ÖZET
Kifoplastinin akut dönem vertebra k›r›klar›na etkisinin saptanmas›na yönelik yürüttü¤ümüz çal›flmada 6’s› os-teoporotik, 1’i tümöre, 1’i travmaya ba¤l› akut vertebra k›r›¤›yla gelen 8 hastaya toplam 12 seviyede kifoplasti ifllemi uygulanm›flt›r. Hastalar›n hiçbirinde postoperatif komplikasyon geliflmemifl ve elde edilebilen 6. ve 12. ay izlemlerinde direkt grafilerde yeni k›r›¤a rastlanma-m›flt›r. Bu küçük seriyle kifoplastinin akut dönem ver-tebra k›r›klar›n›n tedavisinde vizüel analog skala, qualef-fo 41 anketi, ve morqualef-fometrik vertebra yükseklik ölçüm-leri aç›s›ndan olumlu etkisi oldu¤u gösterilmifltir. A
Annaahhttaarr kkeelliimmeelleerr:: Osteoporoz, vertebral kompresyon k›r›¤›, vertebroplasti, kifoplasti
G‹R‹fi
Osteoporoz artm›fl k›r›k riskine predispozisyon ya-ratan, kemik gücünde azalmayla karakterize bir ke-mik hastal›¤›d›r (1). ABD’de osteoporoza ba¤l› y›l-l›k tahmini 700,000 vertebra kompresyon k›r›¤› (VKK) oluflmaktad›r (2,3). Bu k›r›klar sonucunda a¤r›, boyda k›salma, kifoz, skolyoz gibi spinal de-formiteler, gö¤üs ve kar›n içindeki organlara bask› , mobilitede bozulma ve fonksiyonel k›s›tl›l›k olufla-bilir (4). Ayr›ca bu hastalarda morbidite artar, yafla göre mortalite oranlar› da %15-30 yükselir (5,6). Akut a¤r›l› k›r›¤› olan hastalar›n ço¤unda a¤r›
bir-kaç gün ile birbir-kaç hafta aras›nda kademeli olarak kaybolurken, baz› hastalarda 8-12 hafta ya da da-ha uzun sürebilir ve ço¤u da-hasta sonunda a¤r›s›z hale gelir.
Ne var ki kal›c› vertebral deformite; paraspinal kas spazm›, k›r›k bölgesindeki dejeneratif artrit, spinal e¤rilikteki de¤ifliklikler nedeniyle kronik a¤r›ya ne-den olabilir. Nadiren burst tipi k›r›klarda posterior veya lateral yer de¤ifltirme; sinir köklerine veya spi-nal korda bas› nedeniyle a¤r›ya neden olabilir (4). Akut VKK’lerin tedavisinde; yatak istirahati, analje-zikler, breysler ve çeflitli fiziksel tedavi ajanlar› kul-lan›lmakta ve nörolojik defisiti olan olgulara
seg-SUMMARY
In our study which is carried out to detect the effect of kyphoplasty over acute vertebral fractures, 8 patients; pre-senting with 6 osteoporotic, 1 tumoral, 1 traumatic acute vertebra fractures underwent kyphoplasty procedure at a total of 12 levels. No postoperative complications were detected, and as achieved, in the 6 th and 12 th month follow up periods, no adjacent vertebral fracture was ob-served with X ray imaging. With this small series, kyphop-lasty has been shown to have affirmative effects in the tre-atment of acute vertebral fractures with respect to the vi-sual analogue scale, Qualeffo-41 questionnaire and morphometric vertebral height measurements.
