KOCAELÜÕNDE ADLÜ TIP ÞUBE M†D†RL†Ú† ÜLE
ANABÜLÜM DALIÕNDA VERÜLEN ADLÜ TIP HÜZMETLERÜNÜN
KARÞILAÞTIRILMASI
Comparison between the Forensic Medicine Departments and the Unit of Council
of Forensic Medicine in Kocaeli in related with forensic service
Baßar ‚OLAK,
*†mit BÜ‚ER,
*TŸrker DOÚAN,
*…mer KURTAÞ,
*†mit Naci
G†NDOÚMUÞ,
*ÜlkgŸl DEMÜRBAÞ,
*‚olak B, Bi•er †, DoÛan T, Kurtaß …, GŸndoÛmuß † N, Demirbaß Ü. KocaeliÕnde Adli TÝp Þube MŸdŸrlŸÛŸ ile Anabilim DalÝÕnda verilen adli tÝp hizmetlerinin karßÝlaßtÝrÝlmasÝ. Adli TÝp BŸlteni, 2003; 8 (1): 9-14.
* Kocaeli Ÿniversitesi, TÝp FakŸltesi, Adli TÝp Anabilim DalÝ
Geliß tarihi: 08.07.2004 DŸzeltme tarihi: 26.07.2004 Kabul tarihi: 02.08.2004
…ZET
Adli TÝp Kurumu ve Adli TÝp Anabilim dallarÝ yasalarca res-mi bilirkißilik yapÝlarÝ olarak tanÝmlanmakta ise de, uygulamada hizmet Adli TÝp Þube MŸdŸrlŸkleri aracÝlÝÛÝ ile yŸrŸtŸlmekte-dir. Adli tÝp anabilim dallarÝ, hekim ve yargÝ mensuplarÝnÝn eÛi-timinde gšrev aldÝklarÝ gibi yeni bilgi ve teknoloji Ÿreten araßtÝr-ma kurumlarÝdÝr. Ancak anabilim dallarÝ ve šÛretim Ÿyelerinden uygulamada yeteri kadar yararlanÝlmamasÝ bu šzelliklerin yanÝ sÝra hizmetin yaygÝnlÝÛÝ ve hÝzlÝ ger•ekleßmesini de engellemek-tedir. Kocaeli †niversitesi TÝp FakŸltesi Adli TÝp Anabilim Da-lÝÕnÝn verdiÛi adli tÝp hizmetlerine ait veriler ile ATK Kocaeli Þu-be MŸdŸrlŸÛŸÕnde verilen adli tÝp hizmetlerine ait istatistikler beß yÝllÝk sŸre• (1998-2002) i•in karßÝlaßtÝrÝlmÝßtÝr.
Adli raporlarÝn %98.1Õi Kocaeli Þube MŸdŸrlŸÛŸ tarafÝndan verilirken, sadece % 1.9Õunun Adli TÝp Anabilim DalÝ tarafÝndan verildiÛi belirlenmißtir. Cinsel su•larÝn deÛerlendirilmesinde Þu-be MŸdŸrlŸÛŸ % 96.3 oranÝnda, Anabilim DalÝ % 3.7 oranÝnda, adli psikiyatriyi ilgilendiren konularda ise Þube MŸdŸrlŸÛŸ % 97.6, Anabilim DalÝ %2.4 oranÝnda gšrev ŸstlendiÛi saptanmÝß-tÝr. …lŸ muayenesi ve otopsilerin Adli TÝp Þube MŸdŸrlŸÛŸÕnde gšrevli adli tÝp uzmanlarÝ tarafÝndan yapÝldÝÛÝ tespit edilmißtir.
Adli tÝbbi olaylarÝn deÛerlendirilmesinde Adli TÝp Anabi-lim DallarÝndan uygun ßekilde hizmet alÝnmasÝ eÛitime yapaca-ÛÝ katkÝnÝn yanÝ sÝra Adli TÝp Kurumunda gšrev yapan adli tÝp uzmanlarÝnÝn iß yŸkŸnŸ de hafifletecek, adli olgularla pratisyen hekimlerin karßÝlaßma sÝklÝÛÝnÝ azaltacaktÝr.
Anahtar Kelimeler:Adli TÝp Kurumu, Adli TÝp Anabilim DalÝ, adli tÝp uzmanÝ, otopsi, šlŸ muayenesi, adli rapor, cinsel su•lar, adli psikiyatri.
SUMMARY
Although Council of Forensic Medicine(CFM) and Forensic Medicine Departments of University are both defined as official expertise centers for medicolegal cases, forensic expertise services are carried out by Units of Council of Forensic Medicine in practice. Under ordinary circumstances , forensic medicine de-partments should take responsibility not only for education but also science and technology improvement. Insufficient contribu-tion of forensic medicine departments to the forensic expertice service is an handicap to spread the service and make it faster.
