i;;;;i,;¡itiimi!lliii¡i> ;iwitmiuunt: '. :>ıln?MlliınM'TiıııiîMniWTi:!:uııi'Tiu jın 'iım m ıım ım ı.ıın m m m m ınuıım u ıi'u ; m ıııiM iııım ııııııu ın n ın u ın ıa n a n ıısu u «
¡
Ö lüm üyle bir devTİ k a p a m ış olan b ü y ü k T ü rk Ş airi Y ah y a K em a! kim di? N asıl bir şah siy etli? N eleri sev er, n e le rd en zev k alır, n asıl k ı z a r n asıl ö fk e le n ir. n asıl affe d e r, nasıl severdi. K ısa ca Y ah y a K em alin b ir in sa n o la ra k h u su siy e tle ri, çiz gileri, ney d i?
Ş im d i b u su a l h e rk esin zih n in i işgal ediyor.
O n u n için çok şey söylendi v e yazıldı.. D ah a d a söylene cek v e yazılacak.. B u söyle n e n le r ve y a zılan lar d a h a e v v el o ld u ğ u gibi şim diden son r a d a b e lk i b irib irin i tu tm ı- yacak, b e lk i b irib irin i nakz edecek.
Y a h y a K em alin, h e r şiirin d e b ir a y rı a şk ı te re n n ü m e t tiğ in i id d ia e d e n le rin y a n ın d a, h iç k im sey i sevm ediğini sö yliyenler, şiirle rin in çok hissi o ld u ğ u n u id d ia e d e n le r y a n m d a o n la rı çok a k lî b u la n la r, o n u n çok to le ran slı ço k y u m u şa k o ld u ğ u n a ina n a n la r k a rsısın d a çok k ıs k a n ç v e çok a lın g a n o ld u ğ u n u iddia e d en ler., e lb ette b u lu n a c a k
..-V e b e lk i d e h e rk e s k en n i z an m n ö a k e n d in c e h a k lı o la. çak.. Ç ü n k ü h e r b ü y ü k ad am d a old u ğ u gibi, h e rk e s onda b iraz k en d in i, k e n d i g erçek le rin i görecek.
A slın d a Y ahya K em al b ü tü n b u çeşitli ru h h a lle rin in ö rü ld ü ğ ü , b ü n y e le ştiğ i b ir terk ip ti...
P e k çok d o stu v ard ı, am a e n iyi, e n y a k ın , e n h a k ik î d o stu k im di. D o stların a k e n d in d en . k e n d i h a k ik a tin d e n n e k a d arın ı v e n a sıl v e rm iş ti?
Biz b u yazı serisin i te rtip le rk e n b u n o k ta d a n h a re k e t e ttik . H ü k ü m , bizim değil, n eticed e o k u y u c u n u n olacak.
Y eni Sabah, arad a b îr v a sıta d ır. Y ahya K em ali, b ü tü n h u su s iy e tle riy le o n u n e n y a k ın d o stların ın ağ zın d an d in İem ek zev k in i b iz d e sevgili o k u y u cu larım ızla b e ra b e r bu sü tu n la rd a tadacağız.
Y A R JIV D O S T L A R I
A H L A T I Y O R
Büyük Şairin bitmemiş bir şiirini ithaf ettiği Melek Celal
Hanım "Hiç bir kadın O'na aşkını unutturamadı,, dedi
Kendi tâ b iriy le Yahya Kemal’in «K ırk Yıllık Dostu» Melek Celâl H anım , M erhum K ıbrıslı Celâ! Sofu Beyin eşidir. İstan b u l sosyetesinin tan ın m ış m ünevver h a n ım la rın d a n d ır. A m atör ressam ve iyi bir m u h a rrird ir. S an at eserleri üzerindeki tetk ik le riy le şö h re t k azan m ıştır. Şeyh H am dullah v e H at t a t Kâmil Akdik h a k k ın d a yazılm ış iki k ita b ı ile, T ürk el islem eleri h a k k ın d a bir e tü d ü < v ard ır. Me le k Celâl H anım ay rıca, Topkapı Müzesi h ak k ın d a F ransızca o larak bir eser h azırlam ıştır. Bu eser Tu rta * Klüp ta ra fın d a n y ay ın la n a c a k tır. M erhum Ce
lâl Beyden bir oğlu bulu n an Melek Celâl Hanıtn, hâlen bir A lm an profesörü ile evlidir.
M erhum Y ahya Kemal BeyatU’n m , Melek Celâl Hanım la o lan dostluğu m eşhur v e m â ru ftu r. Nite kim M ethum un P a rk O teldeki garsonu, Yahya Ke m al Bey'in sık sık telefan ia kendisini a ra d ığ ın ı ve e lle rin e m isafir gittiğini söylemişti.
H erkesin arad ığ ı Yahya Kemal, Melek Celâl Ha nım ı a ra rd ı, dem ek m ubâlega olm az. Simdi sözü Melek Celâl H anım a bırak ıy o ru z:
«Yahya K em âl B eyle is ta n b u lin i işgal se n e le rin d e tan ışm ış tım . K em âl Bey, m erh u m k o cam C elâl B ey in (C elâl S ofu) a rk a d a şı idi. Y eni ev liy d ik . B ir g ü n M oda b u rn u n d a ağ acın a l tın d a k o cam la b e ra b e r d u r u - y o rd u k . K arşım ızd a İsta n b u l, b ü tü n h a şm etiy le v e o g ü n le r i n içe h ü z ü n v e ren y a ra lı h a liy le u zan m ıştı. Y ah y a K e m âl B ey y anım ıza geldi. K en d isin i ilk d efa oracfa g ördüm . H iç u n u tm a m . K em âl Bey, u z u n u z u n Ista ııb u la b a k t ı ve a y n e n ş u n la rı söyledi:
«Ah. canım İsta n b u l.. S en i h e r v a k it m ü stesn a b i r şah ıs k u r ta r ır , y in e a k u rtara ca k tır.«
N itekim " Y a h y a K em âl B eyin d ed iğ i gibi old u . M em lek eti O - n u n ço k sevdiği M ustafa K e - m âl k u rta rd ı.
«
b a n a m e l e k s u l t a nDERDİ»
YAHYA KLMAL'in kendi el yazısıyle yazıp Melek Celâl h anım a ith af etliği Kıt’a
v efatın d an so n ra devam
O g ö n d e n so n ra b ize sık sık
g elir, g id erd i. E v im izin e n k tv - n etlı, e n h ü r m e t ettiğ im iz m i s a firi id i. B u d o stlu ğ u m u z k o
cam ın etti.
B akın. 40 sene olm uş. H ani 40 y ıllık dost tâ b iıi. bizim için k u lla n ıla b ilir. O. h e m neşeli, h e m d e k e d erli g ü n lerin d e bize g elird i. S on d efa h a stah a n ey e y a tm a d an b ir k aç g ü n önce g e l m işti. B an a «Melek S u lta n , d e r di. Bize gelm ediği g ü n ler, sa - b a h la n tele fo n la k o n u şm ay ı iti- y ad ed in m iştik .
M e rh u m çok h assas v e titiz di. O n u n için k en d isiy le g ö rü - şiirk en çok d ik k a t ed erd im . O - n u n b ü tü n k a p ris le rin i b ilir - dim . B u n u n için d ir k i. ç o k alın g an o lan m izacına rağ m en , İ r a m ızda e n k ü ç ü k b ir d a rg ın lık • v e y a k ırg ın lık olm azdı.
S o n se n e le rd e b e n A lm a m a d a b u lu n d u ğ u m için, sık sık g ö rü şem edik. F a k a t b an a y azard ı.
SIK SIK ÜSKÜDARA
GİDERDİK
K em âl B ey k a d a r Ista n b u lu se v e n e rastlam ad ım . O n u n en çok sevdiği y e rle r, K ocam usta- fapaşa, S u ley m an iy e, Ü sk ü d ar v e Boğazdı. K o cam ustafapaşa i- çin n e güzel b ir ş iir yazm ıştı.
O n u n la sık s ık U sk ü d ara gi d e rd ik . U s k ü d a n ben. Y ahya K em âl B ey v asıtasiy le tam d ım v e sevdim . H e r köşesini, h e r sokağım bilird i. E n çok A tik V alid e cam iin e g id erd ik .
B ir g ü n A tik V alid e cam iin d e İdik. K em âl Bey. b ird en d u rd u , d u rd u ve:
«Sultanım , ilhanı geldir B u şiirim i sa n a ith a f ediyorum » d e . d i Ş u k ıt’a v ı o k u m ağ a başladı:
A T IK V A LİD E — Aziz M elek C elâle — «Y ine b irlik le , bu m evsim de, A tik V aldcdeyiz «Y ine b irlik te ; bu m evsim de.
-Bu ç ın arlarla siy ah se rv ile ringezip sezm edeyiz, gölgesini «Bu şad ırv an d a su y u n sanki
tcd ü m ıi sesini... F a k a t m erh u m , b ir tü r lü bu şiiri tam am layam am ıştı.
O KADAR KİBARDI Kİ..
O n u n için h o d b in d iy en lere, h a şin d iy en le re ra stlad ım . F a k a t ben. n e haşinliğini, n e de hodb in liğ in i gördüm . O k a d a r k ib a rd ır ki.. B ilhassa k a d ın la r için en te res an fik irle ri v ardı. K a d ın la ra acırd ı d iyebilirim .«Tabiat z aten o n la rı zay ıf y a ratm ış, o n lara k a rşı h ü rm etle k a rış ık b ir şe fk a t gö sterm ek lâ zım dır» d erdi.
K alb in d e n a m ü te n a h i sevgi ve şe fk at b eslerdi. A cizlere k arşı da scmsjız b ir m erh am eti v ard ı.
