Ülkemizde psikiyatrinin babası, Bakırköy Sinir ve Ruh Hastalıkları Hastanesi'nin kurucusu hocaların hocası:Mazhar Osman

(1)

^ UNUTULMAYAN

Okşan Atasoy

Ötem izde psikiyatrinin babası, Bakırköy Sinir ve Ruh

Hastalıkları Hastanesinin kurucusu

"Hocaların hocası":

Mazhar Osman

MAZHAR

OSMAN

TT7MAN

KÎMDÎR?

1884’de Meriç Nehri üzerindeki Sofulu'da doğdu, tik ve orta öğrenimini Kırklareli'de yaptı. Askerî Tıbbiye’yi sınıf birincisi olarak bitirdi (1904). Berlin’de, "Nöroloji” ve Münih'te "Psikiyatri’ üzerine çalıştı. Gülhane Askerî Hastanesi'nde Wieting Paşa'nın asistanı oldu. 1914’de Haydarpa şa Askerî Hastanesi Nöro-psikiyatri bölümü şefi ve Fransız La Paix Hastanesi beşhekimi oldu. Toptaşı Akliye Hastanesi başhekimliğine getirildi. 1927’de Bakırköy Akıl Hastanesi’ni kurdu. 1933’de Istan bul Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Kürsüsü Direktörü oldu. Modern cüzzam hastanesinin kuru luşunda çalıştı. 30 Ağustos 1951’de İstanbul'da öldü.

O

E Ş E R ilk günden beri in- ^ 0 ! sanlarda tapacak iki h ari ka bulm uştur: Güzellik ve z e k â ... G ü z e llik ne k a d a r füsunkftr ve sahir bir k uvvet olursa olsun, sa lta n a tı sekiz on sene süren bir hüküm ranlıktır. H albuki zekâ, birçok defa yarım asırdan fazla hâkim olan bir kuvvet, günden güne yükselen bir m eziyettir. Zekâ en çirkine bile bir cazibe verir. H albuki en güzel sima, aptal bir beynin a l tında m anasız, cazibesiz, h a tta m erham ete lâ y ık tır..."

Bu satırları 1933 yılında kale me alan, T ürk tıp tarihinin “ A ltın İn s a n ı" Ord. Prof. D r. M azhar O sm an U zm an... Y u r dum uza, " P s ik iy a tri” sözcüğünü gerçek anlam ı ile ta n ıta n , a n la ta n , yerleştiren büyük hekim ... Onun için söylenm iş sözler, yazılmış kelimeler hesaba k itab a s ığ m ıy o r. Ç ü n k ü , M a z h a r Osman Hoca, adım sadece y a z dığı yıllarda duyurm akla kalm a m ış, ünlü kişiliğiyle k u şak tan kuşağa geçerek, günüm üze h a tta geleceğimize bile geçit verm iş...

Mazhar Osmanhklar

“ M azhar ü sm an lık o ld u ...” , “ M azhar O sm an'a g i t t i ...” de mek, bir kim seye “ Sen deli m i sin?” diye sorm anın b ir başka yolu... Çünkü akıl hastalığı deyince, ruh sağlığı etkilenince, öncelikle M azhar O sm an adı çağrışım yapıyor. T ürk tıp ta r i hinde, böylesine halkın içine yer etm iş, bu k ad ar deyim leşm iş ve

I Halkın gözünde “Aklı bozulanlann kurtarıcısı” olan Mazhar Osman çalışmalan, başarıları, verdiği uğraşlar ve yetiştirdiği öğrencileriyle hâlâ dillerdedir

İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi P sikiyatri B ilim Dalı Başkanı Prof. Burhaneddin Noyan...

adı â d e ta vacize şekline d ö n ü ş m üş b ir b aşk a hekim d ü şü n ü lebilir mi? V e fa tın d a n 31 y ıl s o n r a M azhar O sm an H oca, “ C um h u riy et Dönemi Tıp ö d ü lü ”nü k a zanan "B eş A ltın in s a n " a ra s ın da yer ald ı... Ve T ürk m illetinin ruh sağlığına yapm ış olduğu hiz m e tle ri, d ü n k ü k u ş a k l a r d a n , bugünün gençlerine bir kez d aha aktardı.