We compare the statistical data of forensic services for the years 1998-2002 that was held by two different forensic exper-tise office. We found that most of the forensic reports were pre-pared by the Units of CFM, (98.1% of all reports) while only a small proportion of the reports were prepared by the Forensic Medicine Departments, Kocaeli University, Faculty of Medici-ne (1.9%).The proportion of reports about other aspects of fo-rensic subjects between two offices are as follows; 96.3% of the reports of sexual assaults were prepared by the units of CFM, while only 3.7 % of them was prepared by the forensic medici-ne departments. 97.6% of the reports related with forensic psychiatry was prepared by the units of CFM, and 2.4% of them were prepared by the forensic medicine departments. We found that post mortems were carried out only by the forensic specialists from the units of CFM.
As a conclusion, appropriate contribution of the forensic medicine departments in the forensic field can decrease excessi-ve work load on the units of CFM, reducing the need for gene-ral practitioners and would be beneficial for educational duty of forensic medicine departments.
Keywords: The Council of Forensic Medicine, The Foren-sic Medicine Department, ForenForen-sic Specialist, Autopsy, Corp-se Evaluation, Sexual Assault , Forensic Psychiatry.
GÜRÜÞ
Adli TÝp Kurumu ve Adli tÝp anabilim dallarÝ yasalar-ca resmi bilirkißilik yapÝlarÝ olarak tanÝmlanmakta ise de, uygulamada hizmet Adli TÝp Kurumu(ATK) Þube MŸ-dŸrlŸkleri aracÝlÝÛÝ ile yŸrŸtŸlmeye •alÝßÝlmaktadÝr.
TŸrkiyeÕde Ÿniversiteler adli tÝp uzmanÝ ve asistanla-rÝnÝn %45Õini, ATK %40ÕÝnÝ istihdam etmesine karßÝn, Ÿniversitelerin adli tÝp hizmetlerine katkÝsÝ adli raporlar-da %15, otopsilerde ise %5Õdir(1). TŸrkiye genelinde ATK birimleri ile SaÛlÝk BakanlÝÛÝÕna baÛlÝ SaÛlÝk Ocak-larÝ verilerini karßÝlaßtÝran bir •alÝßmada, adli raporOcak-larÝn %57.6ÕsÝnÝn, otopsilerin ise % 62.7Õsinin pratisyen he-kimler tarafÝndan yapÝldÝÛÝ bildirilmektedir(2).
Adli tÝp anabilim dallarÝ, hekim ve yargÝ mensuplarÝ-nÝn eÛitiminde gšrev aldÝklarÝ gibi yeni bilgi ve teknolo-ji Ÿreten araßtÝrma kurumlarÝdÝr. Ancak, anabilim dalla-rÝ ve šÛretim Ÿyelerinden uygulamada yeteri kadar ya-rarlanÝlmamaktadÝr. Bu durum, adli tÝp hizmetlerinin yaygÝnlÝÛÝnÝ ve hÝzlÝ ger•ekleßmesini de engellemektedir. Anabilim dallarÝnÝn gereken yoÛunlukta bilirkißilik hiz-meti verememesi de adli tÝp eÛitimini de olumsuz yšnde etkileyebilmektedir.
Bu •alÝßmada, KocaeliÕnde Adli TÝp(AT) Anabilim DalÝnÝn bilirkißilik hizmetinde aldÝÛÝ rolŸn belirlenmesi ama•lanmÝßtÝr.
GERE‚ VE Y…NTEM
‚alÝßmada, Kocaeli †niversitesi(KO†) TÝp FakŸltesi AT Anabilim DalÝÕnda verilen adli tÝp hizmetleri ile ATK BaßkanlÝÛÝÕna baÛlÝ ATK Kocaeli Þube MŸdŸrlŸ-ÛŸÕnŸn verdiÛi adli tÝp hizmetleri, beß yÝllÝk (1998-2002) sŸre• i•in karßÝlaßtÝrÝlmÝßtÝr. AyrÝca, anabilim dalÝndaki rapor dŸzenlenme sŸrecinde istenen konsŸltasyonlarÝn anabilim dallarÝna gšre daÛÝlÝmÝ incelenmißtir.
Bu sŸre• i•inde eksik evrak, ve/veya dava dosyasÝ te-min edilmesi vs. i•in yazÝlan 87 mŸzekkere •alÝßma kap-samÝna alÝnmamÝßtÝr. AT Anabilim DalÝÕndan šlŸ mu-ayenesi ve otopsi ißlemelerinde yararlanÝlmamasÝ nede-niyle ATK Þube MŸdŸrlŸÛŸ verileri ile karßÝlaßtÝrma ßan-sÝ olmamÝßtÝr.
