Türk dili gazetesindeki edebî ve kültürel içerikli yazıların sistematik indeksi

(1)

T. C.

BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ

SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ANABİLİM DALI

TÜRK DİLİ GAZETESİNDEKİ EDEBÎ VE KÜLTÜREL

İÇERİKLİ YAZILARIN SİSTEMATİK İNDEKSİ

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Halit ASLAN

(2)

T. C.

BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ

SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ANABİLİM DALI

TÜRK DİLİ GAZETESİNDEKİ EDEBÎ VE KÜLTÜREL

İÇERİKLİ YAZILARIN SİSTEMATİK İNDEKSİ

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Halit ASLAN

(3)

(4)

iv

ÖN SÖZ

Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’nda yenik düşmesinin ardından imparatorluk parçalanmış ve Osmanlı Devleti topraklarının büyük bir kısmı işgal edilmiştir. İşgal karşısında Anadolu Türklüğü Mustafa Kemal Paşa öncülüğünde kurtuluş mücadelesine başlamış ve Türk Kurtuluş Savaşı 9 Eylül 1922’de İzmir’in Yunan işgalinden kurtarılmasıyla askeri anlamda sona ermiştir. Sonrasında Cumhuriyet ilan edilmiş ve her alanda sosyal, ekonomik ve kültürel gelişimler meydana gelmiştir. Kısaca Atatürk inkılapları diye özetlelen bu değişim ve dönüşüm hareketi, sadece İstanbul ve Ankara ile sınırlı kalmamış, yeni Türkiye’nin en ücra köşelerine kadar yayılması için ciddi çalışmalar yürütülmüştür. Buna paralel olarak Güney Marmara bölgesinin önemli bir kültür, sanat ve ticaret merkezi olan Balıkesir’de de Atatürk devrimlerinin yaygınlaşması ve derinleşmesi için önemli girişimler yapılmıştır.

Balıkesir’de inkılapları tanıtmak, benimsetmek için günlük çıkacak bir gazeteye ihtiyaç duyulmuştur. Bunun üzerine dönemin başbakanı İsmet İnönü, CHP İl Başkanı ve Belediye başkanı olan Yağhanecizade Hayrettin Bey’e gazete kurması için teklifte bulunmuştur. Böylece devrin tek partisi olan CHP’nin kültür, sanat ve siyaset politikasını destekleyen siyasi gazete olan Türk Dili kurulmuştur.

Balıkesir’in 1926-1968,1975 yıllarını kapsayan sosyal ve siyasi olaylarına yer veren Türk Dili, zengin bir kültürel içeriğe sahiptir. Bu çalışma, yaklaşık kırk yıl boyunca Balıkesir kültür ve sanat hayatında önemli bir yeri olan Türk Dili gazetesinin sistematik indeksini çıkarmak amacıyla hazırlanmıştır. Çalışmamızda ilk olarak Türk Dili gazetesinden edebî ve kültürel ürünler taranmış, daha sonra gazetedeki edebî türler tespit edilmiştir.

Çalışmamız, bir giriş, iki bölüm, sonuç ve dizinden oluşmaktadır.

Girişte çalışmamızın probleminin Türk Dili gazetesinin edebî ve kültürel yazıların indeksinin yapılması olduğu belirtmiştir. Bununla birlikte yazarların dizini yapılıp Türk Dili üzerinde araştırma yapacaklara kolaylıklar sağlanmasının amaçlandığı ifade edilmiştir. Gazetenin 42 yıl gibi uzun yıllar yayın yapmış olması araştırmamızın önemini gösterir niteliktedir. Bu yönüyle yerel süreli yayınların neden incelenmesi gerektiği üzerinde durulmuş, ayrıca henüz edebiyat dünyasında

(5)

v

bilinmeyen yazıların edebiyat ve kültür hayatına kazandırılması gereği vurgulanmıştır.

Birinci bölüm, “Türk Dil Gazetesine Genel Bakış” ve “Türk Dili Gazetesinin Yazı Kadrosu” başlığnı taşımaktadır. Bu bölümde gazetenin yayın politikası, idarecileri, sayfa düzeni hakkında genel bilgiler işlenmiş, yayın kadrosu üzerinde durulmuş, başyazarlar hakkında ayrıntılı bilgi verilmiş ve gazetedeki yazılarından alıntılar yapılmıştır. Ayrıca bu bölümde gazetenin edebî ve kültürel içeriğine dair bilgiler verilmiştir.

Çalışmanın ikinci bölümü Türk Dili gazetesinin indeksine ayrılmıştır. Bu bölümde Türk Dili gazetesinde yer alan bütün yazılar önce kronolojik olarak dizilmiştir. Her bir yazıya ilk sayıdan itibaren birer numara verilmiştir. Böylece Türk Dili gazetesindeki edebî ve kültürel içerik en azından künye olarak ortaya çıkarılmıştır. Kronolojik Dizin başlığı altında verdiğimiz bu bölümde amaç, 42 yıl boyunca Türk Dili gazetesinde edebî ve kültürel içerikli bütün yazıları künyelerini esas alarak tespit etmektir ve bu amaç gerçekleştirilmiştir. Ardında verdiğimiz numaralara göre, bir de yazar adları dizini oluşturulmuştur. Böylece Türk Dili gazetesinde çıkan bütün yazılar, yazar adı, yazının başlığı, yayımlandığı yer, yayım tarihi ve yazının türü dikkate alınarak sistematik bir şekilde ortaya konulmuştur. Yazar Adı dizinin de ise Türk Dili gazetesinde yazı ve şiiri yayımlanan her ismin tespiti ve yazılarının yayımlanma yeri ile yayım tarihinin gösterilmesi açısından bir anlam ifade etmektedir.

Bu çalışma esnasında her türlü fedakârlığı benden esirgemeyen eşim Fatma ASLAN’a, çalışamamı büyük bir titizlikle takip edip akademik disiplini aşılayan, her türlü bilgi birikimini aktaran danışman hocam Prof. Dr. Mustafa ÖZSARI’ya teşekkürü bir borç bilirim.

Halit ASLAN Balıkesir-2019

(6)

vi

ÖZET

Türk Dili Gazetesindeki Edebî Ve Kültürel İçerikli Yazıların

Sistematik İndeksi

ASLAN, Halit

Yüksek lisans, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Danışman: Prof. Dr. Mustafa ÖZSARI,

2019, 536+IX Sayfa

Türk Dili Gazetesindeki Edebî ve Kültürel İçerikli Yazıların Sistematik İndeksi

(1926-1968,1975).

1926 yılında Balıkesir’de yayımlanan siyasi içerikli bir gazetedir. 1939 yılına kadar Balıkesir Vilayet matbaasında basılan gazete daha sonra Türk Dili Matbaasında basılmaya başlamıştır. Gazetenin içeriği oldukça zengindir. Her ne kadar siyasi bir gazete adıyla yayımlanmış olsa da sağlık, ekonomi, ziraat, eğitim, sosyal hayat ve edebi türlere dair birçok yazıları içerir. Tek partili dönemde CHP’nin kültür, sanat ve siyaset politikasını destekleyen bir yayın çizgisi takip etmiştir. Türk Dili, dünya edebiyatında ses getirmiş türdeki eserlerin tercümelerini okuyucuya sunması, yurttaki sanatsal faaliyetleri aktarması ve Balıkesir’de ortaya konulan ürünleri destekleyen haberleriyle de hem yerel hem de ulusal alanda önemli bir yere sahiptir. Aynı zamanda gençlere gazete köşelerinde yer vermesiyle gençlerin yetişmesinde önemli rol oynamıştır. Sonuç olarak yapılan araştırma ile gazetedeki edebî ve kültürel içerikli yazılar incelenmiş, tespit edilmiş ve sistematik olarak ayrılmıştır.

(7)

vii

ABSTRACT

The Research on Systematic Index of Literary and Cultural Essay in

the Türk Dili Newspaper

ASLAN, Halit

Master, Department of Turkish Literature and Language Adviser: Prof. Dr. Mustafa ÖZSARI,

2019, 536+IX Pages

The Research on Systematic Index of Literary and Cultural Essay in the Türk Dili Newspaper (1926-1968,1975).

It is a political newspaper published in Balıkesir in 1926. The newspaper was published in the printing press of Balıkesir province until 1939 and then it was published in Türk Dili Printing Press. The content of the newspaper is affluent. Although published in the name of a political newspaper, it contains many articles about health, economy, agriculture, education, social life and literary genres. In a one-party period, a line of publications supporting the CHP's culture, art and politics policy was followed. Türk Dili, has an important place both in the local and national fields with its works to present the translations of works of the genre in the world literature, to convey the artistic activities in the country and to support the products presented in Balıkesir. At the same time, it played an important role in the training of young people by giving place to young people in newspaper corners. As a result of the research, literary and cultural articles in the newspaper were examined, identified and systematically separated.

(8)

viii

İÇİNDEKİLER

ÖN SÖZ ... iv ÖZET ... vi ABSTRACT ... vii KISALTMALAR LİSTESİ ... ix 1. GİRİŞ ... 1 1. Problem ... 1 2. Amaç ... 1 3. Önem ... 1 4. Varsayımlar ... 1 5. Sınırlılıklar ... 1 6. Araştırma Yöntemleri ... 1 7. İnceleme Yöntemleri ... 2 BİRİNCİ BÖLÜM... 3

1. Türk Dili Gazetesine Genel Bakış ... 3

1.1. Yazar ve Başyazarlar Kadrosu ... 8

1.1.1. Yazar Kadrosu ... 8

1.1.2. Başyazarlar Kadrosu ... 10

2. Türk Dili Gazetesinin İçeriği ... 17

İKİNCİ BÖLÜM ... 21

2. Türk Dili Gazetesinin İndeksi ... 21

2.1. Kronolojik İndeks ... 21

2.2. Yazar Adları Dizini ... 476

SONUÇ ... 531

(9)

ix

KISALTMALAR LİSTESİ

bk. : bakınız C. : cilt çev. : Çeviren hzl. : Hazırlayan Nakl. : nakleden drl. : Derleyen nu. : Numara s. : Sayfa

(10)

1. GİRİŞ

1. Problem

Çalışmamızın problemi, Balıkesir’de 1926-1968,1975 yılları arasında yayımlanan Türk Dili gazetesinin edebî ve kültürel yazıların indeksinin yapılmasıdır.