K
Keeyy wwoorrddss:: Osteoporosis, vertebral compression frac-ture, vertebroplasty, kyphoplasty
Osteoporoz
D ü n y a s ı n d a n
Osteoporotik Vertebral Kompresyon K›r›klar›n›n Tedavisinde
Vertebroplasti ve Kifoplasti
Vertebroplasty and Kyphoplasty in the Treatment of Osteoporotic Vertebral Compression Fractures
Ifl›l Tafl*, Simin Hepgüler*, Mehmet Zileli**, Sedat Ça¤l›**, Sertaç ‹fllekel**
(*) Ege Üniversitesi T›p Fakültesi Fiziksel T›p ve Rehabilitasyon Anabilim Dal› (**) Ege Üniversitesi T›p Fakültesi Nöroflirurji Anabilim Dal›
mental fiksasyon, anterior ve posterior cerrahi uy-gulanmaktad›r. Son y›llarda, akut VKK’lerde ver-tebroplasti ve kifoplasti gibi yeni cerrahi yöntemler uygulanmaya bafllanm›flt›r.
GEREÇ VE YÖNTEM
Kifoplastinin akut dönem vertebra k›r›klar›na etkisi-nin saptanmas›na yönelik olarak yürüttü¤ümüz ça-l›flmada; 45-75 yafllar› aras›nda, 6’s› osteoporotik, 1’i tümörden, 1’i travmadan köken alan vertebra k›r›klar›yla gelen 8 hastaya Qualeffo 41 anketi, vi-züel analog skala (VAS), Dual energy X ray ab-sorptiometry (DEXA), vertebral morfometrik öl-çüm, hemogram, karaci¤er ve böbrek fonksiyon testleri, kalsiyum ve fosfor (kan, idrar), kemik ya-p›m-y›k›m göstergeleri (osteokalsin, deoksipiridi-nolin), 2 yönlü dorsolomber vertebra grafileri ve k›-r›¤›n akut olup olmad›¤›n› de¤erlendirmek için MR görüntüleme (MRG) yap›lm›flt›r. MRG’lerde k›r›¤›n oldu¤u vertebrada ödem saptanan hastalara Ege
Üniversitesi T›p Fakültesi Nöroflirürji Anabilim Da-l›nda genel anestezi alt›nda kifoplasti ifllemi uygu-lanm›flt›r. Tüm olgulara perkutan olarak ve bilateral transpediküler giriflimle korpus içine girilmifl, ponksiyon i¤nesinin yerinin do¤rulu¤u tek kollu C skopiyle, lateral ve AP görüntüler al›narak saptan-m›flt›r. Her korpus içinde iki adet balon, içlerine yerlefltirilen kontrast madde ile fliflirilmifl, ard›ndan balonlar ç›kar›larak torakal bölgede ortalama 3 ml, lomber bölgede ise 5 ml yüksek ak›flkanl› akrilik enjeksiyonu yap›lm›flt›r.
Kemik ölçümüyle osteoporoz saptanan hastalara 70 mg alendronat haftada bir, 1000 mg elementer kalsiyum ve 400IU D vitamini tedavisi verilmifltir. Uygulama sonras› vertebral morfometri ve direkt grafi çekilip, VAS de¤erlendirilmifl; 1 ay sonra VAS, Qualeffo 41 anketi, direkt grafi tekrarlan-m›flt›r. fiekil 1, 2, 3, 4 ve 5’te 4 numaral› hasta-n›n preoperatif MRG, pre ve postoperatif direkt grafi ve vertebral morfometri görüntüleri yer al-maktad›r.
fi
fieekkiill 11:: Preop direkt grafi: L1 vertebrada kompresyon k›r›¤›na ait yükseklik kayb›.
fi
fieekkiill 22:: Postop direkt grafi: L1 vertebraya yerlefltirilmifl sement.
SONUÇ
Hastalar›n pre ve postoperatif yap›lan Qualeffo 41 anketi skorlar›nda ortalama %24.31, VAS’ta orta-lama %57.14 azalma olmufltur. Pre ve postopera-tif vertebral morfometri ölçümlerinde; opere edilen vertebralar›n ön-arka yükseklikleri aras›ndaki fark-taki azalma ortalama %25.42, ön yükseklikteki ar-t›fl ortalama %32.99, arka yükseklikteki arar-t›fl orta-lama %11.79 olarak saptanm›flt›r. Hastalar›n veri-leri Tablo 2’de ayr›nt›l› olarak gösterilmifltir. Tablo-da yer alan de¤iflimler, pre ve postoperatif verile-rin karfl›laflt›rmas›n› yüzde olarak yans›tmaktad›r. Hastalar›n hiçbirinde postoperatif 1. ayda direkt grafilerde yeni k›r›¤a rastlanmam›fl ve postoperatif komplikasyon geliflmemifltir.