AT Anabilim DalÝÕna ait veriler anabilim dalÝ arßivin-deki raporlarÝn retrospektif deÛerlendirilmesinden, ATK Þube MŸdŸrlŸÛŸÕne ait veriler ise Þube MŸdŸrlŸÛŸÕnŸn istatistiklerinden elde edilmißtir.
ATK Þube MŸdŸrlŸÛŸÕnŸn verilerinin istatistiklerden elde edilmiß olmasÝ, bu •alÝßmanÝn en šnemli kÝsÝtlÝlÝÛÝdÝr.
Kocaeli †niversitesi TÝp FakŸltesi Adli TÝp Anabilim DalÝ, AT Anabilim DalÝ, TÝp FakŸltesinin kuruluß aßa-masÝnda(1996), bir šÛretim gšrevlisinin atanmasÝ ile hiz-mete baßlamÝßtÝr. Kadrosunda halen 4 šÛretim Ÿyesi ve 2 araßtÝrma gšrevlisi bulunmaktadÝr. AraßtÝrma gšrevlileri uzmanlÝk sŸrelerinin bir kÝsmÝnÝ Adli TÝp Kurumu Baß-kanlÝÛÝÕnda ge•irmißtir. Bir araßtÝrma gšrevlisi 2003 yÝlÝn-da uzman olmuß, halen Adli TÝp KurumuÕnyÝlÝn-da •alÝßmak-tadÝr. Anabilim DalÝ, TÝp ve Hukuk FakŸltesi ile Ütfaiye-cilik YŸksek Okulunda eÛitim vermekte, šÛrencilerinin eÛitiminde ATK imkanlarÝndan da yararlanÝlmaktadÝr. Anabilim DalÝ, TÝp FakŸltesi HastanesiÕnden talep edilen bŸtŸn adli raporlarÝn dŸzenlenmesinde gšrev almaktadÝr. Anabilim DalÝÕnÝn bŸtŸn teknik imkanlara sahip kendi-sine ait otopsi salonu mevcuttur. Anabilim DalÝ Morgun-da yapÝlan otopsiler, ATK Þube MŸdŸrlŸÛŸnde gšrevli adli tÝp uzmanlarÝ tarafÝndan yapÝlmaktadÝr. Anabilim DalÝ Morgundaki otopsiler, bilgi sahibi olunduÛunda araßtÝrma gšrevlileri ile birlikte izlenmektedir. Adli olgu-larÝn deÛerlendirilmesinde diÛer anabilim dalolgu-larÝndan, tetkikler ve konsŸltasyonlarla destek alÝnmaktadÝr.
Adli biyolojik ve adli toksikolojik incelemelerin yapÝl-masÝ i•in gerekli laboratuar donanÝmÝ bulunmamakla bir-likte bu birimlerin olußumu i•in •alÝßma sŸrdŸrŸlmekte-dir. Ancak, yargÝnÝn ve bilirkißilerin bu konudaki taleple-rinin yetersiz olmasÝ sŸrecin hÝzlanmasÝnÝ engellemektedir.
Adli TÝp Kurumu Kocaeli Þube MŸdŸrlŸÛŸ, ATK Þu-be MŸdŸrlŸÛŸ ise Anabilim DalÝÕnÝn kurulmasÝndan son-ra (1996) kurulmuß olup, halen kadrosunda birisi asli gš-revli, ikisi 2. gšrevli (AT Anabilim DalÝ …Ûretim †yesi) olmak Ÿzere 3 adli tÝp uzmanÝ gšrev yapmaktadÝr. …Û-retim Ÿyesi adli tÝp uzmanlarÝ, 2001 ve 2004 yÝllarÝnda gšrevlendirilmißlerdir.
Bilirkißilik Hizmetinde Anabilim DallarÝnÝn Gš-rev AlmasÝ Ü•in Hukuksal Gereklilik
TŸrkiye Cumhuriyeti AnayasasÝ Madde 130; ‚aÛdaß eÛitim-šÛretim esaslarÝna dayanan bir dŸzen i•inde mille-tin ve Ÿlkenin ihtiya•larÝna uygun insan gŸcŸ yetißtirmek amacÝ ile; ortašÛretime dayalÝ •eßitli dŸzeylerde eÛitim-šÛ-retim, bilimsel araßtÝrma, yayÝn ve danÝßmanlÝk yapmak, Ÿlkeye ve insanlÝÛa hizmet etmek Ÿzere •eßitli birimlerden olußan kamu tŸzel kißiliÛine ve bilimsel šzerkliÛe sahip Ÿniversiteler Devlet tarafÝndan kanunla kurulur.
