekiler gibi aynı espriyi taşıyor.

“Karun Hâzinesi” dediği­ miz ve önemli bölümü New York Metropolitan Sanat Müzesi’nce kaçırı­ lan Lidya eserlerinden : Türkiye’de kalan bir gü­ müş tas, kitabın arka ka­ pağında yer alıyor. Bu

kap, ötekiler gibi

Uşak’ın Güre Bucağında '

Ikiztepe adlı bir tümülüs- te bulunmuştu.

Müzenin arkeologların­ dan Ayşe Toker’in yayına hazırladığı kitapta, altın, gü­ müş, kurşun ve demir eserler tarihsel çağlara göre tanıtılıyor. Erken Bronz Çağı’ndan, Hitit, Frig, Lidya, Aka.. ve Urartu madenci­ liğinin eşsiz eserlerini gösteren fotoğ­

A Usak'ın Güre bucağında ikiztepe bucağında bulunan gümüş tas.

raflar ve eserlere ilişkin tamamlayıcı

bilgilerle Anadolu uygarlıklarının

önemi dünyada bir kez daha ortaya çıkıyor.

Kitapta, ayrıca, Anadolu’da maden­ ciliğin tarihi, kaynakları, maden tica­ reti ve maden işleme teknikleri de okura anahatları ile anlatılıyor.

Alacahöyük’te çıkmış beşbin yıllık bir altın sürahi ve altın şarap kadehi ya da Amasya-Mahmatlar’da bulunan bir altın sürahi ile içki içmenin zevkini tadan kişi ya da kişiler acaba kimler­ di?

Bu zevk sahibi kişiler; uygarlığın zir­ vesinde olduğumuzun iddia edildiği

Roman Çoins adlı kitabın kapağındaki sikke.

20. yüzyılda yaşamış olsalardı, günü­ müz insanının “pet" şişelerinden ya da ” bardaklardan içki ve su içti­ ğini görselerde kimbilir ne derler­ di? Acaba onlar mı daha uygardı yoksa günümüzdekiler mi? Aca­ ba gelecek yüzyılda, Ankara’da Anadolu Uygarlıklar Müze- si’nde, altın, gümüş, kurşun, bronz kap-kacakları arasında 20. yüzyılın plastik kap ve ka­ cakları da sergilenecek mi? Gelecek arkeologların yapa­ cakları kazılarda i.S. 20. yüzyıl

katındı: bulacakları

kap-kacaktan ötürü yüzyılımıza “plas­ tik çağı" adını mı verecekler?

* * *

Dizinin -şimdilik- son kitabı Ro­ man Coins adını taşıyor. Müzeye çe­ şitli yollardan gelmiş “Roma Sikkeleri" yine tarihsel kronoloji içinde hüküm­ darlara göre tasnif edilerek okura ta­ nıtılıyor.

Türk arkeolog ve müzecileri ulusla­ rarası alanda önemli başarılar sağlar­ ken, sikkecilik bilimi” denilen “nu- muzmatism" alanında Türkiye çok za­ yıf kaldı.

Oysa bugün Türkiye’deki müzeler­ de antik sikkelerin miktarı 2-3 milyo­ nu geçmektedir. Bunların yüzde 98’inin tanıtım ve yayınının yapıldığı­ nı sanmıyorum. Türkiye’de 500 bin insanın define peşinde koştuğuna ve onların -belki de- bu konuda daha fazla bilgileri bulunduğuna dikkat edilecek olursa, sikkecilik alanında bi­ limsel eksikliğin varlığı acı bir gerçek­ tir.

Durum böyle olunca; müzelerimiz­ deki milyonlarca sikke paslanmaya mahkûm edilmekte ve üzerindeki ta­ rihsel gerçekler uzayın derinliklerinde

kaybolmaktadır.

Bu açıdan bakılınca, müzenin numismatlarından Melih Ars- lan’ın, İngiliz meslektaşı Chris Lightfoot’un katkısı ile ortaya önemli bir eser

çıkardığı görülüyor.