ÂŞIKLARA KARŞI
HÜRMETKARDI
Y ahya K em âl Bey, hissi m e selelerd e çok hassas v e âşık la ra k a rş ı h ü rm e tk â rd ı. B u h u su sta fe v k alâd e to le ran s sah ib i ve k e tu m d u . B ir g ü n d a h i b a şk a sın ın s ırrım ifşâ e ttiğ in e ra stla m adım . B aşk asın ın h islerin e k a r şı o k a d a r h ü rm e tk a r olması - n a rağ m en , k en d i hissi m esele lerin d e çok k ısk an çtı.
O n u n h e r m ısram m alım d a b ir aşk y a ta r. Çok sevdiğini b i liy o ru m . G üzel k a d ın la ra karşı zaafı v ard ı. F a k a t hiç birisi ona te s ir eden. «B üyük A şk ın ı, u - n u ttu ra m a d ı. B elki d e büfftoı için evlenm edi.»
YARIN
Y ahya K em âl’in B ü y ü k Aşkı I v e b ir k ısk a n çlık hikâyesi «Mtutuıl nııiHUi i*ii><m?fliııuM]iiitHtiftıi!(itmmniUiiM!iınıutiimii!!iıııiiimıııt(>)mııiMiıtMiimıa , , ,
luu tııufmııuıiiiiiııiiuıım' - ı# ıfi M um uı ıjı ui iii u/ Ji nu ıjı tı tıı ifi ııu iu ıjj lm
V EN l SABAH
— Y A K I IV D O S n A U I
A n latan : M ELEK CELA L Y aran: Şem si K ü S E Y R İ
« Yahya Kemal Vuslat Şiirini
Celile Hanım için yazmıştı »
Büyük şaîr'în
h ayatı
Y ahya K em al Beyatlı. 2 A ralık 1884 de U sk ü p ’de doğ m u ştu r. Bahası, İb rah im Na- e i Bey, A nnesi N akiye H a nım dır. Ailenin m alûm olan en eski büyiiğiı. Ü çüncü Mus tafa d ev rin in S ancak B eyle rin d en Ş ch sü v ar P aşadır. Ş a irin soyadı olan Beyatlı, Ş e h su v a r kelim esinin T ü rk çe leşm iş şeklidir.
Y ahya K em al l.'sk ü p ve S elan ik idadilerine devam et ıııiş ve idadiyi lsta n b u ld a b i tirm iştir.
Istan b u ld a. S arıy o rd c bir e ıd e m isafir edilen Y ahya K em al, b u rad a Ş ekip Bey is nıiııdc. H ü rriy etçi v e G arp k ü ltü rü n e âşık bir gençle ta nişin ıştır. Ş ekip Bey. Y ahya K em al'in A vrupaya «itm esi için ona çok tesir e tm iş ve m u v affak da o lm u ştu r. Ş air, lıeııü / İS yaşında ik en P a ris'e çitm iş ve orada bulu - n an j ö n T ü rk le rle a rk ad a ş o lm u ştu r.
P A R İS DE GEÇEN* SEN ELER Y ahya K em al P a riste 1903-4 yılın d a M eaux k o lejin e leylî taleb e o lara k girm iş, b u rad a F ransızca ö ğrenm iş ve P a- ris ’de ilim ler m ek teb in e y a zılm ıştır.
Y ahya K em al 1912’de P a- ris'd en Istan b u la d ö n düğü za m an D arü şşafak ad a E debiyat ve T arih Ö ğ retm en liğ in e baş lam ıştır. M üteak ib en Ziya G ökalp'la T ü rk O cağında imi n a z a ra la ra b aşlam ıştır. İkisi a rasın d a bâzı görüş a y rılık la rı olm asına rağ m en G ökalp k endisini E debiyat F a k ü lte sin e T arih M ü d errisi o larak tayin e ttirm iştir. 1918'tle mağ lûbiyetim iz. Yalıya K em al : çok te s ir e tm iştir. D ergâh M ecm uasında geneligiıı b aşı n a g e rere k A nadolu h a re k â tın ı destek lem iştir. O zam an E d eb iy at F ak ü ltesin d e. Ş em se ttin G üııaltay. M ürit Bey v e Y ahya K em al. A nadolu h a re k â tım d e stek led ik leri i - cin. Ali K em al tara fın d a n D arü lfü n u n d a n atılm ışlard ı. A rtık oııu siyasî h a y atın 1- çin d c görüyoruz.
BÜ Y ÜKELÇİ YAHYA K EM A L
Yalıya K em al. 1922'de L o zan M u ra h h as H eyetine m ü şa v ir o lara k a lın m ış v e m ü teak ib en İk in ci B ü y ü k M illet M eclisine, U rfad an M cb'us se çiinıiştir. 1925'de T iirk -S u ri- yc H u d u t K o m isyonunun ra İışnuıiaruıa katılm ıştır. Bu K om isyondaki çalışm aların ı m ü te a k ip V arşova’ya O rta Elçi o lara k tâyiıı edilm iştir. 192‘J’d a Lizbon Elçiliği de »ılı desiııd r k alm ak iı/c re M adrid O rta Elçiliğine tayiıı o lu n m u ştu r.
1924'de Y ozgaldaıf, aynı .vı İm son u n d a T ek ird ağ 'd an M cb’u s seçilerek, te k ra r Mec lis e g irm iştir. B ir aralık C.H.P. E stetik M üşavirliği de y apm ış olaıı Yalıya K em al, 194ti'da İsta n b u l’da yapılm ış olan kısm ı seçim lerd e te k ra r nıeb 'u s o lm u ş tu r. Y ahya K e m al 1917 yılın d a P akıştan ııı ilk T ü rk B ıiyitk Elçisi olm uş ve 1918'de em ekliye a y rıl m ıştır.
E m ekliliğinden bu yana h erh an g i bir resm i vazife a l m am ıştır.
*
• K em al B eyin niçin ev len m e diğ in i ta m o larak izah edem em . A ncak çok se n e le r ev v el C elile H anım ism inde çok güzel b ir ka dm a âşık o ld u ğ u n u v e kendisiy le ev len m ek istediğini b iliy e - rum - Bu i<alivaca Y ahya K em al B eyin a rk a d a şla rın ın m âni oldu ğ u n u sö y lerler. K em al B ey, Ce- İile H anım ı çok sev erd i Ö yle san ıy o ru m ki. Y ahya K em al Bey C elile H anım la evlenem ediği i -cin b ir daha* evlenm edi.
Y ahya K em al B eyin C elile Ha □un için d u y d u ğ u aşk ı, ona hiç b ir k a d ın u n u ttu ra m ad ı. C elile H anım dan so n ra da b irço k defa âşık o ld u ğ u n u biliy o ru m . Bu a şk ları şiirle rin d en de an lam ak m ü m k ü n d ü r. F a k a t en b ü y ü k askı C elile H anım idi.
YAHYA KEMAL ÇOK
KISKANÇTI
M erh u m u n hissi b ah islerd e çok toleranslı ve b aşkasının h isle ri n e k arşı h ü rm e tk a r old u ğ u n u söylem iştim . Ama kendisi çok k ısk an çtı. B irg ü n bana şu h â d i seyi anlatm ıştı:
C elile H anım la sev iştik leri sı ra la rd a K em al B ey A dada C e li le H an ım d a N işaııtaşında k a lır m ış. K em al B ey b ir gece A daya ‘d ö n erk en C elile H anım , o gece ev d en çıkm ıy acağ ın ı kendisine söylem iş. F a k a t gece yarısına d o ğ ru K em al B eyde b ir şüphe başlam ış «Acaba h a k ik a te n e v d e m i. yoksa sokağa m ı çıktı?» diye d ü şü n m eğ e başlam ış. - O zam an telefo n y o k tu - B ir tü rlü uy u y am am ış. N ih ay et. C elile Ha nım ın e v in d e o lu p olm adığını gid ip A h k ik etm eğe k a ra r v e r miş... Ista n b u la inm ek için o sa a tte v a p u r bulam ad ığ ı için san dalla M altepeye. o rad an K adı - köye ve K adıköyden y in e bir san d alla Ista n b u la geçmiş. Saat epey ilerlem iştir. K em al Be.v K ö p rü d en N işantaşına C elile Ha n ım ın ev in e k a d a r y ü rü m ü ş. Bu rad a b ir sü rp riz le karşılaşacak. C elile H anım ın e v in in p en cere sin d e ışık v ar. «Acaba içerid e m isafir m i var?» d iy e tere d d ü t etm iş. P en ceren in altın d a ışık sönüııceye k ad ar, h a ttâ sabaha k a d ar b ek lem iş ve sevgilisinin evde y aln ız o ld u ğ u n a kanaat ge tird ik te n so n ra b ir otele g id e rek u y u m u ş.
CELİLE HANIM İÇİN BİR
ÇOK ŞİİR YAZMIŞTI
C elile H anım b ir k aç sen e e v vel v e fat etti. K em al B ey o n u n için b ir çok ş iir yazm ıştır. Y a nılm ıyorsam «Vuslat» C elile H a nım için yazılm ıştır.
E vim iz M odada o ld u ğ u için
K em al Bey K lü b e bizim evden gitm eyi â d et e d in m işti, içinde çam aşırları b u lu n a n b ir k ü ç ü k çan ta ile bize gelirdi. O çan ta şim di bizde k ald ı. O nu çok b ü y ü k b ir h â tıra o lara k s a k lıy a - cağım .
HAVAMIZI DEĞİŞTİRDİ
Y ahya K em al B ey ta b ’an çok coşk u n d u . Evim ize geldiği g ü n ler, h av am ız b îrd en değişirdi. T am am iy le bize h âk im olu rd u . T â b ir caizse evim izin d irek siy o n u o n u n elin e geçerdi. S ö y ler a n la tır, g ü le r ve g ü ld ü rü rd ü .
