B E Ş
A S I R L I K
B İ R
B İ L G İ
O C A Ğ I
G A L A T A S A R A Y L İ S E S İ
v e
P İ L Â V T O P L A N T I S I
O ER yıl, Haziranın ilk Pazar günü, sabah
* * erkenden, en yaşlısından en gencine
kadar, İstanbul’da bulunan GalatasaraylIlar, Beyoğlundaki mektep binasında toplanırlar. Yaşlı, ihtiyar GalatasaraylIlara varıncaya kadar, o gün herkeste bir bayram neşesi vardır. Sanki herkes, vaktiyle o bahçelerde oynayıp koşmuş olduğu yaramaz öğrenicilik çağma dönmüş gibidir.
Fakat sadece İstanbulda değil, memle ket içinde ve dışında da olsa, GalatasaraylI
lar muhakkak o gün bir araya toplanıp
mektep hayatını ve hatıralarını anarlar ve sonra birlikte yemek yerler. Yemekte mu hakkak bir kuzu pilâvı bulunması şarttır.
Zaten bunun için toplantının adı «Pilav
toplantısı» dır. Mektepte kuzulusu nadiren, fakat sadesi hemen her gün yenilen, içine fasulye veya nohut karıştırılmadan, yahut da hoşafla desteklenmeden kolay kolay yu tulmayan pilâv, o mesut ve tatlı çocukluk
çağının bir timsali, sembolü olduğu için
mi bu kadar seviliyor ?
Saatin altındaki kırmızı zemin üzerinde
«Galatasaray Lisesi», altında da 1481 ve
1868 tarihleri yazılıdır. Kırım harbinden sonra, Fransaya debdebeli bir seyahat yap mış olan o devrin padişahı Sultan Aziz, dö nüşünde, 1868 de Fransız Liselerinin eşi olan Galatasaray Lisesini tesis ettirdi. Bu Lise uzun zaman, memleketin batıya açılan tek penceresiydi. Tevfik Fikret, Ahmet Hik met, Ahmet Haşim, Abdurrahman Şeref, Ercümend Ekrem Talu, Çanakkale Kahra manı Amiral Cevat Paşa... ve daha nice de ğerli kimseler hep bu mektebin sıralarında
Yazan : İ S K E N D E R O H R İ
okuyup yetişdi.
Fakat, Lisenin, Beyoğlunun hemen sa dece kırlık ve ormanlık olduğu devirde, 1481 de, büyük Fatihin oğlu Bayezid H. ta rafından aynı yerde «Galata Sarayı Mektebi» adıyla kurulmuş olan meşhur mektebin ha lefi ve devamı olduğunu acaba bütün Ga latasaraylIlar bilir mi ? Bir kış, Bayezid H. Beyoğlu sırtlarında maiyetiyle avlanny ken, ağaçlar arasında bir kulübe görür ve içeri girer; kulübede tek başına yaşayan se vimli bir ihtiyar Padişaha ikramda bulu nur. Padişah çok memnun kalır ve «Ben den ne istersin ?» diye sorar. O da, o ci varda bir mektep açmasını rica eder. Mek tebin ilk öğretmenleri arasında hizmet et miş olan bu «Gülbaba» nın mezarı mektep civarında hâlâ mevcuttur. GalatasaraylIlar, her pilâv günü Gülbabayı ziyaret edip me zarına çiçekler koyarlar.
Sonradan, Kanunî Sultan Süleymanm tesis ettirdiği ile beraber beş tane olan bu Saray mektepleri, sivil memurları, devlet ricalini, askeri ümerayı ve hattâ birçok şair, hattat ve ülemayı yetiştirmiştir. İyi de
rece ile mezun olanlar, bir nevi yüksek
mektep mahiyetinde olan Enderun’da tah sillerini tamamlarlardı. Bu mekteplerdeki ders programı, okutulan dersler, tamamiyle bugünkü terbiye sistemlerinin tavsiye et tiği en modern tarzda idi. Musikiye, spor’a, edebiyata çok ehemmiyet verilirdi. Osman
l I Devletinin kudret ve kuvvetinin büyük
bir amili de, bu mükemmel mekteplerden yetişen ve yüksek idare mevkilerini işgal etmiş olan kimselerdir.
58
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