- Alanında çok önemli bir boşluğu dolduran bu kitap, Roma sikke­ lerinin nasıl tanımlana­ cağı konusunda çeşidi teknik bilgileri de içe­ riyor.

Türkiye’de uluslara­ rası sikke müzayede ka­ talogları ile sikke refe­ rans kitaplarının "Kuran-ı Kerim"den daha çok satıl­ dığı dikkate alınacak olursa, bu kitabın uluslararası alanda niimismatlar, müzeler, koleksiyo- nerler kadar Türkiye’deki defineci­ ler açısından da büyük ilgi

"Tanrılar veTanrıçalar" adlı kitabın kapağındaki bu "ana tanrıca" Catalhöyükte bulunmuş.

den kuşkum yok. Kitapta, Roma dö­ neminde Anadolu’daki devletleri ve coğrafi konumlarını da gösteren bir harita da yer alıyor.

* * '!<

Son üç kitabın önsözünü müzenin müdürü Ilhan Temizsoy yazmış.

Temizsoy, önsözünde önemli bir haber ve geleceğe ilişkin de önemli bir söz veriyor. Temizsoy, bu diziyi ta­ mamlamak amacıyla “silah, mücevher, seramik, çivi yazısı tablet ve mühürler” gibi konuları içeren yeni kitapların da hazırlanmakta olduğunu açıklıyor. Dileğimiz, bu yeni kitapların da aynı özenle hazırlanarak bir an önce ya­ yımlanmasıdır. Ankara Anadolu Uy­ garlıkları Müzesi, bu yayınları ile dün­ yanın çeşitli yörelerindeki bilim adamlarının, müze yöneticilerinin, koleksiyoncuların, antika tüccarları­ nın dikkatlerini Anadolu’ya bilimsel ve sanatsal olarak çekme başarısını göstermiştir. Dört kitap da müzelerin bir envanteri niteliğinde olup, daha derin bilimsel araştırma yapacak arke­ olog ve sanat tarihçilerine bol miktar­ da hammadde sunma özelliğini de ta­ şımaktadır.

Bu kitapların öncelikle Türk­

çe’lerinin ve ardından öteki dillerdeki çevirilerinin mutlaka basılması gereki­ yor.

Darısı, öteki Türk müzelerinin başı­ na... Anıtlar ve Müzeler Genel Mü- dürlüğü’nün bu hızlı temposuna Kül­ tür Bakanlığı nın döner sermayesi de ayak uydurabildiği takdirde önümüz­ deki beş yıl içinde dünyada benzeri ol­ mayan bir dev kitaplık, bir başka de­ yimle “Anadolu Uygarlıkları Ansiklope­ disi" ortaya çıkacaktır.

Türkiye’de ekonomik koşullara gö­

re biraz pahalı, uluslararası standartla­ ra göre çok ucuz olan bu değerli ki­ tapları bir ansiklopedinin ciltleri gibi şimdiden daha yolun başında topla­ mak, gelecekte bunları toptan satın al­ maktan daha kolay ve daha ucuz ola­ caktır.

* * *

11er dört kitabı daha da güzelleşti­ ren en önemli, etken, hiç kuşkusuz

içindeki renkli fotoğraflardır.

Ne çare ki ikinci baskısı yapılan “Antalya Muséum" kitabında bu ka­ dar güzel fotoğrafları çeken kamera ustalarının adlarına yer verilmemiş.

Buna karşılık Behiç Günei-Hüseyin Şen İkilisinin “Tanrılar ve Tanrıçalar" ile “Metal Gereçler” adlı kitaplardaki fotoğrafların başarısı tartışma götür- * mez. Ancak özel bir uzmanlık konusu ve özel objektif, ışık gerektiren sikke fotoğraflarında ikili aynı başarı düze­ yini tutturamamış. Bunda çeşitli sik­ kelerdeki kalite farkının olumsuz etki­ sinin varlığı da inkar edilemez.

Son üç kitabın İngilizcesini Jean Oztürk yayma hazırlamış ve yapım yönetimini de Uğur Okman yürüt­ müş...