Tababet UzmanlÝk TŸzŸÛŸ Madde 2; Asistan, taba-bet dallarÝndan birinde uzman olabilmek i•in bilgi ve be-cerisini gelißtirmek amacÝyla šzel mevzuatÝna ve tŸzŸk
hŸkŸmlerine gšre šÛrenim, eÛitim ve uygulama yapmak ve bilimsel esaslara gšre yetißtirilmek Ÿzere atanan kißi anlamÝna gelir.
YŸksek …Ûretim Kanunu Madde 3-t; TÝpta Uzman-lÝk: SaÛlÝk ve Sosyal YardÝm BakanlÝÛÝ tarafÝndan dŸzen-lenen esaslara gšre yŸrŸtŸlen ve tÝp doktorlarÝna belirli alanlarda šzel yetenek ve yetki saÛlamayÝ ama•layan bir yŸksekšÛretimdir.
YŸksek …Ûretim Kanunu Madde 38;YŸksekšÛretim
Kurulunun isteÛi ve ilgili kamu kurulußunun onayÝ ile yŸksekšÛretim kurumlarÝ veya birimleri, ilgili adli mer-cilerin talebi ile adli tÝp mevzuatÝ •er•evesinde adli tÝp olaylarÝnda ve diÛer adli konularda resmi bilirkißi olarak gšrevlendirilebilirler.
CMUK Madde 66: ‚šzŸmŸ šzel veya teknik bir bil-giyi gerektiren hallerde bilirkißinin oy ve gšrŸßŸnŸn alÝnmasÝna karar verilir. Resmi bilirkißi mevcut ise šzel nedenler olmadÝk•a baßkasÝ dinlenemez.
1219 SayÝlÝ Tababet ve ÞuabatÝ ve SanatlarÝnÝn TarzÝ ÜcrasÝna Dair Kanun Madde 11:
Mahkemeler bilirkißi olarak TŸrkiyeÕde hekimlik yapma yetkisine haiz hekimlere baßvurabilir.
BULGULAR
Anabilim DalÝnda ve ATK Þube MŸdŸrlŸÛŸnde veri-len adli raporlarÝn beß yÝllÝk (1998-2002) sŸre• i•in kar-ßÝlaßtÝrÝlmasÝnda yÝllar i•inde oransal olarak belirgin bir fark gšrŸlmemißtir. Ortalama olarak adli raporlarÝn %98.1Õi ATK Þube MŸdŸrlŸÛŸ tarafÝndan verilirken, sa-dece % 1.9Õu AT Anabilim DalÝ tarafÝndan verildiÛi be-lirlenmißtir (Tablo 1, Grafik 1).
Anabilim dalÝnda dŸzenlenen adli raporlarÝn
%73.4ÕŸnŸn TÝp FakŸltesi Hastanesinde ayaktan veya yatarak tedavi gšren hastalara ait olduÛu gšrŸlmŸßtŸr. Cinsel Su•larla ilgili raporlar karßÝlaßtÝrÝldÝÛÝnda; Þu-be MŸdŸrlŸÛŸnŸn % 96.3 oranÝnda, Anabilim DalÝnÝn % 3.7 oranÝnda rol aldÝÛÝ belirlenmißtir (Tablo 2).
Adli psikiyatriyi ilgilendiren raporlarda ise; Þube MŸdŸrlŸÛŸnŸn % 97.6, Anabilim DalÝnÝn % 2.4 oranÝn-da gšrev ŸstlendiÛi saptanmÝßtÝr (Tablo3).
Anabilim DalÝnda dŸzenlenen raporlarÝn %13.4 (85)ÕŸnde mevcut raporlarÝna ek olarak diÛer anabilim dallarÝndan konsŸltasyon istenmiß olduÛu belirlenmißtir. Üstenen konsŸltasyonlarÝn Anabilim DalÝna gšre daÛÝlÝmÝ Grafik 2Ôde gšsterilmißtir. ‚ocuk psikiyatrisi, psikiyatri kapsamÝnda deÛerlendirilmißtir. KonsŸltasyonlarÝn
% 9 8 , 1 % 1 , 9
Anabilim D.Anabilim DalÝ ?ube M.Þube M.
Tablo 1. AT ßube mŸdŸrlŸÛŸ ve adli tÝp anabilim dalÝÕnda verilen raporlarÝn yÝllara gšre daÛÝlÝmÝ.
