130
B‹R ÜN‹VERS‹TE KL‹N‹⁄E BAfiVURAN YAfiLI
KADINLARIN YAfiAM KAL‹TES‹ VE DEPRESYON
BULGULARI ARASINDAK‹ ‹L‹fiK‹N‹N
DE⁄ERLEND‹R‹LMES‹
EVALUATION OF THE RELATIONSHIP BETWEEN
QUALITY OF LIFE AND DEPRESSION IN THE
ELDERLY WOMEN WHO ATTENDED TO A
CLINIC OF A UNIVERSITY HOSPITAL
Yrd. Doç. Dr. Sibel EY‹GÖR
Ege Üniversitesi T›p Fakültesi Fiziksel T›p ve Rehabilitasyon Anabilim Dal› ‹ZM‹R Tlf:0232 390 36 87 Fax: 0232 390 36 81/120 e-mail:eyigor@hotmail.com Gelifl Tarihi: 25/10/2005 (Received) Kabul Tarihi: 04/05/2006 (Accepted) ‹letiflim (Correspondance)
Ege Üniversitesi T›p Fakültesi Fiziksel T›p ve Rehabilitasyon Anabilim Dal› ‹ZM‹R
A
BSTRACT
Aim: The purpose of this study was to determine the association between a frequently used depressive scale and quality of life questionaire among elderly women who attended to a clinic of a university hospital.
Materials and methods: Forty-two voluntary women (mean age 68.9±7.8 years) participated for this study. The data were obtained by face-to-face interviews. The questionnaire covered socio-demographic characteristics, administration of the geriatric depression scale (GDS) and the short form 36 (SF-36) questionnaire instrument. Modify Physical Performance Test (MPPT) was performed for each subject.
Results: Using the GDS, 11 subjects (25%) were diagnosed with depression. The positive correlation relationship was observed between GDS scores and age. There was no correlation between GDS and job, marital status, education level, living alone, unfreshing sleep, sleep time, MPPT. There was found negative correlation relationship between GDS and SF-36 subgroup scores.
Conclusion: The frequently used SF-36 subgroups have strong association with the GDS scores. We conclude that SF-36 and GDS are suitable instruments to use together for screening depression and quality of life in the elderly women.
Key words: Elderly, Short form-36, Geriatric depression scale.
Ö
Z
Amaç: Bu çal›flman›n amac›, bir üniversite klini¤ine baflvuran kad›nlar aras›nda yayg›n olarak kullan›lan yaflam kalitesi ile depresif durum soru formlar›n›n iliflkisini ortaya koymakt›r. Yöntem ve Gereç: Çal›flmaya gönüllü 42 kad›n (yafl ortalamas›: 68.9±7.8 y›l) kat›lm›fl-t›r. Veriler yüz yüze görüflme yöntemi ile elde edilmifltir. Bu görüflmede sosyodemografik özel-liklerin yan›s›ra, geriatrik depresyon skalas› (GDS), k›sa form36 (KF36) ölçekleri kullan›lm›fl-t›r. Gönüllülere Modifiye Fiziksel Performans Testi (MFPT) uygulanm›flkullan›lm›fl-t›r.
Bulgular: GDS ile grubun %25’inde depresyon saptanm›flt›r. GDS skorlar› ile yafl ara-s›nda pozitif bir korelasyon görülmüfltür. ‹fl, medeni durum, e¤itim, yaln›z yaflama, uyku saa-ti, dinlenmifl uyanma, MFPT ile GDS aras›nda iliflki ortaya konulamam›flt›r. GDS ile KF36 alt gruplar› aras›nda anlaml› negatif korelasyon iliflkisi bulunmufltur.
Sonuç: Yayg›n olarak kullan›lan KF36 subgrup ile GDS aras›nda güçlü bir iliflki saptan-m›flt›r. KF36 ve GDS ileri yafl kad›nlarda depresyon ve yaflam kalitesi taramas›nda birlikte kul-lan›labilir.
Anahtar sözcükler: ‹leri yafl, K›sa form36, Geriatrik depresyon skalas›.