Bu küçük serinin erken sonuçlar›nda kifoplastinin; akut dönem vertebra k›r›klar›n›n tedavisinde qu-aleffo 41 anketi ile de¤erlendirilen yaflam kalitesi, VAS ve morfometrik vertebra yükseklik ölçümleri aç›s›ndan olumlu etkisi oldu¤u gösterilmifltir.
TARTIfiMA
Vertebroplastinin; PMMA’n›n vertebral hemanjiomla-r›n tedavisinde perkutan kullan›m› ilk olarak 1987’de tan›mlanm›flt›r (7). Daha sonra, kullan›m› osteoporo-za ba¤l› k›r›klara geniflletilmifltir. Bu minimal a¤r›l› ifl-lem, floroskopi veya BT rehberli¤inde anatomi el ver-di¤i ölçüde uni veya bilateral gerçeklefltirilebilir. Kifoplasti; 1997’de vertebroplastiden gelifltirilmifl bir ifllemdir. Teknik, perkutan yöntemle fliflirilebilir balonlar›n k›r›k vertebraya yerlefltirilmesini içerir ki bu balonlar›n ekspansiyonuyla bir kemik boflluk yarat›l›p vertebral yükseklik korunur (8). Tekni¤in dayanak noktas› daha visköz sementin kemi¤e da-ha düflük bas›nçta enjekte edilmesi ve de¤iflken yükseklik korunmas› sonras› bilinen hacimdeki bir bofllu¤un doldurulmas›d›r (5). PMMA, k›r›¤› stabi-lize etmek için bofllu¤a enjekte edilir (9) ve olufl-turdu¤u egzotermik reaksiyonla iyileflme sa¤lar. Enjekte edilen toplam hacim 7 ml (1-11 ml)
kadar-fi
fieekkiill 44:: Preop MRG: T2 imajlarda L1 vertebrada hiperin-tens izlenen kemik ili¤i ödemi (Akut k›r›k).
fi
fieekkiill 55:: Vertebral Morfometri: L1 vertebrada preop (solda) görüntülemede yükseklik kayb› ve postop (sa¤da) görün-tülemede sement.
fi
fieekkiill 33:: Preop MRG: T1 imajlarda L1 vertebrada hipointens izlenen kemik ili¤i ödemi (Akut k›r›k).
d›r. Radyoopasiteyi sa¤lamak için metalik tozlar eklenir. Viskozite polimerizasyon sayesinde artar (Haz›rlama 8-15 dk sürer). Egzotermik reaksiyona ba¤l› oluflan lokal ›s› teorik olarak iliflik dokular› ha-sarlayabilir ama çevre vasküler dokular, özellikle de dura, lokal s›cak etkilerini azalt›r. Lokal doku ha-sar› sadece anekdot olarak bildirilmifltir (4). Osteoporotik k›r›klar›n tedavisinde kullan›lan ver-tebroplasti ve kifoplasti tekniklerinin yay›nlanm›fl klinik sonuçlar› aras›nda anlaml› fark yoktur. Kifop-lastiyle tedavinin maliyeti daha fazlad›r (10). Her iki yöntem de k›r›k bölgesinde stabiliteyi sa¤layarak a¤r›y› gidermekte olup kifoplastinin vertebroplasti-ye göre k›r›¤›n redüksiyonu ve spinal e¤rili¤in dü-zelmesini sa¤lamas› nedeniyle ek avantajlar› vard›r (11,12). Baz› hastalarda elde edilebilen k›smi yük-seklik korunumu ve kifozda azalman›n klinik yarar-lar› kan›tlanmal›d›r (10). ‹ki yöntemin etki ve yan et-kileri Tablo 1’de özetlenmifltir (8,11,12,13,14). Kifoplasti için en iyi adaylar; konvansiyonel rad-yografi ve MRG ile saptanm›fl yeni veya ilerleyici kompresyon k›r›¤› kan›t›yla birlikte fokal, yo¤un,