F a k a t bâzen m ah zu n olduğu z am an la r d a o lu rd u . Y in e bize
gelir v e b ir çocuk gibi saf v e (e m iz k a lb iy le «Air: S ultanım » di y e bağ lıy arak bana d e rtle rin i a n la tırd ı. O n u n o h â li h iç b ir zam an gözüm ün ö n ü n d e n g it • mez. O koca v ü c u tlu a d am b ir çocuk gibi m u n is v e ita a tk â r o- lu rd u . S a n k i b e n d en b ir n asi - h a t v e h im ay e b ek lerd i. K im bi lir, b e k â r o ld u ğ u için b e lk i de şefk ate m uhtaçtı...»
--- Y A R IN
:---Yahya Kemâl’in mem
leket aşkı ve bir aske -
rin düşüş hikâyesi
VUSLAT
B ir u y k u y u can an la b e ra b e r u y u y a n la r. Ö m rü n b ü tü n ik b âlin i v u sla tta d u y a n la r. B ir hazzı tü k en m e z gece san m ak la zam anı, G örm ezler, u fu k lard a şa fak sö k tü ğ ü ân ı:
G ö rd ü k leri rü y a , ezeli b a h çe d ir aşk a; H e r m evsim i b ir yaz ve esen rü z g ârı başka. B ü lb ü ld en o eğlencede fe ry â d işitilm ez: GÜL solm ayı: m elıtâp. azalıp bitm eyi bilme*. G ök k u b b esi h e r lahza, b ü lü n gözlere m avi Z en g in ler o C en n ette fa k irle rle m ü sav i; S ev d aları h ü ly alı c en n e tle rd e serin ler. S o n su z gibi b ir fısk iy e ah en g in i d in ler. B îr r u h d e rin bahçede b ir defa yaşarsa. * B o y n u n d a o n u n k o lla rı b o y n u n d a o varsa.
D alm ışsa, o n u ıt sa ç la rın ın ray ih asiv le. S ev m ek tek i efsû ııu d u y a r h e r nefesiyle. I Y ıldızları, boydan b o y a doğm uş gibi v arlık ,
B ir m ucize h a lin d e o g ö zlerd ed ir a rtık . K anm az en u zu n b u sey e ö p tü k çe su su zd u r: Z ira, su satan zevk, o d u d a k la rd ak i tu zd u r. İn san n e yaratm ışsa y a ra tm ış tır o tuzdan... B ir s ır g ib id ir az çok ilâlı o ld u ğ u m u zd an ’-O n la r ki b u g ü lle r tu tu ş a n bah çed ed irler. B ir g ü n n e red e n h angi tesad ü fle g e lirler? Aşk o n la rı sev k e ttiğ i g ü n lerd e, k a d erd e n R ü zg âr gibi b ir şey a lır o ld u k la rı y erd en , G eld ik leri yol. ö m rü n ışık tan y o lu d u r o: İ . Â lem de b ir aksam n e sem avî k o şu d u r o! Dörf a tlı o g erd û n e. g e lirk en dolu dizgin. S evm iş iki ru h u fk u g ö rü rle r d ah a engin. S im ala rı h e r lahza p a rıld a r b ir zaferle; G ök h e r tara fın d a d o n a n ır m eşalelerle! B ir u y k u y u can an la b e rab e r u y u y a n la r. V a rlık ta b ü lijıı zevki o c en n e tte d u y a n la r D ü nyayı u n u tm u ş b u lu n u rk e n o su lard a — Z alim saat ihm âl edilen v ak ti ç a la r da — B ir an, u y a n ırlarsa leziz u y k u la rın d a n . B aştan başa. İler y e r k e silir k a p k a ra zindan.. B ir fa ciad ır böyle b ir âlem d e uyanm ak... G ü n d e n g ü n e h icra n la b u n a lm ış gibi y anm ak.. E y talih! Ö lüm den d e b e te rd ir bu k a ran lık E y aşk! O g ö n ü lle r sâııa m al o ld u la r artık ! F.y aşk! O â şık la rı e fsu n u n a râm e t E y ta tlı v e u lv î gece, y ılla rca devam el!
Yalıya K em al B eyatlı 3ıiımHimııtıımıumutfiııiHilım!Mm4(iMijımuıııııtm«ıııiKiiMfitiuiH»ııiMM«ıı»uııuıııiHt!MtıııiMtu yit m m n tİ İlf lıı m ıı ıtl ııı ııı ıı m ıfiı m tı m ı li ninimin unu t u in iii u in ii iin ii im fi ii m ii iii iiii iii ii ii um ii iu ii n iii iij m ii u iii iii iii iin ii ii iii iim ii im im ii im m ii iii K in iii iii iin ii ii iin ii ni n n n'
-Y A R I N D O S T L A R I
- A N L A T I Y O R
A n latan: M ELEK CELA L Y atan : Şem si K C S EY R t
Atatürk sormuş: "Ankara'nın en tok nesini seversin,,
Yahya Kemal şu cevabı vermiş: "istanbula dönüşünü,,
Y ahya K em al B eyin e n b ü y ü k â şk ı «M em lekete o lan sevgisiy di.» B u öyle b ir âşk id i ki, h e r geçen gün o n u n r u h u n d a b ir co şk u n lu k , b ir h a y ra n lık y a r a tıy o rd u .
M em leketten u zak kald ığ ı z a . m an lar, d ö n ü şü n , d a h a d o ğ ru s u is ta n b u la k a v u şm an ın h e y e can ın ı yaşard ı. O na k alsa îs ta n - b u ld a n b ir g ü n d a h i a y rılm a k is tem ezdi. B en A lm anyada b u lu n - ' d u ğ u m son se n e le r içinde, k e n d isin i k aç defa yanım ıza d a v et e ttim . G eleceğini d e v aad e tm iş ti. N itekim b ir d efasın d a A l- m an y a y a g elm ek te o ld u ğ u n a d a i r k e n d isin d en m e k tu p aldım . Ç ok sevindik. H azırlığım ızı y a p tık ve e sk i d o stu m u za in tiz a r ettiğ im iz b ir sıra d a k en d isin d en , R om a’d a n b ir te lg ra f ald ık . «Ge- lem iyeceğim » d iy o rd u .
Ü zü ld ü k v e gelem eyişinin s e b e b in i m era k ettik . B ilâ h a re bu h a re k e tin i b an a şöyle izah e t m işti:
•S u ltan ım , g u rb e tte ru h u m s ı kıldı. İs ta n b u l'u n h a sretin e faz la dayanam adım . O n u n için d ir ki. hem en dönm ek k a ra rın ı v e : dim.»
ATATÜRK’E VERDİĞİ
CEVAP
İsta n b u la olan ask ım b ild iğ in için ona gücenm edim . H atta d o stları a n la tırla r: Y alıya K e m al Bey M eb'usken. A ta tü rk k en d isin i A n k arad a alıkoym ak isterm iş, fa k a t o d a tab ii I s ta n - b u la gitm ek arzusunda... Bir
g ü n A ta tü rk , «Yahya K em al Bey dem iş. A n k a ram n n e resin i çok se
TAHTA KBMAL’in Melek Ç elil H anım a göoderdigi m ektubun klişe«!.
yiyorsunuz?» M erh u m . K em al A ta tü rk ’e cev ab en «istanbula dönüşünü» d iy e cev ap verm iş.
Son y ılla rd a. P a k ista n a B ü y ü k Elçi o la ra k tâ y in edild iğ i zam an, b an a gön d erd iğ i m e k tu p ların hepsinde, v a ta n a k a rş ı d u y d u ğ u h a sreti ifade e tm iştir. S u n u ilâ ve edeyim ki, gerçi M erhum K ental B eyden b ir çok m ek tu p aldım . F a k a t s ık sık yazm adı.. K araşid en yazdığı 17 M a rt 194S tarih li m ek tu b u n a şöyle b a şla m ıştı:
«Çok Aziz M elek H anım efendi; size ve b ü tü n vatana tah a ss ü rü m ü ifade etm e k için b u an d a hiç b ir v asıtay a m âlik değilim . Size yazdığım m ek tu b u n cev a bını alm adım . L âk in b ü tü n
d o stlara y azdığım m ek tu p ların , h iç b irin in cev ab ın ı d a a lm a dım.» ’
M erhum T ü rk ta rih in i çok iyi b ilir v e T ü r k a sk e rle rin in k a h r ı m an lığ m a k a rş ı d u y d u ğ u h a y ra n lığ ı h e r v esile ile ifad e e d e r di. A sk erlere k a rş ı daim a h ü r m etk a rd ı; o n lara k a rş ı şe fk at h isleri b eslerd i. O k a d a r ki, b ir b a b a n ın o ğ lu n u sev diğinden da h a fazla desem m ü b aâleg a sayıl m az. B îr g ü n y in e b en i Ü skü- d a ıa g ö tü rm ü ştü -. C am ileri, çeş m eleri ve m ez arlık la rı dolaştık. Y ine b a n a ta tlı ta tlı ta rih te n , s a n ’a tte n ve şiird en b ah s ediyor ve y a v aş yav aş y ü rü y o rd u m K arşıd an m u n tazam h ald e b ir k ı t a a s k e r geliy o rd u . K em al B ey a sk e rle ri ^Ö rünce, k o n u şm a sın ı d u rd u rd u ve o n ların gelişi n i h a y ra n h a y ran , fak at sevgi ve şe fk a t d o lu b a k ışlariy le s e y etm eğe b aşladı. O a n d a b ir a s k e rin ay ağ ı k ay d ı v e y e re d ü ş tü . Y anım da b u lu n a n K em al B eyden «Ah Canım!...» diye b ir fe ry a t işittim . O koca vücudiy-Ie ken d in i tu ta m a d ı v e çev ik b ir de lik a n lı gibi a sk e ri kaldırm ağa koştu.
iş te v atan a ve o rd u y a olan sevgisi, o iki kelim e ile. k al b inden k o p u p a ğ zın d an çıkm ış tı. O g ü n , a r tık hçD a sk erlerim iz den b a h s e tti ve sık sık «Acaba çocuğa b ir şey oldu m u?» diye k endi k e n d in e te k r a r etti. O yal nız b ü y ü k şa ir değil, a y n ı za. m anda b ü y ü k v atan sev erd i.