R
ESEARCH
Sibel EY‹GÖR
Hale KARAPOLAT
Berrin DURMAZ
G‹R‹fi
T
›ptaki geliflmeler insan ömrünün giderek uzamas›na vetoplumda yafll› nüfus yüzdesinin artmas›na yol açmaktad›r. H›zl› art›fl gösteren yafll› nüfus yüzdesinin, Amerika Birleflik Devletlerinde gelecek 30 y›lda iki kat›na ç›kaca¤› beklenmek-tedir (1). Sakatlanma riskinin fazla oldu¤u yafll› nüfusun röla-tif art›fl›, toplumda yafll›l›k sorunlar›n›n giderek artaca¤›n› gös-termektedir (2). Bu durum, ileri yafl kiflilerin yaflayacaklar› di-¤er günler için, morbiditenin önlenmesi ya da geciktirilmesi ve yaflam kalitesinin korunmas›n›n gereklili¤ini ortaya koy-maktad›r (3). Yap›lan çal›flmalarda, yaflam kalitesini etkileyen faktörler olarak; fiziksel ve psikolojik durum, genel sa¤l›k, sos-yal ve aile yaflam› belirtilmektedir. Bu yafl grubundaki kiflilerin fiziksel oldu¤u kadar ruhsal sorunlar›n›n da ortaya konmas› yaflam kalitesi ve sa¤l›k harcamalar› aç›s›ndan önem tafl›mak-tad›r (4).‹leri yafllardaki somatik hastal›klar ve fiziksel özürlülü¤ün, depresyon riskini art›rd›¤› epidemiyolojik çal›flmalarla gösteril-mifltir (5). Depresyona, 65 yafl üstü kiflilerde %13 s›kl›¤›nda rastlanmaktad›r (6). Türkiye’de yap›lan bir çal›flmada, depres-yonun yayg›n, ancak tan› konulmam›fl ve tedavi edilmemifl bir durum oldu¤u ortaya konmufltur (7). Tan› tam konmam›fl ol-sa da, minör depresif semptomlar› olan kiflilerde, ol-sa¤l›k hiz-metlerinin kullan›m›n›n ve mortalitenin artt›¤› belirtilmektedir (8). Depresif duygu durumun, fiziksel ve fonksiyonel özürlülük için ba¤›ms›z bir risk faktörü ve depresif semptom düzeyinin kognitif fonksiyonlardaki bozulma ile iliflkili oldu¤u ortaya konmufltur (4). Buna paralel olarak ileri yafllardaki depresif semptomlar›n tan›nmas› ve tedavi edilmesinin fiziksel etkilen-meyi azaltaca¤› düflünülmektedir (9).
Yafll› kiflilerin günlük yaflam aktivitelerindeki k›s›tl›l›klar ya-flam kalitelerini etkilemektedir. 65 yafl ve üstündeki kiflilerin günlük yaflam aktivitelerinin bir veya daha fazlas›nda ba¤›ml› oldu¤u, 65-69 yafl aras› kiflilerin %10’unun yard›ma ihtiyaç duydu¤u, 85 yafl ve üstünde ise %47’sinin günlük yaflam ak-tivitelerinde ba¤›ml› oldu¤u belirtilmektedir (10). Yaflam kali-tesinin de¤erlendirilmesinin, beklenen yaflam süresinde ola-cak de¤iflikliklerin tan›mlanmas›nda önemli bir ölçüt oldu¤u vurgulanmaktad›r. Genel yaflam kalitesinin ayn› zamanda semptomlar›, tedavilerin yan etkilerini, sosyal, psikolojik, ruh-sal, ailesel ve finansal bak›fl› içerdi¤i ifade edilmektedir (11). Bu amaçla, KF-36 ‘nin farkl› hasta gruplar›nda de¤erlendiril-di¤i çal›flmalar mevcut olup tüm dünyada yaflam kalitesini de-¤erlendirmek için geçerli bir ölçek olarak kullan›lmaktad›r (12,13).
Yaflam kalitesi ölçütleri baflka testlerin de¤erlendirilmesin-de de¤erlendirilmesin-de kullan›labilmektedir (13,14). ‹leri yafl grubunda medikal ve psikiyatrik problemlerin görülme s›kl›¤› düflünüldü¤ünde
de¤erlendirme parametrelerinin birbirlerini destekler nitelikle-ri önem kazanmaktad›r. Yafll› popülasyonda, depresyon ile yaflam kalitesi ve günlük yaflam aktiviteleri aras›ndaki iliflkinin birlikte de¤erlendirildi¤i az say›da çal›flmaya rastlanm›flt›r (4,15-17).
Bu çal›flmada, bir üniversite klini¤ine baflvuran 65 ve yafl üzerindeki bir grup kad›n aras›nda genel yaflam kalite ölçekle-rinden KF-36 ile ileri yafl kiflilerde depresyonun de¤erlendiril-mesinde kullan›lan GDS’n›n aralar›ndaki iliflkinin ortaya kon-mas›, ayn› zamanda sosyodemografik ve fonksiyonel özellik-ler ile bu ölçeközellik-lerin iliflkisinin de¤erlendirilmesi amaçlanm›flt›r.