2. Amaç

Çalışmamızın amacı, Türk Dili gazetesinde yayımlanan edebî ve kültürel yazıların türlerini belirtmek ve yazarları alfabetik sıraya göre dizmektir. Ayrıca Türk

Dili üzerinde çalışma yapacak olan araştırmacılara kolaylık sağlamaktır. 3. Önem

Bu çalışmamız, Balıkesir’de basın, kültürel ve edebî konularda çalışmalar yapacak olan araştırmacılar için önem arz etmektedir. Türk Dili gazetesi üzerinde şimdiye kadar indeks yapılmamış olması çalışmanın özgünlüğü açısından önemlidir.

4. Varsayımlar

Çalışmamızda ulaştığımız veriler, gazetelerin beşerî ilimlerin gelişmesindeki rolünün önemi hakkında bizlere bilgiler sunar. Yerel gazetelere dair yazıların artması bu araştırmaların daha da arttıracağına işaret eder.

5. Sınırlılıklar

Türk Dili gazetesinin 42 yıl boyunca çıkan sayılarının içerisinden edebî ve

kültürel yazılar incelenmiş ve tasnif edilmiştir. Gazetenin ilk 124 sayısı ve 1930 yılından 80 sayı araştırmalar neticesinde bulunamadığından incelenememiştir.

6. Araştırma Yöntemleri

Çalışmamıza, Türk Dili gazetesinin Balıkesir İl Halk Kütüphanesi'nde bulunan sayıları inceleyerek başlanmıştır. Kütüphanede olmayan sayılar Beyazıt

(11)

2

Kütüphanesi, Ankara Milli Kütüphane ve İzmir Milli Kütüphanesinden temin edilmiştir. Gazetenin 204 sayısı hariç 10654 sayısı incelenmiş, bu sayılarda bulunan edebî ve kültürel yazılar fişlenmiş ve tasnif edilmiştir.

Gazetenin tarihi, basın ve matbaalar hakkında yazılan kaynaklar incelenmiş, fişlenmiş, tasnif edilmiş ve çalışmada kullanılmaya hazır hale getirilmiştir.

7. İnceleme Yöntemleri

Tezin belirlenen bölümleri fişleme safhasında oluşturulmuştur. Bu bölümlere göre sınıflandırılan fişler işlenerek söz konusu bölümlerde değerlendirilmiştir.

Çalışma planlamasına göre çalışmamız üç bölüme ayrılacaktır. Çalışmamızın birinci bölümünde “Türk Dil Gazetesine Genel Bakış” ve “Türk Dili Gazetesinin Yayın Kadrosu” başlığı altında gazetenin yayın politikası, idarecileri, sayfa düzeni hakkında genel bilgiler işlenecek, yayın kadrosu üzerinde durulacak ve gazetedeki yazılarından örnekler verilerek yazarlara dair bilgiler verilecektir.

Çalışmamızın ikinci bölümünde ise gazetenin edebî ve kültürel muhteviyatı anlatılacak dair fikirler sunulacaktır.

Sonuç bölümünde çalışmamızda önceki bölümlerde yaptığımız incelemeler ve gazeteye dair bilgilerin değerlendirmesi yapılmıştır.

(12)

3

BİRİNCİ BÖLÜM

1. Türk Dili Gazetesine Genel Bakış

16 Mayıs 1926 ile 8 Mart 1968 yılları arasında yayım yapan gazete, 11 Mart 1975 yılında Cevdet Demiray’ın öncülüğünde tekrar açılmış 30 Eylül 1975 tarihinde bir daha yayım yapmamak üzere kapanmıştır.

Türk Dili gazetesinin çıkış amacı, 16 Mayıs 1926 yılında çıkartılan gazete Hayrettin Bey tarafından, Başbakan İsmet İnönü’nün Balıkesir’de CHP’nin İlkelerini ve Cumhuriyet İnkılâplarını tanıtacak ve benimsetecek günlük gazete çıkartılmasını dönemin Balıkesir CHP İl ve Belediye başkanı olan Yağhanecizade Hayrettin Bey’e önermesi üzerine kurulmuştur.1

Türk Dili gazetesinde imzasız olarak yayımlanan bir yazıda Türk Dili’nin

okuyucularının teveccühü sayesinde yayım yaptığı ifade edilmiş ve gazetenin gayesi şu şekilde verilmiştir: Türk Dili bugün 12 yaşına girmiş bulunuyor. 11 yıldan beri

bilâ fasıla kendini okuyucularına hasreden Türk Dili’nin tek gayesi şu olmuştur: Memleket için faydalı olmak: Onun ilk sayısından bugüne kadar tuttuğu hedef budur. Her türlü zorluklar önünde dahi o, bu hedefi asla gözden kaybetmemiş, okuyucularından ve muhitinden aldığı derin alâka ve sevgi ile yolunda emin adımlarla yürümüştür. Bunlar; yani sevgi ve alâka Türk Dili’nin neşir hayatının en değerli varlıklarıdır. Şimdiye kadar olduğu gibi bundan sonra da bu iki varlık yolumuzu aydınlatacak ve hedefimizi gösterecektir.2

Türk Dili’nin yıldönümü münasebetiyle başköşede yayımlanan Türk Dili 19 Yaşında başlıklı yazıda, Gazi’nin çizdiği yolda ilerleneceği ve bu ülküye bağlı

kalınacağı şu ifadelerle verilmektedir: Türk Dili, bütün hayatı boyunca şu yolun

üzerinde yürümüştür: Cumhuriyet prensiplerinin izinde yürümek ve memleket, millet menfaatlerini her şeyin üstünde görmek… Yolumuz, bundan böyle de aynıdır. Aynı ülkünün, izinde ve ilerisindeyiz.3_{Ayrıca inkılâplara ve CHP’ye olan bağlılıklarını}

1_{Abdullah Yurdakök (1992), Balıkesir Basın Tarihi (1886-1991), Sonsöz Gazetesi ve İnce Ofset}

Tesisleri, Balıkesir, s. 122.

2_{İmzasız, Türk Dili, Türk Dili, nu. 10126, 16 Mayıs 1937.}

(13)

4

Türk Dili 21 Yaşında adlı bildiride birkaç cümle ile belirmiştir: Türk Dili; bir memleket gazetesi olarak 20 yıldır Cumhuriyetin açtığı feyizli yolda halk için, halkla beraber yürümeği hedef tutmuştur. Onun, bundan sonrada hedefi bu olacaktır. 21 yıla basarken müzaheretlerini esirgemeyen makamlara, partimize ve bütün okurlarımıza candan teşekkür ve minnettarlığımızı sunmayı vazife sayarız.4

Cevdet Demiray’ın Birkaç Satırla Türk Dili adlı yazısında da Türk Dili’nin Cumhuriyet’e, millete olan bağlılığını ve yayın politikasını şu şekilde anlatır:

Cumhuriyet idaresinin ileri görüşüyle memleketin çeşitli yönden kalkınması 20 sayısına sığdırılmıştır. 20 yıl; insan hayatı bakımından bile uzun bir mesafe değil iken, Türk milletinin gidişi içinde, aksine olarak büyük bir çokluk ifade ediyor. Türk Dili de inkılâbın bu hızlı akışı arasında doğmuştur. Bir yaş daha aldığı bugünün önünde, gerilere baktığı zaman, bütün bir milletin kalkınma, ileri atılma, yükselme heyecanı içinde doğrulduğunu görüyor ve kendisinin aynı yollardan geçerek 21’inci yıla eriştiğini hissediyor.5

Türk Dili’nin Balıkesir’in sosyal ve kültürel alanlarındaki katkısını

Mehmet Esen Yeni Yılımız başlıklı yazısında da bu cümlelerle belirtir: Balıkesir ili,

Türkiye’nin sayılı illerinden ve ileri gelenlerindendir. Yaşayışı, zenginliği, örf ve âdetleri Türkiye’nin hususiyetlerini teşkil eder. İşte böyle iki cümle ile Balıkesir illinin Türkiye’deki meziyet ve hususiyetlerini saydığım böyle bir çevrenin sözcüsü, habercisi sıfatı ile bundan vazifelenen Türk Dili memleket hizmetine sade bu göreviyle muvaffak ayrı bir eser olur.6

İzmir ve Balıkesir’deki yerel gazeteler üzerinde araştırmalar yapan Prof. Dr. Mustafa Özsarı, Türk Dili Gazetesine 1935’te Yayımlanan Bir Edebiyat Anketi adlı bildirisinde Türk Dili gazetesi ile ilgili şu ifadeleri kullanmıştır: Türk Dili günlük

yayımlanan bir neşriyat vasıtasıdır. Gazetenin içeriği, oldukça zengindir. Gazete, devrin tek partisi olan CHP’nin kültür, sanat ve siyaset politikasını destekleyen bir yayın çizgisi takip etmiştir. Bu bakımdan Türk Dili gazetesi, sadece Balıkesir için değil, aynı zamanda tüm Türkiye için dikkate alınması gereken bir yayın organıdır.7

4_{İmzasız, Türk Dili 21 Yaşında, Türk Dili, nu. 4162, 16 Mayıs 1945.}

5_{Bk. Cevdet Demiray, Birkaç Satırla Türk Dili, Türk Dili, nu.4162, 16 Mayıs 1945.} 6_{Bk. Mehmet Esen, Yeni Yılımız, Türk Dili, nu. 4162, 16 Mayıs 1945.}

7_{Mustafa Özsarı, Türk Dili Gazetesine 1935’te Yayımlanan Bir Edebiyat Anketi, Uluslararası}

(14)