M azhar O sm an Hoca h a k k ın da kim e sorsanız, m u tlak a söyle yecek bir şey bu lu y o r... S o k ak taki adam bile... A ncak onunla birlikte çalışıp, ondan ders a- labilm iş kişiler, yine m utlu azın lık sayılıyor, iş te onlardan b iriy le M azhar O sm an H oca'yı ko n u şuyoruz... Prof. B urhaneddin N o y a n ... M a z h a r O sm a n H oca’nm m esleğinde nasıl öncü lük yaptığını anlatıyor:

TOFAŞ

ANA BAYİİ

Ortadoğu Otomotiv Ticaret A.Ş.’den

83 KARTAL

UYGUN ŞA R T LA R LA

i ' i S İ - - ■% » i " . V i İ M '

**TEL* 20 90 00 - 20 9 0 01**

Hüdavendigar Cad. No: 3 Kelkit İşhanı Sirkeci/istanbul

AŞAĞIDA AYRINTILI DURUMU GÖSTERİLEN

MUHTELİF MALZEME SATINALINACAKTIR

EREĞLİ KÖMÜRLERİ İŞLETMESİ MÜESSESE

i

t

müdürlüğünden

1— Şartnamesine göre kapalı zarfla teklif alınmak sureti ile yapılacak ihalelerin en son gün

f1

i

ve saatleri karşılarında gösterilmiştir.

CİNSİ MİKTARI İHALE GÜNÜ SAATİ

t.

i _{a) Sert polietilen boru} _{4.000 adet} _31.1.1983 _15.00 b) Muhtelif boru bağlantı parça . 9.000 adet 31.1.1983 15.00 c) Siyah ve palv.borular 15.200 metre 31.1.1983 15.00 I* d) Seyyar flanşlı boru 30.000 metre 31.1.1983 15.00 t* e) Muhtelif çelik halat 85.000 metre 31.1.1983 15.00 1 f) Muhtelif elektrod 876.500 adet 7.2.1983 15.00 L« Muhtelif kaynak malzemesi 1.54.8 Kg. 7.2.T983 15.00 g) Muhtelif civata 493.000 adet 7.2.1983 15.00

Ağaç vidası 190.000 adet 7.2.1983 15.00

A Rondelâ 30.000 adet 7.2.1983 15.00

A 1_f* _Perçin _{11.000 kg.} _7.2.1983 _15:00

fi

h) M uhtelif "V ” Kayışı 5.280 adet 7.2.1983 15.00 ı) Muhtelif yağ keçesi 3.202 adet 7.2.1983 1500

M 2— Teklif zarfları ihale günleri saat 14.00’e kadar E.K. . Genel Muhaberat Ş efliği’ne verilmiş olacaktır.

3— Teklif zarfları ihalenin yapılacağı günde saat 15.00’de Zonguldak’ta Ereğli Kömür İşletmeleri Müessesesi E.K.I. Ticaret Şube Müdürlüğü’nde açılacaktır.

*

4— Şartnameler ücretsiz olarak Zonguldak'ta E.K i. Ticaret Şube Müdürlüğü’nden, Ankara Türkiye Kömür işletmeleri Kurumu Genel Müdürlüğü KST Ankara Şubesi yanı Hipodrom- Kat.

11’den, İstanbul’da Beyoğlu İstiklâl Caddesi Odakule İş Merkezi No: 284-288 Kat. 12’de T.K.I. İstanbul Satınalma Müdürlüğü’nden, İzmir Bornova'da Ege Linyitleri-işletm esi Müessesesi Müdürlüğü’nden temin edilebilir.

5— Müessesemiz 2490 sayılı kanuna tâbi değildir.

Basın: 12370—270

“ M azhar H oca, psikiyatriye b ilim se l n ite lik k a z a n d ıra n büyük hekim im izdir. O nun sa y e sin d e T ü r k iy e ’d e , p s i k iy a t r i bilimsel yerini alabilm iştir. Ve o bunu, bir ideal olarak yapm ış, hayatını bu işe verm iştir. H a tta ünevirsite dışında çalıştığı z a m anlar bile... Ruh sağlığı ile ilgi li çalışm alarındaki titizliğini, b il h a s s a ç e v re s in e to p la d ığ ı gençlere yöneltti, genç a sista n la rının yetişm elerine büyük titizlik gösterdi. G ün gelmiş cebinden bile ekleyerek, yetenekli gördüğü gençleri A v ru p a’ya yollam ıştır. 1933’de Ü niversite Reformu y a pılırken, M azhar Hoca, m ütevazi köşesinde B akırköy H astanesi’nde idi. Çünkü sivil h a y a ta a- ttldığı zam an başhekim i olduğu T o p t a ş ı ’n d a k i a k ıl h a s t a n e s i yetersizdi. Talebe cevap verm i yordu. O da yer aradı. Ve R e ş a