YÖNTEM VE GEREÇ
B
u çal›flma tan›mlay›c› tipte bir epidemiyolojik araflt›rmad›r.Çal›flmaya bir Yafll› Dayan›flma Merkezi”nden gönüllü ola-rak Ege Üniversitesi T›p Fakültesi Fiziksel T›p ve Rehabilitas-yon klini¤ine gelen, yafl ortalamas› 68.9 ± 7.8) olan, kognitif fonksiyonlar› ve Türkçesi sorgulama için uygun, araflt›rmaya kat›lmay› kabul eden, 42 sa¤l›kl› kad›n, olur formlar› al›nd›k-tan sonra dahil edilmifltir. Veriler yüz yüze görüflme yöntemi ile toplanm›flt›r. Görüflme s›ras›nda gönüllülerin sosyodemog-rafik ve sa¤l›k durumlar›n› ortaya koyan “hasta tan›t›m for-mu” doldurulmufltur. Uyku durumlar›n› de¤erlendirmek için, bir haftada uykuya dalmakta güçlük çektikleri gece say›s›, bir önceki hafta ortalama uyku saatleri sorgulanm›flt›r. Bir önce-ki hafta gece boyunca uyanma s›kl›¤›; 0: hiç uyanm›yorum, 1: baz› geceler uyan›yorum, 2: her gece uyan›yorum fleklinde, sabahlar› dinlenmifl uyanma ise; 0: dinlenmifl uyanma, 1: ba-zen dinlenmifl uyanma, 2: hiç dinlenmemifl uyanma olarak kaydedilmifltir. Gönüllüler, anketörler gözetiminde dolduru-lan, yaflam kalite ve fonksiyonlar› aç›s›ndan K›sa Form 36 (KF36) ve depresif semptomlar aç›s›ndan ise Geriatrik Dep-resyon Skalas› (GDS) ile de¤erlendirilmifltir.KF-36, yayg›n olarak kullan›lan bir yaflam kalitesi ölçümü olup, fiziksel fonksiyon, fiziksel rol, emosyonel rol, sosyal fonksiyon, genel sa¤l›k, mental sa¤l›k, a¤r›, vital alt gruplar›n-dan oluflan 36 sorugruplar›n-dan oluflmaktad›r (18, 19). Her bir alan için, belirlenen sorular›n puanlar› toplanarak, hesaplanan skor-en düflük olas› skor/olas› skor aral›¤› x100 formülünden de¤iflim skalalar› hesaplanm›flt›r.
GDS; Yesavage ve arkadafllar› taraf›ndan ileri yafl popü-lasyonda depresyonu taramak için ortaya konulmufl, Türkçe geçerlilik güvenirlili¤i de yap›lm›fl bir de¤erlendirme formudur (20,21). ‹leri yafl popülasyon için gelifltirilmifl olsa da gençler-de ve farkl› hastal›k gruplar›nda da kullan›lmaktad›r. Yan›tlar› Evet/Hay›r olan 30 sorudan oluflmaktad›r. Depresif yan›tlar için 1, nondepresif yan›tlar için 0 puan verilir. Toplam puan 30’dur. 0-11 aras› depresyon yok, 11-14 aras› olas› depres-yon, 14 ve üzeri kesin depresyon olarak kabul edilmifltir.
TURKISH JOURNAL OF GERIATRICS 2006; 9(3) 132
Genel fonksiyonel özellikleri belirlemek için, Reuben ve arkadafllar› taraf›ndan ortaya at›lan, daha sonra baz› bölümler eklenerek modifiye edilen Modifiye Fiziksel Performans Testi (MFPT) uygulanm›flt›r (22). Bel seviyesinden bafl üzerindeki bir rafa 3.5 kg a¤›rl›k kald›rmak, önlük giyip ç›karmak, yer-den bozuk paray› almak, 7.5 ve 15 metre öne-arkaya yürü-mek, 360 derece dönyürü-mek, 1 kat merdiven basama¤›, 4 kat merdiven basama¤› ç›kmak, 38 cm yüksekli¤inde bir sandal-yeden 5 kez oturup kalkmak, gözler aç›k Romberg uygulamak gibi bölümleri mümkün oldu¤unca h›zl› bir flekilde yapmas› is-tenmifl, 0: kötü, 4: çok iyi olmak üzere befl derecede skorlan-m›flt›r. 18 puan ve alt› kötü, 19 puan-27 puan orta, 27 puan üstü iyi olarak gruplanm›flt›r. ‹statistik analizlerde SPSS for Windows 10.0 paket program› kullan›lm›flt›r. Sosyodemogra-fik özellikler için tan›mlay›c› istatistik yöntemleri yap›lm›flt›r. De¤iflkenler aras› iliflkilerin incelenmesinde Spearman kore-lasyon analizlerinden yararlan›lm›flt›r. Farkl› gruplar›n k›yas-lanmas›nda efllefltirilmifl t testi kullan›lm›flt›r. ‹statistik yöntem-lerinde nonparametrik testler tercih edilmifltir. ‹statistiksel an-laml›l›k düzeyi olarak p<0.05 al›nm›flt›r.