derin a¤r›s› olanlard›r (4). Bizim çal›flmam›zda has-ta seçimi bu ba¤lamda gerçeklefltirilmifltir. Literatüre bak›ld›¤›nda, müdahale için en uygun zaman›n hangisi oldu¤u bilinmemektedir. Birçok seride, hastalar a¤r›lar› birkaç hafta veya ayl›k me-dikal tedaviyle düzeldi¤i sürece operasyona al›n-mam›flt›r. Hastalar, bir seride semptomlar›n bafl-lang›c›ndan ortalama 7 ay sonra tedavi edilmifl ol-sa da di¤er serilerde 1 aydan k›ol-sa süreli a¤r›s› olan hastalar seçilmifltir. Düzelme olas›l›¤› süre art-t›kça azalmakta ve 6 aydan uzun süreli k›r›klarda düflük olarak gözükmektedir. MRG’de T1-a¤›rl›kl› imajlar hipo veya izointensite, STIR (short tau in-version recovery) sekanslarda en iyi gözlenen hi-perintensite gösterir. Bu görünüm, özellikle çök-müfl son pla¤›n alt›nda lineer bir hiperintens bölge yer al›rsa akut bir k›r›k için karakteristiktir (5). STIR MRG pozitifse ve semptomlar›n bafllang›c›ndan itibaren 9 ay içinde kifoplasti uygulan›rsa, deformi-telerin tedaviye yan›t verme olas›l›¤› daha yüksek-tir (15). Asemptomatik hastalarda ve akut k›r›ktan sonraki ilk 1-2 hafta içinde yap›lmas› endike de¤il-dir (4). Bizim çal›flmam›zda hastalar›n operasyona al›nma kriteri, MRG’de k›r›¤›n akut oldu¤unu gös-teren kemik ili¤i ödemi varl›¤› olmufltur.
Literatürde kifoplasti için belirtilen göreceli kont-rendikasyonlar; vertebra cisim yüksekli¤inin tam kayb›, posterior kortikal yetmezlik / retropulsiyon gösteren veya nörolojik defisitle iliflkili k›r›klar (12), kemik fragmanlar›n spinal kanala bas›s›, osteob-lastik metastatik lezyonlar, düzeltilemeyen
koagü-D
Dee¤¤iiflfliimmlleerr ((%%)) H
Haassttaa OOppeerraassyyoonn N
Noo YYaaflfl CCiinnssiiyyeett sseevviiyyeessii EEttyyoolloojjii VVAASS AA PP P--APA QQuuaalleeffffoo--4411 1 66 Kad›n T12 OP1 -75 +21,47 +12,15 -72,22 -10,00 2 74 Kad›n T11, 12 OP -100 Ψ Ψ Ψ -63,28 3 45 Kad›n L4, L5, S1 Tm2 * -1,29 +0,81 +38,46 -52,50 4 70 Kad›n L1 OP -25 +29,13 +3,87 -55,56 -5,09 5 70 Kad›n L1 OP 0 +100,00 +26,33 -56,52 0,00 6 71 Kad›n L3 OP -50 Ψ Ψ Ψ -22,50 7 66 Erkek L1 Travma3 -100 +14,29 +22,71 +43,33 ∅ L3 Travma +34,32 +5,88 -50,00 8 75 Kad›n T12 OP -50 Ψ Ψ Ψ -16,79
A. Vertebra ön yüksekli¤i P. Vertebra arka yüksekli¤i P-A. Vertebra ön-arka yükseklikleri aras› fark
1OP. Osteoporoz 2Tm. Tümör (Leiomyosarkom) 3Travma. Araç içi trafik kazas›
T. Torakal vertebra L. Lomber vertebra *. A¤r›s› olmayan hasta Ψ. Vertebral morfometri yap›lamam›fl olan hasta ∅. Qualeffo-41 anketi yap›lamam›fl olan hasta
3 numaral› hastada L4, L5 ve S1 seviyeleri opere edilmesine karfl›n morfometrik de¤erlendirmeye cihazla iflaretlenebilen en alt vertebra olan L4 al›nm›flt›r. De¤iflimler preoperatif ve postoperatif verilerin karfl›laflt›rmas›n› yüzde olarak yans›tmaktad›r.
