QUANTITATIVE ASSESSMENT OF THE SPINAL CANAL AND THE SPINAL CORD BY COMPUTED TOMOGRAPHY.

Erişkinde

Spinal

Kanal

ve

Spinal

Kordun

Boyutlarının

BT ile Kantitatif Olarak

Değerlendirilmesi

KAYA KANBEROGLU'l, LEYLA ALpASLANa), FÜRUZANNUMANa), GÜNDÜZ ÖGÜT aL, OKTAyÇOKYÜKSEL _.b)

a) Istanbul Üniversitesi, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, Radyodiagnostik Anabilim Dalı, Istanbul, Türkiye

b) Adli Tıp Kummu, Istanbul, Türkiye

QUANTITATIVE ASSESMENT OF THE SPINAL CANAL AND THE SPINAL CORD BY COMPUTED TOMOGRAPHY

Sıınınıary

Recognition of increased or decreased dimensions of the spinal eanal or the cord presupposes knowing the nonnal range, bUl such values have not been established as yet with certainity, either

anaıomically or by CT. In this study sagittal and transvers diamcters of the spinal canal and cord were measu red at predeterrnined levels from the CT seans of 60 adults. The nonnal range of dimen-sions deterrnined is presented.

Kcy words: Spinal canal, spinal cord -Dimensions -Compuıed ıomography

Özet

Spinal kanal veya kordun boyutlarındaki patolojik değişiklikleri tanımlamak için fizyolojik

sınırları bilmek gerekir. Ancak, bilgisayarlı tomografi (BT) ile veya anatomik olarak stan'dard

değerler henüz yerleşmemiştir. Bu çalışmamızda, spinal kanal ve kordun sagital ve transvers çapları,

daha önceden belirlenmiş seviyelerde, 60 erişkin in BT incelemeleri üzerinde ölçüldü. Adli olaylardaki post-travmatik spinal kord atrofisi, spinal kordıın intramedüllcr bir tünıöre bağlt olarak genişlemesi gibi değişiklikleri tanımlamak için, özellikle sınırdaki olgularda, referans olarak kullanılabilecek

nonnal değerler sunulmaktadır.

GİRİŞ

Spinal

kordun

intramedüller

tümöre

bağlı genişlemesinin,

kord atrofisi

ya

da

spinal

s

tenoz nedeniyle

daralmasının

radyolojik olarak:

değerlendirilebilmesi için

spina

l

kanal

ve kord un

normal

şekil

ve

boyutlarının

bilinmesi

gerekir.

Ancak

bilgisayarlı tomografi

(BT)

ile veya anatomik

olarak bu

değerler

kesinlik kazanmışlIr

(1-5).

Erişkinde

fi

zyo

lo

-jik

sınırların değişken olduğu

da

gözönüne

alınırsa,

intramedüller

t

ümöru,

kord atrofisini

veya

spinal

stenozu

tanımlamak

için,

özellikle

sınırdaki

olgularda,

refe

ran

s

olarak

kullanılabilecek

parametrekre

gereksinim

vardır.

Adli Tıp Derg., 5,23 - 26 (1989;

ADL

İ TIP DERGİSİ

Journal of Forensic Medicine

Adli T

ıp Dergisi 1989; 5(1-2): 23-26

24 K. KANBEROGLU ve ark.

Konvansiyoncl grafilerden spinal

kanalın midsagiı.al ç8pının

ölçülmesi

kan8lın

pos-terior

duvarını

göstermek güç

olduğundan

beklenen sonucu

vermemiştir

(6)

.

Oysa BT ile

alınan

aksiyal kesitlerde

ossöz spinal kanal çok iyi

gösterilebilmekte

ve morfometrik

veriler elde edilebilmektedir

(7).

GEREÇ VE YÖNTEM

Bu araştırmada, spinal kanal ve kordun sagital ve transvers çapları, daha önceden belirlenmiş seviyelerde ölçüldü. Yaş ortalaması 44 olan 60 olgumuzun 32'si kadın, 28'i erkekti.

Spinal kordu göstermek için intratekal kontrast madde (metrizamid) uygulandı. İncelemelerde, 3. jenerasyondan olan CE 12000, CGR BT cihazı kullanıldı.