Toplam
Adli Rapor Þube MŸdŸrlŸÛŸ Anabilim DalÝ SayÝ %
1998 5236 99.1 50 0.9 5286 100.0 1999 4553 97.5 118 2.5 4671 100.0 2000 7178 97.5 185 2.5 7363 100.0 2001 7670 98.4 128 1.6 7798 100.0 2002 7711 98.0 154 2.0 7865 100.0 Toplam 32348 98.1 635 1.9 32983 100.0
Tablo 2. Cinsel su•larla ilgili raporlarÝn verilen birimlere ve yÝllara gšre daÛÝlÝmÝ
Cinsel S. Þube MŸdŸrlŸÛŸ Anabilim DalÝ Toplam
YÝllar SayÝ % SayÝ % SayÝ %
1998 63 96.9 2 3.1 65 100.0 1999 73 96.1 3 3.9 76 100.0 2000 118 99.2 1 0.8 119 100.0 2001 160 95.2 8 4.8 168 100.0 2002 129 94.9 7 5.1 136 100.0 Toplam 543 96.3 21 3.7 564 100.0
Tablo 3. Adli psikiyatriyi ilgilendiren raporlarÝn, verildiÛi birimlere ve yÝllara gšre daÛÝlÝmÝ
Adli Psikiyatri Þube MŸdŸrlŸÛŸ Anabilim DalÝ Toplam
YÝllar SayÝ % SayÝ % SayÝ %
1998 225 98.7 3 1.3 228 100.0 1999 130 97.7 3 2.3 133 100.0 2000 296 97.7 7 2.3 303 100.0 2001 334 96.5 12 3.5 346 100.0 2002 375 97.7 9 2.3 384 100.0 Toplam 1360 97.6 34 2.4 1394 100.0 Nšroloji, %14 KBB, %4 †roloji,%4 KadÝn DoÛum, %5 Ortopedi, %5 Ü• HastalÝklarÝ, %6 Fizik Tedavi, %7 Radyoloji, %14 DiÛer, %9 Psikiyatri, %32
Grafik 2. Anabilim dalÝnda verilen raporlarda konsŸltasyon istenen anabilim dallarÝnÝn oransal daÛÝlÝmÝ
0 5 0 0 0 1 0 0 0 0 1 5 0 0 0 2 0 0 0 0 2 5 0 0 0 3 0 0 0 0 3 5 0 0 0
Yaralanma R. Adli psikiyatri R. Cinsel su•lar …lŸ muayenesi Otopsi Adliye memur. mua. DiÛer n %79,4 %3,7 %1,5 %1,9 %0,9 %0,8 %11,9
%8 (51)Õinin cinsel su•lar ve adli psikiyatriyi ilgilendiren olgularda istendiÛi saptanmÝßtÝr.
AT Þube MŸdŸrlŸÛŸnde verilen hizmetlerin genel olarak daÛÝlÝmÝ Grafik 3Õde gšsterilmißtir.
TARTIÞMA
Kocaeli ilinde Þube MŸdŸrlŸÛŸ ve Anabilim DalÝ ve-rileri dikkate alÝndÝÛÝnda adli olgularda genel bir artÝß ol-duÛu gšzlenmektedir.
KocaeliÕnde adli tÝp uzmanÝ bulunan iki kurulußtan AT Anabilim DalÝ ile Þube MŸdŸrlŸÛŸnde verilen adli raporlarÝn beß yÝllÝk (1998-2002) sŸre• i•in karßÝlaßtÝrÝl-masÝnda yÝllara gšre oransal olarak belirgin bir fark gš-rŸlmemißtir. Anabilim dalÝ tarafÝndan bu sŸre•te dŸzen-lenen raporlarÝn %1.9Õu olußturduÛu gšrŸlmŸßtŸr. Ana-bilim dalÝ tarafÝndan dŸzenlenen raporlarÝn †niversite Hastanesinin deÛißik birimlerince ayaktan veya yatarak deÛerlendirilen hastalara ait olduÛu dikkate alÝndÝÛÝnda yargÝnÝn AT Anabilim dallarÝndan da zorunlu kalmadÝk-•a yararlanmadÝÛÝnÝ dŸßŸndŸrmektedir. Bu tablo, •eßitli •alÝßmalarda adli tÝp hizmetlerinin adli tÝp uzmanÝ sayÝ-sÝnÝn yetersizliÛi nedeni ile pratisyen hekimler tarafÝn-dan verildiÛi gšrŸßŸ ile uyumsuzdur(3-7). Bu durum ad-li tÝp anabiad-lim dallarÝndan yeterince yararlanÝlmadÝÛÝ gš-rŸßŸ ile šrtŸßmektedir(2). YargÝ, bilirkißi olarak yalnÝzca Adalet BakanlÝÛÝÕna baÛlÝ birimleri tanÝmladÝÛÝ sŸrece, uzman sayÝsÝ artÝrÝlsa bile sorun aynÝ šl•Ÿde var olacak-tÝr. Sorunun •šzŸmŸ i•in adli tÝp uzmanÝ sayÝsÝnÝn artÝ-rÝlmasÝnÝn dÝßÝnda, yargÝda bilirkißinin tanÝmÝ ve bilirki-ßilikten yararlanma konusunda da bir tutum deÛißikliÛi zorunlu gšzŸkmektedir.