T
Taabblloo 22:: Çal›flmam›za dahil olan hastalar›n verileri. V
Veerrtteebbrrooppllaassttii KKiiffooppllaassttii
A¤r› düzelmesi (%70-90) A¤r› düzelmesi (%90) K›r›¤› stabilize eder K›r›¤› stabilize eder Yükseklik kazanc› yok Yükseklik kazanc› sa¤lar,
spinal deformiteyi düzeltir Sement kaça¤› riski yüksek Sement kaça¤› riski düflük T
Taabblloo 11:: Vertebroplasti ve kifoplastinin etki ve yan etkileri-nin k›yaslamas›.
lasyon bozukluklar› veya hastay› gere¤inde acil de-kompresif cerrahi için uygunsuz k›lacak t›bbi du-rumlar›n varl›¤›d›r (4). Bizim çal›flmam›zda da has-ta seçiminde bu kriterlere uyulmufltur.
Kifoplastide semptomatik düzelme genelde ilk günlerde belirgindir (5) .
Bizim çal›flmam›zda, a¤r›da VAS ile tespit edilen %57 oran›ndaki düzelme literatürdeki di¤er vaka bildirimleriyle karfl›laflt›r›ld›¤›nda (%67-100), dü-flük olarak izlenmifltir (4). Bunda hastalar›n sosyo-kültürel seviyelerinin etkisinin olabilece¤i inanc›n-day›z. Ayr›ca ço¤unlu¤unu ileri yafltaki kiflilerin oluflturdu¤u hasta grubumuzda omurgan›n efllik eden lomber osteoartrit, spondiloz, santral ve late-ral kanal stenozu, dejeneratif diskopatiler gibi di-¤er hastal›klar›n›n varl›¤› nedeniyle hastalar›n a¤r›-y› de¤erlendirmelerinde sorun yaflanm›flt›r. Her ne kadar hastaya yap›lacak ifllemin di¤er sorunlarla il-gili a¤r›y› düzeltemeyece¤i vurgulanm›fl olsa da hastalar bu iki a¤r›y› birbirinden ba¤›ms›z olarak de¤erlendirmede güçlük çekmifllerdir. Bu komor-bid durumlara ayn› cerrahi evrede kolayl›kla müda-hale edilebilece¤i bildirilmifltir (15).