5

Türk Dili’nde çıkan yazıların okuyucunun beğenisine göre şekil alağını şu

ifadelerle belirtilmiştir: “Türk Dili, âile-i tahrirîyesi zafer-i nihâiyenin henüz elde

edilemediği kanaatini beslemektedir. Karilerinin rağbet ve teveccühü ile fikrî ihtiyaçlarını tatmin vazifesi arasında kalan her gazete daima esbâb-ı maddiyeden neşet eden bir nispet dâhilinde hareket etmeye mecburdur. Bununla beraber Türk Dili çok defa bundan, bu nispetin çemberinden aziz karilerini tatmin etmek için hâriç kalmıştır. Ve sayfalarında bir yenilik yapmaya karar verdiği zaman bunun bir fedakârlık olduğunun takdirini karilerine terk ederek kendisini menâfî-i maddiyeden âzâde bulmuştur.8

Türk Dili, Halkevlerindeki temsiller, sanatsal faaliyetler ve kültür hayatına

kazandırılan eserlere dair haberleri de yayımlamıştır. Türk Dili yalnız neşriyatıyla değil diğer bir başka yönleriyle de örnek olmuştur. Genç nesillerin yetişmesinde maddi manevi desteklerini esirgemeyen Türk Dili, bir köşesinde -bunu kanıtlar niteleğinde- şu duyuruyu yapmıştır: Gazetemizin imtiyaz sahibi 25 Şubat 1935

tarihinde Balıkesir noterliğinde 28349 numara ile yaptığı bir tescille Türk Dili’nin hasılatını, yoksul zeki olupta yüksek tahsillerini yapamayacak durumda olan gençlerin, bu tahsillerini tamamlamasına bağışlamıştır. Bu suretle gazetemiz kazancı ile de içtimai bir yardım vazifesini üzerinde almıştır. Bugüne kadar şu gençler böylece tahsillerini tamamlamış bulunuyorlar: Hasan Ali Türker, Ahmet İz (Yüksek Ziraat Enstitüsü Veteriner Fakültesinden), Kerim Demirel (Mülkiyeden), Cemal Budak, Nazmi Can kadastrodan Türk Dili’nin yetiştirdiği gençler arasındadır.9

16 Mayıs 1926-21 Mart 1951 tarihleri arasında gazetenin sahibi Hayrettin Karan’dır. 22 Mart 1951-29 Mart 1963 tarihleri arasında her türlü hak ve imtiyaz sahibi Cevdet Demiray olmuştur. 30 Mart 1963-8 Mart 1968 eşi Neziha Demiray yazı işlerini fiilen idare etmiştir. Daha sonra 11 Mart-30 Eylül 1975 yılına kadar Cevdet Demiray tekrar gazetenin idareciliğini üstlenmiştir.

1926-1931 seneleri arası mesul müdürü İsmail Naci Kodanaz’dır (İlk altı ayında Vedat Örüç tarafından yapılmıştır). Bundan sonra Fuat Bilal (1935-1941), Hayrettin Karan (1946-1947), İsmail Kampus (1947-1962), Sevin Oral (1962-1966), Saim Duyum (1966-1968), bu görevlerde bulunmuşlardır. 1975 yılında da Cevdet Demiray sorumlu müdür olarak bulunmuştur.

8_{İmzasız, Türk Dili, Türk Dili, nu. 302, 16 Mayıs 1927.} 9_{İmzasız, Başlıksız, Türk Dili, nu. 3582, 16 Mayıs 1943.}

(15)

6

11 Nisan 1967 tarihli sayısında ise gazete haftalık olarak yalnız perşembe günleri çıkacağı bildirilmiştir. Haftalık olarak 27 Nisan 1967 günü başlayan ve 9 Haziran 1967’de çıkış gününü cumaya alan Türk Dili, bu yayınına da 8 Mart 1968’de son vermiştir. Daha sonra Cevdet Demiray’ın girişimleriyle 11 Mart 1975 tarihinde tekrar yayın yapmıştır. Okurlarımıza adlı küçük bir sütunda imzasız olarak yayımlanan yazıda, Teknik nedenlerle gazetemizin yayına bir süre ara vermek

zorunda kaldığımızı üzülerek bildiririz. Böylece gazetemizi ileride daha iyi şartlarla ve teknik imkânlarla vereceğiz. Elimizde olmayan bu ara vermeden dolayı okurlarımızdan özür dileriz. Yine okurlarımızın bu güne kadar gazetemize gösterdikleri ilgiye ve yakınlığa da teşekkürlerimizi sunarız.10_{duyurusu yapılmış ve} gazete 30 Eylül 1975 tarihinden sonra bir daha basılmamıştır.

1926-1939 senelerinde Balıkesir Vilayet matbaasında basılan gazete, 1939-1968 yılları arasında ve 1975’te Türk Dili matbaasında basılmıştır. Sağ tarafında:

Sahibi: Yağhanecizade Hayrettin, İdarehanesi: Balıkesir, İstasyon caddesinde daire mahsusa. Telgraf: Balıkesir-Türk Dili. Nüshası: Her yerde 5 kuruş. Günü geçmiş nüshalar 20 kuruştur. Abone işleri için idare müdüriyetine müracaat olunur,

şeklinde bilgiler verilir. Sol tarafında: Birinci sene-numara 183. Yazı işleri için

tahrir müdüriyetine müracaat olunur. Abone şeraiti: Seneliği her yerde 1000 kuruştur. Altı aylığı her yerde 600 kuruştur. İlanat muhteviyatından mesuliyet kabul olunmaz. Resmi ve hususi ilanat tarifeye tabidir bilgileri yer alır. Ortada: TÜRK DİLİ yazısı hepsinin altında iki çizgi arasında: Pazartesi, Cumartesiden maada her gün çıkar 20 Kânunuevvel 1926 Bu bilgiler ön sayfanın en üst kısmında bulunur.

Gazetenin hangi günlerde çıkacağına dair bilgiler ise yıllara göre şu

şekilde verilmiştir: Türk Dili 1927’de Cumartesiden maada her gün çıkar,11_1929’da

Balıkesir’de Cumartesiden maada sabahları neşrolunur siyasi Türk gazetesidir,12

1930’da Cumartesiden maada her gün çıkar gazete,13_{tatil günlerinin değişmesiyle}

1935’te Pazartesiden özge günlerde çıkar, 1937’de Gündelik siyasal gazete,14

10_{Türk Dili, nu. 10654/177, 14 Ekim 1975.} 11_{Türk Dili, nu. 194, 2 Kânunusani 1927.} 12_{Türk Dili, nu. 849, 18 Şubat 1929.} 13_{Türk Dili, nu. 1166, 18 Mart 1930.} 14_{Türk Dili, nu. 10131, 3 İkinci Kânun 1937.}

(16)

7

1968’de Balıkesir’de çıkar siyasî halk gazetesi Cuma günleri yayınlanır,15_1975’te

Balıkesir’in Sesi, pazartesiden başka her gün çıkar.16

Türk Dili gazetesinin sayfa sayısı, sütun âdeti ve ebatı gazetenin ekonomik durumuna bağlı olarak değişiklik göstermiştir. Bunlar: 1926-1927 Sayfa 4, sütun 5, ebat 57*40; 1927-1939 Sayfa 4, sütun 6, ebat 57*40; 1939-1940 Sayfa 4, sütun 4, ebat 28*40; 1940-1942 Sayfa 4, sütun 6, ebat 57*40;1943-1950 Sayfa 4, sütun 4, ebat 57*40; 1950-1968 Sayfa 4, sütun 5, ebat 35*50; 1975 Sayfa 4, sütun 4, ebat 57*40 şeklindedir.

Nitekim gazetenin fiyatı da yıllara göre farklılar göstermiştir. Bunlar: 1926-1934 nüshası 5 kuruş, 6 aylığı 600 kuruş, seneliği 1000 kuruştur. 1935-1944 nüshası 3 kuruş, 6 aylığı 400 kuruş, seneliği 800 kuruştur. 1945-1948 nüshası 5 kuruş, 6 aylığı 600 kuruş, seneliği 1200 kuruştur. 1959-1962 nüshası 15 kuruş, 6 aylığı 17,5 TL, seneliği 30 TL’dir. 1968- nüshası 10 kuruş, 3, aylığı 3 TL, 6 aylığı 5 TL, seneliği 10 TL. 1975- nüshası 50 kuruş, yıllığı 3 TL, 6 aylığı 40 TL, seneliği 70 TL şeklindedir.

1939 yılında Avrupa’da savaş çıkması, üretimin durdurulması vb. durumlardan dolayı kâğıt ithalatı azalmıştır. Türkiye bu sebeplerden dolayı ekonomik tedbirler almıştır. Kenan Emin Bey, Vilayet Matbaası başlıklı yazısında matbaanın işleri hakkında bilgi verdikten sonra Vilayet Meclisi’nden yardım için tedbirlerin alınması gerektiğini belirtir.17_{Oktay Duran durumu şöyle anlatır: Ülke}

savaş ekonomisi içinde yaşadığı, Avrupa da savaş dolayısıyla üretim durduğu için, her türlü araç ve gerecin yokluğu dolayısıyla basım alanında güç bir dönem yaşanıyordu. Kâğıt darlığı, gazetelerin sayfalarının sınırlanmasını zorunlu kıldı; 1942’den başlayarak İstanbul’un büyük gazeteleri haftada beş ya da altı gün 4 sayfa, haftada bir ya da iki gün 6 sayfa yayımlandı. Savaştan sonra kâğıt bollaşır gibi oldu, çok geçmeden 1948’de yeni bir kararnameyle sayfa sınırlaması getirildi (Akşam, S.197).18 Basın yayın alanında alınan tedbirler Türk Dili’ne de yansımıştır. Türk

Dili’nin 1939 yılı gazete sayfa ebatı 28*40’a indirilmiştir.