Bakanlığın döner sermaye örgütüne önemli bir görev düşüyor.’ Bunların Türkiye içinde düzenli dağıtımı ve sa­ tımını yaparken, aynı anda -belki ön­ celikle- yurtdışında pazarlama ortamı­ nı da yaratmak gerekiyor. ■

1. Antalya Museum , 240 sh. H . Gods and Goddesses, 216 sh. /3. Me­ tal Vessels, 228 sh./4. Roman Coins, 176 sh./Yayımlayan: Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü/ Basıldığı Yer. Ana Basım AŞ/250.000.- TL.

HİÇBİR YAZAR YAZDIKLARI İÇİN VADE FARKI İSTEMEDİ; SİZ NEDEN ARACILARA ODEYESINIZ?

CEM YAYINEVİ

DÜNYA YAZARI ARI

Gazap Üzümleri/J.Steinbeck 85.000 Tüm Öykü-Roman./Puşkin 110.000 Ve Çeliğe Su Verildi/0strovski50.000 Günaha Son Çağn/Kazancakis80.000 Şato/Kafka 80.000 Dava/Kafka 60.000 Hikayeler/Kafka 50.000 Bir Savaşın Tasviri/Kafka 55.000 Şiirler/Neruda 30.000 Altın Gözde Yansımalar 30.000 Kasırga/Asturias 55.000 Karlar Ülkesi/Kavvabata 30.000 Ateş ve Kılıç/Sienkievvicz 60.000 Ütopia/T.More 25.000 Yalnızlık Dolambacı/O.Paz 50.000 Kara Kız/B.Shaw 60.000 Kutsal Sığınak/Faulkner 45.000 Hikayeler/A.Çehov 60.000 Meyhane/E.Zola 80.000 Vadideki Zambak/Balzac 55.000 Goriot Baba/Balzac 60.000 Allahın Garibi/Kazancakis 60.000 Bütün Dörtlükler/Hayyam 30.000 Babalar Çocuklar/Turgenyev 60.000 Denemeler/Montaigne 70.000 Tüm Soneler/Shakespeare 60.000 Ölü Canlar/Gogol 70.000 Kumarbaz/Dostoyevski 35.000 Suç ve Ceza/Dostoyevski 120.000 Toplam: 1.715.000 TU. Peşinat: 215.000 TL Taksitler: 10 Ay x 150.000 TU KAYNAK YAYINLARI

Din Bu I / Turan Dursun 45.000 Din Bu 2 / Turan Dursun 45.000 Din Bu 3 / Turan Dursun 40.000 Allah / Turan Dursun 25.000 Kuran / Turan Dursun 25.000 Kulleteyn / Turan Dursun 55.000 Dua / Turan Dursun 25.000 Turan Dursun Anlatıyor 20.000 İslamiyet Gerçeği 1/E.Aydın 40.000 İslamiyet Gerçeği 2 / " 65.000 İslamiyet Gerçeği 3 / ” 65.000 İslamiyet Gerçeği 4 / " 40.000 Seçme Eserler 1/Mao Zedung 65.000 Seçme Eserler 1/ " " 65.000 Seçme Eserler 3 / " " 65.000 Seçme Eserler 4 / ” " 65.000 Milli Mesele/Stalin 20.000 Milli Demokratik Devrim 25.000 Örgütlenme/Lenin 40.000 Emperyalizm ve Eşitsiz Gelişme/