BULGULAR
G
önüllülerin karakteristik özellikleri Tablo 1’de görülmekte-dir. Yafl ile GDS aras›nda pozitif anlaml› korelasyon bu-lunmufltur (p<0.05, r: 0.379). Meslek, medeni durum, ö¤re-tim durumu, yaln›z yaflama, dinlenmifl uyanma, ortalama uy-ku saatleri ile GDS aras›ndaki iliflki istatistiksel olarak anlam-s›zd›r (p>0.05). S›k uyanma, uykuya dalmakta güçlük çekilen gece say›s› ile GDS aras›nda ise anlaml› bir pozitif korelasyon görülmüfltür (p<0.05).KF-36 alt gruplar› ile GDS ve uyku özellikleri aras›ndaki korelasyon iliflkileri Tablo 2’de belirtilmifltir. KF-36’n›n baz› alt gruplar› ile uyku özellikleri aras›nda da anlaml› negatif ko-relasyon saptanm›flt›r. MFPT ile GDS aras›nda anlaml› her-hangi bir iliflki gösterilememifltir (p>0.05).
GDS sonuçlar›na göre saptanan, olas› ve kesin depresyon grubu birlefltirilip tek grup olarak ele al›n›p incelendi¤inde; depresyon grubunun yafl ortalamas›n›n daha yüksek ve yaflam kalite göstergelerinin daha düflük oldu¤u saptanm›flt›r (p<0.05) (Tablo 3).
TARTIfiMA
Y
aflam kalitesi ve kiflinin psikososyal durumu, geçerlilik vegüvenirlili¤i yap›lm›fl çeflitli ölçütlerle, yap›lan farkl› çal›fl-malarda de¤erlendirilmektedir. Tüm bu ölçütlerin, kiflileri ba-z› semptom ve durumlar aç›s›ndan de¤erlendirmede etkili ol-du¤u bilinmektedir.Yaflam kalitesinin genel olarak de¤erlendirilmesinde çok s›k kullan›lan ölçütlerden biri KF-36’d›r. Depresyonun de¤er-lendirilmesinde ise, özellikle ileri yafl grupta GDS’ den fayda-lan›lmaktad›r. Türkiye’de çal›flmalarda s›kça rastlad›¤›m›z bu iki ölçe¤in iliflkisini de¤erlendirirken, gönüllülerin sosyode-mografik ve fonksiyonel özelliklerinin de bu ölçeklere etkisi gözden geçirilmifltir.
Tablo 1— Araflt›rmaya Kat›lanlar›n Baz› Sosyo-Demografik Özellikleri (N=142) (%) Özellik n % Meslek Ev han›m› 59.4 Emekli 40.6 Medeni durum Evli 21.9 Bekar 6.3 Dul 71.8 Ö¤renim durumu ‹lk 50.0 Orta 30.1 Yüksek 11.9 Yaln›z yaflama 40.6 Gece uyanma s›kl›¤› Hiç 9.4 Bazen 28.1 Her gece 62.5 Dinlenmifl uyanma Her zaman 50.0 Bazen 37.5 Hiç 12.5 MFPT ‹yi 84.4 Orta 15.6 GDS Normal 56.3 Olas› depresyon 18.7 Kesin depresyon 25.0 Özellik Ort ± SS Yafl (y›l) 68.9±7.7
Yaln›z yaflama süresi (y›l) 5.1±9.2 Uykuya dalmakta güçlük çekilen 1.5±2.2
gece say›s› (gün)
Ortalama uyku süresi (saat) 7.4±1.8
SS: Standart sapma, MFPT: Modifiye fiziksel performans testi, GDS: Geriatrik depresyon skalas›