Cinsel su•larla ilgili raporlar(% 3.7) ile adli psikiyat-riyi ilgilendiren raporlarda(%2.4) ise tŸm adli raporlara gšre oransal olarak bir yŸkseklik gšrŸlmekle birlikte; deÛerlendirilen olgu sayÝsÝ, verilen hizmetin kapsamÝ ve uzmanlÝk becerisini gelißtirmek i•in yetersiz bulunmuß-tur. Bšlgedeki cinsel su•larÝn sayÝsal boyutu tam bilin-memekle beraber, TŸrkiye genelini i•eren bir •alÝßmada cinsel su• maÛdurlarÝnÝn % 20.8Õinin saÛlÝk ocaklarÝnda muayene olduÛu dikkate alÝndÝÛÝnda, pek •ok olgunun adli tÝp uzmanlarÝ dÝßÝnda deÛerlendirildiÛi sšylenebilir (8,13). Adli tÝp uzmanlÝÛÝ i•in yeterli olmayan bir sŸre•-ten sšz edilirken birinci basamakta bu hizmetin saÛlÝklÝ verildiÛini dŸßŸnmek mŸmkŸn deÛildir. TÝp ve hukuk fakŸltelerinde, adli tÝp eÛitiminin AT anabilim dallarÝ ta-rafÝndan ŸstlenildiÛi dŸßŸnŸldŸÛŸnde, sorunun •šzŸmŸ
i•in anabilim dallarÝndan yararlanmak i•in šzel •aba gšs-terilmesi gerekmektedir.
Adli bilimler alanÝnda spesifik birimlerin kurulmasÝ-nÝn (cinsel su•lar merkezi gibi), hizmetin nicelik ve nite-liÛini artÝracaÛÝ ileri sŸrŸlmŸßtŸr (9-11). Cinsel su•larda laboratuar imkanlarÝ ve multidisipliner bir •alÝßma olma-sÝnÝn gerekliliÛi, hizmet birimlerinin saÛlÝk yapÝlanmasÝ i•inde deÛerlendirilmesini ka•ÝnÝlmaz kÝlmaktadÝr. Cin-sel su•larda olgularÝn pek •oÛunda fizikCin-sel bulgu bulun-mamasÝ ve psikiyatrik deÛerlendirme ihtiyacÝ duyulma-sÝ, multidisipliner yaklaßÝmÝn gerekliliÛini gšstermesi a•ÝsÝndan šnemlidir.
Anabilim DalÝnda dŸzenlenen raporlarda, mevcut ra-porlara ek olarak, olgularÝn %13.4 (85)ÕŸnde diÛer anabi-lim dallarÝndan konsŸltasyon istenmesi, konsŸltasyon istenen 85 olgunun 51(%60)Õinin cinsel su•lar ve adli psi-kiyatriyi ilgilendiren olgular olmasÝ, fiziksel bulgularÝn yanÝ sÝra ruhsal boyutunda ele alÝnmasÝnÝn šnemine ißa-ret etmektedir. Anabilim dalÝmÝz bu iki baßlÝktaki konu-larla ilgili olarak psikiyatri veya •ocuk psikiyatrisi kon-sŸltasyonu istenmesi gerekliliÛi doÛrultusunda tutum belirlemektedir. Adli psikiyatriyi ilgilendiren konular-da, anabilim dalÝna mŸracaat eden olgularÝn sayÝsal azlÝ-ÛÝ, Psikiyatri ve ‚ocuk Psikiyatrisi anabilim dallarÝnda kazanÝlan deneyime de olumsuz etki yapabilecektir.
AT Anabilim DalÝÕndan šlŸ muayenesi ve otopsi iß-lemlerinde yararlanÝlmamasÝ nedeni ile Þube MŸdŸrlŸÛŸ ile karßÝlaßtÝrma ßansÝ olmamÝßtÝr. KocaeliÕnde standart-lara uygun ostandart-larak tanÝmlanacak tek otopsi salonunun AT anabilim DalÝ bŸnyesinde olmasÝna ve Adalet Ba-kanlÝÛÝ ile protokol imzalanmasÝna raÛmen, Cumhuri-yet SavcÝlÝklarÝ bu birimden nadiren yararlanmakta ve AT Anabilim DalÝ šÛretim Ÿyeleri •ok az sayÝdaki otop-side gšrevlendirilmektedir. Anabilim DalÝndan yalnÝzca deprem sonrasÝ 11 mezarÝn a•ÝlmasÝ ve kimliklendirme ißlemlerinde yararlanÝlmÝßtÝr.
