İNEK VE MANDALARDA SUBKLİNİK MASTİTİSLERİN TANISI, ETKENLERİN İZOLASYONU VE BUNLARA KARŞI ETKİLİ ANTİBİYOTİKLERİN BELİRLENMESİ

(1)

İNEK VE MAN·DALAOO~ SUBKLİNİK MASTİ'TİSLERİN TANISI, ETKENLERtN İZOL&S,YONU VE BUNlLAJRA K·AıRŞI

E'DK,İLİ 'ANTİ!BİYOTİKLERİN BELİRI.JENMlElSİ1

The Diagnosis, Isolation of Etiological Agents and Antibiotic Susceptibility Test ResuLts in Cows and Buffalos Suffering

from Subclinical Mastitis.

Erol .ALAÇAM2 Tevfik TEKELİ3 Osman ERIGANİŞ4 A. Nedim İZGİ5

Summary : In this study, dia.gnosis, isolation of microlbiological asgents and anti:biotic susceptibility results were comparatively deter-mined on su:bclinicatly mastitic cow·s and buffalos in the same farm at differen ts seasons.

The cell counts of the mük samples co1lected according to the scores of CMT in cows and bmffa1os were 1.700.000

+

.3120.000 and 1.340.{)00

+

'290.000 respe:ctively. The ineidence of sulbelinical mastiti·s cases were lbetween 6.7ı3-17.'25 % in cows and 4.68 -Jl6.1Z5 ·% in buffalo·s during the period of study. On the ot!her hand hiıgh ineidence was oıbserved during summer months.

The sta:phylococcus spp were on 1Jhe top levels as a 26.'19·% in cows and 37.501

%

in buıffalos. Followinıg this, Corynebacterium spp ra~tes in coW·s and· buffalos were ,30.;95% and 8.3;31% respecüvely. Ln additon fo fhese, Streptocnccus 1Spp, E. coli, K. pneumonia, E. aeruginosa, B. cereus, Anaero'bic gram ( +) bacillus, AspergiUus spıp, Penidllum spıp, Candida spp were alsa iso'lated in low rates.

(1) Bu çalışma Tarım, Orman vıe Köyişleri Bakanlığı tarafından

desteklen-miıştir.

(2) Prof. Dr., S. ü. Veteriner Fakültesi, Konya ·(3) Doç. Dr., S. ü. Veteriner Fakültesi, Konya

(4) Yrd. Doç. DT., S. ü. Veteriner Fakültesi, Kony.a

(2)

92 E. Alaçam - T. Tekeli - O. Erganiş - A. Nedim İzgi

-Anti:biotic sus·cepübility test results were screeneel on the talble. The ıdifferencies statisıticaıily was not important in i!he sUlbelinical mastitis ineidence rates, microorganisms and effective antibiotics

be-tween the cows and bufıfalos.

Özet : Bu çalışımada, aynı yetiştirmede· tutu1an inek ve mandalarda subklinik mastit.islerin rastlantıları, tanı şans1_ları,_mastitis_yapıcı

etken-Ierin İzolasyonu ve bunlara karşı etkili antibiyotikler, değişik mevsim-lerde, karşılaştırmalı olarak araştırıldı.

CMT ile değerlendirileın subklini'k mastitis1i meme (bölümlerinden toplanan süt örneklerinde hücre sayımları, ineklerde ort. 1.700.00

+

3:20.000, mandalarda ort. 1.340.000

+

.390.000 olarak belirlendi. Çalışma süresince subklin.ik .mastitis rastlan~ıları ineklerde

%

6.713-ı18.7ı5 mandalarda ise

%

4.68- 16.2·5 arasında değişmekteydi. Hastalık yaz aylarında her iki tür-de tür-de Gnemli oranda artış gösterdi.

izole ediien mikroof!ganizmalardan stafilokök türleri ineklerde

%

26.19, mandalardıa

%

3ı7 .. 50 ile başta gelirken, korinalbaikteri türleri de

sırasıytJ '% 30.9'5 ve % 8.3:3 olarak belirlendi. Ayrııca streptokok türleri, E. coli, K. pneumonia, E. aeruıginosa, B. cereus, anaerolbjk ıgram ( +) ba-siller ,asperıgillus, penisi1lum ve kandida türlerine az miktarda rastlandı.