Yap›lan baz› çal›flmalarda, depresyona zemin haz›rlayan faktörlerin, kad›n olmak, düflük sosyoekonomik statü, dul ol-mak, yaln›z yaflaol-mak, sosyal destek azl›¤›, biliflsel bozukluk, kronik hastal›k, günlük yaflam aktivitelerinde k›s›tl›l›k oldu¤u belirtilmektedir (4,5). Belirtilen bu riskler çal›flmam›z için de de¤erlendirildi¤inde, sadece kad›nlar› çal›flmaya dahil etme-miz cinsiyetin etkisi konusunda yorum yapmam›z› engelle-mektedir. Bu durum çal›flman›n eksik yönü olabilir. Ülkemiz-de yap›lan bir çal›flmada da kad›nlar›n Ülkemiz-depresyon aç›s›ndan daha fazla risk alt›nda oldu¤u belirtilmifltir (7). Oysa genifl ta-banl› baflka bir çal›flmada depresyonun özellikle kognitif fonk-siyonlarla iliflkili oldu¤u ve bozuk kognifif fonksiyonlu kifliler çal›flma d›fl› b›rak›l›rsa genel depresyon yüzdelerinin düfltü¤ü, cinsiyetin etkili olmad›¤› ifade edilmektedir (4,23). Yine çal›fl-ma grubunun yafl ortalaçal›fl-mas›n›n daha düflük olçal›fl-mas› ve grubun genelde 65 yafl çevresinde toplanmas›n›n, depresyon oranla-r›n›n daha düflük ç›kmas›na neden oldu¤u inanc›nday›z. Çal›fl-malarda depresyon için özellikle 75-79 yafl grubunun daha fazla risk tafl›d›¤› belirtilmektedir (5,7,24).Yafl ile GDS aras›n-da gördü¤ümüz pozitif iliflki varl›¤›, di¤er çal›flmalarla uyumlu-dur (4). Literatürde ileri yafllarda kad›nlar›n erkeklerden daha fazla dul kald›klar› ve hayat ile ilgili olumsuz faktörlerle daha uzun maruz kald›klar› belirtilmektedir (25). Sonuçlar›m›zda böyle bir iliflki gösterilememifl olmas›na karfl›l›k, kat›lanlar›n ço¤unlu¤un dul oldu¤u ve yaln›z yaflad›¤› görülmüfltür. Dul ya da hiç evlenmemifl olmak risk faktörü olarak gösterilmekle birlikte (4), bizim çal›flmam›zda medeni durum ile GDS aras›n-da aras›n-da herhangi iliflki bulunmam›flt›r. Bunun nedeni, gönüllü grubun bir toplulu¤a üye olup, sosyal iliflkiler aç›s›ndan aktif bir yaflant›ya sahip olmas›na ba¤lanabilir. Yap›lan
çal›flmalar-da sosyal izolasyonun, depresyon için önemli risk faktörlerin-den birisi oldu¤u belirtilmektedir (26).
Uykusuzluk ileri yafllarda önemli bir sorun olup, bu popü-lasyonda uyku problemleri yayg›nd›r (27). Klini¤e baflvuran kad›nlar aras›nda yap›lan bu çal›flmada s›k uyanma ve uykuya dalma problemi ile GDS aras›nda anlaml› iliflki gösterileme-mifltir. Uyku problemlerinin ileri yafl grubunda kontrol edilebi-lir bir durum olmas› aç›s›ndan, üzerinde önemle durulmas› ge-rekti¤i düflünülmektedir.
Yafll›l›kla ilgili fizyolojik de¤ifliklikler ve fiziksel hastal›k be-lirtileri, depresyonun fizyolojik belirtileriyle kar›flabildi¤inden, oldukça yayg›n kullan›lan Hamilton ve Beck Depresyon öl-çeklerinin ileri yafll› kiflilerde depresyon de¤erlendirilmesinde kullan›lmas›n›n çok do¤ru olmad›¤› belirtilmektedir (28). Bu-nun için bedensel etkilere daha az yer veren GDS veya Geri-atrik mental durum çizelgesi gibi ölçeklerin kullan›lmas›n›n ya-rarl› olaca¤› ifade edilmektedir. Bu aç›dan üniversite klini¤in-de yap›lan bu çal›flmada GDS ile ilgili elklini¤in-de edilen sonuçlar›n bundan sonra yap›lacak çal›flmalar için örnek teflkil edece¤i düflünülmektedir.