Anabilim DallarÝnÝn kuruluß ve alt yapÝ projelerinin tamamlanarak rutin hizmet verecek duruma gelmesi ge-rektiÛi (6) vurgulanmakta ise de, adli makamlar tarafÝn-dan anabilim dallarÝntarafÝn-dan yeterince yararlanma isteÛi ol-madÝÛÝ sŸrece, yapÝlanlarÝn gereksiz bir yatÝrÝm haline dšnŸßme olasÝlÝÛÝ ka•ÝnÝlmazdÝr.
ATKÕndaki otopsilerin, %87.2Õsinin morg ihtisas da-irelerinde yapÝldÝÛÝ(2), baßka bir •alÝßmada ise morg ihti-sas dairesindeki otopsilerin %46.7Õsinin •evre il ve il•e-lerden geldiÛi bildirilmißtir(12). Hastanelerde
olußturula-cak morg ihtisas daireleri, CMUKÕta tanÝmlanan hizme-tin gereklerini yerine getirmenin yanÝ sÝra eÛitime de kat-kÝ saÛlayacaktÝr. Üdari anlamda da morg ihtisas daireleri-nin kurulmasÝ hizmet verilen alanÝn genißlemesini saÛla-yacak, birinci basamak hekimlerinin otopsi yapmasÝnÝn šnŸne ge•ebilecek bir yapÝlanma olacaktÝr.
TŸm bunlar adli tÝp hizmetlerinin adliye binalarÝnda deÛil, saÛlÝk sistemi i•inde yapÝlanmasÝ gerekliliÛini ißaret eden gšstergelerdir (2,11).
Adli tÝp hizmetlerinin daÛÝlÝmÝna bakÝldÝÛÝnda; ilk sÝ-rada yaralanmalara baÛlÝ adli raporlarÝn, ikinci sÝrayÝ ad-liyede •alÝßanlarÝnÝn ve yakÝnlarÝnÝn muayenelerinin aldÝ-ÛÝ belirlenmißtir. Sonu•lar, adli tÝp uzmanlarÝnÝn kurum hekimliÛi gšrevini de ŸstlendiÛini gšstermektedir (Gra-fik 3). TŸrkiye genelindeki bir •alÝßmada, bazÝ ßube mŸ-dŸrlŸklerinde bu muayenelerin adli tÝp hizmetlerinden daha yŸksek olduÛu bildirilmißtir(2). Kocaeli Adliyesin-de daire tabibi olmasÝna raÛmen bu hizmetin ikinci sÝra-da yer almasÝ dikkat •ekici bulunmußtur.
Adli tÝp uzmanÝ sayÝsÝnÝn ve daÛÝlÝmÝnÝn yetersizliÛi nedeni ile adli olgularÝn adli tÝp uzmanlarÝ dÝßÝndaki he-kimler tarafÝndan verilmek zorunda olduÛu belirtilmek-tedir(3-7). Adli tÝp uzmanÝ sayÝsÝnÝn bu gŸn TŸrkiyeÕde-ki tŸm otopsileri yapacak sayÝda olduÛunu dŸßŸnmekte-yiz. Hatta patoloji uzmanlarÝnÝn sayÝsÝ da dŸßŸnŸldŸÛŸn-de otopsilerin pratisyen hekimlerce yapÝlmasÝnÝn temel sebebinin, adli tÝbbi hizmetleri veren birimlerin yapÝlan-ma sorunlarÝ ve Cumhuriyet SavcÝlarÝnÝn ATKÕda gšrev yapan adli tÝp ve patoloji uzmanlarÝndan yeterince yarar-lanmamasÝ ve yararlanma konusunda •aba sarf etmemesi olduÛu sšylenebilir.
SONU‚
AT anabilim dalÝnÝn rutin adli tÝp hizmetinde yete-rince gšrev almadÝÛÝ belirlenmißtir. Adli tÝbbi olaylarÝn deÛerlendirilmesinde AT Anabilim DallarÝndan uygun ßekilde hizmet alÝnmasÝ eÛitime yapacaÛÝ katkÝnÝn yanÝ sÝra ATKÕnda gšrev yapan adli tÝp uzmanlarÝnÝn iß yŸkŸ-nŸ de hafifletecek, adli olgularla pratisyen hekimlerin karßÝlaßma sÝklÝÛÝnÝ azaltacaktÝr. Ancak, Adalet Sistemi, bu gŸnkŸ ißleyiß yapÝsÝ ile adli tÝp a•ÝsÝndan, bu gŸnŸ ve geleceÛi riske eden bir durumdadÝr.