Osteoporotik VKK’si olan hastalarda yaflam kalite-sinin de¤erlendirilmesinde geçerli ve güvenilir (16,17,18) bir ölçüt olan Qualeffo-41 anketinin ki-foplasti ifllemine yan›t›n de¤erlendirilmesinde kul-lan›lmas› ilk olarak bizim çal›flmam›zda gerçeklefl-tirilmifltir. Literatürde yaflam kalitesi Oswestry Di-sability ‹ndex (ODI), Roland-Morris DiDi-sability Sur-vey ve Short form 36 (SF-36) gibi ölçütlerle de-¤erlendirilmifl olup kifoplasti sonras› anlaml› düzel-meler saptanm›flt›r (8,15,19,20). Qualeffo-41 sko-runda 1. ayda elde etti¤imiz %24.71’lik düzelme ile ortaya konan yaflam kalitesindeki düzelme bu çal›flmalar›n sonuçlar›yla uyumlu bulunmufltur. Kifoplastiyle öngörülen vertebral yükseklik kazan-c›n›n tespiti için yap›lan vertebral morfometrik öl-çümlerde k›r›¤›n oldu¤u vertebran›n ön ve arka yüksekliklerinde art›fl gözlenmifltir. Ayr›ca k›r›k ver-tebrada gözlenen ön ve arka yükseklikler aras›nda-ki artm›fl farkl›l›kta da azalma gözlenmifltir. Oste-oporotik vertebra k›r›klar›n›n araflt›r›lmas›nda, neyimli bir radyolog veya klinisyen taraf›ndan de-¤erlendirilmek kofluluyla, kantitatif morfometrinin kullan›labilece¤i belirtilmifltir (21). Bizim çal›flma-m›zda da ölçümler bu konuda e¤itim alm›fl bir tek-nisyen taraf›ndan gerçeklefltirilmifltir. Literatürde vertebral yükseklik ölçümleri lateral AP grafiler üzerinden yap›lm›flt›r. Bu nedenle çal›flmam›z›n so-nuçlar›n› karfl›laflt›rmak mümkün olmam›flt›r.
Çal›flmam›za dahil olan hastalar›n 1., 6. ve elde edi-lebilenlerde 12.ay direkt grafilerinde komflu vertebra k›r›¤› izlenmemifltir. Halen devam etmekte olan çal›fl-mam›zda uzun dönem sonuçlar› takip edilecektir. Biyomekanik özelliklerin de¤iflmesi nedeniyle teda-vi edilen vertebra veya di¤er vertebralarda k›r›k riski artabilir. Komflu VKK, vertebroplasti ve kifoplasti ifl-lemlerini geçiren hastalar›n %10’unda tan›mlanm›fl-t›r. Bu ifllemlerle yumuflak ve k›r›k bir vertebra yük-seltilmektedir. PMMA kullan›m› sonucu segmentle-rin afl›r› sertleflmesi tedavi edilmemifl seviyelesegmentle-rin k›-r›¤›yla sonlanabilir. Bu k›r›klar›n hepsi semptomatik de¤ildir; ne var ki, a¤r›s›z bir postoperatif süreden sonra fliddetli a¤r›n›n ortaya ç›k›fl› yeni bir VKK aç›-s›ndan flüphe uyand›rmal›d›r. ‹leri dönemdeki k›r›kla-r› de¤erlendirmek için 6 ay sonra spinal radyografi-ler çekilmesi ve periyodik olarak tekrar edilmesi önerilmifltir (4). Hasta için ilk ifllemin sonuçlar›n›n anlafl›lmas›ndan sonra cerrahi yükseltmeyle tedavi önerilse de, tedavi herhangi bir akut k›r›¤›nki gibi ol-mal›d›r. Bu k›r›klar kendi hallerine b›rak›ld›klar›nda kötü aç›lanmay›, kifoz e¤ilimini ve komflu segment-lerdeki kuvvetleri art›r›r. Buna her ifllem sonras› yük-seltilmifl vertebral cismin artm›fl sertli¤i de eklenin-ce komflu seviye k›r›klar› için risk oluflturur.
Azalt›lm›fl sement hacmi ya da biyolojik uyumlu se-mentlerin kullan›m› bu e¤ilimi azaltabilir (5,22). ‹le-ride, a¤r›l› kollaps› önlemek için sentetik kemik ürünlerinin kullan›m›yla profilaktik müdahale umul-maktad›r (8).
Genel anestezi, yüzükoyun yatamayan ya da mul-tipl seviyelerde tedaviye ihtiyac› olan hastalarda gerekirken, sedasyon ve lokal anestezik 1 veya 2 seviyede tedavi alacak hastalarda tercih edilir. Lo-kal anestezi, hastayla iletiflime ve sement kaça¤›n› önlemeye yard›mc› olmas› aç›s›ndan dinamik bir nörolojik de¤erlendirmeye izin verir. Bizim hasta grubumuzda seçilen yöntem; hastaya uygun ame-liyat pozisyonunun verilmesini sa¤lamak amac›yla genel anestezi olmufltur.