Antilbiyograın sonuçları etkeniere göre talhlo Ibiıçiminde sunuldu. Manda ve inekler arasında, subklinik mastitislerin rastlantısı,

hasta-lık yapıCı etkenler ve bunlara etkili anti\biyotikler yönünden ·istatistik önemi olan bir farklılık görülmedi.

Giriş

Subk1inik masti tis, klinik olarak far kedileıbilen lo'kal veya sistemik belirti göstermeden seyreden ve ancak sütte lökosit sayısının artışı, pa., tojen elkenlerin izolasyonu ve bazı biyokimyasal değerlerin değişmesi ile

tanınaıbilen bir meme yangısıdır.

Siitçü inekler üzerinde yapılan çalışmalar, her klinik mastitis olıgu .. suna karşılık 40...:50 subklinik masti tis şek·illendiğini ve bu nedenle

hasta-lığın ekona:mik yönden önemli olduğunu ortaya koymaktadır (1 '7).

Sa"ldholm ve Mattila (2!1), subklinik mastitislere bağlı olarak sütte

şekillenen değişimleri; sütte somatik hücrelerin artması, memeye plaz-ma protienilerinin geçme·si, iyon kompoziısyonundaki farklı1aşma, lokal hücrelerin yıkımı sebe\biyle intrasellü1er bileşiklerin süte geçmesi, me-me epitelinin sentez kapasitesinin azalması şeklinde özetlemektedi~ler.

(3)

İnek ve Mandalarda Subklinik Mastitislerin Tanısı, Etkenlerin... 93

Söhalm ve ark. · (12.2), meme bezlerinde irritasyon yapan iç veya ·dış

etkilerden 3 saat gibi kısa bir süre sonra kandan süte polimorf çekirdekli lökositlerin geçmeye başladığını ve bunların sütle ıbol miktarda atıldığı nı bildirmektedirler.

Çeşitli araşftıncı1ar (12, 14, 19), dalaylı olarak hücre sayısı artışını

gösteren Kcdiforniya ıMastitis Tel3t (CMT) yardımıyla ineklerde % 90.98,

mand::ı.larda ise

'%

97.20 oranında su:bklini'k mastitisleri tanıyabildiklerini

ileri sürmektedirler.

CMT bulgularına dayanılarak yapılan çalışmalarda (1_2l2, _27),

subkli-nik mastitisli memelerdeki süt kayibı, eseri, 1 ve i2 reaksiyonlar için sıra sıy la

%

,3,,1lıl ve 26 olarak belirlenmiştir.

Sütteki lökositlerin doğrudan nicel olarak aranması ise, lam üzerin-qe hazırlanan süt preparatlarının ışık mikroskdbunda say1mı ile ya da ·"Coulter counter", "Fossomatic" vb. elektronik gereçler aracılığıyla

ya-pılmaktadır (Jil, \20, :23) .

Araştırıcılar ( 4, 8) gerek doğrudan gerekse dalaylı yöntemlerle löko-sitlerin tespiti sırasında, laktasyonun başında ve sonunda bulunan hay-vanlarda ~izyolojik olarak hücre sayısının yüksek olabileceğine dikkati çekmektedirler. Bunun dışında, mevsim değişiklikleri, aşırı sıcak ve

so-ğuk, yaşlılık, ,genel enfeksiyonlar, beslenme ve bakım bozuklukları giibi faktörler de, mastitisler dışında hücre sayısının artmasına sefbep olabi-lirler.

Suıbklinik mastitislerin tanısında en inanılır yöntemlerden bir tanesi de mikrobiyolojik yoklama1ardır. Somatik hücre sayısını gösteren testler mastitisli hayvanları belirlemekle birlikte mastitisi oluşturan etken Jıak kında hir fikir vermezler. Süt örneklerinin kültürle:r:i yapılarak etkeiıle-: rin izo1asy,onu ·ve idantifikayonu ile antibiyotik duyarlılık testlerinin

uy-gulanması, tanı, sağıtım ve korunma yönünden büyük yararlar sağlamak tadır (ll, 124, 2.5).