Nickel ve arkadafllar›n›n yapt›klar› çal›flmada depresif semptomlar› de¤erlendirmek için baflka bir ölçek kullanm›fl ol-malar›na ra¤men, özürlülü¤ün azalmas› ve KF-36 (genel sa¤-l›k, fizik fonksiyon, emosyonel ve mental sa¤l›k) skorlar›ndaki art›fl ile depresif semptomlar›n azalmas›n›n korele oldu¤unu ortaya koymufllard›r (29). Depresyon derecesi, sa¤l›kla iliflkili yaflam kalitesi ve günlük yaflam aktivitelerinin kalitesindeki de-¤ifliklikler aras›nda yak›n bir ba¤lant› bulunmufltur (30). Ele al-d›¤›m›z grupta da, depresyon düflünülenlerde, KF-36 alt grup Tablo 2— KF-36 Alt Gruplar› ‹le GDS ve Uyku Özellikleri Aras›ndaki
Korelasyonlar
Dinlenmifl Uyanma Gece GDS uyanma s›kl›¤› say›s› GDS - 0.30 0.37* 0.40* KF-36 Fizik fonksiyon -0.67** -0.41* -0.29 -0.26 Fizik rol -0.49** -0.54** -0.47** -0.32 A¤r› -0.58** -0.45* -0.28 -0.11 Genel sa¤l›k -0.74** -0.53** -0.50** -0.15 Vital -0.67** -0.67** -0.43* -0.35 Sosyal fonksiyon -0.73** -0.34 -0.32 -0.37* Emosyonel rol -0. 57** -0.26 -0.39* -0.50** Mental sa¤l›k -0.44* -0.51** -0.43* -0.38*
KF-36: K›sa form 36, GDS: Geriatrik depresyon skalas›, ‹statistiksel anlaml›-l›k *. p<0.05, **. p<0.01
Tablo 3— Normal Ve Olas›-Kesin Depresyon Gruplar›n›n, Yafl ve KF-36 Alt Gruplar› Aç›s›ndan K›yaslanmas›
GDS
Normal Olas›-Kesin Depresyon Ort±SS Ort±SS Yafl 66.5±6.3 72.0±8.4* KF-36 Fizik fonksiyon 75.8±18.7 45.0±21.9** Fizik rol 63.3±32.63 21.4±29.2** A¤r› 72.8±22.4 41.0±19.3** Genel sa¤l›k 75.0±16.2 46.2±14.8** Vital 62.2±10.7 38.9±14.4** Sosyal fonksiyon 95.9±10.4 65.4±27.4** Emosyonel rol 57.5±25.2 19.0±25.2** Mental sa¤l›k 74.4±20.2 56.3±19.6*
SS: Standart sapma, KF-36: K›sa form 36, GDS: Geriatrik depresyon skalas›, ‹statistiksel anlaml›l›k *. p<0.05, **. p<0.01
TURKISH JOURNAL OF GERIATRICS 2006; 9(3) 134
skorlar›nda belirgin bir düflüklük göze çarpmaktad›r. ‹leri yafl-larda fiziksel ve mental fonksiyonlar›n etkilenmifl olmas› nor-mal karfl›lanabilir. Ancak ele ald›¤›m›z grubun skorlar›ndaki belirgin farkl›l›k depresyon ile daha fazla iliflkili görünmekte-dir.
Bireyin fiziksel aktivite seviyesinin, yafll›lar›n yaflam kalite-lerini ve dolay›s›yla yaflamdan memnuniyet derecekalite-lerini etki-ledi¤i ortaya konmufltur (31). Hintlilerde yap›lan bir çal›flma-da kognitif ve fonksiyonel özürlülük ile GDS’ nin iliflkili oldu-¤u saptanm›flt›r (31,32). Bizim çal›flmam›zda GDS ile MFPT aras›nda anlaml› iliflki bulunamam›flt›r. Bu durum, ele ald›¤›-m›z grubun genel olarak fiziksel seviyelerinin iyi ve çok aktif olmalar›na ba¤lanabilir. Yaflam memnuniyetinde fiziksel per-formans kadar, grup içi çal›flmalar›n da önemli oldu¤u bilin-mektedir (33).