15_{Türk Dili, nu. 10646, 12 Ocak 1968.} 16_{Türk Dili, nu. 10654, 14 Ekim 1975.}

17_{Bk. Kenan Emin, Vilâyet Matbaası, Türk Dili, nu. 860, 4 Mart 1929.}

18_{Oktay Duran (1998), Cumhuriyet Öncesi ve Sonrası Matbaa ve Basın Sanayii, Cem Ofset}

(17)

8

Türk Dili gazetesi, okuyucularına dilin daha sade olacağını, 24 saat içerisinde olan olayların daha kısa bir zamanda yazılacağını, iş ve eğlence bahisleri medeni ve bedii şekillerinin verileceğini, ekonomi günü adıyla iktisada dair bilgilerin belli bir günde verileceğini belirmiştir. Yine haftanın belli gününde köylüler ile ilgili yazıların yazılacağını, kari sütununda okuyucuların ihtiyaçlarına yer verileceğini, sağlıkla ilgili soruların Türk Dili doktoruna ve hukuksal derdi olan okuyucuların

Türk Dili avukatına mektup yazmaları sonucunda cevaplanacağını bildirmiştir.19

1.1. Yazar ve Başyazarlar Kadrosu

1.1.1. Yazar Kadrosu

Gazetenin yazar kadrosu 1926-1939 yıllarını kapsamaktadır. Gazetenin ilk sütunu başyazılara ayrılmıştır. Bu sütunda 1926 yılının ilk zamanlarında imzasız olarak siyasetle ilgili yazılara yer verilmiştir. Müteakiben 184’üncü sayıda Kenan Emin (Akmanlar) imzası görülür. Gazetenin sahibi ve Bilecik mebusu olan Mustafa Hayrettin (Karan)’da bu sütunda yazılar yazmıştır. 1943 senesinden sonra gazetenin Kenan Emin’in yerini Cevdet Demiray almıştır. Daha sonra gazetenin gençleri yazmaya teşvik eden, usta çırak ilişkisinde yetişmesini sağlayan Genç Yazarlar

Sayfası’nda ilk yazısını yazan Vehbi Cem Aşkun’un, 1955 yılından sonra Türk Dili’nin başköşesinde farklı türlerdeki yazılarına yer verilmiştir.

Fıkra ve makale yazılarıyla Kenan Emin (Akmanlar) (1926-1935), Cevdet Demiray (1932-1975), Balcızade Tahir Harimi (1927-1928), Müderris İsmail Hakkı (1927-1930,1937), H. Basri (Çantay) (1932-1939), Hasan Ali Türker (1932-1938), Kemal Özer (1937-1966), Hasan Reşit Tankur (1935-1936), Kerim Kâni (Akpınarlı) (1936-1955), Kasım Sami Paylı (1938), Kemal Demiray (1939-1941), Abacı (1948-1952), Emrah Sağdıç (1952-1953), Mahmut Sertel (1958-1965), Nihat Erim (1950-1965), Yüksel Erkekli (1956-1963), Eminittin Çeliköz (1930-1950), Bedii Faik (1952-1965), İ. K. (1965), Güngör Demiray (1951-1975), Ahmet Köklügiller (1959-1966), Sıtkı Yırcalı (1937-1975), Nuri Özkan (1950-1952), Osman Nur Taner (1951-1958), Cihat Akçakayalıoğlu (1966), Falih Rıfkı Atay (1938-1964) ; hikâyeleriyle Necmeddin Sahir (1926-1927), M. Ateş (1927), Hasan Peyman (1927), Namık

(18)

9

Rüştü (1927), Sıdkı Şükrü (1927), Faiz Nureddin (1927-1928), Hacer Nahimi (1927), M. N. (1927), Hicri Nagâmi (1927-1933), Hasan Fehmi (1928), Ömer Nusret (1928), Kemaleddin Sami (1928), Refet Celal (1927-1930,1934), Orhan (1928), E.F. (1928), Mehmet Cevdet (1927-1934), M. Kazan (1928), Şukufe Leman (1929), Gevher Hamdi (1929-1930), Mehmet Tuğrul (1933-1935), Necati İnceoğlu (1941), Lamia Çıkrıkçı (1944-1945), Osman Bacak (1945), Salih Gerçek (1945-1949), Naim İşler (1956); hikâye veya roman çevirileriyle Ç.K. (1926-1928), Ahmet Süreyya (1927), Battal Bey (1928), Celalettin Ekrem (1929), Hasan Şükrü (1929-1930), N. Zeki (1927-1934), Keçecizade Hilmi (1932-1934), Neziroğlu Nihat Nazmi (1934), A. Avni (1934), Mustafa Sabri (1934), Müştak Baykal (1934-1935), Türker Acaroğlu (1935), Hakkı Eran (1936), Z. Tunaboylu (1935-1939), Ali Özden (1936-1938), Enver Atafırat (1939), Mithat Camicioğlu (1956-1957); şiirleriyle Ruhi Naci Sağdıç (1926-1932), Tokadızade Şekip (1926,1928), Hamdi Ali (1927,1929), Fazıl Behiç (1927-1928), Mustafa Remzi (1928), Mustafa Seyit Sutüven (1926-1929), Fadıl Berki (1930), Enver Atafrat (1939); tarih ve halk edebiyatı, folklor konularındaki derlemeleriyle Kemal Özer (1937-1966), Şekerci Oğlu Osman Nazif (1929-1933); tiyatro yazılarıyla Kadıoğlu İsmail Hakkı (1930), M. Feyzi (1930), İsmail Hakkı-İzzettin Zeki (1930), M. Sait (1933); denemeleriyle Mehmet Ali Kayman (1937-1938), Muzaffer Yersel (1937-(1937-1938), Refik Fikret Sağnak (1941-1945), Avni Güler (1939-1941), Rasim Adasal (1941-1946), Mehmet Esen (1944-1946), Erdoğan Arıpınar (1953-1954), romanıyla Halil Bedi Fırat (1937), Muammer Gözalan (1935-1938), Medi N. Satık (1936), Nizamettin Nazif (1951-1960), Mevlüt Eğmez (1965); eleştirileriyle Hüsnü Yurdusev (1966-1968), Server Bedi (1948-1950), Emrah Sağdıç (1952-1953), Cevat Memduh Altar (1964), Numan Kartal (1965-1966); biyografi yazılarıyla Gazali (1926-1927), Cemal Kutay (1956), Faik Salim Özyurt (1958), Tuncer Çallıoğlu (1965), ; her türde yazılar yazan Vehbi Cem Aşkun (1950-1975), Hicri Nagâmi (1927-1933), Müstecaplı Oğlu Esad Adil (1926-1933), Mustafa Doğan (1927-1933), O. Nazif (1929-1934), Cerrahoğlu 1928), Kemal Ferdi (1926-1931), Salih Vecdi Bora (1931-1951), K.Nuri (1927-1933), Osman Balkır (1935-1950), A. Kadri Balkan (1944-1967), Mehmet Meriç (1949-(1935-1950), Nedim Ercan (1949-1975), vd. yazarlardır.

Gazetenin Genç Yazarlar Sayfası başlıklı sütununda da genç şairlerin şiirlerine yer verilir. Bu şairler şunlardır: Turhan Ali (1931), Vehbi Cem

(19)

10

(1931,1933), A. Rıza (1931), M.Sait (1932-1933), Ahmet İhsan (1932), Nezahat (1932), Hüseyin Vehbi (1932), Nurettin Sami (1933), İbrahim Şevki (1933-1934), Vehbi Evinç (1933), O. Aydemir (1933), İhsan Baki (1933), Salih Vecdi Özkan (1933-1934), Ruhi Gülçöl (1933), M. Sait (1933), Halil Sezai (1933), Cahit Vecdi (1933), M. İlhami (1933), Hüseyin Avni (1933), Hasan Fehmi (1933-1934), Muharrem (1933-1934), Kasım Kaya (1933), M. Şükrü (1933), İ. M. Gani (1933), Şemsi Rıza (1933), Enver Şefik (1933-1934), Mustafa Şükrü (1933), F. H. (1933), Ali Şuuri (1933), Tarık Ziya (1933), Lise: Halit (1933), Tamu Agol (1933), İsmo (1933), Cemal (1933), Mehmet Tuğrul (1933), A. Sabur (1933), Halit Edison (1933), N. İlhan (1933), M. Haşim (1933), Vedia Tahsin (1933), İsmail Aytekin (1933), R. G. (1933-1934), Besim Atalay (1934), İsmet Aytekin (1934), Güngör (1934), Yaramaz (1934-1937), Nihat (1934), Saadet (1934), M. İrfan Kabasakal (1934), N. Saltık (1934), Necdet Erdem (1934), A. Çağatay (1934), Aydal (1934), R. Gökalp Arkın (1934), Aşkun (1934), H. Süha Çağlayan (1934), Fethiye Orbay (1934), Ekber İnanç (1934), Vahdet Başaran (1934), Hakkı Süha (1934), Ş. Tunç (1934), F. E. (1934), H. Çığır (1934), C. Albayrak (1934), Ziya Onay (1934).

1.1.2. Başyazarlar Kadrosu

1.1.2.1. Mustafa Hayrettin (KARAN)

1890 Balıkesir doğumlu olan Hayrettin Bey 18 Aralık 1964 yılında vefat etmiştir. Babası İsmail Hakkı Bey ve Nazife Hanım’dır. Balıkesir Ziraat Bankası Tahakkuku Kâtipliği, Ayvalık Mahkemesi Kâtipliği, Müdafaa-i Millîye Vekâleti Hususî Kalemi Memurluğu, Balıkesir Millî Teşkilatı İhtiyat Zabitliği, Balıkesir, Bilecik ve Söğüt Millî Menzil Teşkilâtı Memurluğu, Seyyar Menzil Müfettişliği, Balıkesir Belediye Başkanlığı görevlerini ifa etmiştir. Türk Dili gazetesinin sahibi ve başyazarı, Har, İstiklâl Madalyası ve Basın Şeref Kartı sahibidir. IV. ve VII. Dönem Arzuhal Encümeni Reisi, III. Balıkesir, IV. Dönem Bilecik ve V. VI. ve

VII. Dönem Balıkesir Milletvekilliği yapmıştır.20

20_{Sema YILDIRIM, Behçet Kemal ZEYNEL (2010), TBMM Albümü (1920-2010), I. C. 1920-1950,}

(20)

11

Hayrettin Bey, Türk Dili gazetesinin yirmi beş yıl yayım yapmasını sağlamıştır. Mustafa Hayrettin Karan 4 Mayıs 1931’de meclise katılmış. Dönem boyunca Dilekçe Komisyonunda çalışmıştır. Olağanüstü toplantıda Komisyonun Sözcülüğünü, I inci yılda kâtipliğini yapmıştır. Genel Kurulda Ziraat Vekâleti 1932 bütçesi üzerinde bir konuşması vardır.21

Gazetenin başköşesinde ülkedeki birçok konuya dair aksaklıkları eleştirmiş, halkın sorunlarına değinmiş ve çözüm arayışlarında bulunmuştur.