Ülkemizde sulhklinik mastitisli inekler üzerinde yapılan çalışmalar dan bazılarında belirlenen etkenler talblo 1 de özetlenmiştir.

Çeşitli ülkelerde yapılan çalışmalarda, suhklinik mastitsli ineklerden izole edilen mikroonganizmalar da, 'başta Stapih. aureus olmak üzere taıb

loda gösterilen çalışma bulgularına uygunluk göstermektedir (10, 28). Meme sağlığı kontrol prügramlarının Uy.igulanmasında ve başarısın

da etiyolajik faktörlerden, mikrofloranın tespiti öncelikle halledilmesi ge-reken bir husus olarak kalbul edilmektedir (12).

(4)

94 E. Alaçam - T. Tekeli - O. Erganiş - A. Nedim İzgi

Tablo 1. Türkiye'de sulhklinik mastitisli ineklerde belirlenen etkenler.

ETKENİN ADI Alaçam ve AU baş. Arda ve İzıgür Tekıeli ve ark. (1) ark (3) İst. (5) (1:3) ark. (i26) Staph. aureus 1

%

_34.'6 15'0.4 _31.1 _Q7.7 _6·3.6 .Staph. epidermitis

%

15.8, 15.0 7.7 Strep. agalactiae

_%

1.9 2.21 _15.1 _12.3 _13.6 S tr ep. dysgalactiae

_%

11.5 {).5 ı2.6 .18.4 Strep. nber,is

_'%

'7.6 2.0 2.6 7.7 c. pyogenes % 7.16- ı14.0 8:3: 3'3.8 E. coli

%

0.:2 10.4 6.8

Sunulan çalışmanın amacı ~se, aynı yetiştirme şartlarında tutulan inek ve manda'larda suklinik mastitislerin mevsimlere göre rastlantıları nı ve bu hastalığa seıbep olan patojenler ile bunlara karşı etkili antilbiyo-tiklerin türlerini karşılaştmmalı olarak incelemektir.

Materyal ve Metot

I. Materyal : Bu çalışma T.arrm, Orman ve Kö(Yişleri Bakanlığı,

Man-clacılık Araştırma Enstitüsü (Myon) 'ne ait 3;112 yaşlı İsvi,çre Esrneri inek ve yerli mandalar üzerinde yürütüldü. Yıl içinde değişik mevsimlerde yürütülP.n çalışma sırasında, doğum ve kuruya geçme dönemleri sebebiy-le muayene edisebebiy-len inek ve manda sayıları her defasında değişmektey:di.

Deneme hayvanları makina ile sağılıyorlardı ve aynı bakım ve bes-leme şartlarında tutuluyorlardı. Çalışma sıralsında yetiştfrmenin normal ve dengeli beslenme rasyonları dışında öze1 bir reçete uygulanmadı.

II. Metot : Deneme hayvanıarına Ekim 1·9'88, Mayıs l9l~₁ Ağustos

198'9 ve Aralık 1:989 tarihlerinde önce CMT uygulandı. CM':f.iıin değer lendirilmesi Schalm ve ark. (:.2'2) nın tariıf ettiği şekilde yapıldı. Test

so-nuçlarına göre 1 ve 2 reaksiyon veren meme bölümlerinden ~septik şart

larda, steril süt örnekleri toplanarak soğutucu kap içinde S. Ü. Veteriner Fakültesi Mikrobiyoloji Laıboratuv.arına iletildL

II-I. Mikrobiyolojik incelemeler : Süt örnekleri, oda sıcaklığında

iyice homojenize edildikten sonra, her bir süt örneğinden iki adet

'%

7'lik koyun kanlı agara, bir adet Mac Con1_key_aıgara_{ve fbir adet}_Saıborround

Dextrose a:g.ara O.ıl er m1 ekildi. Kanlı agar petrilerinin birer tanesi Gaıs

(5)

İn ek ve Mandalarda Subklinik Mastitislerin Tanısı, Etkenlerin... 95

petrileri ise aerobik şartlarda 37

oc

derecede 1-,3 gün inkübe edildiler. Saiborround Dextrose aıgar petrileri ise oda sıcaklığında bir haıfta tutuldu. Üreyen kolonHerden gram boyama metoduna göre preparatlar hazır

lanarak mikroorganizmaların miıkroskopik morfolojileri tespit edildi. izo-le ediizo-len mikroorıganizmalara cins ve/veya türlerine göre gere'kli biyo-kimyas:Jl testler uygulanaraik idantifikasyonları yapıldı (7, 9, 115, 16).

