Spinal kord yaralanması
rehabilitasyonu
Kısa anatomik bilgi
Spinal kord foramen magnumun altında başlar, L1-L2 vertebra hizasında
sonlanır
31 çift sinir kökü vardır. 8 servikal, 12 torakal, 5 lomber, 5 sakral ve 1
koksigeal
Omurga ile spinal kord aynı boyda
olmadığından sinir çıkış seviyesi ile
kemik seviye farklıdır. T12 kökü T10
civarındadır, L1-L2 altında ise cauda
Spinal kord C2 ve T2 arası ve T10 ve T12 arasında genişleme gösterir. En geniş kord çapı C5-C6’dadır. Ortalama spinal kord çapı 17 mm.dir
Yatay düzlemde spinal kord beyaz cevherin gri cevheri çevrelediği kelebek şeklindedir. Gri
cevher nöronların gövdelerini, beyaz cevher
inen ve çıkan miyelinli ve miyelinsiz uzun sinir
Epidemiyoloji
Vertebral kolon yaralanmaları her yaşta ve her cinste
görülebilir. ABD’de her yıl yaklaşık 10 000 dolayında yeni vertebra kırığı görüldüğü tahmin edilmektedir.
Yüksekten düşmeler(%36.5),
Trafik kazaları (% 48.8),
Bıçaklanma(%3.3),
Ateşli silah yaralanmarı (ASY) (%1.9)
Suya dalış (%1.2) ve
Omurganın bazı bölgeleri biyomekanik olarak
yaralanmaya daha müsaittir. Bu bölgeler C1-C2, C5-C7, T12-L2 bölgeleridir.
Omurga yaralanmaları direkt kuvvetler dışında çoğu kez baş ve gövdenin oluşturduğu indirekt kuvvetlerle oluşur.
Tüm omurga fraktür ve/veya dislokasyonlarında yaklaşık %10-15 oranında OY gelişir.
Yaralanmalarda altta yatan osteofit, Romatoid Artrit ve konjenital darlıklar gibi başka faktörler de rol
oynayabilir.
Travmayı takiben medulla spinalis nadiren lasere olur veya transseksiyona uğrar.
Olay; yaralanma yerindeki mikroperfuzyonun santral gri cevherden başlayarak ilerleyici bir şekilde azalmasıdır.
Hematomu takiben ödem ve vaskuler nekroz da
olaya eşlik eder. Bu bölgelerde daha sonrada
gliozis gelişir.
OY NEDENLERİ
1. Travmatik nedenler
2. Vaskuler ( Spinal arter tıkanıklığı, dekompresyon hastalığı)
3. Dejeneratif ( ALS, MS, Siringomiyeli) 4. Tümör (Primer yada metastaz)
5. Diğer (Skolyoz, Dar kanal Sendromu, Paget
Hastalığı, Disk prolapsusu, elektrik çarpması vb.)
Yaralanma Mekanizmaları
1. Hiperfleksiyon yaralanmaları; En sık C5-C6 seviyesi
2. Hiperekstansiyon yaralanmaları; Whiplash Injury
3. Vertikal kompresyon; Su dalışları, yüksekten düşmeler ile Burst fraktürleri
4. Penetran yaralanmalar
Terminoloji *
Üst Motor Nöron Lezyonu: Spinal Kordun lezyonudur. Lezyon seviyesi altında motor- duysal-kayıp, hiperrefleksi, spastisite ve patolojik refleksler vardır.
Alt Motor Nöron Lezyonu: Kauda equina ve periferik sinir köklerinin lezyonudur. Flask paralizi, kas atrofisi, arefleksi ve patolojik reflekslerin yokluğu ile kendini gösterir.
* ASIA (American Spinal Injury Association)
Parapleji: Alt ekstremitelerin duysal ve motor paralizisi ile beraber mesane, barsak ,
seksüel fonksiyonlarının bozulması. Kauda equina lezyonları bu terimin içindedir,
periferik sinirler ile lomber pleksus lezyonları ise dışındadır.
