F E V Z İ P A Ş A — (Kavaklı - Çakmakoğlu/"2* [Doğuşu: 1876] Yeni Türk devletinin ilk iki Müşüründen biri olan [Büyük Erkânıharbiye Reisi Fevzi Paşa Türkün kurtuluş
mücadele-Fevzi Paşa Meşhur Adamlar
Miişür Fevzi Paşa
sinde Gazi Mustafa Kemale en yakından ve en faydalı bir surette yardım etmiş olanların ilk safındadır. Millî tarihimizin mühim ve yüksek bir siması olan Fevzi paşa 1876 da
İstanbulda doğmuştur.
Çakmakoğullarından Topçu Miralayı Ali beyin oğludur. Merhume annesinin adı Hesna
Kanımrlıt* î l b - 4-oVi p iIi m i P ı ı m o l ı l r î u r a i r ı m n l ı n l İ A
7 7
Fevzi Paşa ve bir müddet sonra yani 1910 da bu Kolor dunun Erkânıharbiye Reisliğinde bulundu. İtalyanların Trablusa hücumu üzerine Adriya tik denizi tarafından Rumeliye asker çıkarma ları ihtimaline karşı teşkil olunan Garp Kol ordusu Erkânıharbiye Reisliğine tayin olundu.
1912 de Balkan harbi seferberliğinin ba şında Vardar ordusu Erkânıharbiyesi Harekât Şubesi müdürlüğünde bulunarak bu harpten sonra Anadoluya, Ankara Fırkası Kumandan lığına memur edildi. Üç ay sonra merkezi Ankarada bulunan Peşinci Kolordu Kuman danlığına geçirildi ve 1914 martında ve Kol ordu kumandanlığında iken rütbesi mirlivalığa çıkarıldı.
Cihan harbi başladıktan sonra Mirliva Fevzi paşa kolordusu ile Çanakkale müdafaa sına iştirak etmiş ve A nafartalar muharebele rinin nihayetinde, tahliyeden bir az evvel bir ay kadar A nafartalar grupu kumandanlığı ve kâletinde bulunmuştur ki bu tarih 1°1‘' tirinci kânununa tesadüf eder. Oradan Peşinci Kol ordu Kumandanlığına geçmiş ve 1916 senesi eylülünde Kafkas cephesinde bulunan 7 inci Kafkas Kolordusu Kumandanlığına, bir sene sonra da yani 1917 temmuzunda ayni cephe de harp eden 11 inci Ordu Kumandanlığına tayin edilmişti.
O sıralarda Suriyenin vaziyeti ehemmiyet kesbediyordu. Galiçyadan dönen askerlerden Suriyede Yedinci Ordu teşkil olunmuştu. Fevzi Paşa 11 inci Ordudan alınarak bu Y e dinci ordunun başına geçirildi ve c uriyedeM hizmetlerine karşılık olarak 1918 temmuzunda Ferikliğe terfi edildi.
Cihan harbi Mütarekesinden sonra 1018 senesi sonlarile 1919 başlarında bir müddet İstanbulda Erkânıharbiye Reisliğinde ve 1Q70 senesi başlarında da bir zaman Harbiye Na zırlığında bulundu. Fevzi Paşa bu makamlarda bulunduğu sıralarda A nadoluya levazım ve teç hizat şevki ile millî müdafaaya mühim hizmet ler görmüştür. Türk Millî hareketi aleyhine şiddetli bir vaziyet almak için tekrar iktidar mevkiine getirilen Damat Ferit Paşa Kabine sinin tekrar teşekkülünden evvel Harl iye Na zırlığından çekildi ve artık millî vazifenin an cak Anadoluda yapılabileceği kanaatile 8 nisan 1920 de Anadoluya geçti.
Fevzi Paşa Meşhur Adamlar Millet Meclisi, Ferik Fevzi Paşanın askerî ik
tidarını, ve milli hizmetlerini takdir etmekte olduklarından o Ankaraya gelince 3 Mayıs 1920 de Büyük Millet Meclisi tarafından Millî Müdafaa Vekilliğine ve Vekiller Heyeti Reis liğine intihap olundu.
ikinci İnönü Zaferi üzerine Fevzi Paşaya Büyük Millet Meclisi 3 Nisan 1291 de birinci Feriklik rütbesi vermişti.