diye K ışlası’nı buldu. M ü tarek e de, bu kışlaya F ransızlar yerleş m iş le rd i. S o n ra , b o ş a ltıp gittikleri zam an, b urası öyle k a l m ıştı. M evcudu onardı, büyük çabalarla âdeta akla durgunluk v ere c e k ç a b a la r la b u r a s ın ı B akırköy Akıl H astanesi şekline d ö n ü ş t ü r d ü . 1933 Ü n iv e r s ite Reformu A ta tü rk tarafından y a pılırken, M azhar H oca, Ü niver siteye çağrıldı. Ve P sikiyatri K ürsüsü’nün b a ş ın a g e tir ild i. Bakırköy Akıl H astan esi’nde bugün 33’üncü servis olarak k u l lanılan bina, İstan b u l Ü niversi tesi Tıp F akültesi P sikiyatri Kliniği idi. Hoca bir y andan p s i kiyatrinin gelişm esine çalışıyor, bir yandan da üniversitenin bilimsel ilerlemesine yardım cı o- luyordu. Binlerce hekim , m ü tehassıs hekim y e tiş tird i...”

M azhar O sm an H oca’nın bin- bir emekle yerine o tu rttu ğ u P si kiyatri K iiniği’n inbugün başında bulunan, İstan b u l Ü niversitesi Tıp F akültesi P sik iy atri Ana B ilim D alı B a ş k a n ı P ro f. Burhaneddin Noyan, yıllar yıllar öncesine giderek, M azhar Hocalı çalışm alarına ışık tu ttu :

“ Hoca okullara giderdi, çeşitli dem eklere giderdi. H alkı ruh sağlığı ile ilgili aydm latm ak için, sistem li şekilde konferanslar ve rirdi.

Gece konferansları verirdi. . H astalarından vakalar tan ıtırd ı. Onu adım adım izlerdik. E m inö nü H alkevi’nde her onbeş günde bir konferanslar v erirlerdi. Hele d e r s le r i ... Ç ok e n te r e s a n d ı. Dershanelerde oturacak yer b u lunam azdı. Bol bol h asta g ö ste rirdi derslerinde. Ve derslerini çok değişik yerlerde verirdi. Ben 1942’de üniversiteye girdiğim zam an, onun derslerini takibe b a ş la d ım . O z a m a n , B a h ç e dershanesi vardı. B ugünkü üni versite merkez binasının arka tarafında idi. Çoğu derslerini b u rada verirdi. Sonra bugünkü “ T e v fik S a ğ la m A n f is i” nin y e rin d e d e rs le rin i v e rm e y e devam etti. H er çarşam ba günü ise sta jy e r öğrencilerine, h a s ta lardan örnekler vererek B akırköy kütüphanesinde Adlî P sik iy atri ve Adlî V akalar dersi verirdi. A yrıca her pazartesi günü “ Vak- a T o p lan tısı” yapardı klinikte. A sistan vakayı takdim ederdi. Observas.von okun d u k tan sonra tartışm a yapılırdı. Sonra da h a s ta getirilirdi. M azhar Osman Hoca son derece ısrarla çalışır, çalışır, yüm adan, usanm adan çalışırdı. A raştırm alar yapm ak, iç ve d ışta kongrelere k atılm ak , asistanlarını, öğrencilerini yetiş- . tirm ek için her türlü im kânı k u l la n m a k için ç a lış m a s ın ı hiç aksatm azdı. Son ânına k adar ç a lış m a te m p o s u n d a h iç b ir azaltm a yapm adan bu böylece devam etti. Hem öğrencilerine, hem de halka ta n ıttı p sik iy a tri y i...”

Bakırköy Akıl Hastanesi

M azhar O sm an H oca’nın v e r diği çeşitli hizm etler arasında daha neler yok k i... U luslararası u y u ş tu r u c u m a d d e ti c a r e t in i engellemek için nice çab alar... T ürkiye'de m odern cüzzam h a s tanesinin kuruluşu için nice ç a lışm alar... Ve T ürkiye’ye k azan dırdığı Bakırköy Ituh ve Sinir H astalıkları H astanesi (1927).

Bu hastanenin adı bile bir dönem, halkın ağzında sadece M azhar Osm an olarak k alm ış tı... H a tta , B akırköy Akıl H asta n e si’ne ziyaret için gidecekle rin b in d ik le r i d o lm u ş la rın kalktığı duraklardaki k ah y alar bile yıllar yılı “ M nzhar O sm an’’a bir ik i... H aydi kalk ıy o r... Bir i- k i...” diye bağırm ışlardı.

Çünkü Tıalk M azhar O sm an a- d ın d a k i d o k to r u ta n ıy o r d u . M azhar O sm an, “ Aklı bozulan ların k u rtarıcısı” idi... Daha doğrusu, T ü rk iy e’de P sikiyatri'nin b abası... Bugünün ise b ü y ü kbabası... Ama hepsi yine o- nun ev latları...