--- Y A R IN
:---Yahya Kemâl’in resim
re güzel sanatlara karşı
merakı
^
Y ahya K em al B ey b ü y ü k b ir ta b ia t asıkı ve tam m ânasiyle bed iiy ata vâkıf b ir • kim seydi. M usikî h a lik ın d ak i m a lu m at derecesini bilm em . O nu M ü n ir N u re ttin Bey söylesin. A m a şu n a em indim ki, T ü rk M usikisini sever ve ona vâk ıftı.
H ay ret v erecek dereceo'e resim den an lard ı. E n çok ona tesir e d en san atk âr, G oya idi. K em al Bey Ispanya’d a b u lu n d u ğ u z a m an lard a G oya’y ı y a k ın d a n te t k ik etm iştir. O n u n re n k le ri canlan d ırıcın ı h e r v esile ile h ay ra n lık la an latırd ı.
BİR EVE HASRETTİ
M im ariye vâkıftı. Bizim c a m ilerim izi y a k ın d a n te tk ik e - derdi. O bir ev e m â lik olam a m anın hasretiy le gitti.
B ir gün bana dem işti ki: «Sultanım b ir ev im olm alıy dı. Şöyle Ingiliz e v le ri gibi K on fortabİ. güzel k o ltu k la rın d a r a h atça o tu ru p Ista n b u lu se y re t m eliydim . S tile u şa k ları olsun, tem iz, güzel k u ru lm u ş b ir sof ra m olsun, b u n ların h asretin i çekiyorum . G ö rü y o r m u su n u z b u yaşım da b ir otel odasında kaldım.»
Y A K I N D O S T L A R I
A N L A T I Y O R
A n latan : M ELEK CELAL Y azan: Ş em si KL’SE Y R t
"Bir evim olmalıydı. Koltuklarıma
kurulup İstanbul’u seyretmeliydim,,
MELEK
CELAL
HANIM,
« O N A GÖRE İSTANBUL
EN
GÜZEL
SARAYBURNU’NDA N
GÖRÜLÜRDÜ»
DİYOR
MODANIN. BAHARINA
DO YAMADIĞINI SÖY
LERDİ
1934 d e A v ru p a ’d a n d ö n ü şü n d e b ir m ü d d et bizde k a ld ık ta n so n ra y an ım ızd ak i e v i k iralad ı. B an a h e r zam an M odanın B aha rm a doyam adığını söylerdi. Ota rih le rd ç «Modada Mayıs» a d lı şiirin i yazdı.
«Ş afaktan önce uyaııdun. b a h a r odam daydı M ayıs çiçekleri e tra fa öyle
b ir yandı» B eytiyle b aşlay an b u şü ri b ir tü r lü u n u tam am .
FATİH’İN HEYKELİ
NEREYE KONULMALI?
O n u n la Ü s k ü d ar gezintilerim iz d e m e z arlık la ra d a gittiğim izi söylem iştim . B an a m ez arlık la r h a k k ın d a iz a h a t v erird i. Ben k ro k i d efte rim e b ir ta k ım d e se n le r çizerdim . B ir d efasında y in e k o cam an se rv ile rin altın a o tu rm u ş v e b en b ir şey ler k a ra la rk e n , o an la tıy o rd u . B ir a ra d u r d u v e «R indlerin ölüm ü» a d lı şiirin i okum ağa b aşladı Ve b ir k aç d e fa ü stü ste o k u d u . K e m al B ey, a r tık şiirin i y a sıy o r du. D efterim i ald ı, «R indlerin ölümü» n ü y azd ı ve im zaladı.BÜSTÜNÜN YAPILMA
SINI ÇOK İSTERDİ
B ü stü n ü n yapılm asını çok is terd i. K en d isin i H e y k eltraş Y a v u z G ö rk ey B eyle tanıgtırdım» 12 d efa poz v e rd i v e b ü stü y a pıld ı. B u a ra d a sa n a tk â rla a r a la rın d a u z u n so h b e tle r oldu. O zam an la r Ista n b u lu n F e th i y ıld ö n ü m ü n e ra stla d ığ ı için, F a tih in h e y k elin in n e rey e y a p ıl
m asın ın u y g u n olacağı m ü n a k a şa ed iliy o rd u . H ey k eltraş, K em al B ey in fik rin i ö ğ ren m ek istem iş ti, Y ah y a K e m al B ey, F a tih in h e y k e lin in sâde^ olm ası v e S a - r a y b u m u n d a ağ aç la r arasın d a a tin in ü s tü n d e yap ılm ası icap e ttiğ i fik rin i sa v u n d u . O na gö r e İs ta n b u l e n gü zel S a ra y b u r n u n d a n g ö rü lü rd ü .
YAHYA KEMAL’İN
SANAT ANLAYIŞI
K em al Bey, sa n a tk â rın ta b ia t k a rşısın d a b ir şe y ler duyup^ on la rı ifad e ed en in san o ld u ğ u n u sö y lerd i. Ş a irle r ise, o n u n tâ b i riy le «Ağacın ü stü n d e d u ra n k u ş gib id ir. Ote», ötm esin i b i lirse şairdir.»
B ü s tü n ü n b ü tü n h a tla rın ı gös term ek le b e ra b e r k e n d isin i genç gösterm esini isterd i. B ü s tü b it m işti. B ir g ü n b ir d e v le t a d a m ım ız, h e y k e ltra şın ately esin i z iy a ret e d erk e n , K em al B eyin b ü stü n e d e rastlam ıştı. O zam an ş u n u söylem işti: «K endisi Y ahya K em al, y a ln ız y a n ın d a b ir sey eksik, b ir ra k ı kadehi.»
YARIN:
Hamdullah Suphi Tanrı-
Över
Yahya
Kemal’i
anlatıyor
¿y
Klinik S iir’iıı H eykeltraş Yavuz Görkey ta ra lın d a n yapılan büstü Yahya Kemal, bu büst tein l'î defa poz verm iş ve »ene gösterilm esini İstem işti.
Y A K I M D O S T L A R I
---
A H L A T I Y O R
—
Anîatan: HAMDULLAH SUPHİ TANRIOVER
Yazan: Şemsi KUSEYRİ
«Hamdullah iyi bil, ümidimizi
Mustafa Kem ale
»üstSd Y ahya Kemal hak k ın d a y ak ın ların ın , h â tıra la rın ı, bugün, Saym H am dullah Suphi TaprıöverTn dilinden nesre d e v a m ediyoruz. H am dullah Suphi Tanrıover, Yahya Kemal B e y a tlı'n m 5Q y ıllık dostudur. Her devirde ö a plânda, daima m ü m taz bir mevki atm ış olan H am dullah Suphi T anrıover'e sözü bırakırken, teşebbüsüm üz dolayısiyie bize gösterm iş olduğu hüsnü kabule alenen teşek k ü rü borç biliriz.
B ilin c i D ü n y a M uh areb esin i tak ip e d en g ünlerdeyiz. Yalıya K em al, D izdariyede, ailem le b e ra b e r o tu rd u ğ u m eve m isafir geld i v e o rad a ik i a y ken d isiy le h asb ıh allerd e b u lu n d u m . Gece ¿eç g elir, sa a t onîk iy i, yarım ı, b iri geçm iş ve b e n geceliğim le, elim de b ir m u m la g id er k ap ıy ı acardım . G özlerim e d ik k a tle b a k ar, y a tağ ım d an k aldırıldığını lein, b ir h o şn utsuzluğum v a r mı dır. d iy e a ran ırd ı.
B ir a k şam y in e k apıyı a çtık - ta n so n ra b an a A y astafan vs (o zam an Y eşilköy« A y a sla ta n ,n d en ilird i) istik am etin d en gelen İngiliz tan k la rın d a n b a h se tti v e k a p ın ın y a n ın d a k i k iie ü k ' azı
od asın a g irip biraz ko n u şm ak is ted iğ iııi a n lattı.
K a rşı karşıyayız. ıııuııı yazı m asasın ın ü zerin d e, yabancı iş g alin e uğram ış şehrim izde, b e d b a h t b ir gecenin ilerilem iş b ir sa a tin d e k onuşuyoruz;
O bana sordu:
-— A n k aray a n e v ak it gide - çeksin?»
*— Yrakm da» dedim .
«— Y akın çok u z ak tır. Y arın mı. d ah a b irgiin soııra mı?»
«— H azırlanıyorum , dedim . Bir çocuk bek liy o ru m . A nnem i ve ailem i m iişkil ş a rtla r d ah ilin d e bırak acağ ın ı, fak at em in ol An - k a ra yo lu n u tu tm am gecikm iye çektir.»
Çok sevdiğim vc size te k ra r an la tm a k istediğim bu cüm leyi şim di yazacaksınız:
«— M ustafa K em al P aşayı ta n ıy o r m usun?»
«— İsm i, şöhreti, ço k tan h er - kese gittiği gibi b an a k a d a r da geldi. F a k a t daha görmedim.»
F ev k alâd e m ühim bir şev s ö v
lem eğe h azırlan d ı. Şu haberi v e r d i :
B ir akşam sofrasında b e rab e r yem ek yem işler, o y em ek ten kal nıış b ir h âtırası v ar. Sözü ona b ırak ıy o ru m . A slına tam am en sa dık kalm aya g a y ret ed erek tek ra r edeceğim :
«— M ustafa K em al P aşayı bir h id d et ân ın d a sey rettim . K apalı lıir gök a ltın d a, tam am en k apalı b ir gecede b ir yıld ırım ın ışığ ın da nasıl b ird en b ire b ir denizin enginliğini sey retm ek m üm kiiıı olursa ben o gazap ânında. M us tafa K em alin ru h u n d a k i e n g in liği seyrettim . H am dullah, iyi bil, M ustafa K em al gene y a şın da h e r şeyden evvel buııu d u y u rd u V ." b u n u öğ retti: -O T ü rk M illetinin b ir ıhıiyt’ t k u v v e tid ir. Şim di « k u v v e t fa .a h re te geçiyor. Ü m idim izi O na bağ lam ak en doğru yoldur.»