Samir Amin 50.000 99 Yüz /Cem al Süreya 70.000 Aydınlık Yazılan/C.Süreya 30.000 C.Süreya'ya Mektuplar/A.Arif 25.000 Sevgiliye Mektuplar/Rosa L. 45.000 Dönüş/Yaw M.Boateng 40.000 Afrika Öyküleri/D.Lessing 40-000 Zavallı İsa/Mongo Beti 40.000 İttihat ve Terakki/F.Ahmad 50.000 Gorki/Nina Goorfinkel 30.000 Toplum ve Devlet/D.Perinçek 45.000 Toplam: 1.300.000 TL Peşinat: 200.000 TL Taksitler: 10 Ay x 110.000 TL PAYEL YAYINLARI Dinle Küçük Adam/W.Reich 30.000 Cinsel Devrim/VV.Relch 55.000 İnsanın Doğadaki Yeri/ " 57.000 Sevme Sanatı/E.Fromm 30.000 Sevgi ve Şiddetin Kaynağı/ " 33.000 Sağlıklı Toplum/E.Fromm 64.000 Düşlerin Yorumu I /S.Freud 58.000 Düşlerin Yorumu 11/ " 70.000 Estetik I /G eorg Lukacs 53.000 Estetik II / " " 60.000 Estetik III/ ” " 43.000 Çağdaş Gerçekçiliğin Anlamı 33.000 Avrupa Gerçekçiliği/Lukacs 60.000 Edebiyat Yaşamım/Gorki 68.000 Edebiyat Nedir ?/J.P.Sartre 33.000 Yazınsal Denemeler/ " 33.000 Yanılsama ve Gerçeklik/C.C. 55.000 Eski Toplum I /L.H.Morgan 70.000 Eski Toplum II/ " 70.000 İnsanın Özü/G.Thomson 33.000 Tarih Öncesi Ege I /Thomson 60.000 Tarih Öncesi Ege II/ " 65.000 İlk Filozoflar/G.Thomson 68.000 Aiskhylos ve Atina/ " 75.000 Altın Dal I /J.G.Frazer 70.000 Altın Dal 11/ " 70.000 Elise yada Gerçek Yaşam 44.000 Suçsuzlar/Havvard Fast 42.000 Savaş Anılan/E.Che Guevara 45.000 Arkadaşım Che Guevara 33.000

Toplam: 1.580.000 TL Peşinat: 180.000 TL Taksitler: 10 Ay x 140.000 TL YALÇIN YAYINLARI Ana / Gorki 70.000 Ekmeğimi Kazanırken/Gorki 60.000 Benim Üniversitelerim/Gorki 25.000 Aslan Asker Şvayk/J.Hasek 70.000 Hükümet/Traven 35.000 Ekmekçi Kadın/Montepin 70.000 Çığlık / Lu Sin 35.000 Şikago Mezbahalan/Sinclair 70.000 Dreyfus Olayı/E.Zola 30.000 Irk Aynmı/N.Mandela 25.000 Hiçbirimiz Geri Dönmeyecek 25.000 Büyük Soytan/İrfan Yalçın 30.000 Kalanlar ve Gidenler/B.Günel 45.000 Linç/Kerim Korcan 35.000 İdamlıklar/Kerim Korcan 45.000 Nazım Hikmet'in Gerçek Yaşamı

/ Kemal Sülker (6 Cilt) 240.000 Çocuk Kalbi/E.D.Amicis 30.000

Toplam: 940.000 TL Peşinat: 140.00 TL Taksitler: 8 Ay x 100.000 TL

SOSYAL YAYINLAR/Bilim Felsefe Tarihi/A. Weber 100.000 Materyalist Felsefe Sözlüğü 100.000 Ekonomi Sözlüğü 75.000 Politika Sözlüğü 60.000 Felsefenin Başlangıç İlkeleri 40.000 Felsefenin Temel İlkeleri 100.000 Ekonomik Dok.Tarihi (2 cilt) 140.000 Hukuk Felsefesi/Hegel 60.000

Toplam: 675.000 TL Peşinat: 75.000 TL Taksitler: 6 Ay x 100.000 TL.

ŞAFAK PAZARLAMA Peşin Fiyatına Taksitli Kitap Satış Kampanyası: Kitapları seriler halinde alabileceğiniz gibi,en az 1.000.000 TL. tutarında kitapları serilerden seçerek kendinize set oluşturabilirsiniz. ŞAFAK PAZARLAMA

Millet Cad.115/1 Çapa/İst. Tel:587 77 68 Fax:S85 45 90 Posta Çeki: M.Zeki Gezici

276367 ‘ Gönderi ücreti müşteriye aittir. ■a .sä M D Z O cu D tu H cn •o E S 1 TŞ

111