II II. Somatik hücre sayısının belirlenmesi : Hücre sayımı için su içerisinde ılıtılan ve homojenize edilen süt örneklerinden O. Olml alına

rak, temiz bir lam üzerindeki 100 mm~lik alana yayıldı. Havada kurutul-duktan sonra Metilen mavi'si (Metilen mavisi 0.60

+

Etil alkol ('% 95'lik) 54.0 mJ

+

Tetrakloretan 40.0 ml

+

ıGlasiyal asetik asit 6.0 ml) ile 10 daki-ka boyandı. Ihk su ile boyra faz,lası akıtıılan prepara~tla:r, ışık mikıroskoibun

da, immersiyon dojektiff kul:lanılarak sayıldı. Her preparatta 270 saha

say~l~rak veya hücre sayısının fazla olduğu preparatlarda 100 hücre bu-lunan salha sayısı sayılarak, ortalama mikroskop sahasındaki hücre sayısı

belirlendi. Katsayı olarak belirlenen 4.96 x 105 _{saibitesi ile}_çarpılarak_ml

sütteki hücre miktarı tespit edildi (ll·l).

II- III. Anti!biyotik duyarlılık testi : Hauer ve ark. (:1) 'nın bildirdik-leri şekilde yapı1dı. Kloramfenikol (Ch), Vankomisin (Va), Metisilin

(Me) Oksasilin (Ox) 'e karşı oluşan inhiıbisyon zonları Bauer ve ark. (6) ile Koneman ve ark. ('1'5) 'na ıgöre değerlendirilirken, Amoıksilin (Amc) ve Sublaktam ampisilin (Sam) di~skleri için sırasıyla 20 ve 25 ının'den da-ha küçük zonlar dirençli olarak yorumlandı.

Bulgular

İnek ve mandalaDda sulbk!Hnik mastitislerin mevsim·lere göre dağıh

mı tablc 2'de ve grafik l'de miktar ve yüzde oranları olarak belirtilmiştir.

Ta:blo 2. İnek ve mandalarda subklinik masti tislerin mevsimlere göre

dağılma oranları.

Ekim, lı9H8 Mayıs, ·J.9i89 Ağustos, 19-8'9 Aralık, ~989

Hayvan türü N _% N i% N % N %

İn ek 104./7 6.7:3 64/5 7.181 80/115· 1'8.715 80/8 10.00 Manda 64j.3 4.6·8 40./4 10.00 80/113 16.12'5 72/5 6.94 N : Muayene edilen meme bölümü : Subklini:k mastitisli meme bölümü

(6)

96 E. Alaçam - T. Tekeli - O. Erganiş - A. Nedim İzgi -.::X

... s

_{C .} · - i ·. ~ ~ .o. ~.·

.

...._

...

_

Ekim

Mayıs

_AOustos

c:::J

1NEK

-MANDA

Aralık.

Grafik 1. Subklıinik mastitisılerin me;v-simlere göre dağılımı

Tablo .3. ıSuibklinik mastitisli inek ve mandalardan izole edileri mi'kroor~ ıganizmalar ve yüzde oranları.