Spinal kord ölçümleri C3, C6 ve T8 seviyelerinde yapıldı. Spinal kanalın sagital ve transvers

çaplarını C3, C6 ve T8 seviyclerinin yanısıra L3 seviyesindcn de ölçtük. Ölçümler BT eihazının ölçme programı ile yapıldı. Her seviyedeki ölçüm grubunun ayrı ayrı aritmetik ortalamast ve standard sapmaları hesaplandı.

BULGULAR

Tablo

I'de spinal ko

r

dun,

T

ablo

II

'de spinal

kanalın

sagilal ve transvers

çaplarının

ortalama

değerleri

ve standard

sapmaları

toplu olarak

verilmiştir.

Kadın

ve

erkek

ortalamaları arasında

istatistikscl olarak

anlamlı

bir

fark ( p >

0.05

)

bulunmadığından, değerlendirmelerimizde

cinsiye

t

ayırımına

göre

gruplandırma yapılmadı.

Tablo

r.

Spinal kordun ortalama boyutları (mın) ve 1 standard sapması (SD)

c3 C6 T8 SAcİTAL 7.6 (0.7) 6.7 (0.9) 6.3 (0.9) TRANSVERS 12.6 (1.2) 12.8 (1.0) 8.1 (l.4)

Tablo II. Spinal kanalın ortalama boyutları (mm) ve 1 standard sapması (SD) SAcİTAL TRANSVERS C3 13.8 (18) 24.2 (2.0) C6 14.0 (1.3) 23.6 (2.3) T8 15.3 (1.7) 19.7 (2.5) L3 15. ı (1.9) 25.1 (2.6)

Adli T

ıp Dergisi 1989; 5(1-2): 23-26

Erişkinde Spinal Kanal ve Spinal Kordun Boyutlarının BT ilc Kantitatif ...

25

Resim ı. L3 korpusu ortasından geçen kesitte spinal kanalın çapları ölçülmüştür.

TARTIŞMA

VE SONUÇ

Resim 2. C6 korpusu ortasından geçen kesitte

spinal kordun çaplan ölçülmüştür.

Vertebral

kolonun BT incelemelerinde maksimum radyasyon

akımı

ve

minimum

pixel

büyükıüğü

seçilir

(7). Kesit

planı kanalın

ön

duvarına

yani

vertebra korpusunun

arka

duvarına

dik

olmalıdır

(Resim 1).

İnce

kollimasyonda kesit

planı

kanala

oblik

olur-sa

gerçek

değerinden

daha

yüksek

ölçüm

alınır.

Buna

karşılık

LO mm'lik

kol1imasyon

ve

15'

den fazla

açılanmada

ossöz

spinal

kanal

duvarlarının

parsiyel vol üm effektleri

nede-niyle ölçümler gerçekte

olduğundan

daha az

çıkarlar

(8).

BT

kesitlerinde subaraknoidal

alan

yeterince geniş

ise 30-40

HÜ

(Hounsrield ünitesi)

yoğunluktab

kord,

serebrospinal

sıvıdan

kolayca

ayrılır.

Ancak

sağlıklı

ölçüm

yapmak

için intrateka! kontrast madde verilerek kord daha iy

i

gösterilir.

İntratekal kontrastIı

madde, kord ölçümlerinde pencere orta

noktası değerlerini

önemli

ölçüde etkilerken,

pen-cere

genişliği

o kadar

etkilenmez.

Siebert ve

ark.

(9)'na

göre, en uygun orta nokta

metrİ­

zamid

ilc kord

yoğunluğunun ortalamasıdır

(Resim

2).

Literatürele, spinal

kanalın boyutlarını değerlendirmede [arklı yaklaşımlar vardır

(4,5,10,11).

U/rich

ve

ark. (S),

lomber kanal için

yaptıkları çalışmada,

L3 seviyesinde

sagital

çapı

13 mm, transvers

çapı

27

mm olarak

bildirmişlerdir.

Lee ve

ark.

(11) ile

Gargano

(10)

farklı değerler verınektedirler.

Verbiest

(4), lomber

kanalın

sagital

çapı

12

mm'den az ise

rölatif stenoz,

LO mm'den az

ise

mutlak

stenoz

tanımını yapmıştır. C!ıa!etz

ve

ark.

(12), spinal

stenozun

varlığını

ve

derecesini belirlemek için ossöz

kanalın

nöral

yapıları

ne kadar

sıkıştırclığını

Radyolog'

un deneyimine

ve

gözüne

bırakılmasını savunmaktadır.