A radan se n e le r geçti. O nu Hu k û m et. V arşovada. so n ra M adrid de s e fir o lara k vazife görm eğe d a v et etti. H ab er aldım , Tahat - sızdır. Asıl bulunacağı y e rd e durm u y o r, başka ta ra fla ra gidi y o r ve dolaştyornıuş.
Ben B ük reştey d in ı. Şim alden gelecek istiylâ y o lu üzerinde ı a zifedeyinı. B ir gün sefaretin lıiz. m ctk ârların d aıı biri h a b e r v e r d i: Y ahya K em al B ey geldi.
M em leketten u zak b ir yerde, son derecede sevdiğiniz b ir a d a m ın bu k a d a r yakın ın ızd a o ld u ğu n u öğrenm ek, ııasıl b ir his u - y a n d ırır tahm in edersiniz. G it - tim , elini sik tim v e k arşı k a rşı y a o tu rd u k . İki a h b ab konuşm a y a başladık. M erak la b e k liy o ru m , Her h â lin e d ik k a t ed iy o
-H am dullah Suphi Tanrıover, âdeta
bir müze olan evinde h âtıralar? İle haşhaşa.
m m . Bana h a b e r v erilen ra h a t sızlığını gösterecek b ir işaret a- rıy o n ım .
A n k a ra oııu bekliyor. M em le kete dö n m ek te g ecikm ektedir. O zam an H ariciye V ekilim iz o - kın T cvlik R ü ştü Beye telefon ettim : B ugün kendisinden b ah settiğim iz Büy ü k Ş airin, B ü k - reşe gelm iş oldu ğ u n u , e ğ er m ü saade ed erlerse, o n u alıp İsta n - lıula v e İstaııbııldau soı'ra Aıı- k aray a getireceğim i söyledim .
C evabı yalnız tasvib değil, bil v ü k b ir m em n u n iy etti. F a k a t bir hafta, ü ç hafta, b ir a y b ü tü n teşv ik lerim e rağm en h a re k e t e t m iyor. K a ra r v erd im : B ir te s ir kullanacağım v e b e ra b e r yola çıkacağız. H izm etk ârlara teubilı ettim . «— Y ahya K em al B ey gel (ligi v a k it b eklem e salo n u n a a- ,'ın ıt. ben h a b e r verdiğim za - n .a n y an ım a çağırınız.» dedim .
’Tam am en resm î b ir tav ırla, b i r sah n e tertib i a la ra k yazı o- dan.un kapısını açtım . O b e k le m e sa lo n u n a g id erk en basm ıı çev irip bakm adım . B ir çeyrek, varım saat bek lettim , gelm esi i- çin h a b e r gönderdim .
Ç alıştığını odaya girdiği va - k ik ayağa k a lk tım . Resm i bir sesle. «Safa g eldiniz Beyefendi» dedim . B ir te rtip karsısında b u lu n d u ğ u n u a n la d ı h a fif g ü lü m sey erek b an a b ak tı ve sordu:
--- Y A R IN
:---Çankaya’da bir yemek -
te, Atatürk nasıl ağladı?
---
A N L A T I Y O R
—
Anlatan: HAMDULLAH SUPHİ TANRIÖVER
Tanın:
Şem si K U SEY R t«İlk defa Atatürk'ü gözleri yaşlı
Y. Kemal'e bakarken seyrettim»
Çok dinç ve sıh h a tli olan H. S. Tanrıöver, arkadaşım ızla konuşurken fo to ğ rafın ı çekm ek isteyen foto m uhabirim ize şöyle dedi: «Oğlum g aze telerd e öyle fotoğraflarım çıkıyor ki. insan; bu adam iki sa a t sonra Ölecek, der. Halbuki ben eserlerim i bitirm ek için bir m üddet daha yaşam ak istiyorum .»
Y ahya K em al hafff gülüm se y e rek bana b a k tı ve sordu:
«— A caba beni b ir G agavuz ka d a r sevem ez misiniz?» Hiç gülm edim : •— Y ahya K em al Beyefendi ön ü m ü zd ek i h a fta Köstcncerieıı Îsta n b u la h a re k e t «diyoruz.» «— B e rab e r mi?»
«— E vet dedim , benim le b e ra . ber.»
G eniş göğsü Ue d erin b ir n e fes aldı.
«O rada a y rılac a k mısınız?» «Hayır, tre n d e berab er, v a p u r da beraber.»
«N ereye k a d a r b eraber?» — A n k aray a k a d a r b erab er. Ç ankaya’ya k a d a r berab er. R ei sim izin k ö şk ü n e k a d ar beraber.» Çok in şirah d u y d u ğ u n u yüziiıı den fark etm em eğe im kân y o k tu.. K osteııceye g ittik. Haç Va p u ru n a b indik. V a p u r rıh tım d an uzaklaşıncaya k a d a r içim de bir vesvese vard ı: Ya gelm ezse, y* gelm ezse... F a k a t geldi.
E rtesi sabah, O benden evvel k alk m ıştı. V ap u ru m u z Boğaza girm iş. îsta n b u la yak laşıy o rd u .
Y'üzünü y ık an m ış k a d a r ıslan m ış gördüm ! îsta n b u la bak ıp a ğ lıyordu...
Ç ankayada C u ay d ın ın e v in d e yiz; Y alıya K em ali görd ü ğ ü için K uşen n e k a d a r m em nundu: H as talığı h a k k ın d a birçok h a b e rle r yayılm ıştı. N ihayet saat geldi, b ir a rab a y a b in d ik , Ç ankaya K öşküne g ittik . A ta, h a v u z b a
n d a lıizi k ab u l etti.
N ahoşnul b ir yiızü vardı. Yalı ya K em alin çok fe n a ^ b ir tes ire kapılacağını tah m in ettiğ im için A tadan b ir ricada bulu n d u m :
— P aşam bu K öşk yapıldığı v akit, Y ahya K em al Bey A n k a ra d a b u lu n m u y o rd u . D ışarıda idi. M üsaade e d e r m isiniz, R uşen E şref Bey, O na bu yeni binayı göstersin?»
«Evet dedi.»
İkisi ay rıld ık ta n sonra A ta- tü rk e b ir teh lik ey i h a b er veren sesle: «Paşam, dışarıda çok m uz- d a rip zam an lar geçirm iştir. Bir
cüm lenizden dolayı, on u n bev- ııiııde sab it fik irle r peyda oldu. D ışarıda gecikm esinin sebebi h u ri ur» dedim .
«— A! dedi, b ilm iyordum . Şim di gelsinler, n e d ü şü n d ü ğ ü m ü siz göreceksiniz.»
K uşen E şref ve B evatlı y e r lerin i işgal ettile r. A ta tü rk , Yan ya K em ale h itab ed erek :
• — H ab erin iz olsun» dedi «Ya n ıt ak şam bu ev d e b iiy u k b ir iç tim a v ar. A n k arad a kalem k u v v eti o lara k n e v arsa b u ra d a top lanacak. M em lekete avdetinizi te s it edeceğiz.»
E rtesi akşam , b ir so fra e tra fın da to planm ış b u lu n u y o ru z. A ta tü rk , h erk esten b ire r ş iir iste di. E vvelâ Şam ili R ifat, sonra sıra ile h e rk es eıı güzel buld u ğ u şiiri o k u d u . Bâzı arkadaşlarım ız Yalıya K em al’in şiirlerin i bize bir defa daha d in le ttiler. S ıra bana geldi:
«Paşam dedim , m üsaade eder«
şeniz ben size bir şiir okuyayım . Y ahya Kemal m ü ta re k e g ü n le rin d e sizi hana nasıl ta rif etli. Bu hususa d air h â tıram ı a n la tayım .»
O zam anki Istan b u lu ıı bende çok k u v v etli izleri kalm ış m an zara la rın d an birini a n lattım : «Di vaııyolundaıı ö n ü n d e Y unan bayrağı b u lu n an bir ask erî otom obil geçiyor. H arbiye N e zaretin in ö nündeki b ü y ü k a v lu da Ingiliz ask erleri futbol o y n u y o rlar. içim d e b îr köşe m in d erin in hasreti v ar. B unu bir ruiı h astalığının başlangıcı ad ediyorum . Gece ilerlem iş, u zak tan uzağa bekçilerin yaya k a l d ırım lara v u rd u ğ u sopaların se si geliyor. Y ahya K em al bana, A n k aray a ııe v a k it, gideceğim i so ru y o r. «Yakında» d iyorum . «Y arın geçtir» diyor. «Obiirgüıı dalla geç. sen M ustafa P aşayı tan ıd ın mı?» Bir yıldırım ın ışı ğında b ird en b ire seyrettiğim iz bir Icın’a ru h u m u zu n târifin i yapıyor. «Türk M illetinin ih ti y a t ku v v eti o dnr. y an ın a gitm ek de gecikme» diyor.
M ücadele tarih in i. geçirilen g ü n leri, vardığım ız neticeyi ve ih tiy a t kuvvetim izi ve şairim izi Ç ankaya gecesinde ta s av v u r e d i niz. İlk defa A ta tü r k ü y ü z ü n d e iki gözyaşı dam lasiyle Y alı
y a K em ale b ak ark en sey rettim . Benim anlattığını ö b ü rlerin in şiirle rin d en daha m üessir oldu.. K im se gözlerinden yaş alam adı, ben ağladığım gördüm . Y ahya K em al de en b ü y ü k m ü k âfatın ı aldı. Hepim iz m esu ttu k .