MİKROORJGAJNİZMALAR St~ plhy lococcus aureus aurkularis caıpitis w arneri haemo[yticus Corynebacterium spp Streptococcus spp E. coli K. pneumonia E. aeroginosa B. cereuıs Asper;gillus spp Penicillum sıpp Candida spp

An aerob ik gram (+) baciıllı_ıs _ Üreme yok RASTUA:NTI ORANLARI(%) 'l2'6 • .19 9.5.2. 4.716 4.716 4.716 2 .. 313 30.9'5 4.76 4.7ı6 4.71₆ 2.3~ 2.ı33 2.3:3 2.3.3 19.04 Manda 37.50 l20 .. 83 8 .. 313 8.313 ' 8 .. 33 8.33 4.16 37.50

(7)

İnek ve Mandalarda Subklinik Mastttislerin Tanısı, Etkenlerin... 97

CMT 1 ve 2 reaksiyon veren ve etken ızolasyonu yapılan olgularda hücre sayımları, ineklerde ortalama 1.700.000

+

3120.000, mandalarda iı3e

ortalama .1.340.000

+

39.0.000 olarak belirlenmiştir.

Subklinik mastitis:li inek ve mandalardan toplanan süt örneklerinden izole edilen bakteri ve mantarlar tablo 3'te ka-rşılaştırmalı olarak

sunul-muştur.

Çalışma sırasında izole edilen bakterilere karşı etkili antiıbiyotikler

ve etki oranları ise tablo 4'te gös·terilmiştir.

Taiblo 4. Çalışmada izole e.d1len bakterilerin antibiyotiklere duyarlılıkları.

MlKROORGANİZMA Suş

C

hA

Amc

sam

Va

~e

_Px

3CXncg

20ııcQ+

lCJncg+

30ııcg ~g ırncg ıOııcg ıOııco

n

%

n

%

n

%

n

%

n

%

_n

%

Staphylococcus

~

....

aureus

9 ~

33.f

8 ffi.8

2 '!2.2 7

n.7

9

ım.o

7 T/.7

auricularis

4 _-

-

4

~.0

4

ım.o ~~ ırn.c

4

ım.o

4 rn.o

capitls

4 -

-

2 =n.o

ı

25.0

3 75.(

4 m.o

warneri

2 -

_-

2

ırn.o

2

ırn.o ı

=n.c

2 rn.o

haemoıytlcus ] -

-

ı rım.o

- -

ı ırn.c ı

rn.o

ı

rn.o

Corynebacterlum

sp~

15 5 33.0 13

86.6

8 53.3 8 ,3.3

ll

933 4 93.3

Stnptaxxrus

~

2 -

-

2 llD.O

~ ıın.o

2 lCD.C

2 lCD.(

2

ım.o

ı

_{E. coli}

₂

_-

_ı

_=n.o

_50.0

_ı

_50.0

_{2 lffi.( 2}

_ırn.o

K.pneumonla

3

3 irn.o

2 €b.6

-

ı

33.3

ı 33.~ ı

33.3 E.aerogenes

ı

-

-B.cereus

2 -

-

2

ıın.o

2

ım.o

2 m.o

2

ıco.c

2

ım.o

A : Diskin içerdiği anti!biyotik mi~tarı

B : i-zole edilen suşun, 'belirtilen antilbiyotiğe duyaırlı olan miktarı

C : izole edilen suşun, beHrtilen ant1ıbiyotiğe duyarhlık oranı D : Bu ısuşlar belirtilen antiıbiyotiğe !karşı tesıt edilemedi

Çalışmada fazla oranda izole edilen stafiloko.k ve ıkorineibakterHerin sırasıyla, Meticillin'e

'%

100-

'%

93.3, Oxacillin'e % 90.0- % .93.3 ve Amoxy-cillin

+

Clavulanic a~it'e % 85.0-% ı86.6 duyarlı oldukları tespit edi1ımiş

tir.

(8)

98 E. Alaçam - T. Tekeli - O. Erganiş - A. Nedim İz,gi

- - - ·

Tartışm-a ve Sonuç

İnek ve mandalarda subklinik mastiüslerin rastlantılarını etkileyen bir,ço'k çevresel ve birey:sel faktör bulunmaktadır. Bunlar arasında olum-suz bakım ve besleme şartla:rı, yetersiz hijyen, sağı1m şekli, iklim, mev-sim değişiıklikleri ile bireye ait anatomik ve fizyolojik bnzuklukrlar ve imm un yanıt zayıflığı önde ge1en hazırlayıcı sebepler olalbilirler ('ı~).