26 K. KANBEROGLU ve ark.

Spinal kord değerleri için bi

r

çok yazar (6,7,12), Ellioı (1)'un, 1945

yılında

anatomik

p

i

yesler üzerinde yaptığı ölçümleri kullanmaklıdır. El/ioı

(1), servikal bölgede kordun

sagital

çapını

6-8 mm, transvers

çapını 8- 12 mm olarak vermiştir;

Tl -T9

arasında

kord un sagita

l

çapını

5-7 mm, transvers ça

pını 7-9 mm olarak bildirmiştir.

Kord atrofisi

v

eya spina

l

stenoz,

ağır

genel beden fonksiyon

kayıplarıbulunması

neden

i

yle malülen emeklilik söz konusu

olabileceği

gibi, özellikle

p

osttravmatik

gelişen olgularda, Adli Tıp

ile

il

gili önemli sorunların

ortaya çıkmasına

yol

açmakııdır.

B

Tn

i

n rutin uyg

ul

ama

la

ra girmesiyle, ve

r

tebral kolon

travması geçiren hastaların,

travma

i

lc

sonuçları konusundaki ayrıntıları saptamada büyük aşamalar görülmüştür.

P

o

sttravmatik spinal

k

ord

basısı

v

e daha

d

a ileri aşamada

görülen kord atrofisi, BTnin

üstün görüntülemes

i

ile hassas

i

yetle

tanımlanabilmektedir. Ancak, bu patolojiler

i

n

değerlendirilmesinde, özellikle sınır olgularda, Adli Tıp kararlarının

böyle referanslara

dayandırılmasında

büyük yarar vardır.

Sonuç olarak BT, spinal kanal ve kordun boyutlarını

gös

t

ermekte ve ölçmektc en iyi

tanı yöntemi olmakla birlikte, fizyolojik sınırların değişken olması

nedeniyle, yukarıda

sunulan değerleri İLını için tck kriter olarak gözönüne a

lmamayı,

ancak referans olarak

kullanılmalarını

öneriyoruz

.

KAYNAKLAR

Elliot, ıl.c. (1945) Anat. Res., 93, 287-293. 2 Norgvist, L. (1964) Acta Radio/., 227, 1-96.

3 Thijsson, ıI.O.M., Keyser, A., IIorstink, M.W.M., Meijer, E. (1979) Neuroradi%gy, 18, 57-62.

4 Verbiest, ıl. (1979) Spine, 4, 369-378.

5 Ulrieh, C.G., Binct, E.F., Saneeki, M.G., Kieffer, S.A. (1980) Radi%gy, 134, 137-143. 6 Gado, M.II., Hodges, F.J., Patel, J.I. (1983) in Computed Eody Tomography (Lee,J.K.,

Sagel,S.S., Stanley,R.J., eds) pp. 415-452, Raven Press, New York.

7 Haughton, V.M., Williams A.L. (1983) in Computed Tomography of the Spine (IIaughton,V.M., ed) pp.I-23, Churchill Livingstone, New York, Edinburg, London, Melbourne.

8 Eubanks, B.A., Cann, C.A., Brant-Zawadski, M. (1985) Radi%gy, 157, 243-246.

9 Sicberı, C.E., Bames, J.E., Dreisbach, J.N., Swanson, W.I., Heek, R.J. (1981) kIR., 136, 777-780.

LO Gargano, F.P. (1980) in Radiographic Evaluation of the Spine (Post, M.J.D., ed) pp.273-299, Masson Publishing Ine., New York.

IILec, B.C.P., Kazan, E., Newman, A.D. (1978) Radiology, 128, 95-102.

12 Chafetz, N.I., Genant, ıl.K., Mani, J.R. (1983) in Computed Tomography of the Eody (Moss, A.A., ed) pp.427-474, WB Saunders Co., Philadelphia, London, Toronto.

Ayrı baskı için:

Yard.Doç.Dr. Kaya Kanberoğlu

lstanbul Üniversitesi

Cerrahpaşa Tıp Fakültesi

Radyodiagnostik Anabilim Dalı

34246 Cerrahpaşa, ıstanbul, Türkiye

Adli T

ıp Dergisi 1989; 5(1-2): 23-26