Sakarya muharebesinden bir müddet evvel Mustafa Kemal Büyük Millet Meclisince Baş kumandan intihap edilince ismet Paşa Garp Cephesi kumaudanlığma tayin olunmuş ve Fr- kânıharbiye Reisi Vekilliğine 3 Ağustos 1921 de Fevzi Paşa getirilmişti. 21 Temmuz 1922 tarihine kadar Erkânıharbiye Reisi Ve killiğinde ve Vekiller Heyeti Reisliğinde kaldı. Sakarya zaferi üzerine Büyük Millet Mec lisi 29 Eylül 1921 de Fevzi Paşaya bir takdir name vermekle beraber bu zaferin hazırlan masındaki hizmetlerini takdiren kendisine Mü- şürlük lütbesi tevcih etti.
Müşür Fevzi Paşa büyük bir asker olduğu kadar büyük bir insandır. İçtimaî ve askerî ilimlerde derin bir vukuf sabibi olduğu gibi fa zilet, çalışkanlık, tevazu gibi seciye noktala rından pek yüksek bir örnektir.
Mücadele yıllarındanfceri fasılasız olarak Türk Ordusunun Erkânıharbiye Reisliğinde bulun makta, Türk Ordusuna, Türk Milletine büyük hizmetler etmektedir.
Rumelinin nasıl kaybedildiğine dair Askeri Akademide verilmiş meslekî konferansları hiz mete mahsus olmak üzere basılmıştır.
F E Y D E A U — (Feydo okunur) (Ernest) [1821 - 1873] Fransız muharriri ve romancısı Pariste doğmuş, Pariste ölmüştür, (les Natio nales) isimli bir şiir mecmuasile yazıcılık ha yatına girmiş, bir aralık Borsa muamelâtıyla uğraşarak sonra gene edebiyat ile meşgul ol muştu. (Histore des usages) isimli eserinde es ki milletlerin âdetlerini tetkik eder. (Fanny) isimli romanı bu sahada şöhretini temin et miştir. Başka romanları (1871 de Almanya) isimli bir eserile (Théophile Gautier) için bir tetkiki vardır.
(Georges Feydeau) isimli aşağıya yazdığımız tiyatro muharriri bu zatın oğludur.
F E Y D E A U — (Feydo okunur) (Georges) [1862 • 1921] Fransız tiyatro muharriri. Bun dan evvel yazılan zatın oğludur. Pariste
doğ-Feyhaman bey muş, Rueil’de ölmüştür.
Tiyatro muharrirliğine monoloğlarla ve küçük pi yeslerle başlamış ve önce leri (Hanımlar terzisi) isimli eserile büyük bir muvaffaki yet kazanmıştı. Ondan son ra gerek yalnız, gerek ar- kadaşlarile ve bilhassa Des- Feydeau vallière ile birlikte birçok vodviller meydana getirmiştir ki hem çok maharetli, hem pek tohaftırlar. (la Lycéenne, Loches’un nişanlıları, Barillon’un evlenmesi, Efendi avlıyor, Serbes mübadele oteli..) v.s.. isimli eserler bunlardandır.
Bu zatın la Maine passe, le Bourgeon gibi ince komedileri de vardır. Ancak asıl muvaf fakiyeti vodvillerdedir. Hele sonraları yazdığı bir perdeli küçük piyesler dayanılamıyacak de recede güldürücüdürler.
F E Y E R A B E N D - (Sigmund) [1527 - 1586] Alman ressamı ve resimcisidir. Dedesinin ba bası, dedesi ve babası da Frank- furt’da tanınmış ve on altıncı asırda resimcilik, kitapçılık saha larında hizmet ve muvaffakiyet görmüş adamlardı. Bu Feyerabend ailesinin en meşhuru ressam (Sig-
Feyerabend mund) dur. Ayni zamanda kitap
resimciliği ve kitapçılık da yapmış ve gayet ne fis resimli eserler neşretmişti.
Taha Toros Arşivi