Sunulan ıçalışımada aynı ha'kıım, besleme ve hijyen şartlarında tutu-lan inek ve manıdalarda suldin.ik mastitisJerin ras;tlantıları ve ha•stahk et-kenleri mevsim farkıarına göre karşılaştırılmıştır. Tafblo 2'de de özetılendi ği gibi yıl boyunca subklinik maBtitis rastlantıları ineklerde

%

6.713-:ı8.7ı5,

mandalarda ise '% 4.68-ı6.ı2i5 araJ3ında değişmektedir. İzgür (ı13), 21_{19 adet}

inek üzerinde yaptığı çalışmada bu orani/

%

125.ıın olarak belirlemiştir. Sunulan ,çahşmada suk;linik mastitis oranı aylara göre inek ve manda-lar arasında paraılel seyretmekte olup, özellikle Ağustos ayında diğer mev-simlere gıöre önemli oranda bir yükselme göstermiştir. Ağusto-s ayında

toplanan süt örneklerinde özellikle corynelbacterium spp ve Staph. aureus

başta olmak üzere stafilo:kok türlerine bağJı mastftislerde artma b elir le n-miştir.

Packer ('ıı8), Coryne.baıcter pyDıgenes'e bağlı olarak sinekler aracılı ğıyıla yayılan, aku': suppuratif "Yaz mastitisleri"nin fbazı bölgelerde

yay-gın olnjblleceğini büdirmektedir. Sunulan çalışmada korina!bakterilere

bağlı n1astitisler

%

30.915 oranında. görülmüştür. İz.gür (13) ise suıbklinik mastitisli ineklerde bu oranı

%

33.84 olarak belirlemiştir. Yaz aylarında hayvanların daha çok dışarıda kalmalarının ve insektierin yoğun oılması nın bu etkenin daha sık görülmesine sebep olduğu sanılmaktadır.

Çalışma sırasında tüm mevsjmlerde stafilokoklara bağJı ma6titis1er ön sını da belirlenmiştir (İnek : % ı2ı6.'ıı9, Manda : '% .37.50). İncelenen li-teratür çalışmalarda ('ı, ,3, 10, 126. :2ı8), Staph. aureus'un birçok ülkede önemH bir sorun olduğu görülmektedir. Bu konuda sıkı bir sağım hijye-ni, sağım sonrası dezentfeksiyonu (Teat dippinıg) ve kuruya geçerken ko-ruyucu antibiyotik tedavileri rastlantıları azaltalbilmektedir.

Subklinik mastitis:li inek-lerden izole edilen streptokok oranı diğer çalışmalara kıyasla bu çalışmada düşük bulunmuş (% 4.76), mandalar-da ise streptokoklara ra:stlanmamıştır.

bolasyon çaılışmalarında, E. coli, S. aerogenes, B. cereus, K. pneumo-nia, gibi etkenler de az sayıda görülmüştür. Ayrıca 2 ine:k ve ı mandada Aspergillus, PeniciHum, Candida türü manta~lar belirlenmiştir.

(9)

İnek ve Mandalarda Su:bklinik Mastitislerin Tanısı, Etkenlerin... . 99

ve hücre sayıları 500.000 hücre/ml'den yüksek olan olguların ineklerde

%

19.04, mandalarda

%

37.50'sinden etken üretilememiştir. Arda ve İs

tanbulluoğlu ('5), böyle durumlarıda me:me asalağı olan veya normal flo-rada bulunan bazı bakterilerin mastitis oluşturmadan hafif irritasyon yaparal:;: hücre sayısını arttırmış olalbileceklerini veya mastitislerin se-bebinin hakterilere bağlı olmadığını ya da sütteki hücre sayısının fizyo-lojik ohrak artmış olabileceğini biJdirmektedirler.

CMT 1 ve 2 reaksiyon veren ve etken izolasyonu yapılan subklinik mastitisli inekılerde hücre sayısı ortalama 1.700.000

+

320.000, mandalar-da ise 1.3140.000

+

3190.000 olarak belirlenmiş ve her üç yoklama da bir-birine paralel sonuçlar vermiştir.