Yahya Kemâlin 65 inci
yas günü
— Y A K I N D O S T L A R I
—
Anlatan: HAMDULLAH SUPHİ TANKIÖVER
»■**«: 5«nat
K Ü S E T B tçok olmakla beraber
Bir aile kuramadı»
1949 y ılın ın E kim »y i g ü n le rin de idik. Ş ehirde a c ı b ir h a b e r y a y ıld ı: Y ahya K em al h a s ia ’d tr. P a rk O tel’e g ittim , k en d i gözle - rim le n e h a ld e d ir, görm ek istedim . U ran m ış y a ta ğ ın d a y atıy o rd u . H a tı r ı m sordum . D ik k at ettim zo r lu k la k onuşuyordu.
Bu h a b e r y a y ıld ığ ı v a k it T ü rk O cağında a rk a d a şla rla k o n u şm u ş tu k : içim izde o n dan dolayı y e r leşm iş bir k e d e r v ar. Sevenleri p ek çok o lm ak la b e ra b e r y a ln ız d ı, b ir aile k u ra m a d ı. Y an ın d a b ir ha y a t yoidaşı y ok, ta b ii on u n n e ti - cesi ço cu k ları yok, an n e, b ab a k ay bölm üştü. B a lk a n la rd a k i T ü rk â le m inin b ir köşesinden kopm uş b ir y a p ra k , f ır tın a la r ö n ü n d e Ista n - b u l’a gelm iş ve b u rad a yerleşm iş. İsterd ik ki. o n u m em leket sevgi si k a rş ıs ın d a b u lu n d u ra lım . Hiç y a ln ız o lm a d ığ ın ı, binlerce, on - b in lerce seven dostu, h a y ra n ı var. o n la rı hiç olm azsa topiu b ir halde görsün.
• Kemal tledım. bir k a ra rım ız u r . senin için bir to p lan tı te rtip
edeceğiz. üniversitem izle tem asa
geçtik, e d e b iy a t F a k ü ltesin in kon fera n s salonunu senin için y a p ı lacak b ir to p la n tı ile açacağız, e rada scııiıı h a k k ın d a ne ((üşündük (erini an latm ak isteyen h atip ler k onuşacak, ben d e ko n u şa cağ ım ..
G ördüm k i te re d d ü t ed iy o r: A- cab a bu iç tim ad an ııc gibi te sirle r ç-.kacak, a y n ı endişeyi o cağ ın u- zun se n eler u m u m î k â tip liğ in i yap m ış aziz D r. F e th i E rd en 'e d ah a acı cüm lelerle söylem iştir:
«Eğer ih n id ettiğ in iz a lâ k a y ı b u l m azsanız ben ne n ta n d ırıe ı b ir vaziyete düşm ü ş o lacağım . Sonu - nu hesap e ttin iz m i? Em in olnn bn çok güzel fik ir, benim İçin çok acı b ir n etice verebilir.»
B e klenm edik b irşey o ldu h a s ta la n d ım . B ir am eliy at g ö rm ek ü ze re L o n d ray a g ittim , iç tim a gü n ü tesb it edilm işti. M em leketin m â r u f h a tip le ri k onuşm aya d âv et o- iu n m u ştu . M üesseseler, cem iyet - ler. h a b e rd a r edilm iş, n e y a p ıla - caksa hepsi k a r a r a itın a a lın m ış tı. Istan b u la d ö n d ü ğ ü m v a k it d e r h al y a ta ğ ım ı terkedeıııedim . H al b u k i içtim a gü n ü y a k la şm ıştı. Yah ya K em al evim e geldi, h asta y a - ta ğ m y a n ın d a b ir m ü d d et k o n u ş tu k istiy o rd u o içtim ada ben de b u lu n a y ım , ben de k o nuşayım . F ik ri, to p la n tı g ü n ü n ü d ah a ge - riy e b ıra k m a k tı. O na verdiğim c . vabı size te k ra r e d iy o ru m : I «K im senin kon u şm ası değil, be
nim konuşm am değil, hiç kim se konuşm asa, y a ln ız sen toplantı b ittik te n sonra h a lk ın k a rsısın » ç ık ıp ik t iiç şiirin i okusan g ö n ü l lerd e nasıl b ir y erin v a r onu sey re tm e n e k âfi gelecek. İçtim a g ü n ü n ü d ah a g eriy e atm ıy acağ ız. A - ra lık a y ın ın ik isin d e seni büy ü k şa iri, h a lk ın ne k a d a r sevm iş ol d u ğ u n u k e n d i gözlerinle g örecek sin. O senin çok mes’Ht b ir gün ü n olacak. H erk es se t inecek, b ir b ü y ü k şa ire m in n e tta rlık borcunu ödem ek f ırs a tın ı b u lm ak tan dola y ı h e rk e s h u z u ra kavuşacak. Sen o gece çok h a k lı o la ra k ışık ta n b ir y a ta ğ ın ü stü n d e y atacak sın . B a şın ın içinde n e güzel b ir rü y a, b in b ir m anzarası ila yavaş yavaş a k ıp geçecek.»
« Sevenleri
yalnızdı.
N ihayet te s b it ed ilen f ü n İçti - m a b aşlad ı. D r. F e th i E rd en , aöy- leyeceği n u tk u h a z ırla m ış tı. I ş ık , la r y a n d ı. F a k ü lte n in salonu ay - d m la n d ı v e h a lk içeriy e akm ağa b aşladı. G elen ler çok k ısa b ir za m anda b ü tü n y e rle ri işgal etm iş tile r. F a k ü lte n in e tra fın d a n e g e niş b ir h a lk dalgası b in a y ı z o rlu yordu. K a p ıla r k ır ıld ı, p e n c e re le rin cam ları d a ğ ıld ı, b u n e coşkun b ir a k ış , b u sevginin, ta k d irin , h a y ra n lığ ın n e güzel b ir k u v v e t n üm ayişi id i.iç tim a a , ü n iv e rsite n in o t a m a r . k i R e k tö rü Ö m er Celâl S arç r iy a se t e tti, ilk c u tlm o cak n â m ın a söyleyen F e th i E rd en d en so n ra, îs ta n b u l .Valisi v e B elediye R eisi D r. F a h re ttin K erîm G ökay, k ıy m e t «. le rin h a k ik i âşin âsı görüşleriyle, sesiyle şairim izi uzu n u z a d ıy a tâ - r if e tti. D iğer h a tip le r d e k a lb ç ır p in tila r m ı h a b e r \Teren sesleriyle sa irim izi ' çok y ü k se k te tııta n gö - n ü l kaid esin e g ö tü rü p b ire r b ire r k en d i se v g ile rin in m in n e tta rlık çe le n k le rin i koydular.
E debiyat ta rih im iz in ©n büy ü k sim a la rı a ra sın d a y e r a lm ış ve T ürkçem ize geçilm ez d erecede m ü kem m el b 'r sadelik b ir güzellik verm iş şa ire. Y ahya K em al'e «ıra gelm işti.
S ahneye ç ık tı. B ü tü n o geniş «a lotı b itm ey en , n ih a y e t bu lm ak is tem eyen, k aîb ç a rp ın tıs ı nev in d en bir el ç a r p ın tıs ı ile onu d a k ik a la r v e d a k ik a la rc a a lk ışla d ı. S a h n e ü zerin d e Y ahya K em al’in a - y a k la rın a so n n esillerin şü k ra n ı d öküldü. O ku d u ğ u şiirle r üç ta - n e d ir: Eşsiz «JtrH sı, «Deniz Tîir* küsü» ve «Sessiz Gemi.»
K o n se rv a tu a r ic ra H ey’eti de çı ra d a y d ı. D o k u n an sesleriyle I t r l ’- n in bestelediği n ev a k â n okudular- Y ahya K em al’in zih in lerd e sev - giyle, ta k d isle sa rılm ış b ir şiiri o- la n Itrl*yi söz v e saz b irib irin e y a rd ım ed erek en m ü h ey y iç b ir hâle getirdi.
A rad an y a ln ız ik i g ü n geçm iş - ti. 62 se n elik b ir dostlu k la k e n d i sin e bağlı k a ld ığ ım A b d ü lh ak Şi- nasf H isa r telefo n la evinden bana şu k e lim eleri söyledi:
«Yalıya K em al Bey y a n ım d a , «1
zinJe k o n u şm a k istiyor.»
Sesin! işittim . Sözleri ş u n la rd ı: «H am dP (O b an a evdeki ad ım olan H am di diye h itap e d e rd i). K orkm uştum , b ü tü n bu d ostluk fik irle rin in b ir k a y ıtsız lık a r a s ın , da h içb ir k ab u l y e ri b u lm ad an be ni u ta n d ıra c a k v aziy ete d ü şü rm e sini m üm kün görm üştüm . Seıı h a k lı im işsin. H ay atım a, O cak, rııhıt muîi sisli sa atlerim d e h an a h u z u r verecek, k u v v e t v erecek ne güzel birşey h a z ırla d ı. Bu b enim yepye ni b ir k u v v e tim d ir ve b ü y ü k te - sc ilim dir.»
E rtesi gönü g azeteler görlilrr.e - m iş b ir v a k ’a diye o geceyi tâ rif e tti. S onra b ir v a k ’a d ah a oldu. K aybolm uş, R um eli’n in bize gön - derdiği şa iri o m u zlar ü stü n d e son istira h a t y erin e g id erk en gördük. M illet sevdiği, benim sediği k en d i iç âlem inde b in b ir sevgiyi b ir a- ıa y a to p lay arak b aşın a b ir ta ç ge çird iğ i Ş airine n a s ıl b ir v efa, ııa - sil b ir sadakat n ü m ay işi y a p tı. He pim iz O ’nu g ö rdük, fa k a t O gö r - m edi. Bİz, bizden sonra gelecekler o n u an lam ak ta, a n la tm a k ta devam edecekler. O. işitm eyecek. O. va - zifesini görm üş b ü y ü k fik irle re sa dc»katin m ü k â fa tın ı a lm ıştı.