Quadripleji: Mesane, barsak, seksüel
fonksiyonların ve göğüs, sırt, karın ve alt
ekstremitelerle birlikte üst ekstremitelerin
Klinik görünüm ABD’de
%49 tetrapleji
%51 parapleji
Klinik görünüm ülkemizde ?
%32.2 tetrapleji
%67.8 parapleji
Spinal Şok Dönemi: Travmadan hemen sonra reflekslerin inhibe olduğu spinal şok döneminde flask bir paralizi gelişir. Spinal şok dönemi saatler yada haftalar sürebilir (Genellikle 24-48 saat).
Bu dönemden çıkıldığı sakral reflekslerin (bulbokavernoz, anal mukokutanoz ve
anal dijital) geri dönüşü ile anlaşılır.
DEĞERLENDİRME
OY sonrası acil üniteye getirilen hastanın solunumu, dolaşımı ve tüm sistemik
değerlendirimesi yapılır.
Nörolojik Değerlendirme:
1. Motor fonksiyon
2. Yüzeyel Duyu Fonksiyonu 3. Komplet-inkomplet
a) Fonksiyonel Sınıflama
Komplet Yaralanma:
Nörolojik lezyon seviyesi altında tam motor ve duysal fonksiyon kaybı söz konusudur.
En kaudal seviyedeki sakral segmentlerin de
duysal ve motor fonksiyonları yoktur.
INKOMPLET OY
Santral Kord
Sendromu: Lezyon
spinal kordun orta
bölümündedir.
Anterior Kord Sendromu
Anterior Kord Sendromu
Posterior kord sendromu
Brown Sequard Sendromu
Konus Medullaris Sendromu
Mikst Sendrom
Anterior Kord Sendromu
Anatomik Seviye: Radyolojik incelemede en fazla hasara maruz kalmış proksimal omurgadır.
Nörolojik Seviye: Motor fonksiyon ve duyunun
normal olduğu en distal (kaudal) medulla spinalis segmentidir. Komplet lezyonlarda ilk seviyeye göre son seviye bir-iki segment düşebilir. Bu özellikle
servikal bölge için çok önemlidir.
Fonksiyonel Seviye: Tüm kasların en az 3 gücünde
olduğu ve yüzeyel ağrı duyusunun normal olduğu en
alt spinal segmenttir.
FONKSİYONEL FONKSİYONEL
BAĞIMSIZLIK ÖLÇÜMÜ BAĞIMSIZLIK ÖLÇÜMÜ (Functional Independency (Functional Independency
Measures - FIM Measures - FIM
) ) 1. Tam Bağımlı
2. Maksimal Yardım 3. Orta yardım
4. Minimal yardım 5. Gözlem altında
6. Modifiye bağımsız 7. Tam bağımsız
Kendine A. Yeme
Bakım B. El-yüz yıkama C. Banyo
D. Giyinme (üst kısmı) E. Giyinme (alt kısım) F. Tuvalet
Sfinkter G. Mesane kontrolü Kontrolü H. Barsak kontrolü
Mobilite I. Yatak, sandalye, TS J. Tuvalet
K. Küvet, duş Lökomotor L. Yürüme, TS sistem M. Merdiven İletişim N. Anlama
O. İfade (sözel, işaret)
Yüzeyel Duyu Skorlanması
(0) Duyu yok
(1) Bozulmuş duyu (hiperestezi dahil)
(2) Normal
(TE) test edilemedi
10 anahtar kas
C5 – Dirsek fleksörleri C6 – ECRL
C7 – Triseps
C8 – FDP (3.distal falanks) T1 – Parmak abduktörleri
L2 – Iliopsoas L3 – Kuadriseps
L4 – Tibialis anterior L5 – EHL
S1 – Gastrosoleus Sakral: İstemli anal kontraksiyon (var/yok)