Çalışma sırrumıda izole edilen bakterilere uygulanan antilbiyotiık

du-yarlılık testi bulguları talblo 4'te sunulmuş olup, stafilokok ve korinall;>ak-terilere karşı özellikle Meticillin, Oxacillin ve AmoxaciHin

+

Olavunoik

~si tin etkHi oldukları görülmektedir.

Sonuç olarak, yaz aylarında diğer !bazı dış etkilerin yanısıra, sıcak

stresine ve hayvanların dış ortam ve inse:ktlerle daha sık karşı karşıya kalmalarına bağlı olarak sulhklinik mastitis rastlantıları diğer mevsimle-re gömevsimle-re bir yükselme göstermektedir. Gerek inek, gerekse mandalarda subklinik mastitis etkenleri benzer olup, sağım hijyenine özen gösteril-mesi, kuruya geçerken koruyucu antilbiyotik tedavisi ve insektierden ko-ruma Ue yeni ,bula:şmaların büyük ölçüde önüne geçilebilir. Sürüdeki mevcut enfeksiyonları elimine etmek için ise, periyodik CMT

uy:gulama-ları ile hasta meme bölümılerinin saptanmatsı, aJ.ınan örneklerin mikro-biyolojik yoklamaılarının yapılması ve etkili antibiyotikTerin meme için yolla uygulanması ile tedavi yoluna gidilmesi en uygunudur.

Kaynaklar

1. Alaçam, E., ıTekeli, T., Sezen, Y. ve Erganiş, O. (1986,). Sütçü ineklerio subklinik mastitislerinde Cefoperazon'"~Jn etkisi üzerinde çalışma. S. ü. Vet. Fak. Derg: 2, ,l, 6'5-74.

2, Alarawi, A. A., Pollak, E. J. and La.ben, R. C. (.197·9). Genetic analysis of California Mastitis Test records. I. Coded tests. J. Dairy Sci., 6·2, 7, 111'5-124·.

3. Aldıbaşoğlu, M., Doğaneli, M. Z. ve Keskin tepe, H. (196·9). Süt ineklerinde mastitislerin insan ve hayvan sağlığı yönünden ara-ştırılması. A. ü. Vet. Fak. Derg., 16, 2, lı22~-14;5.

4. Anderson, K. L., Smith, A. R., Spahr. S. L., Gustafsson, B. K., Hixon, J. E., Weston, P. G., Jaster, E. H., Slhanks, R. D. and Whitmore, H. L. (1983).

(10)

100 E. Alaçam - T. Tekeli - O. Erganiş - A. Nedim Izgi

Influence of the estrous cycle on selected biochemkal and cytoloıgic characteristics of mlk cows with sUlbelinical mastitis. Am. J. vet. res., 414, 4, 677 -6.SO.

5. Arda, M. ve İstanbulluoğlu, E. (197:8). Mastitişlere sebep olan anaerob, mycoplasma ve mantarların izolasyonu, idantifikasyonu ve bunlara karşı

etkili antiıbiyotik ve funıgusidlerin saptanması. TUBİTAK, ViHAG-2:54 nolu proje.

6. Bauer, A. W., Kirby, W. M. M., Sherris, J. C. and Turck, M. (lı9ı6ı6). Anti'biotic

suscept~bility tesıtoing by a standardized sin.gle. disc method. Am. J. Cli. Uathol., 4'5, 4'93-496.

7. Beşe, M. 0~9714). Mikro:biyolojide kullanılan biyokimyasal testler ve besi yer-leri. A. ü. Vet. Fa'k. Y·ayınlan: 298, A. ü. Basımıwi, Ankara.

8. Cullen, G. A. (1-93'8). Cell counts throughout lactation. Vet Rec., 8'5, 5, 125-128.

9. Hajek, U. and Bolusek, J. (1.9Bı5). StaıPhylococci from flies of di'fferent envr-ronments. Zlbl. Bact. Suppl., 14, 112,9-133.

lO. Ho are, R. J. T. and Barton, M. D. (lı9;712). Investigations in mastitis problem herds. I. Bactıeriologiical examination. Australian vet. J., 48, lı2, 6ı57-ı61_60.

ll. International Dairy Federation (198:1). Laıboratory methods for use in mas-titis work. Document : l3ı2, England.