Şim di Y ahya Kem al Rum elihisa- r ın jn gölgesinde y a tıy o r. O. çok sevdiği tarihim izle k u c a k k u cağ a d ır. M illî ta rih in d e kendi m ed en i y e t sa h asın a girm iş ilim , san ’a t ne
varsa h epsinde birinci derecede
m üm taz şa h siy etler y e tiştire n m il letim iz b ü y ü k şairlerim izin asil ka filesine son 50 sene z a rfın d a p a yesine erişilm ez b ir y e n isin i daha -ilâ v e e tini s la 1, içim izde du y u yo-—
ı uz. m ensup olduğu nesilden baş - İa v aıak h a fâ ’n ın içinden süzülüp h a y a ta ve ışığ a , dalga dalga g e len y en i n esiller, onu dü şü n m e k te. a ra m a k ta , v ü cu tlariy îe h a y a l le riy le gidip m e z a rın ın b aşın d a sevgiyle, saygıyla el bağlam akta devam edeceklerdir. Z am an m esa fesi zay ıfları k ü çü ltü y o r. eziyor ve siliyor, m ek ân m esafesi dağı u fu k ta in d iriy o r v e yavaş yavaş, sin d ire sin d irç göze görünm ez b ir h â le getiriyor. Z am an m ânevi k u v v e tle rin f a rk ın d a d ır, k ü ç ü lt - m üyor, b ü y ü tü y o r. Y ahya Kemal g elecek n esiller için, bizim için old u ğ u n d an d ah a aziz, daha k ıy
-m etil g ö rü n ü rse k i-m şaşabilir. Biz, 50 sene o n u n m ü tem ad i b ü y ü d ü - ğ ü n ü se y re ttik . 100 sene 150 sene sonra, 200 sene so n ra elb e t şimdi bildiğim izden d ah a b ü y ü k olacak tır.
★ * ★
t.-»tad H am dullah S uphi T a n rı - över’ilt Y ahya K em al h a k k ın d a gazetem izde d ü n in tişa r ed en h â tı la la rın d a bâzı dizgi y a n lışlık la rı olm uştur. B u n ları, ö şü r d iley erek düzeltiyoruz.
\
Y a sın ın , sondan dörd ü n cü pa - ■ ra g ra fm d a ilk cüm le «Paşam , d e - | d im , m üsaade ederseniz, ben size, j b ir şiir y erin e, Y ahya K em al’in m ü ta re k e gün lerin d e sizi bana na s il tâ rif ettiğ in i anlatayım .» şek - lin d e o lacak tır.
Y azın ın sondan fiçünctl p a ra g - r a f ın ın o n b irin c i s a tırın d a n itiba re n sonuna k a d a r asıl şekli şu d u r: «Yahya K em al, b an a A n k ara’ya n e v ak it gideceğim i sordu. Y a k ın d a, dedim . Y a rın geçtir, dedi, ö - b ürgim d a h a geç. Sen M ustafa Ke m al P aşa’y ı ta n ıd ın m ı? B ir y ıl d ır ım ışığ ın d a birden bire gece k a ra n lığ ın d a hiç görülm eyen b ir denizin b ü tü n enginliği ile k a r ş ı n ız d a belirdiğini seyredersiniz. Ben b ir gazap d ak ik asın d a, O’m ın r u h u n d a m evcut enginliği seyrettim . O. bizim M illi ih tiy a t k u v v eti - mizdi.
Şim di. B ü y ü k Şairim i* ve Bö - y ü k S erd ar k a rsı k a rşıy a . Bu ta rih O’na te s ir etm iş, gözlerinden y a n a k la rın a dam la dam la yaşlar süzülüyor. D a rg ın lık bulutu s a rılm ış tı. O nlar m em nun ve biz m es’uttuk.»
--- Y AR
IN:---Doçent Dr. Abdülkadir
Karahan, Yahya Kemâli
W 9 y ılın ın Ekim a y ı g ü n le rin di« idik. Şehirde acı b ir h a b e r y a y ıld ı: Y ahya K em al h a sta ’ckr. P a rk O tel'e gittim , k en d i gözle - rlm le n e hald ed ir, görm ek istedim . Uzarımı* y atağ ın d a y atıy o rd u . H a t ı r ı m sordum . D ik k at e ttim zo r lukla konuşuyordu.
Bu h ab er y a y ıld ığ ı v ak it T ü rk O cağında arkadaşları» konuşm u* - tu k : İçim izde ondan dolayı y e r
leşmiş bir keder var. Sevenleri
pek çok olm akla b e rab er y a ln ız d ı, bir aile k u ra m a d ı. Y an ın d a b ir ha yat yoldaşı yok. tab iî o n u n n eti - cesi çocukları yok. anne, b ab a kay bölm üştü. B a lk a n la rd ak i T ü rk â le m inin b ir köşesinden kopm uş bir y aprak, f ırtın a la r önünde Istan - bu l’a gelm iş v e burada yerleşm iş. İsterd ik ki, onu m em leket sevgi si k a rşısın d a b u lu n d u ralım . Hiç y a ln ız o lm a d ığ ın ı, binlerce, on - binlerce seven dostu, h a y ra n ı var. o n la rı lüç olm azsa toplu b ir halde g ö rsü n .
«Kemal dedim . bîr k a r a r ım ı/ var. senin için bir to p lan tı te rtip edeceğiz. ın iv c r s i tem İzle temasa geçtik. E debiyat F ak ü ltesin in kon leran- salonunu senin için y a p ı lacak b ir toplantı île açac ağ ı/. ra ila senin h a k k ın d a ne düşündük terini an latm ak isteyen b atin ler konuşacak, ben <Je konuşacağım .»
G ördüm ki te re d d ü t ed iy o r: A- cab a bu içtim adan n e gibi te sirle r ç ık a c a k , a y n ı endişeyi ocağın u- zun se n eler um um i k âtip liğ in i yap m ı* aziz D r. F eth i E rd e n ’e daha acı cüm lelerle söylem iştir:
«Eğer ü m id ettiğ in iz a lâ k a y ı b u l m a z s a n » ben ne u ta n d ırıc ı bir v aziyete düşm üş olacağım . Sonu - n u hesap ettin iz m i? Em in olun bu çok güzel fik ir, benim İçin çok acı biz n etice verebilir.»
B eklenm edik birşey o ldu h a s ta la n d ım . B ir am eliyat görm ek ü z e re L ondraya g ittim . İçtim a gü n ü tesb it edilm işti. M em leketin m â - ru f h a tip le ri konuşm aya d âv et o- Junm uştu. M üesseseler, cem iyet - ler. h a b e rd a r edilm iş, n e y a p ıla - caksa hepsi k a ra r a ltın a a lın m ış tı ■ İstanbul» döndüğüm v a k it d e r hal y a ta ğ ım ı terkcderaedİm . H al buki içtim a giinü y ak laşm ıştı. Yalı ya K em al evim e geldi, h asta ya - lağ ın y a n ın d a bir m ü d d et k o n u ş tu k . istiyordu o K lim ada ben de b u lu n ay ım , ben de konuşayım . £ Jk ri* to p lan tı giinünil daha ge - rive b ıra k m a k tı. Ona verdiğim ce vabı size te k rn r ediyorum :
«Kiniftenin kon u şm ası değil, be nîm k o nulm am değil, hiç kimae konuşm asa, y a ln ız sea toplantı b ittik te n sonra h a lk ı» k a rsısın * ç ık ıp İki iiç şiirini okusa» gönül lerde nasıl b ir yerin v a r onu sey retm ene kAf» gelecek. İçtim a g ü n ü n ü d ah a g eriy e atm ıyuçağız. A- r a lık a y ııu n ikisinde «eni biıyük şairi, h a lk ın ne k a d a r «evmiş o l d u ğunu k en d i gözlerinle g örecek sin. O senin çök m es’n t b ir gün ü n olacak. H erkes sevinecek, b ir bü y ü k sa ire m in n e tta rlık borcunu ödem ek fırs a tın ı b u lm aktan d o la y ı h erk es h u zu ra kavuşacak. Sen o gece çok h a k lı o larak ışık ta n b ir y atağ iıt üstünde y atacak sın . B a şın ın içinde ne güzel b îr rü y a, b in b ir m anzarası 11« yavaş yavaş * k ıp geçecek.»
Y A. filîyi D O S
---
A N L A T I Y O R
Anlatan: HAMDULLAH SUPHİ TANRIÖVER
Yaran: Şemsi KUŞET»!
«
Sevenleri çok
yalnızdı. Bir
olmakla beraber
aile kuramadı
N ihayet te sb it edilen gün iç ti _ma başladı. D r. F eth i E rden, sö y leyeceği n u tk u h a z ırla m ıştı. I ş ık lar y an d ı, F a k ü lte n in 9alonu ay .. d ın la n d ı ve h a lk içeriy e akm ağa başladı. G elenler çok k ısa b ir za m anda b ü tü n y e rle ri işgal etm iş tiler. F a k ü lte n in e tra fın d a ne g e niş b ir h alk dalgası b in a y ı zo rlu yordu. K a p ıla r k ır ıld ı, p e n cerele rin camlar» d a ğ ıld ı, bu n e coşkun bir ak ış, bu sevginin, ta k d irin , h a y ra n lığ ın n e güzel b ir kuvvet nüm ayişi idi.
içtim a», Ü n iv ersiten in o zam an ki R ek tö rü Ö m er Celâl Sanrç r iy a se t e tti, tik nutH u o cak n âm ın a söyleyen F eth i E rd en d en sonra, İs ta n b u l Valisi ve B elediye Reisi Dr. F a h re ttin K erim G ökay, k ıy m e t - lerin h a k ik i â&inası görüşleriyle, sesiyle şairim izi u zu n u zad ıy a tâ - r if etti. D iğer h a tip le r de k alb ç ır p ın tıla rın ı h a b e r veren şeşleriyle şairim izi çok y ü k se k te tu ta n gü - nüî kaidesine g ö tü rü p b ire r b ire r k en d i sevgilerinin m in n e tta rlık ç« lun kJ erin i koydular.