Tramvay hattının faaliyete geçeceğine inanmayanlara karşı cevaplar vermiş,22

Yakup Hoca Kimdir başlıklı yazısında müptezel, sahtekâr olan köylüleri kandırıp

paralarını yiyen bir kişi olduğunu açıklar,23 _{bu sayede köylünün daha uyanık}

olduğunu her gördüğü sarıklıyı ve sakallıyı hoca olarak görmediğini anlatır, halka bu konularda bilgiler vererek yardımcı olmaya çalışır. Hayrettin Bey, aynı zamanda sanata olan bağlılığı ve yetiştirdiği Türk kadınlarıyla önemli hizmetlerde bulunan Fakihe Hanıma şükranlarını belirterek,24 sanatçıya verdiği değeri gösterir.

Eğitim ile ilgili Cumhuriyet Maarifi adlı yazısında Cumhuriyet dönemi eğitim anlayışı ve Osmanlı dönemi eğitiminin aksaklılarına değinmiş25_{, balıkçılık}

mektebi hakkındaki yazı dizisinde bu okuldan mezun olacak gençlerin ülkenin denizcilik anlamında geleceğine yön verecek kişiler olacağını, memlekete olan faydaları hakkında26 _{bilgiler vermiştir. Balıkesir’de açılan okullarda konuşmalar}

yapmış, 27 _{cehalet konusu üzerinde durarak dönemin İngiltere ve Hindistan}

ülkelerini karşılaştırmış ve ilmin gerekliliği üzerinde durmuştur.28

Dünya ekonomik buhranının etkilerinin hissedildiği zamanlarda milli mahsulatı himayenin önemine vurgu yapmış, ucuz olarak ithal edilen araşit yağlarının yerine milli değerlere sahip çıkmak maksadıyla zeytinyağının

21_{Fahri Çoker, Türk Parlamento Tarihi TBMM- IV. Dönem 1931-1935, II. C., TBMM Vakfı Yayınları}

No:12, Ankara, s. 106.

22_{Bk. Hayrettin Bey, Halkçılığın Manası İşte Budur!, Türk Dili, nu. 1015, 17 Eylül 1929.} 23_{Bk. Hayrettin Bey, Yakup Hoca Kimdir?, Türk Dili, nu. 955, 7 Temmuz 1929.}

24_{Bk. Hayrettin Bey, Fakihe Hanım, Türk Dili, nu. 1023, 26 Eylül 1929.}

25_{Bk. Hayrettin Bey, Cumhuriyet Maarifi, Türk Dili, nu. 778, 5 Birinci Kânun 1928.}

26_{Bk. Hayrettin Bey, Balıkçılık Mektebi, Türk Dili, nu. 781, 782, 783, 784; 9,10, 11, 12 Birinci Kânun}

1928.

27_{Bk. Hayrettin Bey, Cehalet Milletleri Köstekleyen Zincirdir, Türk Dili, nu. 811, 2 İkinci Kânun}

1929.

(21)

12

kullanılması gerektiğine dair yazılar yazmış,29_{yerli malımızı korumak modası}

geçmeyen bir tedbirdir ifadesiyle30 _{iktisadi anlamda ülkenin kalkınmasını fikirsel}

olarak desteklemiştir. Dış borçlarla ilgili olarak Moratoryum başlıklı yazısında dış

borçların Osmanlı’dan kaldığını uygulanacak olan moratoryuma itirazını vurgular.31

Tasarrufun önemine dair birçok yazı yazan Hayrettin Bey, milli seciyemize kadar tesir eden, ahlakı tahrip eden modaperestlik, yabancı perestliğin, teamül ve tabiat haline gelerek milli emtianın hor görülmesinin yanlışlığı üzerinde durmuştur.32

Artık mübarezenin çarşı, pazarda olduğunu devletlerin ekonomi kanalıyla savaş açtığını belirtir ve bu ifadeyi başından geçen bir olayla pekiştirir.33 _{Tek partili siyasi}

dönem, memleketin iktisadi hayatına katkıda bulacak fabrikaların inşasının yapıldığı bir dönemdir. Şeker fabrikasının inşası için uygun arazinin arandığı zamanda Hayrettin Bey, Karacabey Ovası’nın pancar istihsaline müsait olduğunu, burada yapılacak şeker fabrikasının yerinin güzel olacağını belirten yazısı34 vardır.

Hayrettin Bey, köylüye övgü dolu sözler sarf ettikten sonra tufeyli gibi gezenlerin köylüye muhtaç olduğunu belirtmiş ve köylülerin gönlünü kazanmıştır. Nitekim köylüler Türk Dili gazetesine mektuplar yazarak Hayrettin Bey’den onlar

hakkındaki makalelerine devam ettirmesini istemişlerdir.35

Siyasi alanda yaptığı eleştirilerden Vehbi Sahnede Fakat Perde

Arkadasındır adlı yazısı Serbest Cumhuriyet Fırkasının dürüst bir siyaset

yürütmediğini, bulunduğu yörenin mizacına göre tempolarını uydurduklarını, bu durumun siyasette karaktersizlik olduğunu ve Vehbi Bey’in her iki fırka lehine veya aleyhine değerlendirmelerde bulunduğunu bunun da doğru olmadığını belirten ifadeleri içerir.36 _{Yine aynı fırkaya dair Gazi Cumhuriyet ve İnkılâp Mektebinin}

Hocasıdır başlıklı yazıda Gazi’nin, Fethi Bey’e verdiği cevap ve Cumhuriyet

hakkındaki görüşleri, ikinci bir partinin kurulma gerekçelerini verdiğini anlatır.37

Devrin yobaz zihniyeti tarafından şehit edilen Kubilay’ın katilleri ve mensup

29_{Bk. Hayrettin Bey, Milli Mahsulâtı Himaye Birinci Derece Bir Vazifedir, Türk Dili, nu. 805, 26}

Birinci Kânun 1928

30_{Türk Dili, nu. 825, 20 İkinci Kânun 1929.}

31_{Bk. Hayrettin Bey, Moratoryum, Türk Dili, nu. 1146, 18 Şubat 1930.} 32_{Türk Dili, nu. 1106, 2 İkinci Kânun 1930.}

33_{Bk. Hayrettin Bey, Asıl İktisadi Felaket Nerededir?, Türk Dili, nu. 1308, 14 Eylül 1930.} 34_{Bk. Hayrettin Bey, Şeker Fabrikası Nerede Yapılmalıdır?, Türk Dili, nu. 1904, 1 Eylül 1932.} 35_{Bk. Hayrettin Bey, İnkılap ve Türk Köylüsü, Türk Dili, nu. 1307, 12 Eylül 1930.}

36_{Bk. Hayrettin Bey, Vehbi Sahnede Fakat Perde Arkadasındır, Türk Dili, nu. 1302, 7 Eylül 1930.} 37_{Bk. Hayrettin Bey, Gazi Cumhuriyet ve İnkılâp Mektebinin Hocasıdır, Türk Dili, nu. 1287, 20}

(22)

13

olduğu yerlere dair bilgileri verdiği yazı dizisinde Gazi’nin bu konuda bir şeyler yapması temennisinde bulunur.38_{Gazi’nin Balıkesir’e olan minnettarlık hislerini}

Büyük Kurtarıcının Balıkesirlilere İltifat Telgrafları Münasabetile 39 _başlıklı

yazısında okuyuculara aktarır.

1.1.2.2. Kenan Emin (AKMANLAR)

1890 Balıkesir doğumlu olan Kenan Emin Bey, 3 Temmuz 1971 de vefat etmiştir. Babası Ahmet Hamdi Bey annesi Sacide Hanım’dır. İstanbul Yüksek İktisat ve Ticaret Okulu mezunudur. Fransızca ve az düzeyde İngilizce bilir. Türk Dili Gazetesi Müdürlüğü ve Başyazarlığı yapmıştır. Balıkesir Ticaret ve Zahire Borsası Komiserliği, İl Genel Meclisi ve Daimî Komisyon Üyeliği, Ticaret Bakanlığı Türk Ofis Raportörlüğü ve Konjonktür ve Neşriyat Müdürlüğü Raportörlüğü, Ekonomi ve Ticaret Bakanlığı Tetkik Kurulu Başkanlığı Uzmanlığı, TBMM Demokrat Parti IX. Dönem Çanakkale, X.ve XI. Dönem Antalya Milletvekilliği yapmıştır. Evli ve iki çocuk babasıdır.40

1926-1943 yılları arasında Türk Dili gazetesinde 153 yazısı mevcuttur.

Aynı zamanda Kaynak dergisinin şube temsilciliğini yapmıştır.41_{Genel anlamda}

siyasi konulara dair yazılar yazan Kenan Emin Bey, ekonomi, milli bayramlar, köylü, Türk Ocağı, araşit yağlarının zararları, kapitalizm, kooperatiflerin işlevi, sanat, iskân politikaları vb. konulara dair fikirlerini paylaşır.