12 International Dairy Federation (1'9'8'7). Environmental influences on bo,vine mastiti's. Document: 2ıl 7, Enıgland.

1'3. İ~ür, H. (,1,984). İneklerde subklinik mastitislerin sağaltımları üz-erinde ça.-lış.malar. Doktora Tezi. A.Ü. Veteriner Fakültesi, Ankara.

14. Kapur, M. P. and Singh, RP. (1977) .. Diagnosis of m.astitis : A comparative study of four indirect tests. Haryana Ve.terinarian, 1'6, 2, 69ı:..7,3'.

15. Koneman, E. W., Alien, S. D., Dowel, W. R. and Sommen, H. W. (.198'3). A Colour Atlas and TextJbook of Dirugnostic Microbiology. 2nd Ed., J. D. Up-pincott, Phil:adelphia.

13. Le.ssen, A. (1~9:7'5). Rapid idanti1fication of gram-neıgative rods using a

three-tube methods comıbined with a dicıhotomic key. Acta Path. Microbiol. Scand .. Sect. IB, 8-3, .5ı2ı5-:5·3ı3.

1'7. National Mastitis Council of US~ (197"8). Current Concepts of Bovine Mas-titis Isr .. J. vet. med., 412, 4, 405-415.

18. Packer, R. A. (ıl9'7'7). Bovine· mastitis produced by coryneba.cteria. JA VW A,

ı 70, 10, 1164-ı116.5.

19. Rindsi!g, R. B., Rodewald, R. G;, Smith, A. R. 'Dhomsen, N. K.· and Spahr, S. L. 0'97ı9). Mastitis history, Oalifornia Mastitis Test and somatic cell counts for idantiLying cowa for treatment in a se~ective dry cow therapy program J. Dairy SeL, 62 •. 8, 1335-'1'3139.

(11)

İnek ve Mandalarda Subklinik .Mastitislerin Tanısı, Etkenlerin... 101 2·0. Roderic, H. J. T., Sheldraıke, R. F. Nicholls, Mc Grergor, G. D. and Woodhouse, V. E. (1980). Analysis of somatic cell volume distrubition as an aid to the

diaıgnosis of mastitis. J. Dairy Res., 47, -2, 167·-ıı71_6.

21. Sand:holm, M. and Mattila, T. (1>9'8ı6). Biochemical aspects of bovine mas-titis. Isr. J. vet. med., 42, 4, 405-4ıı5.

212. Schalm, O. W., Garrol, E. J. and Jain, N. C. (.197·ı). Bovine Mastitis. Lea Febiger, !st. Ed., Philadelphia.

23. Schultze, W. D., Smith. J. W., Jasper, D. E., Klastrup, O., Newbould, F. H. S. Postle, D. S. and Ullman, W. W. (19:7,1). Performance in microscopic count-ing of somatic cells in mUk. J. milık and Food Tech., 3:4, '9, 453r-4157. 2'4. Sears, P. M. and Heider, L. E. (1981). Detection of mastitis. Vet. Clin. Nortb

America, 3, ·2, 3,27-34·6.

25. Strorıper, M., Ziv, G. and Saran, A. (lı98ı). Evaluation of several milk sam-pling methods for the diagnosis o'f Staph. aureus and Strep. agalactiae mastitis. Refuah Vet., 38, ·4, ıı41:J-·ı,53.

2·6. Tekeli, T., Baysal, T. ve Gökçay, Y. (.198'5). İneklerde subklinik

mastitisle-rıin kuru dönemde penisilin

+

&treptomsin kombinasyonu ile sağıtımı üze-rinde araştır·malar. S. Ü. Vet. Fak. Derg., ı, ı, 7:1-79.

27. Uma, O. and Giıbson, D. L. (197ı6). Screening teısts for bovine mastitis. E Afr. \Aıgric. J., 4:2, 2', .1!27-13'1.

·28. Watts, J. L. (119818). Etiologica.ı agents of bo'Vine mastitis. Vet. Micrabiol. 16, H-66.

(12)