Edebiyat tarih im izin en büyiik sim aları a ra sın d a y er a h ın ş ve T ürkçem ize geçilm ez derecede m ü kemine] b ir sadelik b ir güzellik verm iş şaire, Y ahya K em al’e tır* gelmişti.
Sahneye çık tı. B ü tü n o geni« ** lon bitm eyen, n ih a y e t bu lm ak is tem eyen, kalb ç a rp ın tıs ı nevinden bir el ç a rp ın tıs ı ile onu d a k ik a lar ve d a k ik a la rc a a lk ışla d ı. S ah u r üzerinde Y ahya K em al’in *- yaklanm a son n e s illrrh ı ş ü k ra n ı döküldü. O kuduğu şiirle r üç t a n e d ir: *Ilrî»sı, «Deniz T ü r küsü* ve «Seasız Gemi.»
K o n serv atu a r İcra Iîe y ’etJ de o- rad ay d ı. D okunan sesleriyle I t r t ’- nin bestelediği n e v a k â n ok u d u lar. Y ahya K em al’in zihinlerde »ev - siy le, takdisle sa rılm ış b ir şiiri o- lan I tri’y i söz ve saz b irib irin e y a rd ım ederek en m u h ey y iç bir hâle getirdi.
A radan y a ln ız İki gün geçm iş - ti. 62 senelik b ir dostlukla k e n d i sine bağlı k a ld ığ ım A bdıilhak Şi- ııasl H isar telefo n la evinden bana *u kelim eleri söyledi:
.«Y ahya K em al Bey y an ım d a, «i zinle konuşm ak istiyor.*
Seaönl igittim Sözleri şu n la rd ı:
«Hamdı fO h an a evdeki adım
olan H am dı diye h itap ed erd i). K orkm uştum , b ü tü n hu dostluk t i k irle rin in b ir k a y ıtsız lık a ra sın da h iç b ir k ab u l y eri bulm adan be ni u ta n d ıra c a k vaziyete d ü şü rm e sini m üm kün görm üştüm . Sen hak lı im işsin. H ay atım a, O cak, ı-uluı mıııt sisli sa atlerim d e b an a huzur verecek, k u v v e t v erecek ne güzel Hirşey h a z ırla d ı. Bu benim yep y e ni bir kuvvet» m dir ve büyük le - tellim d ir.»
Bt-fetl gü n ü g azeteler görülm e - mig b ir v a k a a iye o geceyi tâ rif ••t ti. Sonra b ir y a k ’a d ah a oldu. K aybolm uş, R um eli'nin bize gön - aerd iğ i gaiıi om uzlar ü stü n d e son is tira h a t y e rin e gid erk en gördük. M illet sevdiği, benim sediği kendi iç âlem in d e b in b ir sevgiyi b ir a- »aya to p la y a ra k b aşın a b ir taç ge çiıdiğİ Ş airin e nasıl b ir vefa, n a - s»l b ir sa d ak at nüm ay işi y a p tı. He pim iz O ’mı gördük, fa k a t O g ör - m edi. Biz, bizden sonra gelecekler omı an lam ak ta, a n la tm a k ta devam edecekler. O. işitm eyecek, ö . va - zifesini görm üş b ü y ü k fik irle re sa d a k a tin m ü k â fa tın ı a lm ıştı.
Şimdi Y ahya K em al Rum elihisa- r ım n gölgesinde y atıy o r. O, çok sevdiği tarihim izle k u cak ku cağ a d ır. Millî ta ıih ib d e kendi m ed en i yet sahasına girm iş ilim , sa n ’a t ne
varsa hepsinde birinci derecede
m ü m taz şa h siy etler y e tiştire n m il letim iz b ü y ü k iiı leıirr.izin asıl ka iil»*.im ¿.ot, üû^otrıi';- /ifii ıiıtta p a yesine erişilm ez b ir yenisini daha ilâve etm iştir. İçim izde duyuyo - i uz. m ensup olduğu nesilden baş - J ay a ra k h a fâ ’n ın içinden süzülüp h ay ata ve ışığ a , dalga dalga ge len y eni nesiller, o n u d ü şü n m e k te. a ram ak ta, v ü cu tlariy îe h a y a l leriy le gidip m e z a rın ın başında sevgiyle, sa y g ıy la el bağlam akta devam ed ecek lerd ir. Z am an mesa-r fesi z a y ıfla rı k ü ç ü ltü y o r, eziyor ve siliyor, m ekân m esafesi dağı u fu k ta in d iriy o r ve yav aş yavaş, .«indire sin d ire göze görünmez, b ir h âle g etiriy o r. Z am an m ânevi k u v v etlerin f a rk ın d a d ır, k ü ç ü lt - m üyor, b ü y ü tü y o r. Y ahya Kemal gelecek n esiller İçin, bizim için o ld u ğ u n d an d ah a aziz, d ah a k ıy
-»
m etli görünür»« k im saçabilir. Biz. 50 «ene o n u n m ü tem ad i b ü yüdü - g ü n ü se y re ttik . JOO sene 150 sene sonra, 200 »ene so n ra e lb e t şimdi bildiğim izden dah« büy ü k olacak tır .
★ ★ ★
Uelad H am dullah S uphi T an rı - över i» Yalıya K em al h a k k ın d a gazetem izde d ü n in tişa r e d en b a tı la la r ın d a bâzı dizgi y a n lışlık la rı olm u ştu r. B u n ları, Öetir d iley erek düzeltiyoruz.
Y azın?«, »ondan d ö rd ü n cü ps -
» ag rafın d a ilk cüm le «Paşam; d e dim , m üsaade ederseniz, ben size, b ir şiir y erin e, Y ahya K em al'in m ü ta re k e g ü n lerin d e sizi bana na »il tâ rif e ttiğ in i anlatayım .» sek - ü n d e o lacak tır.
Y a z ın ın «ondan ü çüncü p a ra g - r a f ın ın o n b irin c i s a tırın d a n itiba re n sonuna k a d a r a s ıl çekli şu d u r: «Yahya K em al, b an a A n k ara'y a ne v ak it gideceğim i sordu. Y a k ın da, dedim . Y a n n g eçtir, dedi, o - b ö rg ü n daha geç. Sen M ustafa Ke m at P a şa ’y ı ta n ıd ın m ı? B ir y ıl d ır ım ışığ ın d a birden b ire gece k a ra n lığ ın d a hiç görülm eyen b ir denizin b ü tü n enginliği ile k a r ş ı n ız d a b elirdiğini seyredersiniz. Ben b ir gazap d ak ik a sın d a , CFnun r u h u n d a m evcut enginliği sey rettim . O bizim M îllî ih tiy a t k u v v eti - m izdî.
Şim di, B ü y ü k Şairim iz ve Bü - yük S e rd a r k arşı k a rşıy a . Bu t a rih O’na te s ir etm iş, gözlerinden y a n a k la rın a dam la dam la y aşlar süziiîüvor. D argınlık bu lu tu sıy rılm ış tı. O nlar m em nun ve biz
mes’uttuk.»
VARIN:
Doı ;eııt Dr. Abdüİkadır
K araban. Yahya Kemâli
anlatıyor
ıey*»*iN>wv«ıı.ray«ı^
Itrî
B ü y ü k Itri y e e s k ile r d e rle n Bizim Öz m ûsikim izin p iri
O k a d a r halk ı sevk edip y e r ver, O şa fak v ak tin in cihangiri: N ice b ay ram larım , sabah erken. G öğü to p sesleriyle g ü rlerk en S öylem iş saltan atlı tek b îri. T â B udin’den İra k ’», M ısra k ad ar F eth ed ilm iş uzak d iy arlard an ; V atan ü stü n d e h ü r esen rüzgâr. S es g ö tü rm ü ş b ü tü n b a h arlard a n . O dfehâ. öyle toplam ış ki bizi. Yedi yüz yıl sü ren hikâyem izi, D inlem iş il,livar ç ın a rla .d „n . M usikisinde, b ir tara fta n din. B ir ta ra fta n biitiin h a y at akm ış. H er taraftan , boğaz, o şelırâ.vin. >!avi T ıtnca’yla. g ü r F ıra t akm ış N ice seslerle gök ve y erlerim i/. H üznüm üz, şevkim iz, zaferlerim iz. Bize benzer o k â in a t akm ış. D inledim t uk zam an «Nevğkâr» ' B ir tere n n ü m ki. hem geniş "hem şuh D ağılırken «Neva» nm esrarı.
B aşlıy o r Ş ark u fu k ların d a vuzuh. M estolup sözlerinde İver heceden. Yola dü şm ü ş b ire r b irer geceden, Y ü rü y o r fecre elli m ilyon ruh. K ıskanıp gizlem iş kaza ve kader. B elki b in d en ziyade bestesini. Bize m irâsı k ald ı yirm i eser. «Na't» ıd ır en m ehîbi, en derini. V akıa, ney, k u d ü m geJincc diie. H ızlanan m evlevî sem aiyle. Yedi k a t arşa çıkm ış «A yin. î. O ki b ir ihtişam lı dünyaya. Ses ve tel k u d re tiy le hâkim di. A deta benziyor m uam m aya. U lem âm ız da b ilm iy o r kim di. O e se rle r b u g ü n d efine m id ir? K lıediyette b ir hâzine m idir? B ir bileıı v a r mı. n e rd eler şim di? Ö yle b ir m usikiyi ö rten ölüm, B ir teselli b ırak m az insanda. M uhtem el g ö rm ü y o r h en ü z gönlüm . Çok s a a tle r geçince hicranda. D ü ş ü lü r b îr h ay âle zevk alınır: B elki h â lâ o b e steler çalınır. G em iler geçini yen b ir um m anda.