Millet Hâkimiyeti başlıklı yazısında saltanata karşı çıkan Kenan Emin Bey,

milletimizin hayatı mevzubahis olunca mücadele ettiğini,42_{Millî Mücadele ile ilgili}

Ali Hikmet Paşa’nın nutkuna dair fikirlerini beyan etmiş, Balıkesir’de atılan ilk

38_{Bk. Hayrettin Bey, İdarei Örfiye Memleketimize Niçin Teşmil Edildi?, Türk Dili, nu. 1418,18}

Kânunusani/ 2 Şubat 1931.

39_{Bk. Hayrettin Bey, Büyük Kurtarıcının Balıkesirlilere İltifat Telgrafları Münasabetile, Türk Dili,}

nu. 1897, 23 Ağustos 1932.

40_{Sema YILDIRIM, Behçet Kemal ZEYNEL (2010), TBMM Albümü (1920-2010), I. C., 1920-1950,}

TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü Yayınları No:1, Ankara, s. 35, 97, 177.

41_{Başak Tekdurmaz (2004), Balıkesir Halkevi Çalışmaları ve Kaynak Dergisinin Sistematik İndeksi,}

Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı ABD., Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, s. 35.

(23)

14

kurşun ve bu silah etrafında toplanışını Ali Hikmet Paşa’nın bunu bir tek kelime ile veciz bir şekilde anlattığını aktarır.43

Millî bayramların yıldönümünde o günün önemi hakkında fikirlerini paylaşır. Şehitleri yâd eden,44_{sevinçleri aktaran,}45 _{duygularını ifade eden}46 _yazıları

vardır.

1929 yılında özellikle ekonomiye dair yazılar yazan Kenan Emin Bey, seksen yıldır hizmet veren Arabacı zadeler ticarethanesinin kapanması ve halkın

yaşadığı buhranı atlatabilmesi için alınması gereken tedbirleri anlatır. 47

Balıkçıkların satışlardan kâr elde edememesi, balıkçılık ilmine haiz olmamalarını

ve buzlama yöntemini bilmemelerinden kaynaklı sorunları belirtir.48 _Gümrük

vergisinin Türk iktisadının gelişmesine katkıda bulunacağını söyler49 _{ve iktisadî}

gelişmeler karşısında yapılan eleştirilere tepki gösterir.50_{İngiliz lirasının karşı}

tedbirleri anlatır, millî ürünlerin kullanılmasına dair genel bilgiler verir.51

Sosyal hayat hakkında Kim Mesul? başlıklı yazısında çocukların sokakta

kumar oynadığını görür ve bundan kimin mesul olduğunu sorgular.52_{Kooperatif ve}

Murabahacı başlıklı yazısında kooperatiflerin kurulmasının faydaları, köylüyü

korumadaki rolü ve köylüye olan faydaları hakkında fikirlerini paylaşmıştır.53

Eğitime dair yeni harflerin ve programların yapılmasıyla millet

mekteplerinin açılacağı ve her vatandaşın alaka göstermesi gerektiği hususunda,54

köylünün refahını yükseltmek ve Türk Ocağı’nın girişimlerini takdire şayan olduğu hakkında çeşitli yazıları vardır.55

Tek Partili dönemin politikası hakkında hükumetin dâhili ve harici vaziyetleri izah ettiğini, izlediği politikaların Cumhuriyet ve demokrasi adının

43_{Bk. Kenan Emin, Tarihi Bir Hakikat, Türk Dili, nu. 1002, 2 Eylül 1929.}

44_{Bk. Kenan Emin, Büyük Zafer, Türk Dili, nu. 908, 28 Ağustos / nu.1000, 30 Ağustos 1929.} 45_{Bk. Kenan Emin, Kurtuluş, Türk Dili, nu. 1006, 6 Eylül 1929.}

46_{Türk Dili, nu. 1602, 30 Ağustos 1931.}

47_{Bk. Kenan Emin, İktisadi Bir Hadise Karşısında, Türk Dili, nu. 853, 24 Şubat 1929.} 48_{Bk. Kenan Emin, İktisadi Muvaffakiyetin Sırrı, Türk Dili, nu. 968, 22 Temmuz 1929.}

49_{Bk. Kenan Emin, Türk İktisadiyatı Yeni Bir Hür Bir Hava ve Bir İstiklal Havası Kazanıyor, Türk}

Dili, nu. 1027, 1 Birinci Teşrin 1929.

50_{Bk. Kenan Emin, İktisadi Cephe, Türk Dili, nu. 1047, 24 Birinci Teşrin 1929.} 51_{Bk. Kenan Emin, Büyük Vazife, Türk Dili, nu. 1084, 8 Birinci Kânun 1929.} 52_{Bk. Kenan Emin, Kim Mesul?, Türk Dili, nu. 962, 15 Temmuz 1929.}

53_{Bk. Kenan Emin, Kooperatif ve Murabahacı, Türk Dili, nu. 1063, 13 İkinci Teşrin 1929.} 54_{Bk. Kenan Emin, Millet Mektepleri Açılırken, Türk Dili, nu. 1053, 1 İkinci Teşrin 1929.} 55_{Bk. Kenan Emin, Köy ve Ocak, Türk Dili, nu. 1069, 20 İkinci Teşrin 1929.}

(24)

15

önemli olduğunu açıklar.56_{Belediyenin işini düzgün yapmadığını, bütçeden istifade}

ederek bozuk olan lağım tertibatının düzeltilmesi gerektiğine dair eleştirilerde

bulunur.57 Serbest Cumhuriyet Fırkası hakkında da iki cepheye sahip olduğunu

birinin fikre diğerinin hisse dayalı olduğunu, hükumetin faydalı bir kanunu karşısında Fethi Bey’in sesini yükseltemediği eleştirisinde bulunur.58 _{Ayrıca bir}

başka yazıda Fethi Bey’in kabilesini Nuh peygamberin gemisine benzettiğini, böyle bir tefrike girilmemesi gerektiğini belirtir ve askerî, adli, siyasi, idari zafer kazanmış hükumetin iktisadi zaferi de kazanacağını ifade eder. 59

Toplum nezdinde büyük yara açan Kubilay’ın şehit edilmesiyle ilgili

yargılanan mürtecilerin mahkeme süreçlerini takip eder60, _{18 Kânunusani 1931 ile 5}

Şubat 1931 yılları arasındaki yazı dizilerinde Menemen İntibaları ve İdare-i Örfiye

Memleketimize Niçin Teşmil Edildi başlığı altında onun katiline dair bilgileri ve

Kubilay’ın öldürülme anını şahitlerden derleyerek, öldürülme yerine giderek yaşadığı duyguları anlatır.

Balıkesir’in gelişmesi için mücadele eden yazar, sadece fıkra veya makale yazmamıştır. Ankara’ya Doğru başlıklı gezi yazısında trenle yaptığı yolcuğunda ulaşıma dair bilgiler vermiş, Bandırma’nın genel ihtiyaçları, limanların durumu

hakkında düşüncelerini yazmıştır.61

1.1.2.3. Cevdet DEMİRAY

Türk Dili gazetesinde Kenan Emin’in ayrılmasından sonra başyazar olarak görev yapan Cevdet Demiray, 22 Mart 1951 tarihinden sonra gazeteyi satın almıştır. 29 Nisan 1963 tarihine kadar gazetenin yayımlanmasını sağlayan Cevdet Bey, 30 Nisan 1963 yılından sonra yazı işlerini Neziha Demiray’a devretmiştir. 8 Mart 1968’de kapanan gazete, 1975’te Cevdet Bey’in çabasıyla yedi ay gibi kısa bir

56_{Bk. Kenan Emin, Başvekilimizin Nutukları, Türk Dili, nu. 1061, 11 İkinci Teşrin 1929.} 57_{Bk. Kenan Emin, En Büyük Derdimiz, Türk Dili, nu. 1076, 28 İkinci Teşrin 1929.} 58_{Türk Dili, nu. 1320, 28 Eylül 1931.}

59_{Bk. Kenan Emin, Bugünkü Manzaraları, Türk Dili, nu. 1312, 17 Eylül 1930.}

60_{Bk. Kenan Emin, Mürtecilerin Mahkemesi, Türk Dili, nu. 1422, 22 Kânunusani 1931.} 61_{Bk. Kenan Emin, Ankara Yolunda, Türk Dili, nu. 851, 21 Şubat 1929.}

(25)

16

süre basılmıştır. Cevdet Bey, Kaynak dergisinin Dil ve Edebiyat Komitesi azasındandır.62

Siyasi konularda yazılar yazan Cevdet Bey, Hatay’ın resmi dilinin Türkçe olarak kabul edildiğini Fransa’nın bu konuda geri çekildiğine analizleri,63_{dört yıl iç}

ve dış siyaseti idare edecek olan mebusların seçimine dair64_{çıkarımları vardır.}

Yolculuklarını kaleme alan yazar gezi yazılarında Balıkesir’in güzelliklerini anlattığı gibi sorunlarına da değinir. Edremit’e dair intibaları,65

Havran’ın elektrik sorunun çözülmesi, oradaki öğretmenleri yetiştirmiş Abdullah Bey ile konuşmaları,66_{Halkevlerinin faaliyetleri, köyler, tabiat ve sosyoekonomik}

duruma dair67 yazıları vardır.

Suçumuzu bağışla… Bizi affet atamız… başlıklı yazısında Gazi’nin fedakâr

ve vefakâr davranışlarından bahsederek ona olan bağlılığını ifade etmiştir.68

Gazi’ye olan sevgisini her seferinde belirten Cevdet Bey, Türk İçin Tek ve Şaşmaz

Hedef başlıklı yazısında onun gösterdiği hedeflere doğru ilerlenmesi gerektiğini69

anlatır. Atatürk’ün vefatının ardından duyulan acı, hüzün ve 18 milyonun gözyaşlarını,70_{Balıkesir’e geldiği dönemlerdeki anıları}71_{hakkında da yazıları}

vardır.