K›sa dönemde komplikasyonlar vertebroplasti için %10’un alt›ndad›r ve bafll›ca sementin epidural ve-ya foraminal kaça¤›na ba¤l›d›r (11). Sement kaça-¤› genel olarak vakalar›n %65’inde (%30-73) göz-lenmifltir (5,23). Lieberman’a göre küçük asempto-matik sement kaçaklar› sonuçlar› etkilemez ve te-davinin bir komplikasyonu de¤ildirler (24). Bu tür kaçaklar vertebroplastide daha s›k olabilir. Ancak bu bildirimlerde, radyografiyle görülmeyen küçük sement kaçaklar›n› ay›rt edebilen BT uygulanm›flt›r. Kifoplasti sonuçlar›yla ilgili ilk bildirimler ise tedavi
sonras› BT görüntüleme içermemektedir. Her ko-flulda; küçük, asemptomatik kaçaklar›n bir önemi yoktur (10). Bizim olgular›m›zda elde olunan direkt grafilerde sement kaça¤› saptanmam›flt›r. Verilerin toplanmas›na devam edilmektedir.
Her iki yöntem için bildirilmifl komplikasyonlar; art-m›fl a¤r›, bas›nç ve ›s›ya ba¤l› spinal korda veya si-nir köklerine hasar, osteoporoz ve yüzükoyun po-zisyona ba¤l› kosta k›r›¤›, kanserli hastalarda pos-toperatif venöz tromboemboli, PMMA’ya karfl› ya-banc› cisim reaksiyonudur. Kifoplasti için bildiril-mifl k›sa dönem komplikasyonlar›; epidural kana-ma, geçici spinal kord hasar›, acute respiratory distress syndrome’dir. Her iki yöntem için uzun dönem komplikasyonlar›; tedaviye ba¤l› veya se-ment kemik aras›ndaki yabanc› cisim reaksiyonuna ba¤l› lokal kemik y›k›m›n›n artmas›, mekanik kuv-vetlerdeki de¤iflikliklikler nedeniyle tedavi edilen vertebra ve komflu vertebralarda k›r›k riskinin art-mas›d›r (4). Bizim izledi¤imiz hastalarda sözü edi-len komplikasyonlara rastlanmam›flt›r.
Gelecekte kifoplastinin baz› yüksek riskli hastalarda erken mobilizasyonu sa¤lama ve mortaliteyi azaltmak için akut k›r›ktan hemen sonra de¤erli olabilece¤i gösterilebilir. Osteoporotik k›r›klara ba¤l› artm›fl mor-taliteyi düflününce, bu hastalar›n erken mobilizasyonu yafll› kalça k›r›¤› popülasyonundakine efl de¤er olarak birincil öneme sahiptir (8). Vertebral boflluklar›n dol-durulmas›nda hidroksiapatit sementlerin ve di¤er os-teoindüktif ajanlar›n kullan›m›n› içeren yeni tedavi yö-nelimleri üzerinde çal›fl›lmaktad›r (5).
KAYNAKLAR
1. NIH Consensus Development Conference, March 27-29, 2000.
2. C. Cooper, E.J. Atkinson, S.J. Jacobsen et al, Inciden-ce of clinically diagnosed vertebral fractures: a popula-tion-based study in Rochester, Minnesota, 1985–1989. J Bone Min Res 7 (1992), pp. 221–227. 3. B.L. Riggs and L.J. Melton, The worldwide problem of
osteoporosis: insights afforded by epidemiology. Bone (1995), pp. 5055–5115.
4. Watts, Harris, Genant Treatment of painful osteoporo-tic vertebral fractures with percutaneous vertebroplasty or kyphoplasty. Review Osteoporosis Int 2001 12;429-437.