Yafll› popülasyonda depresyon, yaflam kalitesi ve günlük yaflam aktivitelerinin birbirleriyle iliflkilerini gösteren çal›flma say›s›n›n az oldu¤u belirtilmektedir (33). Klini¤e baflvuran yafl-l› kad›nlar aras›nda yap›lan bu çayafl-l›flmada kullan›lan ölçütler-den KF36 ve GDS aras›nda anlaml› bir iliflkisinin saptanmas›, bu ölçütlerin birlikte kullan›m›n› ve de¤erlendirmeden al›nan sonuçlar›n birbirini destekledi¤ini düflündürmektedir. Sapta-nan bu iliflkinin tüm alt gruplarda görülmesi de, depresyon bulgular› ve yaflam kalitesi aras›ndaki iliflkiyi gözler önüne ser-mektedir. Ancak çal›flma grubumuzun küçük olmas› k›s›tlay›c› bir faktör olup, tüm yafll› popülasyon için genelleme yap›lma-s› uygun olmayacakt›r. Ayr›ca yaflam kalitesi ve psikolojik semptomlar› etkileyen pek çok de¤iflken olup, bu faktörleri de de¤erlendiren farkl› testler ve tetkikler mevcuttur. Burada sa-dece yayg›n olarak kullan›lan iki ölçek ele al›nm›fl olup, klinik de¤erlendirmeler yap›lmam›flt›r.
Benzer çal›flmalar›n erkeklerin de dahil edildi¤i daha genifl gönüllü gruplar›nda ve klinik de¤erlendirmelerle beraber ya-p›lmas›n›n sonuçlar›m›z› destekleyece¤ini, bu gibi yayg›n kul-lan›lan ölçeklerin birbirleriyle iliflkisinin gösterilmesinin, çal›fl-malarda daha geçerli, güvenilir sonuçlara olanak sa¤layaca¤› düflüncesindeyiz.
KAYNAKLAR
1. Vincent KR, Braith RW, Feldman RA, Magyari PM, Cutler RB, Persin SA, et al: Resistance exercise and physical performance in adults aged 60 to 83. J Am Geriatr Soc 2002; 50: 1100-1107.
2. Gill TM, Baker DI, Gottschalk M, Gahbauer EA, Charpentier PA, Regt PT, et al: A rehabilitation program for physically fra-il community-living older persons. Arch Phys Med Rehabfra-il 2003; 84: 394-404.
3. Grant S, Corbett K, Todd K, Davies C, Aitchison T, Mutrie N, et al: A comparison of physiological responses and rating of
perceived exertion in two modes of aerobic exercise in men an women over 50 years of age. Br J Sports Med 2002; 36: 276-281.
4. Papadopoulos FC, Petridou E, Argyropoulou S, Kontaxakis V, Dessypris N, Anastasiou A, et al: Prevalance and correlates of depression in late life: a population based study from a rural Greek town. Int J Geriatr Psychiatry 2005; 20: 350-357.
5. Blazer D, Burchett B, Service C, George LK: The association of age and depression among the elderly: an epidemiologic exploration. J Gerontol 1991; 46: 210-215.
6. Evans S, Katona CLE. Epidemiology of depressive symptoms in elderly primary care attenders. Dementia 1993; 4: 327-333.
7. Kulaks›zoglu IB, Gurvit H, Polat A, Harmanc› H, Çak›r S, Ha-nagasi H, et al: Unrecognized depression in community-dwel-ling elderly persons in ‹stanbul. Int Psychogeriatr 2005; 17: 303-312.
8. Takeida K, Nishi M, Miyake H: Zung’s Depression scale as a predictor of death in elderly people: a cohort study in Hokkai-do, Japan. J Epidemiol 1999; 9: 240-244.
9. Rantanen T, Penninx BWJH, Masaki K, Lintunen T, Foley D, Guralnik JM: Depressed modd and body mass index as predic-tors of muscle strength decline in old men. J Am Geriatr Soc 2000; 48: 613-617.
10. King MB, Whipple RH, Gruman CA, Judge JO, Schmidt JA,
Wolfson LI: The performance enhancement Project: Impro-ving physical performance in older persons. Arch Phys Med Rehabil 2002; 83: 1060-1069.
11. Arslan fi, Kutsal YG: Geriatride yaflam kalitesinin
de¤erlendiri-mi. Turk J Geriatrics 1999; 2: 173-178.
12. Yost KJ, Haan MN, Levine RA, Gold EB: Comparing SF-36
scores across three groups of women with different health pro-files. Quality of Life Research 2005; 14: 1251-1261.
13. Hurst NP, Ruta DA, Kind P: Comparison of the MOS short
form-12 health status questionnaire with the SF36 in patients with rheumatoid arthritis. Br J Rheum 1998; 37: 862-869.
14. Nurdlund A, Ekberg K, Kristenson M: EQ-5D in a general
po-pulation survey-A descrpition of the most commonly reported EQ-5D health states using the SF-36. Quality of Life Research 2005; 14: 1099-1109.
15. Nishiwaki T, Nakamura K, Ueno K, Fujino K, Yamammoto M:
Health characteristics of elderly Japanese requiring care at ho-me. Tohoku J Exp Me 2005; 205: 231-239.