Türklük ve Türk Tarihi Aydınlanıyor başlıklı makalesinde 20 Eylül’de

toplanan Türk Tarih Kurumu öncülüğünde Tarih Kurultay’ının ilim dünyasına katkısını anlatır. Araştırma kurumlarının faaliyetlerini genişlettiklerini ifade eder.72Eğitime önem veren Cevdet Bey, özellikle çocukların terbiyesi üzerinde durur.73

Erden Balıbek, Eski Günler, Eski İnsanlar başlıklı yazısında Cevdet Demiray ve arkadaşlarını şu ifadelerle anlatır: Çamlıca’nın Üç Gülü” gibi üç

62_{Başak Tekdurmaz (2004), a.g.e., s. 91.}

63_{Bk. Cevdet Demiray, Cenevre’deki Zafer, Türk Dili, nu. 10152, 28 İkinci Kânun 1937.} 64_{Bk. Cevdet Demiray, Mebus Seçimine Doğru, Türk Dili, nu. 4126, 14 Mart 1939.}

65_{Bk. Cevdet Demiray, Bir Gezinin Notları: Edremit Yolunda, Türk Dili, nu. 10197, 8 Nisan 1937.} 66_{Bk. Cevdet Demiray, Mehmetçiğin Harp Oyunu, Türk Dili, nu. 10199, 9 Nisan 1937.}

67_{Türk Dili, nu. 10100, 11 Nisan 1937.}

68_{Bk. Cevdet Demiray, Suçumuzu Bağışla Bizi Affet Atamız, Türk Dili, nu. 10151, 16 Haziran 1937.} 69_{Bk. Cevdet Demiray, Türk İçin Tek ve Şaşmaz Hedef, Türk Dili, nu. 4054, 11 Birinci Kânun 1938.} 70_{Bk. Cevdet Demiray, Sevginin Bütün Hudutsuzluğu ile Sevilen Şef, Türk Dili, nu. 4033, 11 İkinci}

Teşrin 1938.

71_{Bk. Cevdet Demiray, Atasına Veda Edemeyen Balıkesir, Türk Dili, nu. 4042, 22 İkinci Teşrin 1938.} 72_{Bk. Cevdet Demiray, Türk Dili ve Türk Tarihi Aydınlanıyor, Türk Dili, nu. 10291, 26 Eylül 1937.} 73_{Bk. Cevdet Demiray, Çocuk ve Yarın, Türk Dili, nu. 4161, 23 Nisan 1939.}

(26)

17

gazeteci vardı eski yıllarda. Münir Yenal, Cevdet Demiray ve Cahit Albayrak. Gazeteleri de Balıkesir Postası, Türk Dili ve Ateş. Ateş “Yarınki cinayeti!” bile yazardı. Çünkü Eran Kardeş gazeteyi öyle satardı.74

2.

Türk Dili Gazetesinin İçeriği

Siyasi bir gazete olarak ortaya çıkan Türk Dili’nde haberler belli kategorilere ayrılarak verilmiştir. Şehir ile ilgili haberleri Şehir Sütunu, İlimizden

Haberler; dünyada olup bitenleri aktardığı ecnebi matbuat, dünyada olup bitenler, meraklı şeyler, dünyanın dört köşesinden; başyazıya ayrılan kısımda siyaset başlığı;

sanat ve sinema ilgili haberlerde sinema sütunları; edebiyat ile ilgili edebî sütun, genç yazar ve şairlerin yazılarına yer verdiği genç yazılar sayfası ve diğer türdeki yazıları tıp, ziraat, iktisat vb. isimlerle tasnif ederek aktarmışlardır. Türk Dili’nde fıkra, makale, hikâye, roman, deneme, röportaj, tercüme metinler vd. türlerde yazılar oldukça fazladır.

Bu yönüyle Balıkesir’e olan katkısı şu şekilde ifade edilmiştir: Türk Dili

gazetesinin Balıkesir kültür, sanat ve siyaset hayatında işlevini, Ankara’da yayımlanan Hâkimiyet-i Milliye -daha sonraki adıyla Ulus – ve İzmir’de Haydar Rüştü Öktem’in (1885-11 Ağustos 1951) yayımladığı Anadolu gazetesi [2] ile mukayese edebiliriz. Daha doğrusu bu üç gazete Atatürk dönemi ile İnönü döneminin kültür, sanat ve siyaset hayatının biçimlenmesinde önemli görevler üstlenmişlerdir. Cumhuriyetin ilk yıllarında merkezi otoritenin bulunduğu Ankara’da devrin tek partisi tarafından oluşturulan sanat ve edebiyat hareketleri, taşra yerleşim merkezlerine Ulus, Anadolu ve Türk Dili gibi gazeteler vasıtasıyla yayılmıştır. Bunun tam tersi bir şekilde, taşradaki yerleşim birimlerinde oluşan yerel kültür unsurları da yine aynı gazetelerle merkezi otoritenin bulunduğu yerleşim birimlerine yöneltilmiştir. Bu bakımdan hem genel kültürün hem de yerel kültürün gelişmesi, biçimlenmesi ve karşılıklı etkileşime girmesinde bu gazetelerin ciddi katkıları vardır.75

74_{Bk. Erden Balıbek, Eski Günler, Eski İnsanlar, Yeni Haber Gazetesi, Balıkesir, 14 Aralık 2017.} 75_{Mustafa Özsarı, s.2.}

(27)

18

1926-1932 yılları arasında yazdığı şiirleri Hayrettin (Karan), Esad Adil ve Mustafa Seyit ile atışmaları, müşterek şiirleriyle Ruhi Naci (Sağdıç), Türk Dili’nin ilk yıllarının edebi içeriğini zenginleştirmiştir. Ruhi Naci (Sağdıç)’ın, Mustafa Seyit’e evlenmesi gerektiğine dair yazdığı şiirinin ilk iki mısraı şu şekildedir:

Bozmadan aklım efkâr ile evlenmelisin, Hilkaten yaptığı ihtar ile evlenmelisin!76

Türk Dili gazetesinin ilk yıllarında şiirleriyle ünlenen şairimiz Mustafa

Seyit (Sutüven)’dir. 1926-1929 yılları arasında şiirleri olan Mustafa Seyit (Sutüven),

şiirin bir âhenk sanatı olduğunu bilen, şiir dilini bulabilmek için özel gayret gösteren bir şairdir. Bu anlayış içinde, bir taraftan geleneğe bağlanan, bir taraftan da yeni arayışlara açılan Sutüven, âhenk temini için değişik imkânları denemiş; bu denemeler sonucunda da hususî bir âhenge ulaşabilmiştir.77_{Aynı dönemde olan}

Hamdi Ali (1927-1929) ise genelde pastoral şiirler yazar. Meriç adlı şiirinin ilk dörtlüğü şu şekildedir:

Bir gönül iki yerde, Vurgun olur mu Meriç! Benden gayrı dizlerde, Uykun olur mu Meriç? 78

Biyografi ve araştırma yazılarında Gazali (1926-1927) Karesi Vilayeti

Tarihçesi ile Balıkesir’in geçmişteki durumuna dair bilgiler vermiş79_{, İlmi Tetkikler:}

Büyük Türk Âlimleri ile de İmam Buhari’nin hayatını anlatmıştır.80_{Cemal Kutay,}

Yakın Tarihin Meçhul Sayfaları-Enver Paşa, adlı yazısında81 Enver Paşa’nın hayatını anlatmış, Faik Salim Özyurt ise Tarihte Sinoplu ve Sinop’a hüküm sürmüş meşhurlardan Seyit Ali Reis, Hasan Fehim Bey, Kemalettin Sami Paşa ile Ahmet

Refik Bey ve Doktor Rıza Nur’un hayatını anlatan yazılar yazmıştır.

76_{Bk. Ruhi Naci Sağdıç, Evlenmelisin, Türk Dili, nu. 1833, 7 Haziran 1932.} 77_{Saadettin Yıldız, Mustafa Seyit Sutüven’in Şiirinde Ahenk Unsurları, s. 4.} 78_{Bk. Hamdi Ali, Meriç, Türk Dili, nu. 1033, 8 Birinci Teşrin 1929.}

79_{Bk. Gazali, Karesi Vilayet Tarihçesi, Türk Dili, nu. 158, 19 Teşrinisani 1926.} 80_{Bk. Gazali, İlmi Tetkikler: Büyük Türk Âlimleri, Türk Dili, nu. 265, 29 Mart 1927.}

81_{Bk. Cemal Kutay, Yakın Tarihin Meçhul Sayfaları-Enver Paşa, Türk Dili, nu. 7472, 11 Temmuz}

(28)

19

Türk Dili gazetesinde fıkra, hikâyeleriyle tanınan Hasan Basri, Hakkı Akay ve Osman Balkır edebiyatta sosyal fayda, didaktik yarar ölçütünü ilke olarak benimsemişlerdir. Bu isimleri 18. Yüzyıl Avrupa aydınlanma çağı rasyonalizminin temsilcileri olarak kabul etmek mümkündür. Bu açıdan bakıldığında söz konusu isimler, edebiyata yüklenen işlevde, Tanzimat’ın birinci neslinin anlayışının ötesine geçememişlerdir. Bu tutum onların özellikle Birinci Dünya Savaşını ve İstiklal harbini görmeleri ve bu savaşlara fiilen katılmalarıyla açıklanabilir. Bunlar sanat ve edebiyatta muhteva düzeyine, yani kavrama veya işaretlenene ağırlık vermişlerdir: Hegelci estetik.82

Türk Dili gazetesinde içeriği itibariyle siyasi haberlere yer vermesi,

yazarların hükumet ve muhalefetin politikasına dair eleştirilerde bulunması bakımından fıkra türü ön plana çıkmıştır. Hayrettin Bey’in ve Kenan Emin Bey’in milletvekili olması bu türün gazetede daha çok olmasında etkili olmuştur. 1926-1975 yılları arasında fıkra türünün sayısı üç bini bulmuştur. İlk yıllarda Kenan Emin Bey ile birlikte imzasız yayınlanan yazılar, Çimdik, Sacide Hamdi, Selami Hüseyin, Objektif ön plandadır. 1933 yılından sonra Cevdet Demiray, Esad Adil, R. Gökalp, Ka-Do, Mehmet Ali Kayman, Eminittin Çeliköz, Kemal Demiray, Muammer Gözalan, Hasan Ali Türker, yazıları iktibas edilen Falih Rıfkı Atay fıkra türünde yazılar yazanlardır.

