mURtYET S
Tûrkîyenin üçüncü Cumhur Başkam olması beklenen
B.P.
Başkammn şimdiye kadar görmediğimiz resimleri
Celâl Bayar 1884 de Gemliğin Umurbey köyünde doğmuştur.
Babası Plevneden hicret eden Abdullah Fehmi Efendi idi. Za manının ilm iye sınıfına men- iubdu. Devrinin en ileri fikirleri ile temayüz etmiş olan fıkıh âlimlerindendi. Plevneden 1293 muharebesinde Anayurda gel miş, Darülmuallimin mezunu sı- fatile Umurbeyde rüştiye mual lim liği ve kazada müftilik yap mıştı.
Münevver ve ileri fikirli baba, oğlunu devrinin mah- dud ve klâsik bilgi mües- seseleri elinde bırakmadı. O- nu bizzat okuttu ve bu zeki çocukta realist, vatansever, şuurlu bir ihtilâlci karakterinin vücud bulmasına hizmet etti.
Yaşı biraz ilerleyince Bursa- daki Fransız mektebine devam ettirdi. Bu hâdise Meşrutiyetten önce ilm iye sınıfına mensub o- lan bir zatın çocuğunu yabancı bir mektebe göndermesi suretile fik ir ileriliğini anlatan dikkate değer bir hâdisedir. Sonraları Kemalist rejim i şahsında tam ve kâmil hüviyetini bulduğu ile rilik ve inkılâbçılık vasfı, Bayar da bir aile mirasıdır.
Yeni hayat telâkkilerini, garb- lı görüşleri öğrenen gene Mah- mud Celâl, kendisine bankacılığı» meslek olarak seçti. O zaman Türk vatandaşlarının bütün is tikbali resmî mesleklerde ara dığını düşününüz. Bankacılık gibi tamamile garbın malı olan bir meslek sahasında istikbal aramak tehlikeli telâkki edilen bir maceradır. O ise bunu biı m illî izzetinefis meselesi telâkki etti. B ir taraftan mektebe devam ederken Doyçe Orient Bank’a da girmişti. İş Bankasını örnek bir rejim müessesesi halinde muvaffak kılan sebebler arasın da bu gençlik cesaret ve kararı nın büyük hissesi vardır.
1908 inkılâbında yirmisini he nüz bitirmiş olan Bayar, Bursa da faal bir rol oynadı. Meşruti yeti hazırlıyan hareketlerin için de, kendi mıntakasınm şeflerin den biri idi.
Bayar bu tarihlerden biraz sonra İzm irde İttihad ve Terak ki Fırkasının Kâtibi Mesulüdür Onu burada bir ıslahçı hüviye- tile görüyoruz. Meşrutiyetten sonra çok karakteristik safhalar arzeden yurdun bu zengin mın- takasında o, şuurlu bir nasyona lizmin müdafii olmuştur. İttihad ve Terakkinin Osmanlılık ve ıslâmcılık politikalarından sıy rılmağa çalışmış ve fırka içinde m illiyetçilik cereyanının kuvvet bulmasına gayret etmiş; Türk haklarının hatırı sayılır bir var lık olması uğrunda mücadeleler yapmıştır.
Tarih, Mayıs 1919 başlarıdır. Henüz büyük ve eşsiz Kurtarıcı Samsuna çıkmıştır. Memleketin ıztırabı hududsuzdur. Bilhassa Ege havalisinde m illî yası art tıracak facialar oluyor. İzmirin Yunanlılar tarafından işgali mevzuubahistir.
4908 inkılâbı şualarında
Celâl Bayar ve eşi
Millî Mücadelede Celâl Bayar: Eğenin meşhur Galib Hocası Y e r yer m illî cephelerin ku rulma hareketleri belirmiştir. Bu hareketler bilhassa işgalin vâki olduğu sahalarda göze çar pıyor. M illî ihtilâlin Celâl Ba- yarına, Ödemiş, Akhisar, ve A y dın cephelerinde rastlıyoruz. İş gal başlayınca İzmirden ay rılan Bayar, mücadele hare ketinin başındadır. V e daha bu tarihlerde Atatürkün emrinde ve izinde bir K uvayi Milliyeci Celâl Bayar vardır. Halk safları arasında bazan bir hoca, bazan bir efekıyafetinde dolaşarak mil lî cepheye yeni kaynaklar bu lan bu taşkın ruhlu ihtilâlci ga yeden uzaklaşmağa çok müsaid olan küçük kuvvetleri bir araya toplamış, sonra Akhisar M illi K u vvetler Kumandam olmuş, daha sonra da, Şefin emrile kı sa bir zaman Bursa K uvayi M il liye Reisliğinde çalışmıştır.
Bu tarihlerde Celâl Bayarı m illî cephede türlü adlar ve kı yafetlerle görüyoruz. Galib H o ca adı altında Demirci Efenin
Atatürk ve Celâl Bayar bir İstanbul ziyareti esnasında kotrada müşavirliğini yapmış, buradaki
münferid hareketleri şuurlaştır- mak ve plânlaştırmak yolunda Atatürkün yüksek takdirlerini kazanan emekler sarfetmiştir Akhisar cephesi istilâ sellerinin ilk çarptığı sert kayalardan biri olmuştur. Bayarın bu sıralardaki faaliyeti, bir istilâyı önlemek i- çin ilk şartın ne olması lâzım geldiğini gösteren misallerle do ludur.
Atatürkün büyük Nutkunda, Ebedî Şef, Bayarın bu hizmetle rini şu cümlelerle tarihe malet- mektedir:
« Aydın havalisinde, İzm irin işgalini müteakib, asker ve aha liden bazı vatanperveran, Y u nanlılara karşı müdafaa ve a- haliyi teşvik ve müsellâh m illî teşkilât tesis etmek için çalışı
yordu. Bu meyanda İzm irden tebdili nam ve kıyafet ederek o havaliye gitmiş olan Celâl Be yin (İz m ir mebusu Celâl Bey dir.) gayret ve fedakârlığı şayanı tezkârdır.»
Nutuk, ikinci cild, sahife 15 M illî Mücadeleden ve Cumhu riyetin ilânından sonraki İm ar ve İskân Vekili, İş Bankasının kurucusu, İktisad V ekili v e ni hayet Atatürkün son Başbakanı
Celâl B ayan milletçe unutma mıza imkân yoktur. .Bunları ta- kib eden devredeki Demokrat Parti kurucusu ve muhalefet li deri Celâl Bayarın yaptığı hiz metlerle gösterdiği feragat ve fedakârlıkların hâtırası ise m il letin hafızasında tazeliğini ve canlılığını daima muhafaza ede cektir.
-? " ,
7 7
; '7
'7
7
Atatürkün son Başbakanı Celâl Bayar Millî Mücadelede Celâl Bayar: Demirci Efenin müşaviri