16. Mancuso CA, Peterson MGE, Charlson ME: Effects of
depres-sive symptoms on health related quality of life in asthma pati-ents. J Gen Intern Med 2000; 15: 301-310.
17. Caap-Ahlgren M, Dehlin O: Insomnia and depressive
symptoms in patients with Parkinson’s disease relationship to health related quality of life. An interview study of patients li-ving at home. Arch Gerontol Geriatr 2001; 32: 23-33.
18. McHorney CA, Ware JE Jr, Raczek AE: The MOS 36-item
short-form health survey (SF36): II. Phychometric and clinical tests of validity in measuring physical and mental health cons-tructs. Med Care 1993; 31 (3): 247-263.
19. Koçyi¤it H, Aydemir Ö, Fiflek G, Ölmez N, Memifl A: K›sa
Form -36 (KF36)’n›n Türkçe versiyonun güvenirli¤i ve geçerli-li¤i. ‹laç Ted Der 1999; 12: 102-106.
20. Yesavage JA, Brink TL,Rose TL, Lum O, Huang V, Adey M,
et al: Develeopment and validation of a geriatric depression screening scale: A preliminary report. J Psychiatr Res 1983; 22: 37-49.
21. Ertan T, Eker E: Reliability, validity and factor structure of the
Geriatric Depression Scale in Turkish elderly: Are there diffe-rent factor structures for diffediffe-rent cultures? Int Psychogeriatrics 2000; 12: 163-172.
22. Brown M, Sinacore DR, Ehsani AA, Binder EF, Holloszy JO,
Kohrt WM: Low intensity exercise as a modifier of physical fra-ilty in older adults. Arch Phys Med Rehabil 2000; 81: 960-965.
23. Mehta KM, Yaffe K, Langa KM, Sands L, Whooley MA,
Co-vinsky KE: Additive effects of cognitive function and depressi-ve symptoms on mortality in elderly community-living adults. J Gerontol A Biol Sci Med Sci. 2003; 58: 461-467.
24. Palsson SP, Ostling S, Skoog I: The incidence of first-onset
depression in a population followed from the age of 70 to 85. Psychol Med. 2001; 31:1159-1168.
25. Pinquart M, Sorensen S: Gender differences in self-concept
and psychological well-being in old age: a meta-analysis. J Ge-rontol B Psychol Sci Soc Sci. 2001; 56: 195-213.
26. Ciechanowski P, Wagner E, Schmaling K, Schwartz S,
Willi-ams B, Diehr P, Kulzer J, Gray S, Collier C, LoGerfo J: Com-munity-integrated home-based depression treatment in older adults: a randomized controlled trial. JAMA. 2004; 291: 1569-1577.
27. Ohayon MM; Roth T: Place of chronic insomnia in the course
of depressive and anxiety disorders. J Psychiatr Res. 2003; 37: 9-15.
28. Garrard J, Rolnick SJ, Nitz NM, Luepke L, Jackson J, Fischer
LR, Leibson C, Bland PC, Heinrich R, Waller LA: Clinical de-tection of depression among community-based elderly people with self-reported symptoms of depression. J Gerontol A Biol Sci Med Sci. 1998; 53: 92-101.
29. Nickel MK, Lahmann C, Muehlbacher M, Nickel C, Gil FP,
Buschmann W, et al: Change in instrumental activities of daily living disability in female senior patients with musculosceletal pain: A prospective, randomized, controlled trial. Arch Gerontol Geriatr. 2005 Sep 1; (article in press) [Epub ahead of print]
30. Kenefick AL: Pain treatment and quality of life: reducing
dep-ression and improving cognitive impairment. J Gerontol Nurs. 2004: 30: 22-29.
31. Ganguli M, Dube S, Johnston MJ, Pandav R, Chandra V,
Dod-ge HH, et al: Depressive symptoms, cognitive impairment and functional impairment in a rural eldely population in India: A Hindi version of the geriatric depression scale (GDS-H). Int J Geriatr Psychiatry 1999; 14: 807-820.
32. Guta R, Singh P, Verma S: Standardized assessment of
depres-sive disorders: replicated study from nothern India. Acta Psychiatr Scand 1991; 84: 310-312.
33. Wada T, Ishine M, Sakagami T, Kita T, Okumiya K, Mizuno K,
Rambo TA, Matsubayashi K: Depression, activities of daily li-ving, and quality of life of community-dwelling elderly in three Asian countries: Indonesia, Vietnam, and Japan. Arch Geron-tol Geriatr 2005; 41(3):271-280, Epub 2005 Jun 24.