Gazetede ilk olarak 1933 yılında gençlik, gençliğin heyecanı, aşkın ve idealin romanı olan N. Zeki’nin Ivan Tuganyev’den tercüme ettiği İlkbahar Suları yayımlanmıştır. Daha sonra 1935’te Osman Balkır’ın köy ve folklor romanı Başaklar

Tuzağı; Muammer Gözalan’ın ulusal romanı Alev Kamçıları; 1936’da Osman

Balkır’ın köy, duygu ve acı romanı Gönül Bağı; Medi N. Satık’ın aşk, ihtiras ve gençlik romanı Çini Mavi; 1937’de Halil Bedii Fırat’ın hakiki ve macera romanı olan başta Son Hâtıra adıyla yayımlamak istenen, olayın gerçek kahramanı olan bayanın isteği üzerine romandaki adı ve romanın adı değiştirilerek yayımlanan Bir Kadın

Gülüyordu; Kemal Demiray’ın M. Candide’den tercüme ettiği Büyük Okyanus’ta

yanan ve bütün Yenidünya matbuatını velveleye veren bir geminin ve içindekilerin feci akıbetini anlatan romanı S. O. S. ; 1938’de yine Kemal Demiray’ın imzasız olan tercüme ettiği elektrik sandalyesine mahkûm bir adamın bir haftalık heyecanlı

82_{Mustafa Özsarı, s.5.}

(29)

20

hayatını anlatan romanı Son Hafta; Zeki Tunaboylu’nun Jorj Drosinij’den tercüme ettiği aslı Yunanca olan birçok dile çevrilmiş beynelmilel şöhret kazanmış ebeveynleri tarafından evlendirilmek istenen iki gencin bundan habersiz birbirine âşık olup evlenmesini anlatan roman Amarilis; 1939’da Enver Atafırat’ın H. Lamp’tan tercüme ettiği Cengiz Han’ın o zamanki örf, âdetleri, ticaret ve sanat hayatını, asker ve sivil insanların yaşayış tarzlarını zarif üslup ve ince bir görüşle canlandıran hem biyografi hem roman hüviyetindeki eser Cengiz Han; 1958’de Nezamettin Nazif’in milli romanı Kolkola, 1959’da Nezamettin Nazif’in Victor Hugo’dan tercüme ettiği roman Notrdram’ın Kamburu; 1965’te Mevlüt Eğmez’in

Trakya Kuşu romanı gazetede yayımlanmıştır.

Eleştiri yazılarında millet, ahlak, muhabirlik, radyo gibi farklı konulardaki yorumlarıyla Emrah Sağdıç, sanat, tasavvuf, Türk şiiri, gençlik ve şiir konularında fikirlerini beyan eden Hüsnü Yurdusev, kitaplar, dergiler, yerli ve yabancı eserlere dair eleştirileriyle ön plana çıkmıştır.

Sarı Yapraktan başlığı altında aşk, memleket, özlem, acizlik temalarını

işleyen Mehmet Ali Kayman, kendine has yorumuyla denemeler yazmıştır.

Halk edebiyatı ve folklor araştırmalarıyla tanınan Kemal Özer, Folklor

Tetkikleri adlı makalesinde folklora dair fikirlerini sunarken,83_{93 yazıdan oluşan}

Tarihte Balıkesir adlı yazı dizisinde Balıkesir’in ilçelerini, hangi devletlerin

hükümranlık kurduğunu, ekonomisini, geleneklerini, halkın yaşayış biçimini,84

Ayvalık Tarihi adlı 22 sayıda yayımlanan makalesinde de Ayvalık’ın tarihini anlatır. Vakıflarımız, Tarihte Vakıf, Vakıf Vesikalarının Önemi, Mahallî Monoğrafyalar gibi

makaleleriyle Balıkesir’deki vakıflara dair genel bilgileri, Etnoloji, Etnoğrafya ve

Önemleri adlı yazılarıyla da milletleri, kültür ve törelerin nasıl incelenmesi gerektiği

hakkında düşüncelerini belirtir. Halk bilgisi, türkü, mani, koşma ve bilmece derlemeleriyle de Osman Nazif önemli bir yere sahiptir.

83_{Bk. Kemal Özer, Folklor Tetkikleri, Türk Dili, nu. 8103, 8 Ekim 1958.} 84_{Kemal Özer, Tarihte Balıkesir, Türk Dili, nu. 7591, 30 Ocak 1957.}

(30)

21

İKİNCİ BÖLÜM

2. Türk Dili Gazetesinin İndeksi

2.1. Kronolojik İndeks

Türk Dili, nu.124, 11 Teşrinievvel 1926

1. Ahmet Rasimi, “Fransız Klasik Şairlerinden Bualu’nun Hayatı ve Asarı” (Biyografi).

2. Kemâl Ferdi, “Aşk-ı Hakiki” (Tiyatro).

3. Yağhaneci zâde Hayreddin, “Gazel (Bigadiç’ten Kardeşim Ruhi Naci Bey’e)”, (Şiir).

Türk Dili, nu.126, 13 Teşrinievvel 1926,

4. Necmeddin Sahir, “Bir Düzine Yunanlı Bir Çuval Kemik” (Hikâye). 5. Bandırmalı Hatib Muhammed Hamdi, “İki Esir” (Hikâye).

6. İmzasız, “Asya Nihayet Asyalıların” Olacaktır (Makale). 7. Balcızâde Tahir Harimi, “Harsın Tarihi Ehemmiyeti” (Makale).

8. Balcızâde Tahir Harimi, “Türk Genci Nasıl Yetiştirilmelidir?” (Fıkra). 9. Mustafa Seyid, “Kardeşimin Mezarında” (Şiir).

10. Bandırmalı Hatib Muhammed Hamdi, “İki Esir” (Hikâye).

11. Necmeddin Sahir, “Gönen Mektubu: Mekteb… Mekteb…Mekteb…” (Gezi Yazısı).

12. Esad Adil, “Anadolu Edebiyatı” (Makale). 13. Kemâl Ferdi, “Freud ve Asarı” (Makale). 14. İmzasız, “Tiyatro (Otello)” (Tiyatro).

15. Esad Adil, “Hars ve Türk Ocakları” (Makale). 16. Balcızâde Tahir Harimi, “Harsın Tarihi” (Makale).

17. Bandırmalı Hatib Muhammed Hamdi, “İki Esir” (Hikâye-Mabad).

18. Esad Adil, “Kısa Bir İntikad” (Hikâye).

19. Balcızâde Tahir Harimi, Voyvoda Zihniyeti (Fıkra).

20. Edremitli Ruhi Naci, “Baki ile” (Şiir). 21. Kemâl Ferdi, “Aşk-ı Hakiki” (Tiyatro).

22. İmzasız, “Yeni Türkiye Hakkında Tetkikler” (Makale). 23. Cerrahoğlu, “Fahiş Çiçeği” (Hikâye).

(31)

22

25. İmzasız, “Ziya Gökalp” (Fıkra).

26. Kemâl Ferdi, “Numara Üçten Bir Yaprak, O...!” (Anı).

27. Ahmet Reşit, “Korney ve Asarı” (Biyografi).

28. Kemâl Ferdi, “Aşk-ı Hakiki Nikâh (Dördüncü Perde)”, (Tiyatro).

Türk Dili, nu.141, 1 Teşrinisani 1926

29. İmzasız, “Dil Meselesi Varlık Meselesi Demektir”, (Makale). 30. Mustafa Seyid, “Namık Kemâl ile” (Şiir).

31. Cerrahoğlu, “Eren” (Hikâye).

32. Guguk, “Turanda Tokatlıyan Peşrevi” (Fıkra)

33. Mehmet Muzaffer, “Bandırma Mektubu” (Gezi Yazısı).

34. Harabati, “Olmasa” (Şiir).

35. Cerrahoğlu, “Eren” (Hikâye-Son).

36. Esad Adil, “Edebi Sütun: Köy Âlimleri” (Şiir).

37. Necmeddin Sahir, “Baştan Başa Heyecan, Raşe ve Bedialar Dolu Bir Gün” (Anı).

38. Ulvi Tuğrul, “Türk Ocakları Gayelerinden” (Fıkra). 39. Esad Adil, “Edebi Sütun: Ararız” (Şiir).

40. Mustafa Seyid, “Edebi Sütun: Ararız” (Şiir). 41. Kemâl Ferdi, “Ufak Parçalar” (Deneme).

42. Esad Adil, “Efenin Düğünü” (Fıkra). Türk Dili, nu.148, 9 Teşrinisani 1926

43. Balcızâde Tahir Harimi, “İlmi Sütun: Türk Gençliğine: Medeniyet ve Tekâmül Yolu” (Fıkra).

44. Kırık Kalem, “Afyon’da Hatıra Defterim” (Anı). 45. Muallim, “Çocuk Babalarına” (Makale).

46. İmzasız, “Bulgar Makedonya’sında Yüz Bin Türk Haklarından Mahrum, Feci Bir Vaziyettedirler” (Fıkra).

47. G.Serimi, “Mizah Kürsüsünden: Harabatiye: Be Yahu!” (Şiir). 48. Necmeddin Sahir, “Köy Muallimleriyle Hasbihal” (Fıkra).

49. Kemâl Ferdi, “Bastıbacak Erfet (Refet)”, (Biyografi).

50. Esad Adil, “Zevk-i Kadim Üzere Ruhi Naci Bey’e Gazel” (Şiir). 51. Cerrahoğlu, “Kadın Gururu” (Hikâye).

52. Ayşe Türkan (İstanbul), “Serbest Nazım Bir Erkek Hatırası” (Şiir). 53. İmzasız, “Gürbüz Türk Çocuğu” (Eleştiri).

Türk Dili,, nu.155, 16 Teşrinisani 1926