KAYNAKLAR
1. Adli TÝp Üßleyißinin DeÛerlendirilmesi Raporu. Adli TÝp UzmanlarÝ DerneÛi (ATUD), 2003, Üstanbul.
2. ‚olak B,Etiler N, Bi•er †. Adli TÝp Hizmetleri Kim Ta-rafÝndan SunulmaktÝr/ SunulmalÝdÝr? : SaÛlÝk BakanlÝÛÝ mÝ? Adalet bakanlÝÛÝ mÝ? Toplum ve Hekim Dergisi, TŸrk Tabipleri BirliÛi YayÝn OrganÝ, Mart-Nisan 2004;19(2);131-8.
3. Kšk AN, GŸraksÝn A, ÜnandÝ T, ‚ankaya H. Erzurum Ül SÝnÝrlarÝ Ü•indeki SaÛlÝk OcaklarÝnda Gšrev Yapan He-kimlerin Adli TÝp Üle Ülgili Bilgi DŸzeylerinin Saptanma-sÝ. Toplum ve Hekim, TŸrk Tabipleri BirliÛi YayÝn Or-ganÝ, MayÝs -Haziran 1997; 12(79); 7-10
4. FincancÝ Þ K. TŸrkiyeÕde ve DŸnyada Adli TÝp EÛitimi. 1.Adli Bilimler Kongresi KitabÝ, Adana, 12-15 Nisan 1994; 52-54.
5. Sala•in S, Tuncer Ü, Erko•ak EU. TŸrkiyeÕde Mezuniyet …ncesi ve Mezuniyet SonrasÝ Adli TÝp EÛitiminin Sorun-larÝ. Adli TÝp Dergisi 1993; 8(1-4);17-22.
6. Sala•in S, ‚ekin N, …zdemir MH, Kalkan Þ. Mezuniyet …ncesi Adli TÝp EÛitimi AlmÝß …Ûrencilere Yšnelik Bir anket ‚alÝßmasÝ. Adli TÝp BŸlteni 1997; 2(1):21-24. 7. ‚olak B, Bi•er †, GŸndoÛmuß †N, Etiler N. Kocaeli
Ülinde Adli Gšrev ve Pratisyen Hekimler. Adli TÝp Der-gisi 2001: 15( 2), 36-45.
8. Barut•u N, Yavuz MF, ‚etin G. Cinsel SaldÝrÝ SonrasÝ MaÛdurun KarßÝlaßtÝÛÝ Sorunlar. Adli TÝp BŸlteni. 1999;4(2):41-53.
9. ‚ekin N, Hilal A, Bilgin N, Alper B, GŸlme M, Savran B, SarÝca AD. AdanaÕda AÛÝr ceza MahkemesiÕne YansÝ-yan Cinsel Su•larÝn Üncelenmesi. Adli TÝp BŸlteni 1998;3(3):81-5.
10. Dokgšz H, YanÝk A, GŸnaydÝn U, BŸtŸn C, Sšzen Þ. Cinsel SaldÝrÝ iddiasÝ ile gelen 18 yaß ŸstŸ olgularÝn mu-ayene sŸre• ve sonu•larÝnÝn deÛerlendirilmesi. Adli TÝp Dergisi 2001;15(4):2-16.
11. GŸlmen MK, ‚ekin N, Hilal A, Alper B, Sala•in S. †lke-mizde adli tÝp uygulamalarÝnda bilirkißilik sisteminin etik il-keler a•ÝsÝndan tartÝßÝlmasÝ. Adli TÝp BŸlteni 1998;3(2), 57-60. 12. Hilal A, ‚ekin N, Karanfil R. Adli Otopsilerin Belirli Merkezlerde YapÝlmasÝnÝn GerekliliÛi. Ü•inde; YÝllÝk Adli TÝp ToplantÝlarÝ Sunular KitabÝ (Eds: CantŸrk G. AÛrÝt-mÝß H.) 2002; 322-325.
13. KatkÝcÝ U. SivasÕda adli otopsiler (1990-1995): Demogra-fik veriler ve otopsiyi yapan hekimin šzellikleri. Adli TÝp BŸlteni 1997; 1:3-6.
Ületißim Adresi:
Yrd. Do•. Dr. Baßar ‚olak
Kocaeli †niversitesi TÝp FakŸltesi Adli TÝp AD. Tel: 0 262 2335981/ 1509