5. Douglas A. Linville II MD. Vertebroplasty and Kyphop-lasty. Southern Medical J, 2002 Jun;95(6):583-7. Re-view.
6. Kado DM, Browner WS, Palermo L et al, Vertebral frac-tures and mortality in older women: a prospective study. Arch Intern Med 1999; 159: 1215-20. 7. Galibert P, Deramond H. Note préliminaire sur le
traite-ment des angiomes vertébraux par vertébroplastie
acrylique percutanée. Neurochirurgie 1987;33: 166-7. 8. I.H. Lieberman, MD; S. Dudeney, MD; M.K. Reinhardt, RN et al Initial Outcome and Efficacy of Kyphoplasty in the Treatment of Painful Osteoporotic Vertebral Comp-ression Fractures. Spine 2001;26:1631-1638. 9. Erickson K, Baker S, Smith J. Kyphoplasty-minimally
invasive vertebral compression fracture repair AORN J. 2003 Nov;78(5):766-73; quiz 777-80.
10. John D. Barr, MD, Point of View Spine 2002; 27(19):2178-2179.
11. E.B. Cortet, A. Cotton, R. Boutry et al., Percutaneous vertebroplasty in the treatment of osteoporotic vertebral compression fractures: an open prospective study. J Rheum 26 (1999) pp. 222–228.
12. S.R. Garfin and M.A. Reilley, Minimally invasive treat-ment of osteoporotic vertebral body compression fac-tures. Spine J 2 (2002), pp. 76–80.
13. Ledlie JT, Renfro M. Balloon kyphoplasty: one-year out-comes in vertebral body height restoration, chronic pa-in, and activity levels. J Neurosurg. 2003 Jan;98(1 Suppl):36-42.
14. Deramond, et al., Percutaneous Vertebroplasty with Polymethylmethacrylate, Int Proc Musc Rad I 1998; 36: 3, 533-546.
15. Gaitanis IN, Hadjipavlou AG, Katonis PG et al. Balloon kyphoplasty for the treatment of pathological vertebral compressive fractures. Eur Spine J. 2004 Oct 8 [Epub ahead of print].
16. Lips P, Agnusdei D, Caulin F et al, The development of a European questionnaire for quality of life in patients with vertebral osteoporosis Scand J Rheumatol Suppl. 1996;103:84-5; discussion 86-8.
17. Lips P, Cooper C, Agnusdei D et al, Quality of Life in Patients with Vertebral Fractures: Validation of the Qu-ality of Life Questionnaire of the European Foundation for Osteoporosis. Osteoporos Int 1999; 10:150-60. 18. Kocyigit H, Gulseren S, Erol A et al, The reliability and
validity of the Turkish version of Quality of Life Questi-onnaire of the European Foundation for Osteoporosis. Clin Rheumatol. 2003 Feb;22(1):18-23.
19. Coumans JV, Reinhardt MK, Lieberman IH. Kyphop-lasty for vertebral compression fractures: 1-year clinical outcomes from a prospective study. J Neurosurg. 2003 Jul;99(1 Suppl):44-50.
20. Rhyne A III, Banit D, Laxer E. Kyphoplasty: Report of Eighty-Two Thoracolumbar Osteoporotic Vertebral Fractures. Journal of Orthopaedic Trauma. Vol 18(5) May/June 2004;294-299.
21. Genant HK, Jergas M. Assessment of prevalent and in-cident vertebral fractures in osteoporosis research. Os-teoporos Int. 2003;14 Suppl 3:S43-55. Epub 2003 Mar 12.
22. Bostrum MPG, Lane JM. Future directions: augmenta-tion of osteoporotic vertebral bodies. Spine 1997; 22 (suppl): 38-42.
23. Phillips FM, Wetzel FT, Lieberman T, et al. An in vivo comparison of the potential for extra vertebral cement leak after vertebroplasty and kyphoplasty. Spine 2002;19:2173-8.
24. Barr JD, Mathis JM, Barr MS et al. American College of Radiology Standard for the Performance of Percutane-ous Vertebroplasty. Reston, VA: ACR, 2001: 345-52.
